Katalog

16 8 MART 2021 PAZARTESİ HABER 70 yaş Herkese Bilim Teknoloji dergisinin katkılarıyla hazırlandı gerçekten DERLEYEN: RITA URGAN Is 70 Really the New 60? Scientific American yeni 60 mı? EVET AMA BAZILARIMIZ IÇIN... Kayak merkezinde nefes aldılar Sağlık Bakanlığı’nın açıkladığı haritaya göre, “düşük riskli” il olarak mavi kategoride bulunan Hakkari’de, aylar sonra kısıtlamanın uygulanmadığı ilk hafta sonu, 2 bin 800 rakımlı Merga Bütan Yaylası’ndaki kayak merkezi kalabalıklaştı. Kayakseverler kar kalınlığının 2 metreyi bulduğu Merga Bütan Kayak Merkezi’ne akın etti. Gençlik ve Spor İl Müdürü Emin Yıldırım,“İlimize hem erken kar yağdı hem de kar kalınlığı olarak iyi bir kar yağdı. Pandemi yasakları kapsamında kayak merkezinde kısıtlamalara gidildi. Hafta içi günü birlik gelen vatandaşlara biz tesislerimizi açtık. Hafta sonları ise sadece lisanslı sporcularımıza açtık. Tabii Van’da özellikle karın olmaması, bu sene onların kayak merkezinin açılmamasından kaynaklı buraya inanılmaz bir talep oldu. Biz hiçbir şekilde tedbiri elden bırakmadık. Sosyal mesafe, hijyene ve maskeye dikkat ederek vatandaşları kayaktan faydalandırmaya çalıştık” dedi. l DHA Deprem konteynırları hırsızların gözdesi 17Ağustos 1999 depreminin ardından 2000’li yılların başında İstanbul Valiliği Afet Yönetim Merkezi tarafından 762 mahalle ve 173 köye yerleştirilen turuncu renkli yaklaşık 2 bin konteynırın birçoğu zaman içinde hırsızların hedefi haline geldi. İçinde 960 parça malzeme bulunan konteynırlardan en çok jeneratör ve delici aletler gibi pahalı eşya çalındı. Bugün ilçelerde toplam kullanılabilir durumda 505 konteynır bulunuyor ancak konteynırları afet anında kimin, nasıl açacağı ve nerede olduğuna dair birçok yurttaşın bilgisi yok. Mahalle afet gönüllüleri bakımları, korunmaları için konteynırların kendilerine devrini istiyor. Jeofizik mühendisi Prof. Dr. Haluk Eyidoğan, “Arama kurtarma, ilk yardımla ilgili mahallelerde afet konteynırlarının olması lazım. Ama bu konteynırlarla ilgilenecek, bakacak gönüllülerin organize edilmesi ve desteklenmesi lazım” dedi. l DHA Bodrum’da üç bin yıllık antik kent satılığa çıkarıldı Bodrum’un en önemli arkeolojik kalıntılarına ev sahipliği yapan antik Pedasa kentinin bulunduğu 170 dönümlük arazi, hissedarları tarafından 35 milyona satışa çıkarıldı. Arazide Leleg uygarlığının 3 bin yıllık yerleşim yeri olan Pedasa antik kentinin kalıntıları bulunuyor. Bir emlak portalında 5 gün önce verilen ilanla satışa çıkarılan arazi ile ilgili tanıtım metninde “Bodrum Konacık Pedasa’da 170 dönüm içinde kagir ev var. İçi temiz, oturmaya uygun, evin güneş enerjisi var. Zeytinli tarla olarak geçiyor. 1. derece sit alanı” ifadeleri kullanıldı. Athena Tapınağı başta olmak üzere, karakol binası, sur duvarları, nekropol ve yerleşim yerlerine ait tarihi yapı kalıntılarının bulunduğu 3 bin yıllık Pedasa antik kentinde 13 yıldır aralıklarla kazı çalışmaları yapılıyor. l İHA Farklı on yıllarda dünyaya gelmiş olan insanların karşılaştırıldığı son araştırmalarda yaşlanma süresince meydana gelen gerçek fiziksel ve zihinsel farklılıkların saptanması amacıyla yukarıda sözü edilen bu yüzeysel izlenimlerin çok daha derinlerine inildi. Bu araştırmalarda belirli alanlarda gelişmelere tanık olunmakla birlikte, bu durumun herkes için geçerli olmadığı ve gelişmelerin görünürde toplumsal, davranışsal ve ekonomik etmenlerle ilintili olduğu görüldü. Doğum yılı önemli Finlandiya’da yapılan birinde fiziksel yaşlanmanın, ötekinde bilişsel yaşlanmanın incelendiği iki farklı araştırma kuşaklar arasındaki değişimin ayrıntılarını çarpıcı bir biçimde gözler önüne seriyor. Jyväskylä Üniversitesi yaşlılık bilimi (gerontoloji) uzmanlarından Taina Rantanen gözetiminde yapılan araştırmada, 1910 ve 1914 yıllarında doğan yetişkinlerle yaklaşık 30 yıl sonra dünyaya gelenler karşılaştırıldı. Her iki yaş grubu da sırasıyla 1989 ve 1990 ile 2017 ve 2018 yıllarında incelemeden geçirildi. Araştırmanın en güzel yanı her iki yaş grubuna da önce 75 yaşında ve ardından 80 yaşında yüz yüze gelinerek 6 fiziksel deney ile 5 bilişsel yeteneğin ölçüldüğü sınamalardan oluşan aynı deneyler dizisinin uygulanmış olmasıydı. Oysa topluluk araştırmalarının büyük bir çoğunluğunda, çoğu kişinin öz değerlendirmelerine dayanan, daha dar kapsamlı ölçütlere bakılmaktaydı. Sonuçta, daha sonra doğan grubun daha hızlı yürüyebildiği, bu kişilerin elleriyle nesneleri çok daha sıkı kavrayabildikleri ve alt bacak kaslarının daha güçlü olduğu görüldü. Bu ölçütler, güçsüzlük ve ölüm oranları açısından güvenilir göstergelerdi. Bilişsel deneylerde de daha sonra doğanların sözel akıcılıkta (üç dakikada K ile başlayan daha çok sayıda sözcük saymak) ve karmaşık bir parmak oynatma görevine hızlı tepki vermede daha başarılı oldukları, dahası, sayılarla simgelerin eşleştirildiği bir sınavdan daha yüksek puanlar aldıkları görüldü. Akciğer fonksiyonu aynı Ancak araştırmacılar kuşaklar arasındaki farklılıkların her şeyi kapsamadığına, akciğer fonksiyonu değerlerinin şaşırtıcı bir biçimde aynı kaldığına ve bir olasılıkla son dönemlerde okullarda ve gündelik yaşamda ezberleme yetisi eskisi gibi önemsenmediğinden olsa gerek bir dizi sayının anımsanmasını gerektiren kısa süreli bellek sınavında bir ilerleme kaydedilmediğine tanık oldular. Elde edilen bu bulguların birçoğu Şimdilerde eskilerin 60 yaşının Nedenleri çeşitli artık 50 yaşına ve 70 yaşın da İnsanların daha iyi yaşlan60 yaşına denk düştüğünden söz malarının çeşitli nedenleedildiğine sıklıkla tanık oluyoruz. ri var. Bu nedenlerin başınBu beylik görüşü eski fotoğraflar da doğruluyor. Dedelerinizin ninelerinizin ya da yaşınıza göre onların anne ve babalarının fotoğraflarına bir göz atacak olursanız bedenlerinin iki büklüm, yüzlerinin buruş buruş olduğunu ve 60’lı yaşlarını sürmelerine karşın yaşamdan elini eteğini çekmiş gibi durduklarını görürsünüz. Oysa günümüzün düzenli spor salonlarına giden, dinç ve enerjik altmışlıklarına baktığınızda tam tersi bir durumla karşılaşmanız çok daha olası. da daha iyi sağlık hizmetleri ve sigara içme oranlarındaki düşüş geliyor. Fiziksel işlevlerin irdelendiği Finlandiya araştırmasının baş yazarı Kaisa Koivunen’e göre daha geç tarihte doğan yetişkinlerde en ağır basan unsur onların fiziksel açıdan çok daha etkin olmaları ve daha iri bedenlere sahip olmalarıydı. Bu da onların daha sağlıklı beslendiklerine işaret etmekteydi. (1943 yılında Finlandiya okullarda ücretsiz öğle yemeği veren dünyanın ilk ülkesi oldu.) Beyinsel işlevler öteki topluluk araştırmalarıyla örtü konusunda en önemli etmenin de şüyordu. Örneğin, Hollanda’da 2018 eğitim görme süresi olduğu görülüyılında yayımlanan bilişsel yaşlan yordu. mayla ilgili bir araştırmada 1931 ile 1941 yılları arasında doğan yaşlaEğitim etkili rı geçkin yetişkinlerin bir dizi bilişABD Ulusal Yaşlanma Enstitüsel sınavda 1920’lerde dünyaya gel sü yöneticilerinden Luigi Ferrucci, miş yaşıtlarını gölgede bıraktıkları eğitimin yaşlanma ve sağlık açısınancak yine kısa süreli bellek konu dan son derece güçlü bir etki yaratsunda iki grup arasında herhangi bir tığını belirterek “Daha iyi bir eğifarklılık olmadığı görülmekteydi. tim sayesinde bir olasılıkla gelir Danimarka’da yapılan 2013 tadüzeyiniz de daha yüksek olacakrihli bir araştırma da doğum yılıyla tır. Bu da doktora gitme, iyi beslenbağlantılı farklılıkların çok ileri yaş me ve bedene zarar vermeyecek bir lara dek sürebileceğini ortaya koyu işe sahip olma olasılığının da daha yordu: 1915 yılında dünyaya gelen yüksek olması anlamına gelir” di95 yaşındakilerin bilişsel bir sınav yor. Gelir düzeyi yüksek olan ülkeda 1905 doğumlu 93 yaşındakiler lerde bu tür üstünlüklerin yalnızca den çok daha başarılı oldukları gö yaşam süresini uzatmakla kalmarüldü. Araştırmada daha geç bir ta yıp bu sürenin çok daha sağlıklı bir rihte doğan grubun yürüyüş hızı ve biçimde geçirilmesine de olanak takavrama gücü açısından herhangi nıdığı görülüyor. bir üstünlük göstermediği ancak o Kısacası günümüzde 70 yaş belli grubun üyelerinin banyo yapma ve olanaklara sahip olan şanslı bir kegiyinme gibi günlük yaşam etkin sim için yeni 60 olabilir ama herlikleri konusunda daha becerikli ol kes için aynı durum söz konusu oldukları da görüldü. mayabilir. Hayatı haklamanın küçük yolları Arılar da alet 10 MADDEDE DİJİTAL KÜLTÜR Kaynak: Ranker.com TANOL TÜRKOĞLU kullanabiliyor Balarılarının en büyük düşmanları arasında kovanlarına saldıran eşekarıları da var. Eşekarıları acımasız saldırılarında önlerine çıkan her balarısının kafasını kesip kovanı işgal eder ve larvalarla beslenir. Vietnam’da yapılan yeni araştırmada, eşekarılarından korunmak balarılarının kovanın girişini hayvan dışkısıyla kapladıkları tespit edildi. Bu çalışma ile ilk kez arıların alet kullanma becerisine sahip olduğu ortaya çıktı. PLOS ONE dergisinde yayımlanan çalışmada, Vietnam ve Güneydoğu Asya’nın başka bölgelerinde arı kovanı girişlerinde sıklıkla görülen siyah lekeler ilk kez araştırıldı. Çalışmada, bu lekelerin aslında tavuk ve inek gibi çeşitli hayvanların dışkısı olduğu görüldü. Araştırmacılar bu dışkıların, genellikle dev eşekarısı olarak adlandırılan vespa soror türünü uzakta tuttuğunu da belgeledi. Kokulu bir kaplama Dışkı kaplamasının eşekarılarını tam olarak nasıl uzak tuttuğu bilinmiyor. İlk akla gelen sebep kötü koku. Eşekarılarının saldırı sırasında kovan girişini genişlettikleri göz önüne alındığında, dışkıyla kaplı bir kovanı çiğnemek istememelerinin de olası bir neden olduğu belirtiliyor. Vespa soror türü, son dönemde Kuzeybatı Pasifik bölgesinde görülmesi endişelere sebep olan Çin eşekarısının (vespa mandarinia) en yakın akrabası. Araştırmacılar, Vietnam’daki balarılarının hayvan dışkılarını araç olarak kullanarak eşekarısı saldırılarını nasıl püskürttüğünü öğrenmiş olmanın diğer bölgelerde de balarılarını korumaya yönelik uygulamalar geliştirmeye katkı sağlayabileceğini belirtiyor. 2019’un sonlarında ABD’de ilk kez görüldüğünden beri, entomologlar Çin eşekarılarının yaygınlaşmasını önlemek için çabalıyor. Ekim ayında, ABD’de tespit edilen ilk yuva yok edildi. ABD’de yaygın olan Avrupa balarılarının, Asya balarılarına kıyasla eşekarılarına karşı daha savunmasız olduğu belirtiliyor. Avrupa balarıları ABD’de birçok bitki türünün tozlaşmasında rol oynuyor ve ticari balarısı kovanlarının çoğunluğu oluşturuyor. https://www.nationalgeographic.com/animals/2020/12/honeybeesusetoolsdungrepelsgianthornets/ 1Cüzdanınızdaki kredi/ banka kartının üstüne zarzor okunan hatalı bir şifre yazın. Böylece çalınırsa hırsız ATM’de üçüncü denemesinde makine karta el koyar. 2Çalıştığınız işle ilgili “görev tanımı” metnini saklayın. Bir sonraki iş arayışınızda CV’nizi güncellerken yardımı dokunur. 3Bir kurumda çalışabilmek için para ödemeniz gerekiyorsa orada bir üçkâğıt var demektir, kaçın! 4Birisine cep telefonunuzdan bir fotoğraf gösterirken diğer resimlere kaymasını engellemek için resmi biraz büyütüp gösterin. 5Birine şirin görünmek istiyorsanız ona herhangi bir konu hakkındaki fikrini sorun. 6Arkadaşının cep telefonunun alarmı çalıyor ve o bunu duymuyorsa alarmı susturmak için o numarayı arayın. 7Resmi tonda bir eposta yazarken alıcı adresini metni tamamladıktan sonra yazın. Böylece yanlışlıkla bir tuşa basıp epostayı yarıda gönderme riskini ortadan kaldırmış olursunuz. 8Detaylı bilgi aradığınız bir konuyla ilgili Google’da arama yaparken anahtar kelimelerin yanına ayrıca site:.edu type:.ppt yazın. Böylece eğitim kurumlarında o konuyla ilgili verilmiş sunumlara erişmeniz kolay olur. 9Kamuya açık bir yerin WiFi şifresini öğrenmek için Foursquare gibi sosyal medya sitelerindeki ilgili yorumlara bakın. 10Kiralık ev bakarken dairenin içinden telefon ne kadar çekiyor diye kontrol edin.