Katalog

DIŞ HABERLER [email protected] 7 5 OCAK 2021 SALI ABD ile karşılıklı tehdit söylemindeki Tahran’dan tartışmalı nükleer hamle geldi Uranyum kartı çıktı Gözler ABD’nin seçilmiş başkanı Joe Biden’ın Ortadoğu politikalarına, özellikle Tahran ile ilişkilerde takınacağı tutumuna çevriliyken İran uluslararası nükleer anlaşmada yüzde 3.67 ile sınırlanan uranyum zenginleştirme oranını yüzde 20’ye çıkardığını açıkladı. Fordo’daki nükleer tesisindeki faaliyete ilişkin Tahran yönetiminin bu kararı, 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmanın şu ana kadarki en ciddi ihlali anlamına geliyor. İran Hükümet Sözcüsü Ali Rebii, uranyum zenginleştirilmesine dün sabah başlandığını duyurdu. Fordo’da yeraltındaki nükleer tesis, Kum kenti yakınlarında bulunuyor. AB temkinli Tahran’ın nükleer adamıyla ilgili Avrupa Birliği’nden (AB), “Eğer bu açıklama uygulamaya koyulursa bu İran’ın nükleer taahhütlerinden ciddi anlamda ayrılması demek olur. Bunun da nükleer silahların yayılmasını önlemede ciddi sonuçları olacaktır” tepkisi geldi. AB Sözcüsü, nükleer anlaşmanın artık “ölü” sayılıp sayılmadığına yönelik bir soruya İran’ın uranyumu yüzde 20 zenginleştirme çalışmalarına yeniden başlayacaklarına dair açıklamasının “uygulamasına” bakılacağını, İran ile nükleer anlaşmanın yükümlülükler yerine getiİran, Fordo tesisinde uranyum zenginleştirme oranını yüzde 20’ye çıkardığını açıklarken ABD, uçak gemisi USS Nimitz’in Ortadoğu’da kalacağını duyurdu. Ruhani yönetimi daha önce Biden’ı beklemekten yana görüş bildirmişti. rildiği sürece “canlı” kalacağını söyledi. Süreç için Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun (UAEK) yapacağı açıklamanın beklenildiğine de işaret etti. Ardından UAEK, Tahran’ın zenginleştirme işlemine başladığını doğruladı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise kararın Tahran’ın nükleer silah geliştirmeyi planladığı anlamına geldiğini savunurken “buna izin vermeyeceklerini” söyledi. Tahran, geçen yıl 3 Ocak’ta İran Devrim Muhafızları Ordusu’na bağlı Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani’nin ABD Başkanı Donald Trump’ın emriyle öldürülmesinin birinci yıldönümünde misilleme tehditlerinde bulunmuştu. Bu arada ABD Savunma Bakanlığı, İran’ın muhtemel saldırılarından etkilenmemesi için bölgeden çekeceğini açıkladığı USS Nimitz uçak gemisinin Ortadoğu’da kalacağını duyurdu. ABD’nin gözdağı hamlesine Tahran’dan “Her senaryoya hazırız” çıkışı yükseldi. ABD Başkanı Donald Trump nükleer anlaşmadan 2018 yılında tek taraflı olarak çekilmişti. Trump yönetimi İran’a karşı sert yaptırım kartını masaya koymuştu. Biden, anlaşmaya dönme konusunda ılımlı mesajlar vermişti. Ancak Trump’ın anlaşmadan çekilmesi üzerine İran’ın da kendi yükümlülüklerinden geri adım atmaya başlaması bunu zorlaştırıyor. İran, Temmuz 2019’da nükleer anlaşmanın bazı maddelerini, 5 Ocak’ta da anlaşmadan kaynaklanan tüm taahhütleri askıya aldığını açıklamıştı. Diğer imzacılar Almanya, Fransa, İngiltere, Rusya ve Çin, anlaşmayı kurtarmak için Tahran’la ağır aksak bir diplomasi trafiği başlatmıştı. İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi, geçen cuma yaptığı açıklamada, mecliste çıkarılan yasa uyarınca uranyumu yüzde 20 oranında zenginleştireceklerini Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’na bildirdiklerini söylemişti. Salihi, hükümetin “dış ilişkilerde sorunlara neden olacağı” gerekçesiyle karşı çıktığı nükleer faaliyetlerin hızlandırılmasını ve nükleer tesislerdeki denetimlerin sınırlandırılmasını zorunlu kılan yasayı uygulayacaklarını ifade etmişti. Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani başta olmak üzere üst düzey hükümet yetkilileri, yasanın onaylanmaması için Meclis’e çağrıda bulunmuştu. Nükleer silah için uranyumun yüzde 90 oranında zenginleştirilmesi gerekiyor. Zenginleştirilmiş uranyum, nükleer yakıtın yanı sıra nükleer silah yapımında da kullanılabiliyor. Tankere el konuldu Öte yandan İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun Suudi Arabistan’ın Cubeyl Limanı’ndan Güney Kore’ye giderken Hürmüz Boğazı’ndan geçen Güney Kore bandıralı Hankuk Chemi adlı petrol tankerine el koyduğu bildirildi. Gerekçe olarak tankerin petrol kirliliği yaratması gösterildi. Seul ise geminin bırakılması için İran’a çağrı yaptı. KÖRFEZDE UZLAŞI ADIMI Katar ve Suudi Arabistan sınırları açtı Riyad liderliğindeki Körfez cephesi ve Mısır’ın, İran’la yakınlaşma, Müslüman Kardeşler’e destek suçlamalarının merkezindeki Katar’la ilişkilerinde yumuşama adımı geldi. Kuveyt Dışişleri Bakanlığı’na dayandırılan habere göre Suudi Arabistan ve Katar karşılıklı sınırlarını açma kararı aldı. Kuveyt Dışişleri Bakanı Ahmed Nasır Muhammed es Sabah, Kuveyt Emiri Şeyh Nevvaf elAhmed elCabir es Sabah’ın Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile telefon görüşmeleri yaptığını belirtti. AA’nın haberine göre Dışişleri Bakanı Es Sabah, “İki ülke arasındaki kara, deniz ve hava sınırlarının dün akşam itibarıyla açılması için anlaşmaya varıldı” dedi. Tarafların tüm meseleleri çözüme kavuşturma konusunda uzlaştığını kaydetti. Ankara, sınırların açılması kararını memnuniyetle karşıladıklarını açıkladı. Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Mısır, 5 Haziran 2017’de “terör gruplarını desteklediği” suçlamasıyla Katar ile tüm diplomatik ilişkilerini kesmiş ve ekonomik ambargo uygulamaya başlamıştı. Karakuş: Cepheyi genişletme çabası HÜSEYİN HAYATSEVER Yunanistan’ın Suudi Arabistan’la Girit’te ortak tatbikat yapacağı haberleri, “Yunanistan’ın Doğu Akdeniz’de Türkiye’ye karşı cepheyi genişletme çabası” olarak yorumlandı. Emekli Korgeneral Erdoğan Karakuş, “Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin karşısındaki cephe giderek büyüyor, böyle bir fotoğraf var şu anda” ifadelerini kullandı. Türkiye ve Suudi Arabistan arasında uzun süredir gerilimli olan ilişkilerde, kasım ayında İslam İşbirliği Teşkilatı toplantısı kapsamında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Suudi mevkidaşı Faysal bin Farhan ile yaptığı görüşmenin ardından bir yumuşama yaşanabileceği belirtilmişti. Öte yandan Yunanistan ve Suudi Arabistan ilişkilerinde yakın dönemde savunma alanında bir yakınlaşma olduğu biliniyor. Konuyu Cumhuriyet’e değerlendiren emekli Hava Korgeneral Erdoğan Karakuş, “Yunanistan bir Patriot bataryasını ABD’nin isteği üzerine Suudi Arabistan’a gönderme kararı almıştı. Zaten aralarında böyle bir işbirliği bulunuyor” dedi. Ortak tatbikatın Doğu Akdeniz’deki gerilim üzerinde kayda değer bir sonuç yaratmayacağını söyleyen Karakuş, “Bu tatbikat yapılırsa Suudi uçakları da S300’e karşı eğitim yapmış olacak. İran’da da S300 bulunduğunu biliyoruz. Bir yandan da Yunanistan’ın yanında olduğu mesajını vermiş olacak” diye konuştu. Yunanistan’ın geçen yıl Fransa, Güney Kıbrıs Rum Kesimi, Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri’yle birlikte tatbikat düzenlediğini anımsatan Karakuş, “Şimdi S. Arabistan da bu cepheye katılmış olacak” dedi. l ANKARA Assange Kararın ardından mahkeme önünde Assange’ın destekçileri sevinç gösterisinde bulundu. Assange ABD’ye verilmiyor İngiltere’de mahkeme WikiLeaks’in kurucusu Julian Assange’ın, casusAssange’ın ABD hapishanesinde özel de mahkeme salonundaydı. idari önlemlere tabi tutulacağını, özelABD’li savcılar 2006 yılında luk ve gizli bilgileri sızdırmak ile suç likle de istihbarat topluluğunun kendi WikiLeaks’i kuran Assange’ı (49), eslandığı ABD’ye iadesi talebini redsine düşman olması nedeniyle “gerçek ki askeri istihbarat uzmanı Chelsea detti. ABD’nin kararı temyize götür bir risk altında” olduğunu kaydetti. Manning’in gizli bilgilere ulaşmasımesi beklenirken avukatlarının ise Assange’ın kefaletle serbest bırakıl ‘Depresyonda’ na ve casusluk yasalarını ihlal etmesine yardımcı olmak ve gizli, istihbaması için başvuru yapacağı açıklandı. Assange için “genel izlenim dep rat elemanlarının yaşamını tehlikeLondra’da dün görülen davada yar resyonda, geleceğiyle ilgili korkular ye atacak bilgileri yayımlamakla suçgıç Vanessa Baraitser, Assange’ın akıl taşıyan ve ümitsizlik içinde bir adam” luyor. WikiLeaks’te 2010 ve 2011 yılsağlığıyla ilgili kaygıları ve ABD’de in ifadesini kullandı. Assange, kararı larında Afganistan ve Irak’ta ABD tatihar riskinin yüksek olduğunu belir gözleri kapalı olarak dinledi. Partneri rafından yürütülen savaşa ilişkin binterek iade talebini reddetti. Baraitser, ve iki çocuğunun annesi Stella Moris lerce gizli belge ve diplomatik yazışma yayımlanmıştı. Assange ise ABD ordusunun insan haklaGirit’te ‘Riyad’lı gözdağı rı ihlallerini deşifre ettiğini söylemişti. Assange’ı destekleyenler WikiLeaks’in kurucusuna ABD’nin yönelttiği suçlamaDoğu Akdeniz’de güç ve nüfuz mücadelesi sürerken Yunan basınından dikkat çeken iddialar gündeme yansıdı. DHA’nın Yunan medyasından aktardığı habere göre, Suudi Arabistan Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın emriyle çok sayıda F15 jetinin Girit’teki Suda Üssü’ne “Türkiye’ye gözdağı vermek için” ineceği iddia edildi. F15 jetlerinin Yunan savaş uçaklarıyla birlikte Doğu Akdeniz’de tatbikata katılacağı belirtildi. Suudi Arabistan’ın göndereceği jetlerin Yunan pilotlar tarafından da kullanılacağı ifade edildi. Öte yandan Yunanistan Dışişleri Bakanı Dendias’ın dün Suudi mevkidaşıyla telefonda görüştüğü belirtildi. Tarafların bölgesel ve ikili ilişkileri ele aldığı kaydedildi. ‘Güvence alındı’ iddiası Yunan Kathimerini gazetesi ise AtinaAnkara ilişkilerinde bu ay içinde önemli gelişmeler beklendiğini iddia etti. Haberde, “Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de Yunanistan tarafından egemenlik ihlali olarak değerlendirilen faaliyetlerinden vazgeçeceğine dair güvenceler verildiği, ön görüşmelerin (istikşafi) yeniden başlayabileceği” öne vam ettiği” belirtildi. Gazete, söz konusu açıklamalara “Enerji Bakanı Fatih Dönmez’in Lozan Antlaşması’nın yeniden müzakere edilmesi çağrısını ve Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın bazı Yunan adalarının silahsızlandırılması yönündeki sözlerini” örnek gösterdi. Rodos’ta Türkiye için casusluk yaptığı iddiasıyla bir diplomatın gözaltına alınması da Atina’nın tedbirli tavrına gerekçe gösterildi. Haberde, “Bununla birlikte Atina, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın öncelikle Biden’ın 20 Ocak’ta ABD başkanı olarak yemin edecek olması, ikinci olarak da Avrupa Konseyi’nin Türkiye’ye olası yaptırım kararlarını öncelikli gündem maddesi olarak ele alacağı mart zirvesi nedeniyle diplomasi yolunu seçeceğine inanıyor” ifadeleri kullanıldı. ların basın özgürlüğüne saldırı olduğu vurgusunu yapıyor. ABD’nin casuslukla suçladığı ve iadesini istediği Assange, hakkında tecavüz ve cinsel taciz iddialarıyla açılan davalar için İsveç’e iadesi gündemdeyken Haziran 2012’de Ekvador’un Londra Büyükelçiliği’ne sığınmıştı. Bu suçlamalar düşürülmüştü. Assange, buradan 11 Nisan 2019’da çıkarılarak gözaltına alınmış ve “kefaletle serbest bırakılma şartlarını ihlal etmekten” tutuklanarak Londra’daki Belmarsh Hapishanesi’ne konulmuştu. ABD, bilgisayar korsanlığı ve casusluğun da aralarında olduğu 18 suçtan yargılamak için Assange’ın iadesini istiyordu. sürüldü. Gazete, ismini açıklamadığı kaynaklara dayandırılan haberinde, “Atina şu an, görüşmeleİsrail, F35 peşinde rin yeniden başlamasına dair ilk toplantı Türkiye’de yapılacağı için İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz, dün yaptığı açıklamada ABD’den F35 saAnkara’nın ilk adımı atmasını bekli vaş uçağı satın almayı istediklerini duyuryor” denildi. Oruç Reis sismik araş du. Gantz’ın bahsettiği F35’lerin üretim tırma gemisinin gelecek haftalar programından Türkiye, Rus hava savunda Türkiye sularında kalacağına da ma sistemleri S400 krizi sebebiyle çıkair verildiği savunulan güvencelere rılmıştı. Ynet TV’ye konuşan Gantz, “Şu an rağmen “Türkiye’den bazı üst dü iki uçak filosu F35’imiz var fakat bunu gezey hükümet yetkililerinin tartışma nişletmek istiyoruz. Amerikalılardan bunu lı açıklamalar yaptığı ve Atina’nın isteyeceğim” dedi. Gantz, yeni F15 savaş bu nedenle tedbirli davranmaya de jetlerini almayı da düşündüklerini aktardı. ‘Georgia eyaletine baskısına ilişkin ses kaydı iddiası Trump’ın ‘hesapları’ ABD seçimleri sonrasında gerilim dinmezken eski on savunma bakanı “Sonuçları sorgulama vakti artık geçmiştir” diyerek Trump’a tepki mesajı verdi. ABD Başkanı Donald Trump’ın, 3 Kasım’da yapılan başkanlık seçimlerinde kritik eyaletlerden olan Georgia’da eyaletin en üst düzey seçim yetkilisini arayarak “sonucu değiştirmeye yetecek sayıda oy bulmasını” istediği savunuldu. Washington Post gazetesinin yayımladığı ses kaydına göre Trump, Georgia Eyalet Sekreteri Brad Raffensperer’a “Sadece 11 bin 780 oy bulmanı istiyorum” diyor. Kayıtta Raffensperger, Georgia’daki sonuçların doğru olduğunu söylüyor. ABD siyaseti, Washington Post gazetesinin ulaştığı ses kaydıyla çalkalanıyor. Telefon görüşmesinden alıntılara yer veren gazetede, Trump’ın Raffensperer’e baskı yaptığı bölümler de yer aldı. 6 Ocak’ta Kongre’de delege oylarının sayılarak Biden’ın kazandığının tescil edilmesi ve yeni başkanın 20 Ocak’ta göreve başlaması bekleniyor. Georgia eyaletinde bugün de ABD Senatosu’ndaki dengeyi belirleyecek senatör seçimleri yapılacak. 3 Kasım’da hiçbir aday yüzde 50 oya ulaşamamıştı. Bu kritik dönem öncesinde medyaya yansıyan bir saatlik ses kaydının bir bölümde Georgia’da seçimi kazandığını savunan Trump, Raffensperger’e “Georgia halkı, ülke halkı öfkeli. İnsanlara oyları tekrar hesapladığınızı söyleyin, bunda yanlış bir şey yok” diyor. Raffensperger ise yanıtında, “Sayın Başkan, buradaki sorun, sahip olduğunuz verilerin yanlış olması” diyor. ‘Büyük risk’ Kayıtlarda bir noktada Trump, Raffensperger’i yasal süreçle tehdit ediyor. Trump eyaletteki “yasadışı şekilde yok edilen” binlerce oyu bulmazlarsa “cezai işleme tabi tutulabileceklerini” söylüyor. “Bu, hem senin hem avukatın için büyük bir risk” ifadesini kullanıyor. Trump Raffenberger’e “Bak, tek istediğim şu: Sadece 11 bin 780 oy bulmak istiyorum. Çünkü eyaleti kazandık” diyor. Bu da 1 oy farkla eyaleti almasına yetecek sayıya denk düşüyor. Trump’ın sık sık “Georgia’yı kaybetmiş olamam” dediğini aktaran gazete, görüşme sırasında Beyaz Saray Genel Sekreteri Mark Meadows ve avukat Cleta Mitchell gibi Trump destekçilerinin de hatta olduğunu savundu. ABD medyasının bir numaralı gündemi olan kaydın, suç teşkil edebileceği yorumları yapılıyor. Georgia seçim kurulunun tek Demokrat üyesi de Trump’ın eylemiyle ilgili soruşturulma açılmasını istedi. ‘Orduyu ilgilendirmez’ Öte yandan ABD’de görev yapmış 10 eski savunma bakanı “seçimlerin artık bitmiş olduğunun” vurgulandığı ortak bir mektuba imza attı. Eski bakanlar Ashton Carter, Dick Cheney, William Cohen, Mark Esper, Robert Gates, Chuck Hagel, James Mattis, Leon Panetta, William Perry ve Donald Rumsfeld’in ortak mektubu yine Washington Post gazetesinde yayımlandı. Mektupta “Seçimlerimiz yapıldı. Yeniden sayımlar, hesaplamalar yapıldı. Uygun itirazlar mahkemelerce değerlendirildi. Valiler sonuçları teyit etti. Sonuçları sorgulama vakti artık geçmiştir” ifadesi kullanıldı. Mektupta, 3 Kasım’da yapılan tartışmalı başkanlık seçim sonuçlarının ordunun pozisyonunu ilgilendirmediği de vurgulandı. Eski bakanlar, “aksi durumun ulusal güvenliği tehlikeye sokacağını” belirtti. Mektupta, “İç ve dış düşmanlara karşı Anayasa’yı korumak üzere yemin ettik. Yeminimiz bir kişi veya partiye değildir” sözlerine yer veren bakanlar, barışçıl bir şekilde yetki devrinin önemine dikkat çekti. ABD Savunma Bakan Vekilliği görevini yürüten Christopher Miller’a çağrı yapan eski bakanlar, Biden yönetimine yetki devrinin barışçıl ve yasalara uygun şekilde yapılması gerektiğini kaydetti. Pelosi, 4. kez koltukta ABD’de, 3 Kasım seçimlerini kazanan Senato ve Temsilciler Meclisi üyelerinin yemin etmesiyle ABD Kongresi’nin 117. dönemi başladı. Demokrat Nancy Pelosi, bir kez daha yasama organının alt kanadı olan Temsilciler Meclisi’ne başkan seçildi. Oylamada Demokratları temsilen halen bu görevi yürüten Pelosi ile Cumhuriyetçi vekil Kevin McCarthy yarıştı. 216 vekilin oyunu alan Pelosi, 209 oyda kalan McCarthy’yi geride bırakarak 2 yıllığına yeniden bu göreve 4. kez seçildi. Bu son dönemi. Pelosi, “En acil önceliğimiz, koronavirüsü yenmeye devam etmek olacak” dedi.