Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 13 OCAK 2021 ÇARŞAMBA Kışlık sezonunun bitmesinden sonra daha hızlı bir yaprak dökümü görebiliriz Mağazalar kapanacak TMD Yönetim Kurulu Başkanı İzzet Stamati: Türkiye’de şirketler imece usulü birbirinin elinden tutarak, yardımlaşarak, birbirlerini idare ederek bugünlere geldi. Hakikaten kârlılık kalmadı. Satışlar ancak günü kurtarmaya yetiyor. Tescilli Markalar Derneği (TMD) Yönetim Kurulu Başkanı İzzet Stamati, ciroların yüzde 70’in altına düşmesi durumunda gemiyi yüzdüremeyeceklerini belirterek satışların ancak günü kurtarmaya yettiğini söyledi. “Döviz kurunun da TL’nin de aşırı değerlenmesi kesinlikle ne ihracatçı ne de ithalatçı için faydalı. Hepimizin dengesi bozuluyor” diyen İzzet Stamati ile tescilli markaların yaşadığı sorunlar ve lüks tüketimi konuştuk. n 2020 yılı bitti, sektörünüz açısından bir hasar tespiti yaptınız mı? Yapmadık çünkü hâlâ hasar bitmiş değil. Evet zararlar var. Gemi giderken birdenbire rotayı çevirmek çok zor. Hasarı ancak kriz bitince göreceğiz. Mağaza kapanmaları olacak ya da eticarete kayacak. n Birleşmiş Markalar Derneği’ne göre dernek üyesi markaların 2020 ciroları 2019’un yüzde 60’ında kaldı. Firmaların ayakta kalabilmesi için ciroların yüzde kaç olması gerekiyor? Maksimum yüzde 30 ciro kaybı olursa gemiyi yüzdürebiliriz. Ciroların yüzde 70’lerde kalması gerekiyor. Biz lüks markalar sadece iç piyasaya hitap etmiyoruz. Turist alışverişleri de önemli. n Pandemi lüks alışverişi nasıl etkiledi? İlk aşamada sadece temel ihtiyaç ürünleri alındı. Ama eticaretin devreye girmesiyle mayıstan itibaren lüks tüketim alışverişi de artışa geçti. Haziranda AVM’lerin açılmasıyla satışlar hızlandı. n TMD ne kadarlık ekonomiyi temsil ediyor? 600 milyon dolarlık bir hacim yaratıyoruz. 5 bin çalışan ve 500 civarı mağazayı barındırıyoruz. İhracatta da çok önemli bir paya sahibiz. Taxfree (Vergisiz Alışveriş) rakamlarına göre 200 milyon dolar civarında ihracatımız var. Markaların Türkiye’de üretimleri de var. Orada da minimum 150 milyon dolarlık ihracatları var. Bu markaların ithalatta bu kadar zorlanması ülke ekonomisine faydalı değil. İthalatta kolaylık ve imtiyaz bekliyoruz. Ayakkabıda tehlike n Nasıl bir kolaylık? Testlerde çok canımız yanıyor. Tareks testi çıkacak. 1 Ocak’ta yürürlüğe girecekti 1 Mart’a ertelendi. Bu testler ciddi maliyet getirecek. Mesela bir ayakkabıda 26 parça var. Her parça için 6070 Avro test parası alınacak. 30 bin Avro’luk ürün getirmişsiniz minimum 67 bin Avro test parası vermek zorunda kalacağız. Bunlar maliyetleri çok etkileyecek. Bu özellikle ayakkabı ithalatını engelleyecek kadar maliyet getirecek. Vergileri koyarken sadece ithalatı kısıtlayayım diye değil, ne getiriyor ne götürüyor diye bakmak lazım. Tareks testlerinde oran indirilmeli. n Bu dönemde AVM’lerden ciddi kira destekleri aldınız, bunlar devam ediyor mu? Bugünlere AVM’lerin çok ciddi destekleriyle geldik. AVM’lerin de döviz cinsi kredi borçları var. Bizim kiralarımız nasıl ki TL’ye döndü onların da borçlarında bir yapılandırmaya gidilmesi talebi var. Bu yerine getirilmeli. İzzet Stamati SÜREKLI INDIRIM ISTIYORUZ n İş yaptığınız yabancı firmalardan Türkiye ile ilgili ne tür şikâyetler alıyorsunuz? Biz onlardan ürün aldığımızda sürekli indirim istiyoruz. Diyoruz ki ülkemizde vergi yüksek, devaülasyon oluyor, enflasyon, faiz oranları yüksek. Biz Türk müşteriler sürekli ağlayan konumdayız. Onlar sürekli bir şeyler talep etmemizden çok rahatsız oluyorlar. Gümrükler, vergilerle ilgili şikâyetleri var. n Finansmana erişim konusunda sıkıntılar yaşıyor musunuz, üyelerinizin borçluluk seviyesi nedir? Türkiye’de firmaların kendi sermayesiyle iş yapma yeteneği çok düşük. İş genelde krediyle dönüyor. Bu dönemde bankalar kolay kolay para vermiyor. Faizler de yüzde 25 seviyesinde. n Taklit ürün konusunda bir mesafe kaydedilebildi mi? Taklit üründe Çin ve İran’dan sonra üçüncüyüz. Bir çözüm bulunması lazım. İMECE USULÜ YARDIMLAŞTIK Hepimizin dengesi bozuluyor n Döviz kuru da çok hareketliydi na ye yetiyor. dışına çıktığında alıyor ya da eticaretle n Birçok ülke pandemide hibe şeklinde yardımlarda bulundu, Türkiye’de kamunun destekleri ne sıl yönettiniz bu süreci? Bir ürünün 100 TL satış fiyatı varsa 120 TL etiket koyarsanız satamazsınız. n Üyelerinizin büyük bölümü ithalatçı, nisan ayında gümrük vergilerinde artışlar yaşandı, bekliyor muydunuz? dışarıdan getiriyor. Bu da ülkenin döviz kaybetmesine neden oluyor. İthalat vergileri çok arttığı için STAMATI’S adıyla kadar yeterli oldu? Bazı ürünlerde zararına satış yaptık. Dövi Kesinlikle sürpriz oldu. Hatta dernek kendi markamızı yarattık ve ilk mağazaPandemi döneminde kira ve stozin de TL’nin de aşırı değerlenmesi kesin olarak vergi artışından 2 gün önce Ticaret mızı da açtık. paj indirimlerinin devam etmesi ya likle ne ihracatçı ne de ithalatçı için fay Bakanlığı’na şu anda elimizdeki nakit akı n Cirolar düşüyor, kârlılık yok, kredi da en az 34 ay alınmaması gerekidalı. Hepimizin dengesi bozuluyor. şını bozmamak adına gümrük vergilerinin bulmak zor, destekler yetersiz, bu işi yor. Başka ülkelerde kira yardımlan Var mı ideal bir kur seviyeniz? eylül, ekim, kasım döneminde ödenmesi daha böyle ne kadar götürebilirsiniz? rı yapıldı, bizde de yapılmalıydı. Burada şirketler imece usulü birbirinin elinden tutarak yardımlaşarak birbirlerini idare ederek bugünlere geldi. Hiçbir AVM’nin kapanmasını istemeyiz. Hiçbir AVM’de 1020 mağazanın aynı anda kapanmasını istemez. Yemek alanlarının kapalı olması AVM’lerin çekimini yüzde 20 düşürüyor. Her bir sektörün birbirinin elinden tutması ve yaşatması geDolar için 7.50, Avro’da ise 8.90 civarı için yazı yazmıştık. Ama 2 gün sonra veruygun. Maliyetleri yapabilmek için bu se gilerin arttığını duyduk. viyelerde olmalı. Vergilerin yükselmesi ürünlerin fiyatlan Sektörde kârlılık var mı? rının yükselmesine sebep oluyor. ÖrneHakikaten kârlılık kalmadı. Maliyet ğin ithal x ürün orijinal ülkeye göre yüzde ler, satışlar belli. Ancak günü çevirme 3040 daha pahalı oluyor. Bu nedenle turist ürünü pahaHEM VERGI HEM KUR ARTTI lı bulup almıyor. Yerli müşteri de yurtrekiyor. Bunun için de çan Mağaza kapanmalar olacak mı? Pandemi tam yaz sezonunun başlaYine imece usulü yardımlaşarak. Bankadan değil, devletten değil. Belki tedarikçilerden ödeme vadelerini 23 ay uzatarak bu süreçten çıkacağız. n 2021 planlarını yapabildiniz mi? Aşılamalar olursa rahatlama olacaktır. İkinci yarıdan itibaren hızlanacağımızı düşünüyorum. Yaz sezonu normal bir sezondan adet bazında yüzde 1015 daha düşük olabilir diye hesaplamaları yapıyoruz. 2022’de, 2019 cirolarının üstüne çıbalıyoruz. Mağaza kapanmaları olacak mı, tabii ki dığı döneme denk geldi. Bizim gümrükkabileceğimizi düşünüyoruz. n Bu çaba ne kaolacak. Özellikle turiste bağlı AVM’lerde so te bekleyen mallarımız vardı. Ekonomi birn Ne tür riskler olabilir? dar sürer? run olacak. Kiralar da yüksek olduğu için mağa den bire kapanınca biz dedik ki paramızı efektif Döviz riskimiz var. Hastalığın daha AVM’ler de zalarını kapatanlar olacak. Şu anda olmasa bile kışlık kullanalım, kredi, çek, yurtdışı ödemelerine yönlendikötü hale gelmesi de bir risk. Yeni bizler de sezonunun bitmesinden sonra daha fazla mağaza ka relim dedik. Gümrükteki malları mağazalar kapalı oldubir kapanma durumu. AVM’lerin tekneyi patmaları görebiliriz. ğu için çekmedik. Fakat aniden 12 Nisan’da bir kararname kapanma riski olabilir. Çok cidyüzdürBu tarz krizler bazı firmalar için fırsat oluyor. Kiralar düşebiliyor, çıktı gümrükte kalan malların bile vergisi arttı. Hem döviz di sayıda AVM’nin bankalameye giremediğiniz AVM’lere girebiliyorsunuz. Biz bu yaz döneminde arttı hem vergi arttı. Orada ciddi anlamda maliyet artışı yaşa ra borçlu olduğunu biliyoruz. çalışıyo 3 yeni mağaza açtık 30 mağazaya çıktık. dık. Tedarikçilerimize dedik ki bize bu yaz için daha fazla mal Hatta bazı AVM’lerin bankaruz. n Bu dönemde ürün temininde sıkıntı yaşadınız mı? göndermeyin. Kimisi kabul etti kimisi kabul etmedi. lara geçeceği konuşuluyor. Dünya turizminin 2020’de 1 trilyon dolar kaybettiği öngörüldü Turizmde büyük kayıp İBB VE USTDA ARASINDA IKINCI HIBE ANLAŞMASI İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) ve ABD Ticaret ve Kalkınma Ajansı (USTDA), ‘İstanbul Dijital Dönüşüm Projesi’nde işbirliğine gitti. İBB ve USTDA arasında imzalanan yaklaşık 1 milyon dolarlık hibe anlaşması için sanal ortamda imza töreni düzenlendi. İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, gelişen bilgi ve iletişim teknolojileri karşısında, dijital dönüşüm projesi ile İstanbul’u çağı yakalamış, akıllı bir şehir olarak tasarlamak istediklerini belirtti. İmamoğlu, “İstanbulumuzun sorunlarına çözüm olarak; felaket ve kurtarma veri merkezi geliştirilmesi adına kıymetli çalışmalar yürütmeyi istiyoruz. İstanbul’un yarınını şekillendirmede, bilim ve teknolojinin rol almasını sağlamaya çalışıyoruz” dedi. l Haber Merkezi Antalya Kent Konseyi Turizm Çalışma Grubu Başkanı Recep Yavuz, Dünya Turizm Örgütü’nün (UNWTO) 2020 yılı verilerini göre, seyahate çıkamayan 1 milyar turistin turizm sektörünü 1 trilyon dolar kayba uğrattığını açıkladı. Yavuz, bugüne kadar 100 milyon kişiye bulaşan ve yaklaşık 2 milyon kişinin hayatına mal olan koronavirüs pandemisi tahribatlarının gittikçe ağırlaştığını söyledi. En büyük kaybın 185 milyar dolarla ABD’de olduğunu belirten Yavuz, bu ülkeyi 56.7 milyar dolar kayıpla İspanya’nın, 50.4 milyar dolarla Fransa’nın izlediğini söyledi. 31 milyon turist hedefi Yavuz, 2021’de “aylardır dört duvar arasına sıkışmış” ve “bir an önce kendisini bir yerlere atmayı düşünen” 1 milyar turist olacağını savundu. Dünya turizm pastasındaki payı yüzde 3 olan Türkiye’nin tablolardaki yerinin yeniden şekilleneceğini belirtti. Bu süreçte yakın, güneşli, ferah, sağlık altyapısı kuvvetli ülkelerin öne çıkacağını kaydeden Yavuz, özellikle Türkiye bu yıl 31 milyon turistin gelmesini bekliyor. Adalar, Adria Kıyıları ve Türkiye’nin de içinde olErsoy, “Açıkçası V çıkış bekliduğu Akdeniz ve Doğu Akdeniz ül yoruz, vaka sayıları hızlı şekilde kelerinin daha çok şansı olduğunu aşağıya iniyor. Mart ayında vaka ileri sürdü. sayısında 2 bin, nisanda binli raÖte yandan, Kültür ve Tukamlara aşılamanın da etkisiyle rizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, ineriz diye hedefliyoruz. Nisan ayı Türkiye’nin bu yıl 31 milyon turist, itibarıyla sezonun açılacağını dü23.3 milyar dolarlık da turizm geli şünüyoruz” diye konuştu. rini aşmayı hedeflediğini söyledi. l Ekonomi Servisi EYLEMLERI ENGELLENDI Cargill işçileri 1001 gündür direniyor İşlerine geri dönme talebiyle 1001 gündür direnen Cargill işçileri, “Vazgeçecek ya da geri planda duracak insanlar değiliz. İşimizi istemekten vazgeçmeyeceğiz” açıklamasını yaptı. Sendikal faaliyetleri nedeniyle işten çıkarılan Tek Gıdaİş üyesi Cargill işçilerinin önceki gün Tarım ve Orman Bakanlığı önünde yapmak istedikleri eylem engellenmiş, sendikanın Ankara şubesi önünde direniş kararı alan işçiler, ısınmak için soba kurdukları için gözaltına alınmıştı. İşçiler gece saatlerinde serbest bırakıldı. Mezopotamya Ajansı’na konuşan işçi Faik Kutlu, “Çadırlarımız yıkıldı, biz tekrar kurduk. Direnişimizi Bursa’dan İstanbul’a taşıdık. Defalarca gözaltına alındık. İstanbul’da 43 gün betonun üzerinde uyuduk. Her zaman bir baskıyla karşı karşıya kaldık ama dik duruşumuzla bütün baskıları aştık” dedi. l Ekonomi Servisi TAŞERON YINE CAN ALDI Limterİş’ten iş cinayeti protestosu Tuzla Gemi Tersanesi’nde taşeron olarak çalışan 26 yaşındaki İsmail Koyuncu, 10 Ocak’ta iş cinayetinde yaşamını yitirdi. DİSK’e bağlı Limter İş Sendikası’na üye işçiler, Tuzla Gemi Tersanesi önünde bir araya gelerek iş cinayetini protesto etti. Sendikadan yapılan açıklamada “Patronların kâr hırsı ve taşeron sistemi can almaya devam ediyor. Tuzla Gemi Tersanesi’nde taşeron işçi olarak çalışan 26 yaşındaki İsmail Koyuncu, sömürünün ve güvencesizliğin son kurbanı oldu” denildi. Öte yandan, Çerkezköy’de sanayi sitesindeki bir tamirhanede, kamyonun fren körüğünün patlaması sonucu 13 yaşındaki çocuk işçi ağır yaralandı. l Ekonomi Servisi BUĞDAY İTHALATI SIRADA TMO’dan arpa ve mısır ithalatı Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), dün sona eren bir dizi uluslararası ihaleyle 130 bin ton yemlik arpa ile yaklaşık 155 bin ton da mısır ithal etti. Avrupalı ticari kaynakların verdiği bilgiye göre, miktar ve fiyatlar nihai onaya tabi. Mısır alımıyla ilgili ihalede en düşük fiyat, navlun dahil ancak sigorta maliyetleri hariç ton başına 265.65 dolar oldu. Sevkıyatın 25 Ocak15 Şubat arasında yapılması bekleniyor. Arpa alımına ilişkin sevkıyat ise, Türk limanlarına 26 Ocak16 Şubat arasında yapılacak. Öte yandan TMO, önceki gün de toplam 400 bin ton ekmeklik buğday ithalatı için uluslararası ihale açmıştı. Buğday sevkıyatı Derince, İskenderun, Mersin, İzmir, Bandırma, Tekirdağ, Samsun ve Trabzon limanlarına yapılacak. l Ekonomi Servisi, Reuters KISA... KISA... l WhatsApp’a inceleme: Kişisel Verileri Koruma Kurulu (KVKK), WhatsApp uygulaması hakkında, yurtdışına veri aktarımı ve temel ilkeler yönünden resen inceleme başlattı. İncelemeyi yürütecek Kurul, süreci takip ederek, 8 Şubat 2021’de konuyu yeniden değerlendirecek. l FİBA ile LC Waikiki’den işbirliği: Ticari gayrimenkul yatırımcılarından FİBA Commercial Properties ile LC Waikiki işbirliğini genişletti. FİBA CP’nin yurtiçindeki AVM’lerinde 4 mağazası ile hizmet veren LC Waikiki, M1 Adana AVM’deki 2 bin m2’lik mağazasından, yaklaşık 4 bin m2’lik yeni bir mağazaya geçiş yaptı. Bu yenileme ile LC Waikiki, FİBA CP AVM’lerinde toplamda 12 bin m2’lik hizmet alanına sahip oldu. l İnşaat maliyetleri arttı: TÜİK’in 2020 Kasım’a ilişkin “İnşaat Maliyet Endeksi” verilerine göre, endeks, aylık bazda yüzde 3, yıllık bazda ise yüzde 23 yükseldi. l Ekonomi Servisi