Katalog

8 22 TEMMUZ 2020 ÇARŞAMBA DİZİ TÜRKİYE’NİN TOPLUMSAL KOŞULLARI CHP’Yİ UMUT PARTİSİNE DÖNÜŞTÜRDÜ Karaoğlan rüzgârı esiyor CHP’nin yeni kurultayı 2526 Temmuz’da çok zor bir dönemde toplanıyor. Medyaya baskıların yoğunlaştığı, televizyon kanallarına cezaların verildiği, baroların bölünmek istendiği, tek adama dayalı sistemin uygulandığı bir dönemdeyiz. CHP kurultayının Türkiye’ye demokrasi yolunda öncü ve örnek olmasını diliyoruz. VE KURULTAY 3 ALEV COŞKUN 1977 SEÇİMLERİ Milliyetçi Cephe Hükümeti, seçimlerin 5 Haziran 1972’de yapılmasına karar verdi. Halk, CHP’ye ilgisini gösteriyor, dağtaş, “Karaoğlan Ecevit” yazılarıyla donatılıyordu. Türkiye’nin toplumsal koşulları çerçevesinde CHP umut olmuştu. 1977 seçimlerinde tüm illerde önseçim yapıldı. CHP Genel Merkezi tüm Türkiye’de sadece 11 adet kontenjan kullanabildi. Daha fazlasına örgüt izin vermiyordu. Kontenjandan milletvekili listelerine konulanların isimleri aşağıda veriliyor: Hikmet Çetin (Devlet Planlama Teşkilatı Uzmanı), Altan Öymen (Gazeteci), Kemal Kayacan (Amiral, Eski Deniz Kuvvetleri Komutanı), İrfan Özaydınlı (Hava Korgenerali, Eskişehir Hava Üssü Komutanı), Bayram Turan Çetin (Vali), Prof. Gündüz Ökçün (SBF Öğretim Üyesi), Zeki Eroğlu (Almanya’da İşçi), Sevil Korum (DPT Uzmanı), Prof. Ahmet Taner Kışlalı (Hacettep Üniversitesi Öğretim Görevlisi, Gazeteci), Lütfi Doğan (Diyanet İşleri Başkanı), Prof. Kenan Bulutoğlu (Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi). 1973 ve 1977 seçimlerinde kontenjandan milletvekili olan bu 22 kişiden 12’si çeşitli yıllarda bakanlık yapmış, ikisi CHP Genel Başkanı olmuş, 12’si de önseçimlere girmiş ve tekrar seçilmişlerdir. ECEVIT’E SUIKAST GIRIŞIMLERI Seçimler sürerken CHP’nin iktidar olacağı anlaşılmıştı. Bu halk desteği karşısında kontrgerilla tuzakları da ortaya çıkmaya başladı. Ecevit, İzmir Havaalanı’nda bir komplo ile karşılaşmış, kontrgerillanın kurşunundan bir rastlantı sonucu kurtulmuştu. Polisin tabancasından çıkan kurşun, Ecevit’in arkadaşı Mehmet İsvan’ın dizine saplanmış ve İsvan hastaneye kaldırılmıştı. Bu konuda tartışma sürerken Ecevit’in Taksim’de yapacağı mitingin de ertelenmesi isteniyordu. CHP’nin Taksim mitinginde CHP Genel Başkanı’na bir suikast yapılacağı söylentileri ortalığa yayılmıştı. Bu durum Başbakan Demirel tarafından resmi bir mektupla Ecevit’e bildirildi ve mitinge gitmemesi istendi. Ecevit, tüm bunlara aldırış etmeden Taksim mitinginde yüz binlere karşı konuştu. Mitingde Ecevit, “Halk, bu bozuk düzene karşı geliyor, düzeni değiştirme kararı verdi. Bu durum beni aşar...” diyordu. 1977 SEÇIMLERI VE CHP’NIN LIDERLIĞI 5 Haziran 1977 günü yapılan genel seçimler sonucunda CHP yine en büyük parti oldu ama elde ettiği sayı “tek başına iktidar” olmak için yine yetmemiştir. Uygulanan seçim sistemi, CHP’nin iktidara gelmesine engel oluyordu. 5 Haziran 1977 seçimlerinde, resmi sonuçlar şöyledir: Seçimlere katılma oranı yüzde 72.4 olmuştu. Aynı gün 22 ilde yapılan Senato seçimlerinde AP yüzde 38.3 oy alırken CHP’nin oy oranı yüzde 41.4 olmuştu. Yüzde 33.3’ten yüzde 41.4’e yükselmişti. Bu başarıda Ecevit faktörü, halka dönük “Ak Günler Bildirisi” CHP programı ve milletvekillerinin önseçimlerle saptanması en önemli rolü oynamıştı. Halk seçtiği milletvekili listesine sahip çıkıyordu. CHP en yüksek oyu almasına karşın Meclis’te tek başına hükümet kurma yetkisini elde edememişti. Bu nedenle Ecevit, 1978 Ocak ayında dışarıdan takviyeli 3. Ecevit Hükümeti’ni kurdu. 4 HAZİRAN 1977 Taksim’de suikast yapılacağı resmen bildirilen Ecevit, tüm bunlara aldırış etmeden yüz binlere seslendi. 12 EYLÜL 12 Eylülöncesi Türkiye’de sağsol çatışması en üst düzeye tırmanmıştı. Daha sonra yazılan kitaplar, yapılan araştırmalarda, 12 Eylül öncesi 1980 bölünme ve çatışmalarda dış güçlerin etkileri açık olarak belirtilmiştir. yükseltti. SHP yüzde 24.8, Demirel’in DYP’si CHP iktidarına karşı TÜSİAD başta olmak yüzde 19.1 ve DSP yüzde 8.5 oy aldılar. 1989’DA YAKALANAN üzere bir cephe oluşmuştu. Kıbrıs başarısı kar şısında ABD, Türkiye’ye ambargo uyguluyor POTANSIYEL du. CHP ilk seçimde tek başına iktidar olacak tı. Dış güçler bunu engellemeye çalışıyorlardı. 12 Eylül askeri müdahalesi açıkça bir Atlantik ötesi planlama sonunda gerçekleşmişti. 1987 seçimlerinde yüzde 36.3 oy alan ANAP, tek başına iktidar oldu. Ancak SHP, PARTİLER yüzde 24.8, DSP ise yüzde 8.5 oy aldılar. Toplam sol oylar ANAP’a yakındı. 25 Haziran 1988 günü yapılan kurultay KAPATILIYOR da Erdal İnönü yeniden genel başkan, Deniz Baykal da genel sekreter seçildiler. Merkez 12 Eylül 1980 askeri darbesi, CHP’yi ve tüm partileri kapattı. Ecevit ve Demirel Hamzaköy’de gözetim altına alındı. 1982 Anayasası 6 Kasım 1982 günü yapılan referandumla yürürlüğe girdi. Ecevit ve Demirel Hamzaköy’den bırakıldı ancak siyaset yapmaları yasaklandı. 6 Haziran 1983 tarihinde Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP) kuruldu. Başkanlığa Erdal İnönü getirildi. Bu arada Necdet Calp da Halkçı Partiyi kurdu. 6 Kasım 1983’te yapılan genel seçimlere, SODEP ve Demirel’in kurduğu DYP seçimlere sokulmadı. 1980’den sonra sol oyların parçalanması için adeta yarış yapılıyordu. Halkçı Parti, SODEP, SHP, DSP partileri kurulmuştu. CHP’nin mirası adeta paylaşılıyordu. 1980’den sonra kurulan sol partiler, onların kurultayla Yönetim Kurulu Baykal’ın eline geçmişti. 1989 Yerel Yönetim seçimlerinde SHP İs tanbul, Ankara, İzmir, Adana, Gaziantep, Kayseri gibi 6 büyük belediye başkanlığını, ayrıca 39 il, 283 ilçe ve 327 belde belediye başkanlığını kazandı. DSP sadece 10 ilçe ve 28 belde belediye başkanlığını kazanmıştı. SHP genel oyların yüzde 28.7’sini alarak birinci parti konumuna yükselmişti. Halk Erdal İnönü Baykal ikilisini beğenmiş, tutmuştu. Ancak siyasetin “benmerkezli ihrası” etkisini gösteriyor, SHP iki yıl içinde 4 kez kurultay yapıyordu. “Sabır” denilen kavram ortadan kaybolmuş, illa genel başkan olma hırsı SHP’yi dış çalışmalardan ziyade iç mücadeleye yöneltmişti. Kuşkusuz bu dönemin de objektif tarihinin yazılması gerekir. rı bu yazının kapsamını aşmaktadır. Bu konu ayrı ve titiz bir inceleme gerektirir. CHP’NIN TÜM ÜYELERIN YENIDEN AÇILIŞI KATILIMI ILE LISTE CHP’nin yeniden açılış kurultayı Atatürk Spor Salonu’nda toplandı. Genel başkanlık DÜZENLEMESI yarışını Erol Tuncer’e karşı Deniz Baykal az bir farkla kazandı. Bu yöntem, Türk siyasal tarihinde ilk kez 1987 seçimlerinde SHP tarafından uygulan 19902010 arasının analizi kuşkusuz ayrı bir yazı dizisinin konusudur. dı. SHP Genel Başkanı Erdal İnönü, tüm üyelerin katılımı 12 Eylül 1980 askeri darbesi, CHP’yi ve tüm partileri kapattı. ile yargıç denetiminde önseçim yapılması kararına ön Ecevit ve Demirel Hamzaköy’de gözetim altına alındı. cülük etti. Örneğin İzmir’de Erdal İnönü’nün de aday ol duğu Karşıyaka/ Bakırçay seçim çevresinde 24 bin üye nin katıldığı, yargıç deneti minde önseçim yapıldı. Bu uygulama, delege ve ta banda büyük bir motivas yon (güdümleme) yarattı. CHP delegesi, kendi listesini kendisinin düzenlemesi nedeniyle çok mutlu olmuştu. Süleyman Demirel Açıkça bu bir demokrasi şö leniydi. Seçim sonuçları SHP’yi bir anda ikinci parti düzeyine Rahşan Ecevit Bülent Ecevit Nazmiye Demirel CHP’NİN SON ZAFERI CHP, 31 Mart 2019 yerel seçimlerinde çok önemli bir başarı kazanmıştır. İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Muğla, Hatay, Mersin, Çanakkale gi bi en önemli kentler kazanılmıştır. Bu başarının sürdürülmesi gereklidir. Türk demokrasisinin gelişimi ve sağlığı için bu gereklidir. Ekrem İmamoğlu, İstanbul’da 23 Haziran 2019’da yenilenen seçimlerde Büyükşehir Belediye Başkanı seçildi. Zaferini halkla kutladı. SIYASI PARTILER YASASI 12Eylül 1980 Darbesi’nin demokratikleşme yönünden en olumsuz sonuçlarından birisi, Siyasi Partiler Kanunu’dur (SPK). Bu yasa, partilerin genel merkezlerine olağanüstü yetkiler tanımıştır. 12 Eylül 1980’den önce, partilerde önseçim bir ilke idi, bir temel kuraldı. 12 Eylül bütün bu uygu lamaların üstünden silindir gibi geçmiştir. SPK’de eskiden olduğu gibi bugün de önseçim olmasına karşın, 12 Eylül öncesinin aksine, merkez yoklaması esas, önseçim istisna bir uygulamaya dönüşmüştür. CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu KILIÇDAROĞLU’NUN ÖNERİSİ CHPGenel Başkanı Sayın Kemal Kılıçdaroğlu, haziran ayı başında, demokratik yaşamımız açısından son derece önemli iki öneri ileriye sürdü. 1. Yüzde 10 barajını kaldıralım, yüzde 7, yüzde 5 ya da yüzde 3’e indirelim. 2. Milletvekillerini parti lideri değil millet belirlesin. Bu öneriler son derece önemlidir. Bu nedenle, 11 Haziran 2020 tarihli gazetemizde “Kılıçdaroğlu’ndan Önemli İki Öneri” başlığı ile Olayların Ardındaki Gerçek sütununda bu konu ele alındı ve bu öneriler nedeniyle demokratikleşme yolunda Kılıçdaroğlu’nun son derece önemli ve ileri bir adım attığı belirtildi. 1980’den sonra önseçim kurumu ortadan kalktığı için açıkça söylemeliyiz ki her partide “lider sultası” doğdu. Bu durum özellikle CHP tabanında hoşnutsuzluk yaratmıştı. Son on yıldır önseçim yapılmıyor. Sonuçta halkla Meclis yabancılaştı. Halkla Meclis arasına engel konuldu, halkla Meclis arasına duvar örüldü. Delegeler ya da tüm üyelerin katılımı ile yapılacak önseçimler demokrasiyi gerçekleştirecek ve Meclis’i halkla tekrar barıştıracaktır. Seçim barajı konusuna gelirsek, Türkiye’de uygulanan yüzde 10 seçim barajı çok yüksektir. Seçimde eşitlik ve adalet ilkesini zedeliyor. Bunun “makul”, “akılcı”, “mantıklı” bir düzeye indirilmesi gerekiyor. Böylesi yeni bir düzenlemenin, Türk demokrasisinin geleceği açısından sayılamayacak kadar çok yararı olacaktır. CHP Genel Başkanı Sayın Kılıçdaroğlu, bu iki önerisini kurultay kararı olarak kurultaydan geçirirse CHP’nin önü açılacaktır. CHP’nin yeni kurultayı çok zor bir dönemde toplanıyor. Medyaya baskıların yoğunlaştığı, televizyon kanallarına cezaların verildiği, baroların bölünmek istendiği, tek adama dayalı bir sistemin uygulandığı bir dönemdeyiz. CHP kurultayının ülkemize demokrasi yolunda öncü ve örnek olmasını diliyoruz. BİTTİ