Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY 9 15 TEMMUZ 2020 ÇARŞAMBA Bankaların düşük faiz uygulaması ve kampanyalar, konut satışlarını haziranda coşturdu Borçla ‘ev’e koştuk Haziran ayında, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 210 artışla 190 bin konut satılırken, banka kredisiyle alınan konut sayısı yüzde 1287 artarak 101 bin 504 adede çıktı. Türkiye’nin yaşadığı ekonomik krize eklenen küresel koronavirüsün, özellikle ticaret üzerindeki etkilerini sınırlamak için kamu bankaları eliyle başlatılan yeni kredi dağıtımı, konut satışlarında büyük etki yaptı. Nisan ve mayısta pandemi etkisiyle sert düşen konut satışları, haziran ayında düşük faiz ve konut kampanyalarının etkisiyle rekor kırdı. Mevduat faizlerinin enflasyonun altında kalması da süreci etkiledi. TÜİK’in dün açıkladığı “Konut Satış İstatistikleri, Haziran 2020” raporuna göre, ülke genelinde konut satışları haziran ayında 2019’un aynı ayına göre yüzde 209.7 artarak 190 bin 12 oldu. Ayrıca bu rakam 2013 yılından bu yana en yüksek haziran rakamı oldu. Konut satışları nisanda yüzde 55.5 düşüşle 42 bin 783, mayısta yüzde 44.6 düşüşle 50 bin 936 adet olmuştu. İlk 6 ayda 625 bin Haziran ayı satışlarının detaylarına bakıldığında, en dikkat çekici durumun bankadan kredi alarak (ipotekli); borçla narak satın alınan konutlarda olduğu görülüyor. İpotekli konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1287 artış göstererek 101 bin 504 adet oldu. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı da yüzde 53.4’e çıktı. Bu oran geçen yılın aynı ayında yüzde 11.9’du. Yılın ilk 6 ayında ise 624 bin 769 konut satışı gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı dönemine göre artış yüzde 23.5. Aynı dönemin ipotekli konut satışı da yüzde 221.4 artarak 266 bin 374 adede yükseldi. Bu dönemde ilk defa satılan konutlar yüzde 4.1 azalarak 197 bin 722, ikinci el konut satışları da yüzde 42.5 artarak 426 bin 997 adet oldu. ‘Yabancı’ azaldı Ayrıca haziran ayında, yabancılara yapılan konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 38.1 azalarak 1664 adet oldu. İlk 6 ayda da konut satışı yüzde 28.5 azalarak 14 bin 413 adette kaldı. İlk 6 ayda en çok konut satışı 2 bin 628 ile İranlılar, 2 bin 359 adetle Iraklılara yapıldı. l Ekonomi Servisi ‘Kamu’nun ne kadar sürdüreceği kritik Ekonomi yönetimi, sektör mensupları ve uzmanlar haziran ayı verilerini şöyle yorumladı: n Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak: Tek başına 250 alt sektörü harekete geçiren konut sektöründe kamu bankalarımızın düşük maliyetli destekleri etkisini gösterdi. n Konutder Başkanı Altan Elmas: Satışlardaki hareketliliğin birkaç ay daha devam etmesini öngörüyoruz. Ancak ka mu bankalarının 0.64 faiz oranını, bir yıl ödemesiz ve 15 yıl vadeli sunduğu bu mekanizmayı daha ne kadar ay devam ettireceği de kritik bir konu. Çünkü bugün piyasayı hareketlendiren bu kampanya. n TSKB Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Makbule Yönel Maya: Aylardır bekleyen bir talep vardı. Konut kredisi faiz oranlarının inmesiyle beraber bu alıma geçti. Faiz oranları ne kadar cazipse alım tara fı harekete geçiyor. Ama burada birkaç farklı etken de var. Mevduat faiz oranları düştüğü için insanlar yatırım alanında da konut alım fırsatını çok net değerlendirdi. Ayrıca fiyatlar da 2017 Eylül’den itibaren geri geliyordu. n Özyurtlar Holding Başkanı Tamer Özyurt: Satışlardaki hareketlilikle konut geliştiriciler yeniden moral buldu. Artışa geçen satışlar, önümüzdeki aylar için tetikleyici bir etki yaratacak. TURIZMDE IFLAS RISKI BDDK’DEN AKBANK’A 155 MILYON TL CEZA Türk emlakçılar ABD’ye yöneldi Son 34 yıldır Türk yatırımcıların ABD emlak piyasasına ilgilerinin arttığı belirtiliyor. Türk iş dünyasından pek çok isme Miami’de emlak brokerlığı yapan International Realtors Group’un ortağı ve Property Invest USA isimli şirketin de başkanı olan Cengiz Bayırlı, son 2 yıl içerisinde Miami bölgesine yapılan yatırımların100 milyon doları geçtiğini söyledi. “Bu miktara arazi veya proje yatırımı dahil değil” diyen Bayırlı, “Yatırımların 2 yıl içinde yüzde 20 artacağını düşünüyorum. Türklerin ABD’de konut almalarının birçok avantajı var. Kira getirileri Türkiye’ye nazaran en az 23 kat daha fazla. Ayrıca tapu işlemleri tamamen şeffaf ve tapu garantisi var. Türkiye’deki yatırımcılardan inanılmaz bir talep görüyoruz” diye konuştu. l Ekonomi Servisi Migros ve Kızılay ‘iyilik’te birleşti Migros’un Türk Kızılayı’yla yaptığı işbirliğiyle kapsamında, Migros ve Macrocenter mağazalarından alışveriş yapanlar aynı zamanda ihtiyaç sahiplerine yardımda bulunabilecek. Buna göre Migros müşterileri, hazırlanan 50 lira tutarındaki “İyilik Kartı”nı aldığında Migros bu bağışın üzerine yüzde 5’i tutarında ek katkıda bulunacak, Türk Kızılay ise kartları Türkiye’nin 81 ilindeki ihtiyaç sahiplerine ulaştıracak. Migros Ticaret AŞ İcra Kurulu Üyesi Cem Rodoslu, “Parçası olmaktan gurur duyduğumuz bu iyilik hareketini müşterilerimizle birlikte büyütüp ihtiyaç sahibi her haneye ulaşmayı diliyoruz” dedi. l Ekonomi Servisi Akbank tarafından Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yapılan bilgilendirmede BDDK tarafından 155 milyon 500 bin TL tutarında ceza kesildiği açıklandı. Bankadan KAP’a yapılan açıklamada şu ifadeler kullanıldı: “Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından; COVID 19 Etkilerinin Sınırlandırılması Hakkındaki Kurum talimatına aykırı işlem tesis edilmesi gerekçesiyle bankamıza 155.500.000 TL idari para cezası uygulanmasına karar verilmiştir. Söz konusu idari para cezası yasal haklarımız saklı kalmak koşuluyla 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 17/6. maddesi gereğince %25 peşin ödeme indiriminden yararlanılarak ödenecektir. İdari para cezasının bankamız finansal tabloları üzerinde önemli bir etkisi olmayacaktır.” l Haber Merkezi SPK 16.7 milyon liralık açığa satış cezası kesti SPK, düzenlemelere aykırı açığa satış işlemlerine ilişkin yapılan incelemeler sonucunda, 7 aracı kurum ve 18 yatırımcıya toplam 16.7 milyon TL idari para cezası uygulanmasına karar verdi. SPK’nın yazılı açıklamasında ayrıca, denetim faaliyetleri sonucu Telegram v.b. uygulamalarda oluşturulan üyelik bazlı kapalı gruplar üzerinden yapılan işlemlerde 6362 sayılı SPK Kanunu’nun 107/1 maddesinde sayılan fiilleri işlediğine dair makul şüphe bulunan şahıslar hakkında sermaye piyasası mevzuatı uyarınca 14 Temmuz’dan başlamak üzere borsalarda 6 ay süreyle geçici işlem yasağı uygulanmasına karar verildiği duyuruldu. Facebook uyarısı Yine Facebook, Twitter gibi sosyal medya mecraları ile WhatsApp, Telegram v.b. uygulamalarda oluşturulan üyelik bazlı gruplar üzerinden yatırımcıların yönlendirilerek mağdur edilmeye çalışıldığı da belirtildi. l Ekonomi Servisi Piyasada ‘yeni dalga’ kaygısı Küresel mali piyasalar, Covid19 salgınında yeni dalga kaygısıyla dolmaya başladı. Bu kapsamda dolar/TL de kamunun döviz arzının da desteğiyle oldukça dar bantta bir seyir izlemeye devam ederken, dünyada artan salgın vakalarının küresel riskten kaçışı ne kadar etkileyeceği piya salarda yakından takip ediliyor. Asya ve Avrupa borsaları, ABD ve Çin arasındaki gerilimin artması ve ABD Kaliforniya’da salgına karşı yeni tedbirler alınmasıyla yatırımcı iştahının azalması sonrası düşüş gösterdi. Borsa İstanbul da 118 bin 651 puana çıktıktan sonra günü yüzde 0.56 düşüşle kapadı. Turizmci, ertelenen batık borçtan dolayı icra işlemlerinin artma tehlikesiyle karşı karşıya. Batık krediler 2020 Mayıs’ında yıllık yüzde 121 arttı. Pandemiden dolayı aylardır iş yapamayan ve en fazla yüzde 25 dolulukla çalışan turizm sektörü, ertelenen batık borçtan dolayı icra işlemlerinin artma tehlikesiyle karşı karşıya. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verileri, sektördeki batık kredi miktarındaki patlamayı ortaya koydu. Buna göre, 2019 Mayıs’ta 3.8 milyar lira olan takipteki krediler, 2020 Mayıs’ta yüzde 121 artarak 8.4 milyar liraya yükseldi. Aynı dönem aralığında kullanılan nakdi krediler de yüzde 32.6 artarak 120.3 milyar liraya yükseldi. Olduğundan düşük Bu miktar, batık kredilerin 2020 Ocak ayına göre düşmüş hali... Takipteki kredilerin 2020 Ocak’taki miktarı 8.6 milyar lira idi. Yani mayıs ayına gelinceye kadar batık kredilerde yüzde 2’lik bir düşüş dikkat çekiyor. Sektörün bankalardan kullandığı toplam kredi miktarı 2020 OcakMayıs aralığında 97.3 milyar liradan 120.3 milyar liraya çıkarken, batık kredilerin azalmasının nedenlerinden biri, pandemi nedeniyle yapılan bildirim ötelemeleri. Bu durum, batık kredilerin gerçek sayılarının düşük kalmasına sebep oluyor. Bir diğer neden ise, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, sektörlerin Covid19 ile mücadelesi kapsamında 18 maddelik önlem paketi açıklaması... Bu maddelerin arasında ödenmeyen kredilerin takibe alma süresinin de üç aydan altı aya çıkarıldığını duyurulmuştu. Alınan önlemlerin geçici olarak rahatlattığını belirten sektör temsilcileri ise, pandemi nedeniyle getirilen düzenlemeler kalktıktan sonra icra işlemlerinin artacağı konusunda endişeli olduklarını dile getirdi. Bu yıl yabancı turistten umutlarını kestiklerini, yerli turistle de işlerini döndüremediklerinden yakınan turizmci, ilave teşvikler gelmezse 2021’in de turizmci için “kayıp yıl” olabileceğine dikkat çekti. l Ekonomi Servisi Demir çelikte vergi uzadı Bazı demirçelik ürünlerinde geçici gümrük vergilerini 18 Nisan’dan itibaren üç ay süreyle artıran kararın uygulanması 30 Eylül’e kadar uzatıldı. Cumhurbaşkanlığı’nın, Resmi Gazete’nin dünkü sayısında yayımlanan ithalat rejimi kararına ek kararına göre, söz konusu ürünlerin ithalatı için getirilen ve 15 Temmuz’a kadar uygulanması öngörülen geçici ithalat vergisi oranlarının süresi 30 Eylül’e kadar uzatıldı. Resmi Gazete’de 18 Nisan’da yayımlanan Cumhurbaşkanı kararıyla, yassı madde mamulleri, alaşımlı ürünler, profiller ve paslanmaz sac gibi demir çelik ürünlerinde uygulanan gümrük vergileri, 15 Temmuz’a kadar uygulanmak üzere geçici süreyle 5 puan artırılmıştı. İngiltere Huawei’yi 5G’den çıkarıyor İngiltere Başbakanı Boris Jonhson 2027 yılına kadar Huawei ekipmanlarının 5G şebekesinden tamamıyla çıkarılması gerektiğine karar verdi. Bu karar Çin’li Huawei firmasının artık Batı’da istenmediği şeklinde yorumlanabileceği için Çin’in tepkisine yol açabilir. Yedi yıllık süre tanınması ekipmanları hızlı bir şekilde çıkarmak ve yeniden masraf etmek zorunda kalmayan BT, Vodafone ve Three gibi şirketleri memnun etti. Ancak bu hamlenin 5G şebekesinin devreye girmesini geciktireceği belirtiliyor. İstihdamın çöküşü İşgücü piyasalarına ilişkin verilerin yorumlanmasında büyük bir karışıklık söz konusu. TÜİK’in resmi verileri, martnisanmayıs ayları ortalamasının geçen senenin aynı dönemiyle karşılaştırıldığında işsiz sayısının 427 bin kişi azalmış olduğunu (3 milyon 775 bin kişi) ve işsizlik oranının da yüzde 12.8’e gerilemiş olduğunu dile getirmekte. TÜİK’in açıklamakta olduğu resmi “açık” işsizlik verileri, referans dönemine görece son bir ay içerisinde iş arayıp da bulamayanları ve iki hafta içerisinde de işbaşı yapmaya hazır 15 yaş üstü kişileri kapsıyor. Ulusal ekonomide sanayi üretiminin nisan ayında yüzde 40 ile 60 arasında daralmış olduğu, 3.5 milyon işçinin “kısa çalışma ödeneği” programı altında “istihdam ediliyor” diye nitelendirildiği koşullar altında TÜİK’in paylaşmakta olduğu “açık” işsizlik verileri, işgücü piyasalarında yaşananları açıklamaktan uzaktır. Türkiye ekonomisi ne yazık ki karşılaştırmalı gelişmekte olan piyasa ekonomilerine görece Covid 19 salgınının yarattığı ekonomik ve sosyal krizden en derin etkilenen ülkeler arasındadır. Resmi veriler ise “Avrupa standartları” ve benzeri savlarla ulusal ekonomide yaşanan tahribatı istatistik tanımlarının ardına gizlemektedir. İşgücü piyasalarına ilişkin alternatif istatistiksel hesaplamalar, bağımsız araştırmacılar yanında DİSK’in Araştırma Dairesi tarafından da düzenli paylaşılmaktadır. DİSKAR uzmanları en son olarak Birleşmiş Milletler Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) Covid 19 salgınının yarattığı iş kayıplarını yakından izlemek üzere geliştirdiği metodolojiyi kullanmaktadır. Buna göre Covid 19 nedeniyle çalışılmayan su¨reler istihdam kaybı olarak hesaba katılmakta ve salgın nedeniyle meydana gelen toplam fiili iş kayıpları bulunmaktadır. Bu metodolojinin ulaştığı sonuçlar çarpıcıdır: l Covid 19 nedeniyle meydana gelen fiili iş kaybı 9.4 milyon kişidir. Böylelikle, nisan ayı itibarıyla yeniden hesaplanan geniş tanımlı işsiz sayısı (tam zamanlı istihdam kaybı dahil) son bir yılda 10 milyon 759 artış göstermiş ve 17 milyon 722 bin kişiye yu¨kselmiştir. l İstihdamdaki daralma cinsiyet eşitsizliklerini de beraberinde yansıtmaktadır. DİSK uzmanlarının bulgularına göre geniş tanımlı işsizlik oranı erkeklerde Nisan 2019’da yüzde 16.5 iken 2020’de yüzde 25.9’a, kadınlarda ise Nisan 2019’da yüzde 26.5’ten 2020’nin nisan ayında yüzde 34.1’e yükselmiştir. l Kadın emeği, işgücüne katılmaktan giderek vazgeçerken bir yandan da evde artan sosyal sorumluluklarla baş etme uğraşındadır. Nitekim kadınlarda Nisan 2019’da toplam işgu¨cu¨ne katılma oranı yu¨zde 52.9 iken, Nisan 2020’de bu oran yu¨zde 47.2’ye değin gerilemiş durumdadır. Resmi verilere geri dönersek, son derece dar kapsamlı tanımlamalar altında dahi TÜİK verileri Nisan 2019’da 28 milyon 199 bin olan toplam istihdamın, son bir yılda 2 milyon 585 bin kişi azalarak 25 milyon 614 bine gerilemiş olduğunu belgelemektedir. Gerçekten işbaşında olanların sayısı ise bir yılda tam 7 milyon 100 bin kayba uğrayarak, 20 milyon 456 bin kişiye gerilemiştir. 80 milyon nüfuslu “yeni” Türkiye, nüfusunun sadece dörtte birini işbaşında tutabilmektedir! Apple ‘en değerli’ unvanına yaklaştı Geçen yılın sonunda Suudi petrol devi Aramco’nun 1,7 trilyon dolarlık piyasa değeriyle halka arz edilmesinin ardından “dünyanın en değerli şirketi” unvanını kaybeden Apple, bu unvanı geri almaya çok yaklaştı. ABD’li teknoloji devinin hisse değeri 1,7 trilyon dolara yükseldi. Aramco ise 1 trilyon 780 milyar dolar değerinde. Martta Aramco’nun piyasa değeri, Apple’ın 500 milyar dolar önündeydi ancak salgının küresel petrol talebine darbe vurmasıyla Aramco değer kaybetti. Aramco’nun piyasa değeri bu yıl yüzde 5.5 düşerken, Apple hisselerinin değeri ise aynı dönemde yüzde 32 arttı. l Ekonomi Servisi TİM TEB Girişim Evi’nden son çağrı Teknogirişimcilerin ve teknoloji şirketlerinin büyüme dönemlerine destek veren TEB Girişim Bankacılığı, Start UP ve Level UP programları için son başvuruların bugün kabul edileceğini açıkladı. Jüri seçimi sonrası İstanbul, Ankara, İzmir, Denizli, Gaziantep, Mersin ve Bursa’da yer alan TİMTEB Girişim Evi’nde başlayacak programlara 10’ar firma katılım hakkı kazanacak. TEB Genel Müdür Yardımcısı Ali Gökhan Cengiz; “Girişimcilere global pazarlara açılım ve ihracata başlama konusunda yol gösteriyoruz. Bu iki programla danışmanlık ve mentorluk hizmeti veriyor; yatırımcılar ve kurumsal firmalarla gerçekleştirdiğimiz Demo Day buluşmalarıyla projelerini tanıtma imkânı sunuyoruz’’ dedi. l Ekonomi Servisi