Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY 11 25 MART 2020 ÇARŞAMBA Virüsün ekonomik etkilerini sınırlamak için başta Fed olmak üzere atılan adımlar, dün piyasaları olumlu etkiledi İyimserlik rüzgârı esti İşsizlik,2019 Koronavirüsün ekonomiler üstündeki etkisi her geçen gün daha fazla ortaya çıkarken, hükümetlerin ve merkez bankalarının attığı yeni adımlar, dün özellikle mali piyaslardaki havanın değişmesine neden oldu. Avrupa hızlandı ABD Merkez Bankası Fed’in limitsiz varlık alım hamlesi, ABD hükümetinin üzerinde uzlaşma aradığı 2 trilyon dolarlık paket, Almanya’nın 750 milyar Avro’luk önlemleri bu kapsamda dikkat çekti. Türkiye’de ise bankaların açıkladığı kolaylıklar, birçok sektörü vergi açısından mücbir sebep uygulaması öne Önceki gün 6.62 liraya kadar çıkan dolar/ TL, dün 6.44 lira seviyesine kadar gevşedi. Borsa İstanbul ise günü yüzde 6 artışla kapattı. çıktı. Bu tür gelişmeler sonrası önceki gün 6.62 lira kadar çıkan dolar/ TL dün 6.44 liraya kadar gevşedi ve günü 6.48 liradan kapattı. Borsa İstanbul (BİST) 100 Endeksi ise gün içinde 89 bin 618 puana çıktıktan sonra günü yüzde 5.98 artışla kapattı. Bankacılık endeksinde artış yüzde 8’i buldu. Avrupa’nın önemli borsaları, dün günü; Almanya’da (DAX) yüzde 11.5, Fransa’da (CAC 40) yüzde 8.4, İngiltere’de (FTSE 100) yüzde 9.3, İtalya’da (FTS MIB) yüzde 8.7, İspanya’da (IBEX 35) yüzde 8.3 artışla kapattı. Avrupa’daki en büyük şirketleri izleyen Euro Stoxx 50’daki artış da yüzde 10 oldu. ABD borsalarında da yüzde 57 artış oluştu. Resesyon kapıda Ancak dünya ve Türkiye ekonomisiyle ilgili uyarılar da devam ediyor. IMF Başkanı Kristalina Georgieva, salgın nedeniyle bu yıl küresel resesyon beklediğini bildirdi. “Yatırımcılar, krizin başlangıcından bu yana gelişmekte olan piyasalardan 83 milyar dolar çekti, bu şimdiye kadarki en büyük sermaye çıkışı” diyen Georgieva, 80 ülkenin yardımlarını istediğini belirtti. Dünya Bankası Başkanı David Malpass da, 15 ayda 150 milyar dolar kaynak sağlayabileceklerini belirtirken, G20 kreditör ülkelerinin, fakir ülkelerin salgınla mücadele ederken ikili borçlar için tüm ödemeleri askıya almalarına olanak vermesini istedi. Erken toplanarak politika faizini yüzde 9.75’e indirdiği Para Politikası Kurulu toplantısının özetini açıklayan Merkez Bankası ise, salgınının küresel ölçekte hızla yayılmasıyla birlikte belirsizliklerin arttığına vurgu yapıldı. l Ekonomi Servisi 15 milyar liralık ucuz fon sağladı Merkez Bankası (TCMB) ilave likidite imkânı kapsamında politika faizinin 150 baz puan altında yüzde 8.25 faiz oranı ile 90 gün vadeli 15 milyar TL fonlama sağladı. TCMB’nin politika faizinin altında yaptığı fonlamada sınırlama bankaların reel sektöre sağladıkları ve sağlayacakları kredi ile yapılıyor. Merkez Bankası böylece geçen hafta koronavirüs salgınının küresel çapta yarattığı belirsizliğin Türkiye ekonomisi üzerindeki olası etkilerinin sınırlandırılması amacıyla açıkladığı önlemlerden birini daha kullanmış oldu. TCMB’nin bu ihalesine 26.2 milyar TL teklif geldi. l Reuters Harekete geçen banka sayısı arttı Koronavirüs salgınının bireysel tüketici ve iş dünyası üzerindeki ekonomik etkilerini azaltmak için, bankalar tarafından uygulamaya konan destek paketleri yeni bankalarla devam ediyor. Açıklama yapan bankalara Yapı Kredi, DenizBank, Garanti BBVA, QNB Finansbank, TEB, Alternatifbank, TSKB ve Şekerbank da katıldı. Destekler ise bankalar göre az da olsa değişmekle birlikte özetle şöyle: 4 Bireysel ve tüzel müşterilerin 30 Nisan’a kadar olan anapara, faiz ve taksit ödemeleri, talep edilmesi halinde, mevcut koşullarla 30 Haziran’a kadar ötelenecek. Mevcut limitler sürecek, yüzde 20 ek limit de olacak. 4 EFT ve havale işlemleri aksi belirtilene kadar ücretsiz olarak gerçekleştirilecek. 4 Ticari kredilerde anapara ödemeleri 6 aya kadar uzatılabilecek ve nakit akışına göre yapılandırma imkânı sunulacak. Bireysel müşterilerin tüketici kredileri ve ek hesap ödemeleri 3 ay ertelenecek. 4 Nakit akış problemi yaşayanlara, 6 ay1 yıl ödemesiz yapılandırma imkânı sağlanacak. Eximbank’tan vade uzatma Türk Eximbank Genel Müdürü Ali Güney, virüs salgını sürecinden ihracatçıların en az etkilenmesi, üretimlerine devam etmeleri ve istihdam kaybı yaşamamaları için destek paketi devreye aldıklarını, bu kapsamda Merkez Bankası ve kendi kaynaklarından kullandırdığı kredilerde vadesi haziran sonuna kadar ödemelerin 6 aya kadar uzatılabileceğini açıkladı. Kısa vadeli kredilerde 2 yıllık olan taahhüt kapama süresi, belli şartlara 3 yıla çıktı. Reeskont kredilerindeki azami 1 yıl olan vade de 2 yıla çıkıyor. Yine sigorta limitlerinde alıcıya tanınan vadeler ücretsiz uzatıldı. Vergi kolaylığı başlıyor 7 milyar TL asgari ücret desteği Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, 7 milyar liraya yakın asgari ücret desteği vereceklerini bildirdi. Selçuk, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen düzen lemeyle 7 milyar liraya yakın asgari ücret desteği vereceğiz. İşçilerimize, işverenlerimize ve ailelerine hayırlı olmasını diliyorum” dedi. Selçuk gazilerin beklediği teknik düzenlemenin de kanunlaştığını kaydetti. l ANKARA/Cumhuriyet Virüsün etkilerini azaltmak amacıyla 16 ana sektör için vergide mücbir sebep önlemleri açıklandı. Muhtasar ve KDV beyannamelerine ilişkin ödemeler 6’şar ay öteleniyor. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, koronavirüs salgınının neden olduğu ekonomik tahribata karşı devreye aldıkları “Ekonomik İstikrar Kalkanı” tedbirleri kapsamında vergi süreçleri bakımından mücbir sebep hükümlerinden faydalanacak mükellefler için bir genel tebliğ hazırladıklarını açıkladı. Twitter’dan açıklama yapan Albayrak, şöyle devam etti: “Tebliğle mücbir sebep hali kapsamındaki sektörleri ve altında yer alan işkollarını belirledik. Sektörlerin dışında ticari, zirai kazanç sahibi veya serbest meslek erbabı olan tüm gelir vergisi mükellefi 1.9 milyon vatandaşlarımızı da mücbir sebep hali kapsamına aldık.” Düzenlemenin detayları şöyle: Esnaf paketi 4 Belirlenen sektörler için nisan, mayıs ve haziran da muhtasar ve KDV beyannamelerine ilişkin ödemeler 6’şar ay öteleniyor. Bu aylarda verilmesi gereken muhtasar ve KDV beyannameleri de 27 Temmuz’a ertelendi. 4 Ayrıca 65 yaşın üzerinde olması ya da kronik rahatsızlığı bulunması nedeniyle sokağa çıkamayacak olan vergi mükelleflerinin beyanname ve ödemeleri yasağın sonuna kadar ertelendi. 4 Albayrak’ın mesajında paylaştığı infografik içeriklerinde, serbest meslek erbabı çiftçi, terzi, manav, avukat, mali müşavir, mimar, mühendis, doktor, dişçilerin de mücbir sebep halinden faydalanacağı kaydedildi. Öte yandan Halkbank esnaf ve sanatkârlara yönelik “Esnaf Destek Paketi” açıkladı. Halkbank, ayrım yapmaksızın tüm esnafa 25 bin lira nakit kredi ve 25 bin lira ticari kart desteği verecek. TİM 1 milyon maske üretecek Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı İsmail Gülle, günlük 1 milyon adet maske ve 100 bin litre dezenfektan üreteceklerini duyurdu. Gülle, bu küresel virüs salgınının tüm dünyaya “İthalat ucuz olsa bile gelemeyebilir. Yerli ve milli üretim bilinciyle her ürünü kendi ihtiyacımızın da ötesinde üretmek zorundayız” hususunu öğrettiğini söyledi. Hedefle rinin aylık 40 milyon adet maske üretimi kapasitesine ulaşmak olduğunu vurgulayan Gülle, şöyle devam etti: “TİM olarak, bugüne kadar ihracatımız için ürettik. Şimdi sağlığımız için üretiyoruz. Bu anlayışla Ticaret Bakanlığı’nın destekleri ve 61 ihracatçı birliğimiz ile koordine olarak, yerli ve milli günlük 1 milyon adet maske ve 100 bin litre dezenfektan üreterek Sağ lık Bakanlığımızın emrine sunuyor ve seferberliğimizin ilk adımını atıyoruz. İhracatın saha neferleri olarak, üstümüze düşen ne varsa bir vazife olarak kabul edip icra etmeye devam edeceğiz. Cumhurbaşkanımızın da ‘evinizden çıkmayın’ yönlendirmeleri doğrultusunda TİM olarak ‘evde kalın’ diyor ve bu zorlu günleri birlikte aşacağımıza inanıyoruz.” l Ekonomi Servisi Gülle, 61 birlik başkanının telekonferansla katıldığı basın toplantısında konuştu. T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı’ndan (Uluçınar Vergi Dairesi Müdürlüğü) Ekli listede unvanları, AdıSoyadları ve Vergi Numaraları yazılan mükellefler adına dairemizce düzenlenen Vergi Ceza İhbarnameleri , 213 sayılı Vergi Usul Kanunun 99. maddesince posta ile bilinen en son adreslerine gönderilmiş, ayrıca Vergi Dairesi Kanalı ile araştırılmalarına rağmen adreslerinde bulunamadıklarından 213 sayılı Vergi Usul Kanunun 103. ve 104 maddelerinde gereğince tebliğ yapılması zarureti doğmuştur. 5035 sayılı kanunun 1. maddesi ile değişik 213 sayı lı Vergi Usul Kanunun 103.104. maddeleri gereğince iş bu ilan aynı kanunun 105. maddesine göre adı geçen mükelleflerin ilan tarihinden itibaren 1 (bir) ay içinde dairemize bizzat veya bilvekale müracaat etmeleri veya taahhütlü mektup veya telgraflı adreslerini bildirmeleri halinde kendilerine kayıtlı resmi tebliğ yapılacağı, aksi halde aynı kanunun 106. maddesinde bu cetvelin ilan tarihinin takip eden 1 (bir) ayın sonunda tebliğin yapılmış sayılacağı hususunu ilan olunur. Vergi No Unvan Ihb Fis No Vergi Turu Vergi Donemi Ihb Vergi Toplam Ihb Ceza Toplam Adres 6370197697 OKÇU METAL ELEKTRİK İNŞAAT YAPI MALZEMELERİ SANAYİ 2019121113VIg0000010 0010 201501201512 1.276.369,48 TL 957.277,11 TL TATLIKUYU MAH. KÖRFEZ CAD. NO: 73B GEBZEKOCAELİ 6370197697 OKÇU METAL ELEKTRİK İNŞAAT YAPI MALZEMELERİ SANAYİ 2019121113VIg0000006 0033 201504201506 392.248,36 TL 294.186,27 TL TATLIKUYU MAH. KÖRFEZ CAD. NO: 73B GEBZEKOCAELİ 6370197697 OKÇU METAL ELEKTRİK İNŞAAT YAPI MALZEMELERİ SANAYİ 2019121113VIg0000007 0033 201507201509 474.098,72 TL 355.574,04 TL TATLIKUYU MAH. KÖRFEZ CAD. NO: 73B GEBZEKOCAELİ 6480097687 ZİRVE GRUP İNŞAAT PAS.HAF.NAK.MAD.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. 2019121213VIg0000004 0010 201401201412 2.932.854,98 TL 2.399.608,62 TL SULTAN ORHAN MAH. HASKÖY SANAYİ SİTESİ KM. EVL. NO:11B/5 GEBZEKOCAELİ 6480097687 ZİRVE GRUP İNŞAAT PAS.HAF.NAK.MAD.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. 2019121113VIg0000027 0033 201404201406 1.267.417,47 TL 1.036.977,93 TL SULTAN ORHAN MAH. HASKÖY SANAYİ SİTESİ KM. EVL. NO:11B/5 GEBZEKOCAELİ 6480097687 ZİRVE GRUP İNŞAAT PAS.HAF.NAK.MAD.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. 2019121113VIg0000028 0033 201407201409 655.752,90 TL 536.525,10 TL SULTAN ORHAN MAH. HASKÖY SANAYİ SİTESİ KM. EVL. NO:11B/5 GEBZEKOCAELİ 6480097687 ZİRVE GRUP İNŞAAT PAS.HAF.NAK.MAD.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. 2019121113VIg0000029 0033 201410201412 1.009.684,61 TL 826.105,59 TL SULTAN ORHAN MAH. HASKÖY SANAYİ SİTESİ KM. EVL. NO:11B/5 GEBZEKOCAELİ 6480097687 ZİRVE GRUP İNŞAAT PAS.HAF.NAK.MAD.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. 2019121113VIg0000056 0033 201501201503 593.447,91 TL 485.548,29 TL SULTAN ORHAN MAH. HASKÖY SANAYİ SİTESİ KM. EVL. NO:11B/5 GEBZEKOCAELİ 6480097687 ZİRVE GRUP İNŞAAT PAS.HAF.NAK.MAD.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. 2019121213VIg0000005 0010 201501201512 2.259.509,07 TL 1.848.689,24 TL SULTAN ORHAN MAH. HASKÖY SANAYİ SİTESİ KM. EVL. NO:11B/5 GEBZEKOCAELİ 6480097687 ZİRVE GRUP İNŞAAT PAS.HAF.NAK.MAD.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. 2019121113VIg0000058 0033 201507201509 1.067.115,23 TL 873.094,28 TL SULTAN ORHAN MAH. HASKÖY SANAYİ SİTESİ KM. EVL. NO:11B/5 GEBZEKOCAELİ 6480097687 ZİRVE GRUP İNŞAAT PAS.HAF.NAK.MAD.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. 2019121113VIg0000047 0015 201508201508 383.061,03 TL 313.413,57 TL SULTAN ORHAN MAH. HASKÖY SANAYİ SİTESİ KM. EVL. NO:11B/5 GEBZEKOCAELİ 6480097687 ZİRVE GRUP İNŞAAT PAS.HAF.NAK.MAD.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. 2019121113VIg0000048 0015 201509201509 475.414,34 TL 388.975,37 TL SULTAN ORHAN MAH. HASKÖY SANAYİ SİTESİ KM. EVL. NO:11B/5 GEBZEKOCAELİ 6480097687 ZİRVE GRUP İNŞAAT PAS.HAF.NAK.MAD.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. 2019121113VIg0000059 0033 201510201512 363.568,10 TL 297.464,81 TL SULTAN ORHAN MAH. HASKÖY SANAYİ SİTESİ KM. EVL. NO:11B/5 GEBZEKOCAELİ 6480097687 ZİRVE GRUP İNŞAAT PAS.HAF.NAK.MAD.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. 2019121113VIg0000031 0010 201601201612 653.483,27 TL 534.668,13 TL SULTAN ORHAN MAH. HASKÖY SANAYİ SİTESİ KM. EVL. NO:11B/5 GEBZEKOCAELİ Resmi ilanlar: www.ilan.gov.tr’de (Basın: 1155938) Koronavirüs salgını ile mücadele, gündemimizin kuşkusuz ana maddesi. Bu satırlar yazıldığı sırada salgın ülkemizde ve tüm dünyada şiddetlenerek sürmekteydi. Bu çok özel ve yoğun gündemimiz arasında Türkiye İstatistik Enstitüsü ulusal ekonominin 2019’a ait son derece önemli verilerinden birisini paylaştı: İşsizlik ve istihdam kayıpları. TÜİK verilerine göre, 2019 yılında Türkiye bütününde toplam istihdam edilen kişi sayısı 28 milyon 80 bin kişi olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam 2018’e göre 658 bin kişilik istihdam kaybı anlamına gelmektedir. Aktif olarak iş aradığı halde iş bulamayan (açık) işsiz sayısı ise 4 milyon 469 bine yükselmiştir. Bu rakam 2018 yılına görece 932 bin artış anlamına gelmektedir. 2019’un sonunda işsizlik oranı yüzde 11’den, 13.7’ye çıkmıştır. DİSK Araştırma Dairesi tarafından yakından izlenen geniş tanımlı işsiz sayısı 960 bin artarak 7 milyon 222 bine yükselmiştir. Söz konusu “geniş tanımlı işsizlik” rakamı “iş aramaktan vazgeçmiş, ancak işbaşı yapmaya hazır nüfusu” kapsamakta ve genel olarak umudu kırılmış insanları ifade etmektedir. Bu rakam işgücü arzının yüzde 20.7’sine ulaşmaktadır. 1524 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki yıla göre 5.1 puan artarak yüzde 25.4; ne eğitimde ne de istihdamda olanların oranı ise bir önceki yıla göre 1.5 puanlık artışla yüzde 26.0 düzeyinde gerçekleşmiş; gençler arasında kadın işsizlerin oranı yüzde 30.6’ya; kentli genç kadınlar arasındaki işsizlik oranı ise yüzde 35.7’ye çıkmıştır. HHH Oysa, Dengelenme, Disiplin, Değişim şiarıyla ortaya atılan 20192021 Yeni Ekonomi Programı, 2019 yılı için istihdam hedefini 29 milyon 116 bin kişi olarak hedeflemekteydi. Bu da 2018’e görece 439 bin kişilik yeni istihdam hedefi anlamına gelmekteydi. Dolayısıyla, 2019’da yaşanan 658 bin kişilik kayıp, “dengelenme” diye anılan sürecin 2019 boyunca gerçekleşmediğini, tam tersine ulusal ekonomide dengesizlik ve kırılganlığın işgücü piyasalarında ve reel üretici sektörlerle olan bağlantılarında da devam etmekte olduğunu belgelemektedir. Bu değerlendirmemizi yansıtmak için aşağıdaki grafikte 2018’den bu yana milli gelir ile istihdam düzeyindeki yüzde değişim oranlarını sergilemekteyiz. Kaynak: TÜİK Hanehalkı İşgücü İstatistikleri 2018 boyunca gerek milli gelir gerekse istihdam düzeyindeki gerileme grafikte açıkça izlenebilmektedir. Milli gelir küçülmesini ortalama olarak 2019’da da sürdürmesine karşın, üçüncü çeyrekten başlayarak pozitif büyüme oranlarına geçmiş; ancak milli gelirde çeyrek dönemler bazında yaşanan artışlar istihdam artışına dönüşmemiştir. Bunun ana nedeni, kuşkusuz, milli gelirde sağlanan büyümenin yeni sabit sermaye yatırımlarıyla desteklenmiş, sürdürülebilir bir genişlemeden ziyade, tüketim harcamalarının kısa vadede kredi borçlanmasına dayandırılarak pompalanmasına dayalı konjonktürel bir saman alevini andırmasındandır. Dolayısıyla, grafikte sergilediğimiz veriler işgücü piyasalarının reel üretim sürecinden nasıl da ayrışmış olduğunu dile getirmektedir. 2019’un ikinci yarısında Türkiye ekonomisi kırılganlıklarını çözmek yerine yapay bir genişleyici konjonktürde pozitif büyüme yaşamış; ancak bu olgu iktisat yazınında istihdamsız büyüme diye anılan dengesiz bir süreci yansıtmaktan öteye geçmemiştir. Türkiye, şimdi tüm dünya ekonomisinde şiddetlenen koronavirüs tehdidine karşı dengesiz ve kırılgan bir ortamda yakalanmıştır. Fiili ekspertiz durdu TOBB Sigorta Eksperleri İcra Komitesi (SEİK), koronavirüs salgını nedeniyle mutlak suretle fiziki ekspertiz gerektiren hasarlar haricindeki dosyalarda bir süreliğine fiili ekspertiz yapılmamasını istedi. Türkiye Sigorta Eksperleri Derneği tarafından üyelere gönderilen duyuruda, eksperlerin fiili ekspertiz yapmamasına, hasar tespit işleminin elektronik ortamda doküman, ses, görüntü ve video transferi yöntemiyle yapılmasına yönelik uyarılar yer alıyor. Düzenleme, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından uygun görüldü. l Ekonomi Servisi