Katalog

DIŞ HABERLER [email protected] 7 11 KASIM 2020 ÇARŞAMBA BakuErivan uzlaşısıyla Dağlık Karabağ’da 28 yıllık Ermenistan işgali kısmen sona eriyor TARİHİ ANLAŞMA Ermenistan işgali altındaki Dağlık Karabağ’da 27 Eylül’den beri süren çatışmalarda geçen pazar günü stratejik önemdeki Şuşa’nın Azerbaycan ordusu tarafından geri alınmasının ardından dün Baku ve Erivan hattında Rusya arabuluculuğunda anlaşma haberi geldi. Anlaşma, bölgeye Rusya barış gücünün konuşlanmasını da içeriyor. Sahanın ardından masada da kazanımlarda bulunan Azerbaycan zafer ilan etti. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in “Karabağ’daki tüm savaş faaliyetlerine son veren bir anlaşmaya varıldığı” açıklamasının ardından gözlerin çevrildiği Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, kameraların karşısına geçti. 28 yıllık Ermenistan işgalinin kısmen sona ermesine ilişkin anlaşmayı Erivan’ın yenilgisi olarak tanımladı, uzlaşının tarihi önem taşıdığını vurguladı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı, “Video konferans yöntemiyle üç devlet başkanı birlikte imzalamalıydık. Fakat son anda Ermenistan Başbakanı imtina etti. Bunu anlayışla karşılayabiliriz çünkü bu anlaşma Ermenistan’ın askeri yenilgisi anlamına gelmektedir. Paşinyan bu anlaşmayı kameralardan uzak bir yerde, korkakça imzalayacak. Kendi isteğiyle imzalamıyor. Demir yumruğumuz sayesinde imzalıyor. Bu aslında bir kapitülasyon” dedi. Aliyev, “Bu açıklama Ermenistan’ın teslim olması anlamına geliyor. Uzun süren işgale son veriyor. İşgal altındaki diğer bölgeler Ağdam, Laçin, Kelbecer’e kan dökülmeden geri dönmemizi sağlıyor. Bu ifade bizim şanlı zaferimizdir” diye konuştu. ‘Uzun vadeli barış umudu’ Ermenistan işgalinde evlerini terk etmek zorunda kalanlara da seslenen Aliyev, “Sevgili yurttaşlarım, artık geri dönüyorsunuz, geri dönüyoruz. Azerbaycan toprak bütünlüğünü yeniden sağlıyor. Bundan daha büyük bir mutluluk olabilir mi” ifadesini kullandı. Anlaşmada Dağlık Karabağ’ın statüsü hakkında tek kelimenin bile geçmediğine vurgu yapan Aliyev, “Peki ErmeRusya’nın arabuluculuğunda Azerbaycan ve Ermenistan, haftalardır süren ateşin sona ermesini içeren uzlaşıya vardı. Rus barış gücü bölgeye yerleşti. Aliyev anlaşmaya ilişkin, “İşgal altındaki diğer bölgeler Ağdam, Laçin, Kelbecer’e kan dökülmeden geri dönmemizi sağlıyor” dedi. ni tarafının Dağlık Karabağ’a bağımsız olarak nitelendirdi. “Kan dökülmesilık verilmesi yönündeki talepleri nere ni durduracak anlaşmalara vardığımıde?.. Ama onlara özerklik teklif ettiğim zı büyük bir memnuniyetle belirtmek de, onlar aynı fikirde değillerdi. Ne ol istiyorum. Attığımız bu son adımladu? Görünüşe göre Paşinyan’a olanlar rın, Azerbaycan ve Ermenistan halklayıllarca dillerde dolanacak. Ne oldu, Pa rı için uzun vadeli barışı sağlayacağını şinyan, sen Cebrail’e gidiyordun. Dans umuyorum” ifadesini kullandı. ediyordun?.. Statü cehenneme gitti, Putin, bölgede barışı sağlamaya yöstatü yok... Ben başkan olduğum süre nelik kararlılıklarını ortaya koyan Azerce de olmayacak” dedi. baycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Aliyev, 27 Eylül’den bugüne 300 civa Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’a rında yerleşim biriminin kurtarıldığını belirtti. “Fuzuli, Cebrail, Zengilan, Gubadli bizimdir! Ağdam, Laçin, Kelbecer bizimdir! Şuşa bizim! Karabağ bizimdir” diye de ekledi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Dağlık Karabağ’da ateşkes ilan edilmesini memnuniyetle karşıladıklarını söyledi. Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesine video konferans yöntemiyle katılan Putin, Karabağ’da yaşananları “trajedi” (AA) Baku’da yeni tip koronavirüs nedeniyle sokağa çıkma yasağı olmasına rağmen yüzlerce kişi kutlama için sokaklara döküldü. Birçok bölgede Azerbaycan ve Türkiye bayraklarıyla meydanlara çıkıldı. Aliyev fotoğrafları taşındı. destek verilmesi gerektiğini de söyledi. Macron’dan Ankara karşıtı çıkış Dağlık Karabağ sorununa çözüm bulmak için 1992 yılında kurulan AGİT Minsk Grubu’nun ABD ve Rusya ile eş başkanlarından Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise anlaşma ile ilgili yaptığı açıklamada, “kalıcı bir çözüm gerektiğine” işaret etti. Bir kez daha Ankara’yı hedef aldı, “Türkiye’nin provokasyonlarına son vermesi gerektiğini, uzun dönem bir anlaşmanın Ermenistan’ın çıkarlarını da koruması gerektiğini” savundu. Aliyev, daha önceki açıklamalarında AGİT Minsk Grubu’nun 28 yıldır hiçbir sonuç elde edemediğine dikkat çekmiş, “Bir 30 yıl daha bekleyemeyiz” demişti. UZLAŞI MADDELERİ... 1 ARALIK’A KADAR LAÇİN TESLİM EDİLECEK Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın “Çok zor bir karar aldım” ve “acı verici” diye nitelediği, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev’in ise “Düşmanı topraklarımızdan kovduk, diz çöktürdük” sözleriyle duyurduğu anlaşma kapsamında, dün 24.00 itibarıyla Dağlık Karabağ çatışma bölgesinde tam ateşkes sağlandığı ve tüm askeri faaliyetlerin durdurulduğu ilan edildi. Buna göre, taraflar bulundukları pozisyonlarda kalacak. Ermenistan, işgal altındaki Kelbecer’i 15 Kasım, Ağdam’ı 20 Kasım, Laçin ise 1 Aralık’a kadar Azerbaycan’a teslim edecek. Azerbaycan ordusu geçen pazar stratejik önemdeki Şuşa kentini aldığını duyurmuştu. lDağlık Karabağ’daki cephe hattı ve Laçin koridoru boyunca, hafif silahlı 1960 asker, 90 zırhlı personel taşıyıcı, 380 otomobil ve özel araçtan oluşan Rus barış gücü konuşlandırılacak. lRusya barış gücü, Ermenistan güçlerinin çekilmesine paralel olarak konuşlandırılacak. Barış gücünün kalış süresi 5 yıl olacak. Taraflardan herhangi biri bu hükmü bu sürenin bitiminden 6 ay önce feshetme niyetinde olmadıkça, gelecek 5 yıl için otomatik uzatma ile devam edecek. Çatışan tarafların mutabakatlara uyup uymadığını izleme verimliliğinin artırılması amacıyla, barış gücü ateşkes kontrol merkezi konuşlandırılacak. Göçmenler dönecek l Dağlık Karabağ ile Ermenistan’ın bağlantısını sağlayacak ve aynı zamanda Şuşa şehrini etkilemeyecek olan Laçin koridoru (5 km genişliğinde) Rusya barış gücünün kontrolünde kalacak. Tarafların mutabakatı ile Dağlık Karabağ ve Ermenistan arasındaki bağlantıyı sağlayacak Laçin koridorunun yeni güzergâhı için üç yıl içinde inşaat planı oluşturulacak ve daha sonra bu güzergâhın korunması için Rus barış gücü konuşlandırılacak. lAzerbaycan; insanların, araçların ve kargoların Laçin koridoru boyunca her iki yönde seyahat güvenliğini garanti edecek. Göçmenler ve mülteciler, BM Mülteciler Yüksek Komiserliği gözetiminde Dağlık Karabağ’a ve çevre bölgelere dönecek. l Bölgedeki tüm ekonomi ve ulaşım bağlantıları üzerindeki blokaj kaldırılacak. Ermenistan, insanların, araçların ve kargoların her iki yönde sorunsuz şekilde seyahat etmesinin organizasyonu amacıyla Azerbaycan’ın batı bölgeleri ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasındaki ulaşımın güvenliğini garanti edecek. Ulaşımın kontrolü, Rusya Federal Güvenlik Servisi’nin Sınır Birimi organları tarafından gerçekleştirilecek. Tarafların mutabakatı ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ni Azerbaycan’ın batı bölgelerine bağlayan yeni ulaşım yollarının inşası sağlanacak. lTaraflar arasında esir ve cenaze değişimi yapılacak. Erivan’da öfke SARKİSYAN’A HABER VERİLMEMİŞ Ermenistan Başbakanı Paşinyan Dağlık Karabağ’a ilişkin anlaşmayı duyururken Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan’ın bu gelişmeyi basından öğrendiğini söylemesi dikkat çekti. Ermenistan’ın başkenti Erivan’da protestocular, Başbakan Paşinyan’ın anlaşma açıklamasının ardından hükümet binası önünde toplandı. Camları kırarak içeri giren protestocular, Paşinyan aleyhine sloganlar attı. Bazıları Paşinyan’ın makam odasına ve parlamentoya girdi, istifa çağrısında bulundu. Paşinyan, anlaşmayı kaynakları tükenen Ermenistan ordusunun tavsiyesi üzerine imzaladığını söyledi. Uluslararası tanınırlığı olmayan Dağlık Karabağ’da tek taraflı ilan edilen yönetimin lideri Harutyunyan da “Azerbaycan ordusunun, yönetim merkezi Hankendi’ye çok yaklaştığını ve ateşkesin kaçınılmaz olduğunu” belirtti. PAŞİNYAN Bu arada Paşinyan, gece yarısı başbakanlık rezidansını basanların kendisine ait özel eşyaları çaldığını da duyurdu. Parlamento binası yakınında Meclis Başkanı Ararat Mirzoyan’ın, makam aracından protestocular tarafından indirilerek darp edildiği haberi de gündeme yansıdı. Türk askeri ateşkes izleme merkezinde görev yapacak Azerbaycan ve Ermenistan arasında hüküm yer almıştı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, ulusa sesleniş koKarabağ’da kalıcı ateş nuşmasında barış gücünde Türk askes uzlaşısıyla bölgeye kerlerinin de yer alacağını söylemiş, HÜSEYİN Rus barış gücünün ko Rusya’dan yapılan açıklamalarda ise HAYATSEVER nuşlandırılması karar barış gücünde sadece Rus askerlerin laştırılırken, kurulacak olacağı vurgusu yer almıştı. ateşkesi izleme merkezinde Türk as Cumhuriyet’in Türk askeri yetkililerkerlerinin bulunacağı bildirildi. Milli den edindiği bilgiye göre, Türk askeSavunma Bakanlığı ile Rusya Savun ri, ateşkes uzlaşısının 5. maddesinde ma Bakanlığı, bu hafta içinde ateş kurulması öngörülen ateşkesi izleme kesi izleme merkezinin kurulmasına merkezinde bulunacak. Yetkililer, Milli dair bir anlaşma imzalayacak. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Rus askerleri bölgede Putin, Azerbaycan Cumhurbaşkanı konuşlandı. İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın önceki gece imzaladığı ateşkes uzlaşısında Dağlık Karabağ’daki temas hattı ile Laçin koridoruna Rus barış gücü konuşlandırılması kararlaştırılmış, ayrıca uzlaşının 5. maddesinde ateşkesin kontrolü için bir ateşkes izleme merkezi kurulacağı yönünde bir Savunma Bakanlığı ve Rusya Savunma Bakanlığı’nın bu hafta içinde ateşkesi izleme merkezinin kurulmasına dair bir anlaşma imzalayacağını belirtirken bu merkezde bulunacak Türk askerinin sayısı ve görev kapsamı gibi ayrıntıların müzakere edileceğini bildirdi. ÇavuşoğluLavrov görüştü Kremlin Sözcüsü, ateşkes izleme merkezinin Karabağ dışında olacağını söylemişti. Türk askeri yetkililer, ateşkesi izleme merkezinin nerede kurulacağına Azerbaycan’ın karar vereceğini bildirdi. Öte yandan Karabağ’da ateşkes uzlaşısının ardından Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, dün Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile görüştü. Türk Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, görüşmenin konusunun Karabağ olduğunu bildirirken başka bir ayrıntı paylaşmadı. lANKARA Peru’da yüksek gerilim Peru parlamentosunun Devlet Başkanı Martin Vizcarra’yı önceki gün yolsuzluk yaptığı gerekçesiyle görevden almasının ardından dün binlerce kişi “darbeye hayır” sloganları atarak gösteri düzenledi. Polis eylemlere müdahale etti. 180 temsilcili parlamentoda gerçekleştirilen oylamada, 105 oyla görevinden azledilen Vizcarra, televizyondan yaptığı konuşmada kararı engellemek için yasal işlem başlatacağı iddialarına rağmen başkanlığı bırakmaya karar verdiğini söyledi. Tatile çıkacağını duyurdu. Vizcarra, hakkındaki suçlamaları ise kabul etmediğini yineledi. Adalet Bakanı Barr ile Trump. Hile iddiaları savcılıkta ABD Adalet Bakanı William Barr’ın, Joe Biden’ın kazandığı 3 Kasım başkanlık seçimlerine ilişkin hile iddialarının araştırılmasına onay vermesi bakanlığı karıştırdı. Soruşturmada federal savcıların görev almasını da içeren kararın ardından bakanlığın üst düzey bürokratlarından Richard Pilger görevinden istifa etti. Pilger, çalışma arkadaşlarına yolladığı epostada, “Yeni politikaya ve onun sonuçlarına aşina olduktan sonra görevimden üzülerek ayrılmak zorundayım” dedi. Barr’ın kararı Demokrat cephenin de tepkisine yol açtı. Demokrat Partililer, Trump’ın hile iddialarına kanıtı olmadığını savunuyor. Barr ise federal savcıların dahil olabileceği soruşturmaların “inandırıcılığı olan” iddiaları ele alacağını söyledi. Seçimlerle ilgili asıl sorumluluk eyaletlerde olmasına karşın Barr, “Federal seçimi garanti etmekten” Adalet Bakanlığı’nın sorumlu olduğunu belirtti. Trump, seçimlerde hile yapıldığı iddialarını sosyal medya hesaplarında dile getirmeye devam ederken hukuk ekibi de çalışmalarını son anda Demokratlar’ın kazandığı Pennsylvania eyaletinde yoğunlaştırdı. Bu arada Biden’ın ekibi de sonuçların federal düzeyde resmen kabul edilmesindeki gecikmeyi yargıya taşıyacaklarını duyurdu. Öte yandan bu haftadan itibaren Fransa, İsrail, Türkiye, BAE, Suudi Arabistan ve Katar’ı ziyaret edeceğini açıklayan ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, toplam 23,37 milyar dolar değerinde F35 uçakları, MQ9B tipi silahlı insansız hava aracı ve havadan havaya, havadan karaya füze mühimmatının Birleşik Arap Emirlikleri’ne satışına onay verdiğini duyurdu. Biden ve Rusya, ‘havuç ve sopa’ Joe Biden’ın başkanlık seçimlerini kazanmasıyla, nükleer silahlarıyla ABD’yi haritadan silebilecek tek güç olan Rusya için ilk bakışta “kötü seCENK BAŞLAMIŞ naryo” gerçekleşmiş görünüyor. Başkanlığı süresince Rusya’dan “uzak duran”, iç işlerine karışmayan hatta sempatisinden ya da “bilinmeyen” nedenlerden saygılı davranan Donald Trump’ın yerine Biden’ın gelmesi Kremlin’de alarm zillerini çaldırmış olmalı. Zaten bizzat yeni başkan, seçimlerden önce açıkça, “Ruslar kazanmamı istemiyor” demişti. Önde gelen Rus gazetelerinden Kommersant da pazartesi günü yayımladığı yorumda, Biden’ın seçilmesinin Moskova’da rahatsızlık yarattığına dikkat çekti. Fakat aslında fotoğraf ilk anda göründüğü kadar net değil. Moskova merkezli ABD ve Kanada Enstitüsü akademisyenlerinden Pavel Şarikov’un belirttiği gibi, ne kadar “kollamaya” çalışsa da Rusya’ya karşı Demokrat Parti yönetimlerinin çoğundan fazla yaptırım Trump döneminde uygulamaya konuldu. Bunların başında ise 2017 yılında Trump’ın imzalamak zorunda kalmasıyla yürürlüğe giren Kuzey Kore, İran ve Rusya’yı hedef alan “Amerika’nın Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası” (CAATSA) geliyor. ABD’de Rusya’ya karşı izlenecek politika konusunda yürütmeyle yasama arasında çekişme ve kaosla geçen son dört yıl, gardını nasıl alması gerektiği konusunda Moskova’nın kafasını karıştıran bir süreç oldu. “Vatandaşlık Girişimi” hareketi lideri eski Ekonomi Bakanı Andrey Neçayev, ABD’deki Demokrat Parti yönetimlerinin geleneksel olarak dış politikaya daha fazla ağırlık verdiğini, insan hakları ve söz özgürlüğü gibi konuları daha yüksek sesle dile getirdiğini söylüyor. Köprüleri atması beklenmiyor Bu açıdan bakıldığında başkanlığı döneminde Biden’dan Rusya karşıtı sert açıklamalar duymak ve bazı somut adımlar görmek sürpriz olmayacak. Biden’ın ayrıca, Trump döneminde hasar gören ABDNATO ve ABDAvrupa Birliği (AB) ilişkilerini onararak Kremlin’in “tuz basmaya “ çalıştığı yaraya pansuman yapacağı da kesin. Buna karşılık silahsızlanma alanında iki ülkenin ortak adımlar atması bekleniyor. Öyle görünüyor ki, yeni başkan Rusya’ya karşı “havuç ve sopa” taktiğini uygulayacak. Trump’a göre daha öngörülebilir olan Biden’ın Rusya ile köprüleri atacağına pek ihtimal verilmiyor. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un, “Hangi aday kazanırsa kazansın birlikte çalışmaya hazırız. İlişkilerde önemli bir değişim beklemiyoruz” demesi de “diplomatik” yanıttan çok gerçekçi bir durum tespitiydi aslında. Kulağa garip gelse de Rusların Atlantik’in öteki yakasından salvolar savurabilecek Biden’ın kazanmasına sevindiği bile varsayılabilir. Tatyana Stovaya’nın Moscow Times gazetesinde yazdığı gibi popüler bir Rus fıkrası, “Rusya iç politikasındaki en önemli olaylardan biri Amerikan seçimleridir” der. Fıkrada bir hayli gerçek payı var çünkü “dış düşman” kavramı yani ülkenin sorunlarından yabancıları sorumlu tutma taktiği, Rusya’yı yönetenlerin geleneksel olarak iç politikada en çok kullandığı, hedefi her zaman 12’den vuran yenilmez bir silahtır. Erakat yaşamını yitirdi Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Yürütme Konseyi Genel Sekreteri Saeb Erakat (65) yeni tip koronavirüs nedeniyle hayatını kaybetti. ABD’de 2017’de akciğer nakli yapılan Erekat’ın 8 Ekim’deki koronavirüs testi pozitif çıkmıştı. Erekat, Filistinİsrail barış müzakerelerinin güçlü isimlerindendi.