Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY 118 OCAK 2020 ÇARŞAMBA Yunus Değirmenci Adnan Serdaroğlu Pevrul Kavlak Luc Triangle KOL KOLA GREVETürkİş’e bağlı Türk Metal, DİSK’e bağlı Birleşik Metalİş, Hakİş’e bağlı Özçelik İş ilk kez ‘ortak eylem’ dedi Tıkanan toplusözleşme sürecine ilişkin bir araya gelen metal işkolunda örgütlü 3 sendikanın yöneti cileri ve üyeleri hak taleplerinin kabul edilmemesi halinde greve gideceklerini duyurdu. Metal işkolunda örgütlü sendikalar, Uluslararası Metal Sendikaları mıyla İstanbul’da basın toplantısı düzenledi. Adnan Serdaroğlu, sendikala Konfederasyonu’nun (Industri rın bir araya gelmesinin tarihsel ALL) katılımıyla metalde sektö önemde olduğunu vurgulayarak ründe tıkanan toplusözleşme sü “Bu, hem sendikalar arasındaki recine ilişkin ortak eylem kara ilişkinin yeni bir düzeye evril rı aldılar. Üç ayrı konfederasyo mesi, hem işverenlere karşı me na bağlı üç sendika tarihinde ilk tal işçilerinin birlikteliğinin gös defa bir araya gelmiş oldu. terilmesi bakımından tarihsel Tarihsel buluşma dir. Şu anda üç sendikanın birçok konuda aralarında çok cid 130 bin metal işçisini ilgilen di farklılıkları var ama hepimiz diren, Türkiye Metal Sanayici için ortak olan da bir konu var. leri Sendikası (MESS) ile görüş O da işveren sendikası MESS’in meleri yürütülen grup toplu iş önerdiği ücret zammı ve yürür sözleşmesinde gelinen son duru lük süresi başta olmak üzere, ma ilişkin Türkİş’e bağlı Türk diğer hak kayıplarını içeren Metal Sendikası Genel Başka taleplerinin hepimizin üyele nı Pevrul Kavlak, DİSK’e bağlı ri için sefalet ve yoksulluk de Birleşik Metalİş Sendikası Ge mek olduğudur” dedi. Sözleş nel Başkanı Adnan Serdaroğlu, me sürecinin grev aşamasına Hakİş’e bağlı Özçelikİş Sendi yaklaştığını anlatan Serdaroğ kası Genel Başkanı Yunus De lu, “Eğer MESS, metal işçileri ğirmenci ve IndustriALL Avrupa nin taleplerini karşılayan bir Genel Sekreteri Luc Triangle ve teklifle gelmezse grev kaçınıl çok sayıda metal işçisinin katılı maz olacak” diye konuştu. 19 Ocak’ta Bursa’da miting Türk Metal Sendikası Genel Başkanı Pevrul Kavlak, “Ülkemizin en önemli sanayi kuruluşlarında çalışan, nitelikli üretim yapan, patronların kârlarına kâr katan metal emekçileri olarak ürettiğimizden hak ettiğimiz payı istiyoruz. Bu konuda mücadelemiz devam edecek. Kazanana kadar da durmayacağız” dedi. 130 bin işçiden 110 bininin Türk Metal üyesi olduğunu belirten Kavlak, “Üyelerimizin de katılımıyla uzun bir çalışma sonucunda bir taslak hazırladık. 700 temsilci arkadaşımızı Ankara’da topladık. Onların bu sözleşmeden beklentilerini tespit ettik. Sözleşmeye bu şekilde hazırlandık” diye konuştu. Kavlak, yılın ilk 6 ayı için yüzde 26 zam talep ettiklerini ancak bu rakamın çok yüksekmiş gibi gösterilmeye çalışıldığını söyle di. Hükümet harçları, vergiyi, para cezalarını ya da köprü ve otoyol geçişleri gibi kamusal hizmetlerin ücretini artırırken yeniden değerleme oranı olan yüzde 22.58’i esas alıyor. Ancak işçiye, memura, emekliye gelince çok daha düşük bir enflasyon hesabı bizlere dayatılıyor. 6 Ocak’tan başlayarak, vardiya giriş çıkışlarında iş durduruyoruz. İlk planda 10 dakika ile iş durdurmaya başladık. Bu süreyi 15 dakikaya, sonra da 20 dakikaya çıkaracağız. 19 Ocak’ta ise yaklaşık 55 bin üyemizin bulunduğu Bursa’da büyük bir uyarı mitingi yapacağız. Bütün bunlardan sonuç alamazsak eylemlerimizi artırarak sürdüreceğiz” dedi. Özçelikİş Sendikası Ge nel Başkanı Yunus Değirmenci de metal işkolunda örgütlü üç sendikanın birlikteliğinin iyi bir mesaj verdiğini belirterek “Biz de grev kararı alıp hayata ge çirmek için hazırlıklarımızı yapıyoruz. Biz sözleşmenin metal emekçilerinin beklentilerini karşılayarak ma sada bitirilmesini istiyoruz” ifadelerini kullandı. Luc Triangle da tüm sendikaların Türkiye’deki gelişmeleri takip ettiğini dile getirerek, “Bizler Türkiye’deki metal emekçilerinin sadece enflasyona kaybı oranınca zam almasını değil, üretilen değerden de pay almasını istiyoruz” dedi. 2020’ye girerken küresel ekonominin dinamikleriıldönümlerinde geçmiş dönemin bir muhasebesinin yapılması ve ileriye Ydönük öngörülerin sunulması âdetten. Ben de bu ve önümüzdeki haftaki yazılarımda küresel ekonominin 2020’ye ilişkin seyri üzerinde bir dizi değerlendirmeyi bu köşede siz okurlarımla paylaşmayı düşündüm. Bu değerlendirmelerde yakın dönem finansal konjonktüre ilişkin (faizborsakurenflasyon vb.) beklentilerden ziyade, küresel ekonominin ana dinamiklerini irdelemenin daha uygun olacağını düşünüyorum. Bu bağlamda analizimize küresel kapitalizmin en temel güdüsü olan kâr oranları ve kâr beklentilerinden başlamanın en doğru yöntem olacağı açıktır. Kâr güdüsü küresel kapitalizmin birikim ve dolayısıyla büyüme tercihlerinin kuşkusuz, en önemli unsurunu oluşturmakta ve kâr oranlarında yakın dönemdeki gelişmeler küresel ekonominin 2020 ve sonrasına ilişkin dinamiklerini çözümlememizde de yardımcı olacaktır. Gelişmiş ülkelerde kâr oranlarının seyri Küresel ekonominin hegemonik merkezlerinde kâr oranları gerilemekte ya da çok yavaş artış göstermektedir. 2015’ten bu yana sermaye net getiri oranlarındaki değişim Almanya’da yılda yüzde 2.17, İngiltere’de yüzde 0.89, Japonya’da ise yüzde 1.49 olarak görülmektedir. Almanya’da sermayenin kârlılığı yirmi seneden bu yana en düşük düzeyine gerilemiş durumdadır. Bir bütün olarak değerlendirildiğinde, Avrupa Birliği ortalaması ise yüzde 0.44 olarak hesaplanmaktadır. Bu konudaki veriler Avrupa Komisyonu veri bankası Ameco sitesinden açıklıkla izlenebilmektedir. Emeklilerden maaş zammına protesto İzmir’de, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’na (DİSK) bağlı EmekliSen üyeleri, emekli maaşlarına yapılan zam oranlarını protesto etti. Konak Meydanı’nda toplanan EmekliSen üyesi 50 kişilik gruba, CHP İzmir Milletvekili Kani Beko ve CHP Konak İlçe Başkanı Çağrı Gruşçu da eşlik etti. Açıklamayı okuyan Hüseyin Özkaynak, “Ülkede açlık sınırı 2 bin 162 lira 70 kuruş ve yoksulluk sınırı 7 bin 444 lira 62 kuruşken, emeklilere yapılan zam kabul edilemez” diye konuştu. Kani Beko da, “13 milyona yakın emekli vatandaşımızdan yaklaşık 8 milyonu, açlık sınırı altında yaşıyor” dedi. l İZMİR İnşaatta iyileşme zaman alacak İnşaat malzemeleri sanayisinin 2020’de inşaat sektörüne paralel yüzde 12 büyümesi beklenirken, yeni inşaat işlerinin zayıf kalmaya devam etmesi, büyük kamu projelerinin bitmiş olmasının da sektörde yavaşlatıcı etki yapması öngörülüyor. Mali sorunların sürdüğü sektörde, firmaların mali yapılarının iyileşmesinin ise zaman alacağı ifade ediliyor. Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (İMSAD) tarafından açıklanan “İMSAD Aralık 2019 Sektör Raporu”nda, konut talebinin bu yıl 2019’un üzerinde gerçekleşeceği, buna karşın söz konusu talebin 2020’de daha ziyade mevcut stokların eritilmesine katkı sağlayacağı vurgulandı. Rapora göre, inşaat malzemeleri sanayisinin de inşaat sektöründeki gelişmelerden etkileneceğine işaret edilerek, inşaat malzemeleri sanayi iç pazarının 2020’de inşaat sektörüne bağlı olarak reel bazda yüzde 12 büyümesinin beklendiği ifade edildi. Raporda, jeopolitik gerginliklerin ise ihracat malzemeleri sektörü için ihracatı zorlaştıran bir unsur olarak öne çıkacağı anlatıldı. l Ekonomi Servisi Soğan izinle ihraç edilecek ‘Bizde mi intihar edelim?’ İstanbul’da AKP’li Üsküdar Belediyesi’nde işten çıkarılan işçiler, dün 17’nci kez belediye önünde eylem yaptı. İşçiler, Üsküdar Bilgi Evleri’ndeki işinden çıkarıldıktan sonra iş bulamadığı ve yaşadığı maddi sıkıntılardan dolayı 2 Ocak’ta intihar eden Recep Kılınçarslan’ı anımsatarak “Bizler de mi intihar edelim” diye sordu. 31 Mart seçimlerinin ardından Üsküdar Belediyesi’nde gerekçe gösterilmeden işten çıkarılan işçilerden Enver Ayvacı, 14 yıl boyunca temizlik işçisi olarak çalıştığını hatırlatarak Üsküdar Belediye Başkanı Hilmi Türkmen’e şöyle seslendi: “Camdan aşağı bak da bu insanlar neler yaşıyor gör. Arkadaşımızın intiharından sonra Hilmi Türkmen o koltuğu bırakıp Üsküdar’ı terk etmeliydi.” l İSTANBUL/Cumhuriyet Kuru soğan ve patates ihraç etmek isteyenler önce Tarım ve Orman Bakanlığı’na başvuracak. Tarımsal ürün ithalatındaki büyük artışlara rağmen, gıda enflasyonu aralık ayıyla birlikte yeniden hızlanırken, kuru soğan ve patatesin ihracatına sınırlama getirildi. Ticaret Bakanlığı’nın İhracı Yasak ve Ön İzne Bağlı Mallara İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliği dünkü Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Tebliğ değişikliğiyle, ihracı ön izne bağlı mallar listesine kuru soğan ve taze veya soğutulmuş patates de eklendi. Karar gereği, patates ve kuru soğan ihraç etmek isteyen üretici ve firmalar Tarım ve Orman Bakanlığı’na başvuracak. Taşıt alım satımında “Güvenli Ödeme Sistemi”nin kurulması ve işletilmesi konusunda Ticaret Bakanlığı ile Türkiye Noterler Birliği arasında imzalanan protokolun imza töreninde konuyla ilgili soruları yanıtlayan Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, dünyadaki patates ve soğan talebinin, Türkiye’nin iç fiyat dengelerini ve ihtiyacını olumsuz etkileyebileceği ihtimaline karşılık bu şartı getirdiklerini söyledi. l ANKARA Et fiyatları çok yükselecek Fatsa Kasaplar ve Celepler Derneği Başkanı Mehmet Şükrü Gülmez, bu yıl et fiyatlarının çok yükseleceğini ve yine ithal ete mahkum olacaklarını düşündüğünü söyledi. Gülmez, “Geçen yıl yem fiyat ları neredeyse iki kat arttı. Hayvancılıkla uğraşanların sayısı yüzde 60 iken bu yıl yüzde 30’lara kadar geriledi. Saman fiyatları çok yükseldi bu nedenle hayvancılıkla uğraşan insan sayısı azaldı” diye konuştu. Anadolu Sigorta bu yıl 95. yılını kutlayacak Sigorta pazarını büyütmeliyiz Anadolu Sigorta Genel Müdürü Şencan, üretim, istihdam durduğunda bunların yeniden devreye girmesini sağlamanın sektörün görevi olduğunu vurguladı. Anadolu Sigorta Genel Müdürü Mehmet Şencan, sigorta pazarını büyütmek istediklerini vurgulayarak, bunun için önümüzdeki dönemde işbirliklerine daha fazla öncelik vereceklerini açıkladı. 1. Genel Müdür Yardımcısı Filiz Tiryakioğlu ve Genel Müdür Yardımcısı Fatih Gören’le birlikte dün toplantı düzenleyerek güncel değerlendirmeler yapan Şencan, riskler nedeniyle üretim, istihdam durduğunda bunların yeniden devreye girmesini sağlamanın sektörün görevi olduğunu hatırlattı. Şencan, “2019’a baktığımızda, 14 binin üzerinde işyerine ödediğimiz tazminatlarla çarkların tekrar hızlıca dönmeye başladığını, işverene can suyu olduğumu zu görüyoruz. Ekonominin sürdürülebilirliği için sigortanın ne kadar önemli olduğunun çok çarpıcı bir örneği bu” diye konuştu. SEDDK faydalı Toplumsal olarak sigorta bilincinin artması ve yaygınlaşmasının da büyük önem taşıdığını anlatan Şencan, “Bunun olgunlaşması zaman alıyor. Kişi başına milli gelir düzeyi de önemli bir belirleyici. Ama sigorta anlayışının topluma yerleşmesi için çaba harcamalıyız” dedi. Ayrıca yeni kurulan Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nu (SEDDK), sigorta pazarının büyümesi ve potasiyelin harekete geçirilmesi açısından faydalı gördüğünü anlatan Şencan, ka Fatih Gören Mehmet Şencan Filiz Tiryakioğlu Şirket, “Bir Usta Bin Usta” gibi yeni bir sosyal sorumluluk projesi arayışında. ‘HEDEFLERIMIZE ULAŞTIK’ Şirketini “Türkiye’nin sigortası” olarak tanımlayan Şencan, 95. yılda da bu doğrultuda çalışacaklarını, doğru fiyatlamayı, iyi hasar yönetimini ve teknik kârlılığı ön planda tutacaklarını belirtti. Prim üretiminde 1 milyar do ları aştıkları 2019’da hedeflerine ulaştıklarını hatırlatan Şencan, bu yıl konut, DASK, kasko gibi branşların hareketli olacağını, finansal kayıp, sağlık, iklim riski gibi sigortalarda potansiyel gördüklerini söyledi. muya ait sigorta şirketlerinin birleşmesinin de kuvvetli sermaye yapısına hiz met edeceği için geliştirici olacağını dile getirdi. l Ekonomi Servisi Kaynak: Avrupa Komisyonu, Ameco, https:// ec.europa.eu/economyfinance/ameco Burada 2015 önemli bir dönüm noktası olarak görülmelidir. Zira, 2015 itibarıyla artık 2009 krizine karşı geliştirilmiş olan parasal genişlemeci tedbirler (FED’in miktar kolaylaştırmasıQE operasyonları) geride kalmış ve küresel ekonominin 2009 krizi sonrası yaşamış olduğu intibak mekanizmaları tamamlanmış durumdadır. Dünya ekonomisinde faiz oranlarının sıfır alt sınır düzeyinde korunduğu bu dönemde, sermayenin net getirisinin hâlâ pozitif düzeyine çekilememiş olması kapitalizmin merkezlerinde yaşanmakta olan durgunluk sürecinin ne derece keskin olduğunun da açık bir göstergesidir. Gelişmiş ülkeler arasında sermayenin kârlılığını koruyabilen tek merkezin Amerika Birleşik Devletleri olduğu gözlenmektedir. Söz konusu dönemde ABD sermayesinin net getiri oranlarındaki değişim pozitif, ancak son derece cılız düzeyde seyretmiştir. (yıllık yüzde 0.12) Bu performans ise daha çok 2017 sonrasında başkan Trump’ın şirketler kesimine yönelik olarak uygulamaya koyduğu vergi teşviklerinin ve mali desteğin geçici bir sonucu olarak değerlendirilmelidir. Nitekim, 2018 sonrasına ilişkin Ameco verileri ABD ekonomisi için de kârlılıktaki düşme eğiliminin altını çizmektedir. ABD sermayesinin uzun dönemde kârlılığı gerilemektedir Daha uzun dönemli bir perspektif altında Amerikan ekonomisinde kâr oranlarındaki gerileme eğilimi açık bir olgu olarak izlenmektedir. Aşağıdaki özet tablo bu gözlemi paylaşmaktadır. Kaynak: Avrupa Komisyonu, Ameco veri bankasından kendi hesaplamalarımız. ABD kâr oranlarında 1980’ler sonrasını yüzde 2 düzeyinde artış hızlarıyla geçtikten sonra, özellikle 2000’li yıllarda belirgin bir durgunluk içine sürüklenmiş konumdadır. 2009 krizi sonrasında 2010 ve 2011’de konjonktürel olarak gözlenen yüzde 9’luk ve 2.5’lik artışlar yerini tekrardan yüzde 1’in altındaki cılız artışlara bırakmıştır. Kapitalizmin gelişmiş merkez ekonomilerinde kâr oranlarında yaşanan söz konusu gerilemeler kuşkusuz ki etkilerini sermaye birikimi, teknolojik ilerleme ve üretkenlik kazanımları ve dolayısıyla büyüme ve bölüşüm üzerine tıkanıklıklar olarak kendisini belirtecektir. Bu konu üzerine olan gözlemlerimize önümüzdeki haftaki yazımda devam etmek arzusundayım. PTTBozgeyik gitti Genel Müdürü Gülten geldi görevden alındı İki yılda 900 milyon lira zarar eden Varlık Fonu şirketlerinden PTT AŞ Genel Müdürü Ke nan Bozgeyik görevden alınırken, yerine Hakan Gülten getirildi. Cumhuriyet’in 24 Aralık’ta “PTT Vurgunu” manşeti ile duyurduğu, kasasında 650 milyon lira varken Varlık Fonu’na devredilen ve 2 yıl içinde 900 milyon lira zarar eden PTT’nin Genel Müdürü Kenan Bozgeyik görevden alınır ken, yerine genel müdür yardımcısı olan Hakan Gülten getirildi. l ANKARA/Cumhuriyet