Katalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: DOĞAN ERGÜN TASARIM: BAHADIR AKTAŞ dishab@cumhuriyet.com.tr 729 AĞUSTOS 2019 PERŞEMBE İngiltere Başbakanı Johnson, Brexit tartışmalarına karşı parlamento tatilini 14 Ekim’e uzattı DEMOKRASİ ASKIDA İngiltere’de Avrupa Birliği’nden (AB) çıkış sürecinde (Brexit) yaşanan başarısızlık sonrası başbakanlık koltuğunu bırakan Theresa May yerine geçen ay göreve başlayan Boris Johnson, anlaşmasız da olsa Brexit’i hayata geçirmek için parlamentoyu devre dışı bırakmak istiyor. Bu çerçevede de Kraliçe II. Elizabeth’ten onay aldı. Johnson hükümeti, Kraliçe II. Elizabeth’ten, gelecek ay tatilden dönerek çalışmaya başlaması planlanan parlamentoyu askıya almasını talep etti. Bu talep üzerine Kraliçe’nin de onayıyla parlamento 14 Ekim’e kadar tatil edildi. Kimi yorumda Saray’ın geleneksel olarak iç siyasete karışmadığı, bu çerçevede talebi onayladığı görüşü aktarıldı. ‘Tartışmayı önleme amaçlı’ Talebini milletvekillerine yazdığı mektupla duyuran Johnson, “Mevcut yasama döneminin 340 gündür kapanmadığını ve dönemi kapatmanın zamanı geldiğini” belirtti. İngiltere’de başbakanın tavsiyesi ve Buckingham Sarayı’nın onayıyla hayata geçen as Erdoğan, Rusya’da Putin’le birlikte beşinci nesil savaş uçağı Su57’yi incelemişti. Ssaut’ılşaırdına gündemde Rusya’nın federal askeriteknik işbirliği servisi FSVTS’nin direktörü Dmitriy Şugayev, Türkiye’ye Rus savaş uçakları Su35 ve Su57 satışına ilişkin görüşmelerin planlandığını söyledi. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Rusya’da önceki gün MAKS2019 Fuarı’nda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le birlikte beşinci nesil savaş uçağı Su57’yi incelemişti. Erdoğan, bir Su57 uçağının kokpitine giren ilk yabancı lider olmuştu. Türkiye’nin Rus yapımı Su35 ya da Su57 savaş uçakları satın alması ihtimali hakkında soru sorulan Şugayev, “Türk meslektaşımla (Türkiye Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir) görüşmelerim olacak. Ele alacağımız hususlardan birisi S400 teslimatı. Ardından Su35 ve Su57 teslimatı ihtimali üzerine görüşeceğiz. Türkiye’nin önemli bir ilgisi söz konusu. Ancak sözleşme imzalamaya yönelik görüşmeler yapılıp yapılmayacağını söylemek için erken. Türk tarafı herhangi bir başvuruda bulunmuş değil. Bunun öncesinde birtakım istişare toplantıları yapmamız gerekmek” şeklinde konuştu. Şugayev, S400 füze savunma sistemlerinin ikinci partisinin teslimatının birkaç hafta süreceğini ve eylül ayı içinde tamamlanacağını belirtti. Türkiye’ye 5. nesil Milli Muharip Uçağı TFX’in üretilmesi konusunda yardım edebileceklerini de vurgulayan Şugayev Rusya ve Türkiye’nin, 4++ nesil savaş uçağı geliştirme konusunu istişare ettiklerini, ancak ortak uçak üretiminin konuşulması için erken olduğunu söyledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Su35 ve Su57’lerin yanı sıra MiG35’lere de ilgi gösterdiğini bildirdi. ‘F35’leri alamazsak alternatif ararız’ Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Savaş uçağına ihtiyacımız var. F35’leri alamazsak yeni alternatifler ararız ama bunu tercih etmeyiz” dedi. Estonya’nın başkenti Tallinn’de dün mevkidaşı Urmas Reinsalu ile görüşmesinden sonra düzenlenen ortak basın toplantısında konuşan Çavuşoğlu, bir gazetecinin Türkiye’nin Rusya’dan savaş uçağı alıp almayacağına yönelik sorusu üzerine, Rusya’nın bölgede bir “gerçeklik” olduğunu söyledi. Türkiye’nin ABD’den hava savunma sistemleri almaya çalıştığını ancak alamadığını hatırlatan Çavuşoğlu, “Bu acil bir ihtiyaçtı ve S400’leri almak zorunda kaldık. F35 programının ortağıyız. ABD bazı sorunlar çıkarıyor ama biz hâlâ bu programın parçasıyız. F35’leri alamazsak alternatif ararız ama bunu tercih etmeyiz” ifadelerini kullandı. Rusya ile ilişkilerin Ukrayna ile ilişkilere alternatif olmadığını aktaran Çavuşoğlu, “Rusya veya herhangi bir ülke ile ilişkilerimiz, NATO üyeliğimize de NATO içindeki dayanışmamıza da Batı ile ilişkilerimize de alternatif değil” şeklinde konuştu. Çavuşoğlu Parlamentonun 40 gün devre dışı bırakılması talebine Kraliçe’den de onay alan Johnson’a muhalefetin yanı sıra kendi partisinden de “demokrasiye darbe” tepkileri yükseldi. kıya alma kararı genelde bir veya iki hafta için geçerli oluyor. Johnson’ın planının onaylanmasıyla 40 gün devre dışı kalan parlamentonun, 31 Ekim’e kadar anlaşmasız Brexit’i engellemeye yönelik tasarıları görüşmek için zamanı kalmayacak. May hükümeti, Brexit anlaşmasını parlamentoda kabul ettirememiş, Johnson ise son tarih olan 31 Ekim’de Johnson, başbakanlık koltuğuna oturmasının ardından 24 Temmuz’da Kraliçe ile bir araya gelmişti. Londra’da dün Johnson’ın kararına karşı eylemler düzenlendi. anlaşmasız da olsa AB’den çıkmayı vaat etmişti. Parlamentoyu askıya alma hamlesi, “demokrasiye darbe” eleştirilerini beraberinde getirdi. Avam Kamarası Başkanı John Bercow, “Parlamentoyu askıya almanın amacı, Brexit’in tartışılmasını önlemek. Parlamentoyu askıya almak demokrasiye hakaret olur” ifadelerini kullandı. Ana muha lefetteki İşçi Partisi’nin lideri Jeremy Corbyn ise plan için “zorbalık” ifadesini kullandığı bir açıklama yayımladı. Corbyn’in Kraliçe II. Elizabeth’e “askıya alma planına ilişkin derin kaygılarını belirten bir mektup” ilettiği bildirildi. İktidardaki Muhafazakâr Parti’nin etkili vekillerinden Dominic Grieve, “rezalet” dediği planın, Johnson’a karşı bir güvenoylaması tetikleyerek hükümeti düşürebileceğini söyledi. Johnson’ın planının ortaya çıkmasının ardından “parlamento” kelimesi Twitter’da dünya genelinde trend listesinde tepeye çıkarken, “genel grev” çağrıları yayıldı. BBC, planın hükümet içinde de tartışma yarattığını aktardı. Haberin ardından sterlinin dolar ve Avro’ya karşı yüzde 1’e yakın değer kaybettiği bildirildi. Trump, Corbyn’e karşı Johnson’a desteğiyle bilinen ABD Başkanı Donald Trump ise Twitter’dan “Corbyn için, Johnson’a karşı güvensizlik oyu istemek çok zor olacak. Boris, tam da Birleşik Krallık’ın aradığı kişi” dedi. Zirve sonrası ateş Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında Moskova’da ağırlıklı olarak Suriye gündemiyle yapılan görüşmeden bir gün sonra TSK’nin İdlib’deki 10 No’lu gözlem noktası çevresinin bombalandığı iddiası gündeme düştü. Londra merkezli, muhaliflere yakın Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, Türkiye’nin İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’nde Hama’nın batısında, ZaviyeŞir Mağar dolaylarında bulunan gözlem noktası çevresine dün savaş uçaklarıyla bombardıman düzenlendiğini duyurdu. ‘500 metre yakınına’ Rusya’nın hava desteğiyle Suriye ordusu tarafından kapsamı genişletilen İdlib operasyonuyla birlikte TSK’nin bölgedeki gözlem noktalarının güvenliği, önceki günkü ErdoğanPutin zirvesinin de öncelikli gündemlerinden biriydi. Putin, basın toplantısında, “Türkiye Cumhurbaşkanı ile İdlib’de teröristlerin ortadan kaldırılması ve yapılması gerekenler için anlaşma sağladık” ifadelerini kullanmış, Erdoğan ise “Türk askerini tehdit eden saldırılar karşısında meşru müdafaa hakkının bulunduğunu” vurgulamıştı. Suriye ve Rusya hava kuvvetlerinin bölgede uçuş yaptıkları öğrenilirken Şir Mağar yakınlarındaki bombardımanı hangi ülkeye ait savaş uçağının düzenlendiği belirtilme di. Gözlem noktasının zarar görmediği bildirilirken, kimi kaynak bombardımanın Türk askerinin bulunduğu bölgeye 500 metre uzaklıkta olduğunu öne sürdü. 10 No’lu gözlem noktasının çevresine geçen haziranda top atışları yapılmıştı. TSK’nin Morik’teki 9 No’lu gözlem noktasının bulunduğu bölge çevresinde geçen hafta Suriye ordusu kontrolü ele almıştı. Gözlem noktasının çevresine Rus askerinin konuşlandırıldığı da bildirildi. Morik’in kuzeybatısında bulunan 8 No’lu gözlem noktasının çevresi de yine geçen haf İHA’nın haberine göre Suriye güçlerinin Sarakib bölgesine bombardımanında 8 sivil yaralandı. ta taciz ateşine maruz kalmıştı. ‘3 bin IŞİD militanı var’ Suriye ve Irak’ta toprak hâkimiyeti neredeyse bütünüyle sona eren IŞİD’in bölgedeki militanlarının sayısıyla ilgili Rusya’dan kaygı verici bir açıklama geldi. Rusya’nın Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Yardımcısı Gennady Kuzmin, “IŞİD’in üye ve işbirlikçilerinin Suriye’deki toplam sayısı yaklaşık 3 bin kişidir” dedi. Suriye’de “savaşa hazır olan ve Nusra Cephesi’ne bağlı birçok radikal grup var” ifadesini kullandı. Filistin’de gerilim dinmiyor. Gazze’de IŞİD alarmı Filistin’in Gazze bölgesinde önceki gece iki ayrı güvenlik kontrol noktasına düzenlenen bombalı saldırıda üç polisin öldüğü bildirildi. Saldırıların intihar eylemi olduğu duyuruldu. Hamas yönetimindeki Gazze’de olayla ilgili soruşturma sürerken güvenlik önlemlerinin en üst seviyeye çıkarıldığı açıklandı. İsrail ile gerilimin yüksek olduğu dönemde gerçekleşen saldırının arkasında IŞİD ile bağlantılı selefi grupların olabileceği yorumları dikkat çekiyor. Hamas lideri İsmail Haniye, saldırının arkasında kimin olduğu nu bulacakları açıklaması yaptı. Öte yandan işgal altındaki Batı Şeria’da İsrail güçlerinin önceki gece “terör bağlantısı şüphesiyle 14 Filistinliyi gözaltına aldığı” gündeme yansıdı. İsrail’in yakın müttefiki ABD Dışişleri Bakanlığı’nın geçen pazar günü Filistin’i internet sayfasındaki “bölgeler ve ülkeler” listesinden çıkarması da tepkilerin merkezinde. Arap Birliği’nden “ABD’nin söz konusu tutumu Filistin davasını tehdit eden yeni düşmanca tutum ve uygulamalardan biri” çıkışı geldi. ‘SOSYAL MEDYA’ GEREKÇELİ SINIR DIŞI ABD’nin, Harvard Üniversitesi’nden kabul alan Filistinli bir öğrencinin ülkeye girişine izin vermediği belirtildi. Lübnan’da yaşayan İsmail Ajjawi (17), Boston Havaalanı’nda gözaltına alındığını, arkadaşlarının sosyal medyada yer alan Amerikan siyasetine yönelik yorumları gerekçesiyle sınır dışı edildiğini savundu. Ajjawi, beş saat boyunca cep telefonu ve dizüstü bilgisayarının incelenmesinin ardından bir yetkilinin kendisini odaya çağırarak bağırmaya başladığını anlattı. Üniversitede öğrencilerin çıkardığı Harvard Crimson’a konuşan Ajjawi, “Yetkili arkadaş listemde bazılarının ABD ile ters düşen siyasi görüşlerin paylaşıldığını gördüğünü söyledi” dedi. Ajjawi mesajların kendisiyle ilgisi olmadığını savundu, ancak yetkiliyi ikna edemediğini, vizesinin iptal edildiğini belirtti. Karar ülkede birçok örgüt tarafından “ifade özgürlüğüne darbe” eleştirilerinin merkezine oturdu, Trump yönetiminin göçmen karşıtı politikalarına bir kez daha tepki gösterildi. ORUÇ REİS YOLDA Türkiye, Doğu Akdeniz’deki sondaj faaliyetlerini artırma hamlesinde. Fatih ve Yavuz sondaj gemileri ile Barbaros Hayreddin Paşa sismik araştırma gemisinin ardından bölgede sismik araştırmalar yapmak üzere MTA Oruç Reis de Akdeniz’e seyrediyor. DHA’nın haberine göre, Türkiye’nin ilk yerli sismik araştırma gemisi MTA Oruç Reis, Mersin’in Taşucu Limanı’na gitmek üzere İstanbul Haydarpaşa Limanı’ndan yola çıktı. Eski CHP milletvekili Pazarcı: Doğu Akdeniz için geç kalındı Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu arasında ki “Doğu Akdeniz’deki Türkiye’nin varlığı” tar tışmaları sürerken emekli diplomat ve es ki CHP Milletvekili Prof. Dr. Hüseyin Pazarcı, Türkiye’nin bölgedeki sondaj çalışmalarına geç kaldığı görüşünü dile getirdi. “Türkiye’nin Do ğu Akdeniz’deki sondaj çalışmalarını daha ön ceden yapması gerekirdi. Hak iddiasında bu lunan tüm devletler veya şirketlerin devletleri yıllardır orada” dedi. Çeşitli ülkelerin doğalgaz ve petrol arama sı yaptığı Doğu Akdeniz konusundaki tartış malar, Kılıçdaroğlu’nun “Doğu Akdeniz’de zen gin petrol var, doğalgaz yatakları var. Ameri ka, Yunanistan, Rum Yönetimi, Mısır, Katar hepsi orada. Bir tek devlet yok, Türkiye. Ni ye yok” sözleri ile yeniden gündeme gelmiş ti. Kılıçdaroğlu’nun bu sözlerine Erdoğan, “Tüm dünya ‘Türkiye’nin orada ne işi var’ diyor. Kı lıçdaroğlu, ‘Tek bir ülke yok, o da Türkiye’ di yor. Demek ki Türk bayrağını tanımıyor” çıkı şında bulunmuştu. Konu üzeri ne kamuoyundaki tartışmalar sürerken Pazarcı, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki varlığını Cumhuriyet’e değerlendirdi. Pazarcı, Doğu Akdeniz’de ki en uzun kıyının Türkiye’ye ait olduğunu söyleyerek “Kıta sahanlığı veya münhasır eko Pazarcı nomik bölge, kıyı uzunluğu üzerinden değerlendiriliyor. KKTC’nin hakları itibarıyla bakıldığında ise Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin tek başına Kıbrıs adına bir iş lem yapması doğru değil” dedi. Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki sondaj ça lışmaları için geç kaldığını kaydeden Pazar cı, “Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki sondaj ça lışmalarını daha önceden yapması gerekir di. Türkiye bu bölgede araştırma yapmak için geç kaldı, ama şu anda gerekli araştırmala rı yapıyor. Kılıçdaroğlu bunu kastetmiş olsa gerek, çünkü kendisi de gemilerimizin orada araştırma yaptığını görüyor” ifadelerini kullan dı. Pazarcı, Doğu Akdeniz’de Türkiye’ye yöne lik alınan yaptırım kararlarına ilişkin ise “Doğu Akdeniz’de hak iddiasında bulunan tüm devlet ler veya şirketlerin devletleri yıllardır oradalar. İsrail ve Mısır gibi devletler orada araştırma lar yapıyorlar. AB, ABD ya da Doğu Akdeniz ül kelerinin Türkiye için yaptırım kararı vermeye hakkı yok. Kendileri satın almazlar, ama Türki ye bunu kullanabilecektir. Fiili bir yasaklama da çok mümkün değil” dedi. l ANKARA / Cumhuriyet Yemen’de ayrılıkçılar çekiliyor Suudi Arabistan destekli Hadi hükümetiyle, İran’dan destek aldığı bildirilen Husiler arasında yaklaşık 4 yıldır iç savaşın sürdüğü Yemen’de, güneyin ayrılmasını savunan Güney Geçiş Konseyi’nin (GGK) mevzi kaybettiği bildirildi. Hadi hükümeti, Birleşik Arap Emirlikleri tarafından desteklenen GGK’nin bu ay cumhurbaşkanlığı sarayı dahil olmak üzere pek çok kritik noktayı ele geçirdiği geçici başkent Aden’de kontrolü tekrar sağladığını duyurdu. Öte yandan, GGK ülkenin güneydoğusundaki Şebve vilayetinde de hükümet güçlerine yenildiklerini kabul etti. Bu arada Wall Street Journal gazetesi, ABD’nin Suudi Arabistan’a son dönemde saldırılarını artıran Husilerle Umman’da ilk kez doğrudan diyalog için hazırlık yaptığını öne sürdü. Barda dehşet Meksika’nın liman şehri Coatzacoalcos’da önceki gün bir barın molotof kokteyli saldırıya uğradığı bildirildi. Ülkenin ilk sosyal demokrat Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador’un göreve geldiğinden bu yana gerçekleştirilen en kanlı eylem olduğu belirtilen saldırıda en az 25 kişi hayatını kaybederken 13 kişi de yaralandı. Başsavcılık, saldırının “planlanmış” olabileceğini duyurdu. Veracruz Eyalet Valisi Cuitlahuac Garcia ise saldırının sebebinin çeteler arasındaki çatışmalar olabileceğini söyledi. Yerel basında yer alan kimi haberde, saldırganın molotof kokteyli atmadan önce bara birkaç el ateş açtığı iddia edildi.