Katalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY avro sterlin FAİZ BORSA 1129 AĞUSTOS 2019 PERŞEMBE ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.8120 0.3 kuruş 6.4550 0.2 kuruş 7.1090 4.9 kuruş 16.67 0.08 puan 95.908 122 puan 1923.47 5.90 lira 286.40 48 kuruş Açlığı dayatan fiyatlarGıda fiyatlarındaki artış yüzde 55’e dayandı. 1 kilo peynir alan yurttaş 500, 250 grama döndü Halkın en yoksul yüzde 20’lik kesiminin harcamalarının üçte birini oluşturan gıdada yıllık fiyat artışı yüzde 50’yi geçti. Son bir yılda Ekimde genel zam gelebilir süt ve süt ürünlerinde yüzde 30’u aşan zamlar tüketimi de yüzde 10 düşürdü. Hükümet enflasyonda “baz etkisi” nedeniyle beklenen düşmeyi “müjde” ola “2019’da süt ve süt ürünleri tüketiminde yüzde 10’un üzerinde bir düşüş gözlemledik. 1 kilo rak sunmaya devam ederken, peynir alan yurttaş, alımını ya Nisan ayından bu yana çeşitli marketleri gezerek yaptığımız kıyaslamaya göre, süt ve süt ürünlerindeki en belirgin zam yüzde 20 ile mayıs ayında yaşanmıştı. Ancak bu zamlar, irili ufaklı fiyat artışla çarşıpazarda fiyatlar artmaya rım kiloya hatta 250 grama dü rıyla yazın da sürdü. Kutu süt devam ediyor. Halkın en yok sul yüzde 20’lik kesiminin har camalarının üçte bi rini oluşturan gıda da yıllık fiyat artı şı yüzde 50’yi geç GAMZE BAL ti. Ağustosta bir önceki aya göre yüzde 1.54 artan gıda şürdü” dedi. Maliyetler zorluyor Bugün ağır giden bir tüketim olduğu için yeni bir zammın gündemde olmadığını anlatan Karaca, “Bu yıl içinde fiyat artışı yapıldı ancak yapılmasaydı zarar edilecekti. Mali fiyatlarını mayısta artıran bazı markalar, tereyağı ve kaymağa haziranda, yoğurt ve peynire de bu ay zam yaptı. Aynı markanın bir litre sütü mayısta 3.99 TL iken, temmuzdaki zamla birlikte 4.45 TL’ye yükseldi. Bu ay yoğurt, kefir ve peynire 3050 kuruşluk zamlar yapıldı. fiyatlarında, 8 aylık artış yüz yetler çok arttı. Üretici, ürünü İstanbul Gıda Toptancı Tüc de 30.1’e, son bir yıllık artış ise yüzde 54.4’e kadar çıktı. Süt ve süt ürünleri 2019’un ilk 6 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 25 ila 30 zamlandı. İçme sütü ve yoğurt fiyatları yüzde 30 artarken, beyaz peyniri yüzde 25, kaşar peynir yüzde 26 yükseldi. Fiyat ar nü değerinde satamadığı için, sanayici de maliyetini karşılayamadığı için yakınıyor. Bu süreçte üretim de düşüyor. Sanayicinin de süt arayışı yok. Geçen sene bu dönemlerde süt arayışı çoğalırdı, tüketimdeki düşüşten dolayı bu yıl bu arayış azaldı” dedi. carları Derneği Başkanı Mustafa Karlı, “Sektörde genel bir zam beklentisi var. Satışlardaki durgunluktan fiyat artışları istenilen şekilde yansıtılamıyor” dedi. Karlı, genel zammın ekim ayında ya da hemen sonrasında yaşanabileceğini kaydetti. tışları nedeniyle özellikle bu yıl süt ürünleri tüketiminde düşüş gözlemleniyor. Bu yıla ilişkin resmi rakamlar henüz açık Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (SETBİR) Başkanı Tarık Tezel, 2019’un ilk Gıda enflasyonu yüzde 546 ayındaki girdi maliyetlerinin lanmamasına rağmen sektör uzmanlarına göre piyasadan gelen veriler düşüşü doğruluyor. Ulusal Süt Konseyi (USK) Yönetim Kurulu Başkanı Sabit Karaca, geçen senenin aynı dönemine göre yüzde 13 ila 52 arttığını dile getirdi. Sokak sütüne talep arttı Birleşik Kamuİş, pazar ve marketlerden fiyatlarını her ay düzenli ola tosta süt ve süt ürünleri ile yumurta harcamaları yüzde 3.4 arttı. Meyve harcamalarının Gıda harcamalarında bir önceki yılın aynı ayına göre (Ağustos 2018) ise yüzde 54.2 artış ol Pazar daraldı Artan pahalılığın etkisiyle kayıt dışı olan ve sokaklarda satılan süte rağbet oldu SETBİR Başkanı Tarık Tezel’e göre, bu yılın ilk 6 ayında akaryakıt fiyatları yüzde 13, işçilik ücretle İçme sütü üretimi yüzde 10 düşerek 809 bin 643 tona, inek peyniri üreti ğuna dikkat çeken USK Başkanı Sabit Karaca, yurttaşları şöyle uyardı: “Bu sütler daha ekonomik diye tercih edilse de rak derlediği ve 77 zorunlu gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak yaptığı “halkın enflasyonu” araştırmasının sonuçlarına göre ağus ri yüzde 26, yem hammad mi yüzde 7 düşüş şaşırtıcı bir şekilde daha paha tosta; ekmek, un, deleri yüzde 30, çiğ süt le 345 bin 584 to lı. Örneğin bu mevsimde koyun bulgur, pirinç, ma maliyeti yüzde 31, elektrik na geriledi. Tezel, sütü yok ama koyun sütü sat karna fiyatların yüzde 48 ve doğalgaz yüz “Son bir yılın etki tıklarını iddia ediyorlar. Litre da bir önceki aya de 52 yükseldi. Türkiye İs leri ile satın alma si de 45 lira. İnek sütünü de göre, yüzde 4.5 ar tatistik Kurumu verilerine gücünün düşme 3 liradan aşağıda satmıyor tış yaşanırken, et göre aynı dönem aralığın si sonucu peraken lar. Yoğun bakteri içeren balık harcamaların da süt işletmelerince sa de pazarındaki daral bu sütler hastalığa açık. da ise tavuk ve kuzu tın alınan inek sütü mikta ma da pazarın küçül Daha sağlıklıymış gibi eti fiyatlarındaki düşü rı yüzde 4.9 azalarak 4 mil mesine neden oldu” diyon 990 bin tona geriledi. ye konuştu. lanse edilmesine inanılmasın.” şe paralel olarak yüzde 7.7 azalış gözlendi. Ağus yüzde 7.9 arttığı ağustosta sebze harcamalarında ise bir önceki aya göre yüzde 4.3 oranında yükseliş yaşandı. Bakliyat fiyatları yüzde 2.1 artarken, salça, zeytin, bal, çay tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer gıda fiyatlarında özellikle çaya yapılan zammın etkisiyle yüzde 6.3 artış oldu. Yılın ilk 8 ayında gıda fiyatlarında toplam yüzde 30.1 yükseliş kaydedildi. Geçen yılın aralık ayına göre ekmek, un, bulgur vb. gıda ürünlerinin fiyatları yüzde 12.1, et ve balık fiyatları yüzde 4.4 arttı. du. Ağustos 2019 itibarıyla son bir yılda ekmek, un, bulgur, makarna ve benzerlerinin fiyatlarında yüzde 28.4, etbalık fiyatlarında yüzde 16.2, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 39.8 oranında artış kaydedildi. Bir yıl öncesine göre katı ve sıvı yağ fiyatları yüzde 26 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 91.7 oranında, sebze fiyatları ise yüzde 135.6 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları yüzde 37.4, diğer gıda fiyatları ise yüzde 43.8 oranında arttı. l ANKARA Ekonomi umut vermiyor Yapı Kredi’de ortaklık değişiyor İtalyan UniCredit’in, Yapı Kredi Bankası’ndaki paylarının satışına olanak verecek bir yeni model üzerinde çalıştığı belirtildi. Bloomberg’in haberine göre, Yapı Kredi’de yüzde 81.9’luk paya sahip olan Koç Finansal Hizmetler şirketinde yüzde 50’lik hissesi olan İtalyan Unicredit bankası, Yapı Kredi’deki payını doğrudan sahipliğe çevirmek istiyor. Yıl sonuna kadar atılması planlanan bu adımın, ileride hisse satışında Koç Holding’e danışmaya gerek duymamak için atılmak istendiği öne sürüldü. Haberin ardından Borsa İstanbul’da Yapı Kredi hisseleri yüzde 5’in üzerinde değer kaybederken, Unicredit hisselerinde hafif artış görüldü. l Ekonomi Servisi Beymen’de yeni yapı oluşturuldu Geçen haziranda Boyner Holding ile Mayhoola for Investments LLC arasındaki ortaklığın sona ermesinin ardından, Mayhoola’ya geçen Beymen ve AY Marka Mağazacılık, Beymen Perakende ve Tekstil Yatırımları AŞ çatısı altında yeniden yapılandırıldı. Beymen ticari operasyonları, bu yeni şirket altında devam ederken, Network, Que, Divarese markalarını bünyesinde barındıran AY Marka Mağazacılık AŞ de bu şirketin iştiraki olacak. Ayrıca Boyner Holding de bir açıklama yaparak ortaklığın bitmesi sonrası Boyner Büyük Mağazacılık AŞ’nin kendi çatıları altında faaliyetini sürdürdüğünü duyurdu. l Ekonomi Servisi Nurettin Özdebir ASO: Reel sektör uzun vadeli plan yapamıyor Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Nurettin Özdebir, mevcut şartlar itibarıyla reel sektörün orta ve uzun vadeli bir plan yapmakta zorlandığına dikkati çekerek, “Reel sektörün yatırım iştahı her geçen gün azaltmakta. Reel sektörün uzun ve orta vadeli ve dengeli bir strateji belirleyebilmesi için ekonomik istikrarın ve güvenin sağlanması yegâne şart” dedi. Özdebir, ASO’nun ağustos ayı meclis toplantısında yaptığı konuşmada, sanayi üretimindeki daralmanın işsizlik rakamlarına da olumsuz yansıdığını belirterek, “2 Eylül Pazartesi günü ikinci çeyrek büyüme rakamları açıklanacak. Sanayi Üretim Endek si, bu rakamın negatif olarak gerçekleşeceği ihtimallerini kuvvetlendiriyor. Sanayi üretiminde ve işsizlikle birlikte iç talepteki azalışın, kur ve faizin yukarı yönlü olmasına neden olacağı unutulmamalı. Özel sektörün yüksek borçluluk rasyosu finansal istikrarı olumsuz etkilerken, gelecek yıllarda sürdürülebilir bir büyüme için gerekli yatırımların yapılmasını engellemekte, bu durum da ekonominin istihdam yaratma kapasitesini olumsuz yönde etkilemektedir” diye konuştu. Özdebir, “Enflasyonda kalıcı düşüşün sağlanması için gıda enflasyonuna odaklanılması, milli bir tarım politikası ile tarım ve hayvancılıkta ya pısal reformların uygulamaya konulması gerekiyor” ifadelerini kullandı. Verimlilik şart İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan da odanın ağustos ayı olağan meclis toplantısında yaptığı konuşmada, İSO 500 Büyük Araştırması’nın, bilim ve teknolojiye yatırım yapmadan uluslararası rekabette üstünlük sağlanamayacağını ortaya koyduğunu ifade etti. Bahçıvan, “Dolayısıyla katma değeri yüksek ve ülkemiz açısından kritik önem arz eden sektörlerde, verimlilik dönüşümünü gerçekleştirmek zorundayız” dedi. l Ekonomi Servisi BETAM, Foreks ve Bloomberg’e göre Türkiye ekonomisi bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 2 daralacak. Türkiye ekonomisinin 2019’un ikinci çeyreğine ilişkin büyüme verileri pazartesi günü açıklanacak. Türk ekonomisinde daralmanın yılın ikinci çeyreğinde de devam ettiği tahmin ediliyor. Ekonomistlerin ikinci çeyrek için GSYH değişimi tahmini yüzde 2 küçülme olacağı yönünde. Yeni Ekonomi Programı’nda 2019 büyümesi yüzde 2.3 olarak hedeflenmişti. Buna karşılık OECD ve IMF’nin tahminleri eksi yüzde 2.6 ve eksi yüzde 2.5 olmuştu. Dünya Bankası ise Ocak 2019’daki yüzde 1 büyüme tahminini Haziran 2019’da eksi yüzde 1.6 olarak revize etmişti. Yüzde 2 daralma Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’ne (BETAM) göre, 2019 birinci çeyrekte yüzde 62.7 büyüyen kamu yatırımlarındaki harcamalar ikinci çeyrekte yüzde 48.1 azalacak. İkinci çeyrekte GSYH’nin çeyreklik bazda yüzde 0.4 artacak ve yıllık bazda ise yüzde 2 azalacak. Foreks’in 15 ekonomist ile düzenlediği anket sonucuna göre ise 2019’un ikinci çeyreği için GSYH tahmini eksi yüzde 2 olurken, 2019 için yüzde 0 yönünde. Bloomberg HT Araştırma Masası da ekonominin yılın ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2 daralmasını bekleniyor. l Ekonomi Servisi Büyük tıkanıklık Marx’ın “Tarih insanların önüne çözebileceği sorunları koyar” sözünü “genellikle ama her zaman değil” biçiminde düzeltmek gerekir diye düşünüyorum. Çünkü bugün böyle bir tıkanıklıkla karşı karşıyayız. İnsanlığın önündeki çözülmesi olanaksız sorunlar hızla birikiyor. Bu “revizyonizme” beni, Amazon Ormanları’nda, yeni tarım alanları yaratmak amacıyla çıkarılan yangınlardaki hızlı artışla başlayan tartışmalar getirdi. ‘Yeni Faşizm’ umudun düşmanıdır! Dokuz ülkeye dağılmış olmakla birlikte, Amazon Ormanları’nın yüzde 60’ı Brezilya topraklarının içinde. Brezilya’da tarıma ve hayvancılığa dayalı sanayi ve ticaret sermayesi, ağaçları keserek, en kolayı ve ucuzu, bu orman alanlarını yakarak, oralarda yaşayan yerli halkı da dışarı sürerek, kimi zaman liderlerini öldürerek kullanıma açıyor. Amazon Ormanları’nın yok olmasında, gelişmiş kapitalist ülkelerin de payı var. Halbuki, gelişmiş kapitalist ülkeler çevreci hareketlerin en güçlü olduğu yerler. Ormanların yakılarak açıldığı alanlarda üretilen gıda ürünlerini, özellikle büyükbaş hayvanların etlerini, gelişmiş kapitalist ülkeler ithal ediyor. Brezilya’da, İşçi Partisi iktidarında, özellikle de Devlet Başkanı Dilma Rousseff’in başkanlığı döneminde güçlenen çevreci hareketin baskısı, orman kıyımını yavaşlatmış, hatta yeni ağaçlandırma projeleri başlatmıştı. Yine o dönemde, Amazonlar’da yaşayan yerli halkın haklarını korumaya yönelik önemli adımlar atılıyordu. Böylece Amazon Ormanları’nı koruma hatta güçlendirme olanağı doğuyordu. Bu olanak, küresel ısınmanın, Sanayi Devrimi öncesine göre 1.5 derece sıcaklık artışı sınırında stabilize olması, iklim krizini engelleme umudunu canlandırdı. Küresel ısınmayı, iklim krizini yadsıyan “Yeni Faşizm”, Brezilya’da Bolsonara’nın ve Çevre Bakanı Ricardo Salles kişiliğinde iktidara geldikten sonra bu umut hızla ölüyor. Büyük toprak sahiplerinin, tarıma dayalı sanayi ve ticaret kapitalizminin temsilcisi olarak iktidara gelen Bolsonaro, çevre koruma, tarım alanları açma yasalarını hızla sulandırmaya, kaldırmaya başladı. Brezilya’da “Yeni Faşizm”e göre, Amazon Ormanları’nı “korumak değil geliştirmek”, diğer bir deyişle sermayenin kâr makinesine açmak gerekiyordu. Bu yaklaşım büyük toprak sahiplerini, onlara bağlı kiracı köylüleri, yerel suç örgütlerini yüreklendirdi. Orman yakma “endüstrisi” aniden hızlandı, hatta kimi bölgelerde köylüler “yangın günleri” düzenlemeye başladılar. Brezilya Amazonu’nda bir yıl içinde orman yangınları yüzde 85 arttı. Ocak ayından bu yana 74 bin yangın tespit edilmiş. Haziran ayında her 1 dakikada, beş futbol sahası çapında alan yakılarak tarıma açılmış. Bu, bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 278 artış demekti. Amazonlar kimin? Dünya çapında çevreci hareketler, çeşitli ülkeler, Bolsonaro’dan yangınları durdurması için önlem almasını istiyorlar. Hatta mali yardım teklifleri de söz konusu. Ancak Bolsonaro, bu eleştirilere “Bizim iç sorunlarımız sizleri ilgilendirmez”, “Brezilya sömürge değil, egemen ülkedir” gibi ifadelerle cevap veriyor, politikasını değiştirmeyi reddediyor. Bu durum da gündeme şu soruyu getiriyor: “3 milyon canlı türünü, 1 milyon nüfuslu yerli toplulukları barındıran, karbondioksit gazını emerken, gezegendeki yaşamın devamı için gerekli oksijenin yüzde 20’sini üreten, dolayısıyla dünyanın akciğerleri olarak betimleyebileceğimiz Amazon Yağmur Ormanları aslında kimin?” Tüm gezegenin ekosistemi, iklim rejimi, canlı türleri, su oksijen kaynakları açısından yaşamsal öneme sahip bir doğal değerin kaderi, bir ulus devletin, kâr makinesinin, hele bu ikisinin, canavarlaşmış bir sentezi olan “Yeni Faşizm”in iradesine teslim edilebilir mi? Akıl, mantık “edilemez” diyor. Gerçeklik ise sermayenin “ulusal egemenliğe” ya da “ulusal çıkara” sığınan talan ve yıkım politikaları, tüm insanlığın, gezegendeki canlıların yaşamsal çıkarıyla çatıştığında, bu iradeyi silmeden bir şey yapılamaz diyor ve ekliyor: Bu iradeyi silecek karşıt bir güç de yok! Peki, insanlık yok mu olacak? Gerçekliğe başkaldırmaya başlarsak belki bu soruya bir cevap bulabiliriz. KISA... KISA... l Konya Şeker, yüzde 44 yağ ve yüzde 8 nem oranlı ayçiçeğinin tonu 2 bin 655 liradan, yüzde 50 yağ oranlı ayçiçeğinin de 2 bin 890 liradan alınacağı açıklandı. l Burger King’in en büyük franchise şirketi TFI TAB Gıda Yatırımları, Çin ve Türkiye birimlerindeki önemli miktardaki azınlık hissesinin satışı için Citigroup’u yetkilendirdi. Satılacak payın 200 milyon dolar olabileceği söyleniyor.