Katalog

14 15 NİSAN 2019 PAZARTESİ KÜLTÜR Kadın şairin başkaldırısıEDİTÖR:EMRAHKOLUKISA TASARIM:ECEKURTULUŞ TELEVİZYON Hazırlayan: ÖZNUR OĞRAŞ ÇOLAK Altıdan Sonra Tiyatro’nun sahnelediği ‘Nihayet Makamı’ şiddet dolu eril bir dünyada kadın dayanışmasını gündeme getiriyor Zehra İpşiroğlu Günümüzde tarihsel oyunlara eğilim bir kaçışı mı gündeme getiriyor, yoksa tarih aracılığıyla bugünle hesaplaşmayı mı? Bir dönem resmi tarih ideolojisinin ışığında yazılan oyunlar bugün yerini insanın varoluşuna özgü temel kavramların tartışıldığı bir alana bırakıyor. Bu süreçte alternatif bir tarih anlayışı bağlamında ötekileştirilenlerin, kadınların, sanatçıların, azınlıkların öyküleri ön planda. İlk Ermeni feministlerden Zabel Yaseyan’ın öyküsü (Boğaziçi), Ermeni sanatçı Mari Nivart’ın yaşamından esinlenen “Unutulan”(Yersiz Kumpanya) ve şair Nigar’ın yaşamına gönderme yapan Burçak Çöllü’nün yazdığı ve müziklerini hazırladığı “Nihayet Makamı” (Altıdan Sonra Tiyatro) son dönemde etkilenerek izlediğim oyunlardan bazıları. Gerçek bir yaşamöyküsüne dayanan bu oyunların ortak yanı politik dalgalanmaların özel yaşamı nasıl etkilediğini göstermesi. “Zabel”de politik şiddet ve baskılara karşı bir mücadele gösterilirken, “Unutulan”da Mari Nivart’ın yaşamından esinlenerek paçavra gibi bir kenara atılan Ermeni kadın oyuncuların çaresizliği gündeme geliyor, “Nihayet Makamı”nda ise işgal altındaki Kurtuluş Savaşı’nda korku içinde yurtdışına kaçmak isteyen şair Şehvar ile hizmetçisi Sabriye arasındaki imkânsız aşk sergileniyor. Belki de “Nihayet Makamı”nı diğerlerinden farklı kılan şiddet dolu eril bir dünyaya karşı kadın dayanışmasının ve sanatın gücünü gündeme getirmesi. Aşk, sevgi, sadakat, müzik, ölüm izlekleri büyüleyici bir müziğin ön planda olduğu bütüncül bir sahne yorumu ve oyunculukla iç içe gelişi yor. İlişkilerdeki kopukluk ve çatışmalar düş ve gerçeğin, hayaller ve karabasanların birbirine karıştığı iç daraltıcı kapalı bir mekânda (dekor: Y.Sertdemir) geçerken farklı dünyaların kadınları ortak bir noktada buluşuyorlar. Gösterilen korku ve ölümün kol gezdiği bir çöküş dünyası. Aslında iç ve dış çatışmaların ya şandığı bu hüzünlü ortamda buluşma hiç de kolay olmuyor. Şehvar hem kendini sanatına adıyor hem de “kadından şair çıkmaz” görüşünün baskın olduğu ve kadının eve kilitlendiği erkek dünyasında kadın şair olmanın dışlanmışlığını yaşıyor, hem bu zihniyete başkaldırıyor hem de onu terk etmiş olan eşinin hâlâ onu kur tarmasını bekliyor, hem yaşadığı ülkeye ve kökenlerine bağlı hem de gitmek hayalleriyle oyalanıyor, hem onu gönülden seven sadık hizmetçisinden kopamıyor hem de onun sınıfından olanları “ayak takımı” gibi sözlerle aşağılayabiliyor, hem yaşama bağlı hem de son günlerini yaşıyor. Efendisinin şiirlerini gizlice besteleyen Sabriye ise ona ölesiye bağlı. Oyun insan ruhunun gizemli yanlarını çıkaran psikolojik bir oyun mu, yoksa batıdoğu, efendiuşak, erkekkadın, hayalgerçek, yaşamölüm kutuplaşmasını farklı açılardan irdeleyen bir parabol mu? Duygusal anlar ilkine gönderme yapsa da öykünün karşıtlıkların çatışmasından oluşan model karakteri de düşünselliğini vurguluyor. Bu yönüyle hem duygulandırıcı hem de düşündürücü. Sevgi, aşk ve sanatın her tür kutuplaşmayı aşan büyüleyici anlar oluşturabileceği iletisi ise idealist bir ütopyaya işaret ediyor. Kolektif bir yaratıcılık Sanırım oyunun tam olarak alımlanması hem model karakterini görmemize hem de bu iç daraltıcı dünyanın sınırlarını aşan ütopik anları yaşayabilmemize bağlı. Tek bir yönde sözgelimi sadece iki kadının aşkı ya da müziğin gücü gibi duygusal anlarda odaklaştığımızda oyun kolaylıkla bir müzik perisinin çökmekte olan konakta hayalet gibi dolaştığı (Dolunay Pircioğlu) bir melodrama dönüşebiliyor. Oyunculuğun ön planda olduğu bu oyunda Gülhan Kadi ve Ayşegül Uraz ikilisi çok başarılılar. Özellikle A.Uraz hem inişleri çıkışlarıyla Sabriye rolünü hem de dış dünyanın habercilerini, zerzevatçıyı, dedikoducu komşuyu, karısını aldatan Necip beyi rolden role girerek etkileyici bir biçimde oynuyor. Sonuçta oyunculuktan müziğe ve sahne tasarımına değin bu oyuna emeği geçen herkesin kolektif bir yaratıcılıkta buluştuğu bu oyun izleyicisinden hem duygusal hem de düşünsel açıdan çok şey bekleyen değerli bir çalışma. DEVLET SANATI BASKILARSA... “Dovlatov” adlı filmin yönetmeni Alexey German. Film, 1970’lerde sanatın devlet eliyle bas kılandığı bir atmosferde geçiyor. 2015’te Under Electric Clouds ile Gümüş Ayı ödü lünü kazanan Rus yönetmen German ile Yulia Tupikina’nın senaryosunu kaleme al dığı filmin oyuncu kadrosunda Milan Ma ric, Artur Beschastny, Danila Kozlovsky, Helena Sujecka, Anton Shagin, Elena Lya dova gibi isimler yer alıyor. Dovlatov, 70’lerin Sovyet Rusya’sında ya şayan ironik yazar Sergei Dovlatov’un ha yatının altı gününü anlatıyor. Zamanı nı eserlerinin yayımlanması için koştu rarak geçiren Dovlatov, Sovyet dergile ri ve gazeteleri tarafından sürekli reddedi lir. Yazılarının yayımlanması için Yazarlar Sendikası’na üye olması gerekir. Gündüz leri üyelik için koşuşturup bir yandan da ufak yazı işleri ile uğraşırken akşamları ise diğer sanatçı ve yazarlarla bir araya ge lir. Filmde oldukça üretken bir yazar olan Dovlatov’un yaşamından alınan kesitler üzerinden dönemin kültürel ve siyasi por tesi de sergileniyor. TRT 2 21.30 Mete Çubukçu ile Pasaport Bir yanda İsrail’in ilhak adımları diğer yanda Trump’ın İran kararları... Arka arka ya alınan bu kararlar bölgedeki endişeyi art tırıyor. Ortadoğu’da Golan’ın ilhakı, ardın dan Batı Şeria için de aynı düşüncenin açık lanması ve ABD’nin İran’la ilgili son kara rı Amerika İsrail yapımı ortak bir plan gi bi... Amerika ve İsrail bölgede sorunlu ko nuları “oldubitti”ye getirmek istiyor. Me te Çubukçu ile Pasaport, Trump ve İsrail’in Ortadoğu’yu daha da karmaşık hale getire cek adımlarını ele alıyor. NTV 21.00 YAYIN AKIŞI 13.15 Geçmişin Gölgesinde 13.50 Üstün Makineler 15.40 Su Savaşları 17.30 Vahşi Yaşam 18.00 Yenileme Savaşçıları 19.15 Nazi Mega Yapıları 20.05 Dünya Gezegeni 21:00 Yüz Yılın Komploları 07.30 Güne Başlarken 11.00 Medya Mahallesi 13.00 Haber Masası 16.00 Haber Kritik 17.00 Beşte Beş 18.00 Ana Haber Bülteni 21.00 Şimdiki Zamanda Siyaset 23.30 Gün Sonu Zeynep Ekmekçi Zeynep Dadak Pınar Bağcı ‘Köprüde Buluşmalar’ın ödülleri sahiplerini buldu 38. İstanbul Film Festivali kapsamında 14. kez Anadolu Efes’in katkılarıyla düzenlenen “Köprüde Buluşmalar”’da ödül ve fon desteği alan proje ve filmler açıklandı.   “Uyku Kampı” projesinin yönetmeni Zeynep Dadak ile yapımcıları Zeynep Ekmekçi ve Pınar Bağcı 30 bin TL değerindeki “Köprüde Buluşmalar Ödülü”nü elde etti. Köprüde Buluşmalar Film Geliştirme Atölyesi kapsamında hem Türkiye’den hem de komşu ülkelerden projeleri kapsayan 8 bin Avro CNC Ödülü; “Commedia” projesinin yönetmeni Myriam El Hajj ve yapımcısı Myriam Sassine’e verildi. Melodika Ses Ödülü’nün sahibi, “Selda” projesinin yönetmeni Amber İşbilen oldu.   Bu yıl ilk kez verilen Dell Precision Ödülü “Uzun İnce Yol” projesinin yönetmeni Banu Sıvacı ve yapımcısı Zeynep Koray’a gitti. “Cenaze” projesinin yönetmeni Orçun Behram ve yapımcısı Müge Özen de GeniusPark Görsel Efekt Ödülü’nü aldı.  “Uyku Kampı”nın yönetmeni Zeynep Dadak ve yapımcıları Zeynep Ekmekçi ve Pınar Bağcı’ya, 4 aşamalı Akdeniz Film Enstitüsü (MFI) Senaryo Atölyesi Ödülü verildi. Bu yıl ilk kez verilen Seyap Ödülü, “Güneş” projesinin yönetmeni Nejla Demirci ve yapımcısı Mesut Ulutaş’ın oldu. Transilvania Pitch Stop Ödülü “Haykıracak Nefesim Kalmasa Bile” projesinin yapımcısı Engin Palabıyık ve yönetmeni Ali Ercivan’a gitti. Komşular Platformu’na özel verilen Postbıyık Ses Prodüksiyon Ödülü, Postbıyık kurucuları Yalın Özgencil ve Sertaç Toksöz tarafından “Carnaval” projesinin yönetmeni Mohamed Siam ve yapımcısı Guillaume de Seille’e verildi. Ünlü yazar İstanbul’da İngiliz psikolojik gerilim edebiyatının önemli yazarlarından Ruth Ware, 2019 İstanbul Uluslararası Edebiyat Festivali’nde (İTEF) söyleşiye katılacak. Ware, “Psikolojik Gerilim ve Kadın” başlığı altında 22 Nisan Pazartesi saat 19.00’da Penguen Kitabevi’nde okurları ile buluşacak. “10 Numaralı Kamara” (İthaki, 2017) ile “Kapkaranlık Ormanda” (Ya bancı, 2016) romanlarının yazarı, Yankı Enki moderatörlüğünde son yıllarda rolü ve önemi artan kadın kahramanlardan, kendi romanlarında daima gerilimin merkezinde olan kadınlardan, kurban ve suçlu olmak arasındaki ilişkiden, kadının toplumdaki konumunun polisiye ve gerilim edebiyatına nasıl yansıdığından bahsedecek. l Kültür Servisi Cihat Burak, Çıplak, kâğıt üzerine mürekkep 14.5 x 20.5 Dostun çekmecesinden çıkanlar Bozlu Art Project, Türk resminin özgün karakterlerinden biri olan Cihat Burak’ın, ilk kez gün yüzüne çıkan desenlerini sergiliyor. Sanatçılarla olan dostlukları, grafik çalış malarından, afiş tasarımlarına ve tiyatro dekorlarına kadar farklı alanlardaki eserleriyle tanınan Mengü Ertel’in müzeye benzeyen evindeki bir çekmecede ortaya çıkan bu de senler, bugün her ikisi de hayatta olmayan iki sanatçının ve dönemin samimi, çıkarsız, dostane ilişkilerinin de nişanesi niteliğinde. Sergi 31 Ağustos’a kadar ziyaret edilebilir. 66 yıl sonra yeniden: ‘Halıcı Kız’ Türk sinema tarihinin gösterime giren tamamı renkli ilk filmi olan Halıcı Kız, İstanbul Kültür Sanat Vakfı tarafından düzenlenen 38. İstanbul Film Festivali’nin sponsorluğunu Yapı Kredi’nin üstlendiği Cinemania bölümünde gösterildi. 1953 yılında galası Atlas Sineması’nda yapılan film, banka tarafından 2019 yılında ikinci defa restore edilmiş sinema kopyasıyla bu defa Beyoğlu Sineması’nda arşivlerden beyazperdeye taşındı. Muhsin Ertuğrul’un yönettiği son film olma özelliğini taşıyan Halıcı Kız, köylü kızı Gül’ün hikâyesini Isparta’dan İstanbul’a ve Bursa’ya kadar izliyor. Filmdeki kadronun büyük bölümünü Ertuğrul’un kurduğu Küçük Sahne oyuncuları üstleniyor. Boğaz’a karşı rembetiko konseri... Cafe Aman İstanbul, Feriye’nin yenilenen bahçesinde rembetiko konseri verecek. Atina ve İstanbul’da gerçekleştirdikleri son üç konserin biletleri günler öncesinde tükenen Cafe Aman İstanbul, 3 Mayıs akşamı izleyiciyle buluşacak. Grup, izleyenleri İstanbul’un tarihi semtleri Pera, Tatavla, Fener ve Galata’dan Türkçe ve Rumca şarkılarla bir müzik yolculuğuna çıkaracak. l Kültür Servisi 07.30 İsmail Küçükkaya ile Çalar Saat 10.00 Çağla ile Yeni Bir Gün 12.15 Yasak Elma 13.45 Bir Aile Hikâyesi 16.00 Zuhal Topal ile sofrada 19.00 Fatih Portakal ile Fox Ana Haber 20.00 Yasak Elma 00.15 Bir Aile Hikâyesi 09.00 Belgesel Sayılar 10.45 Aramızda Müzik Var 12.00 Karalama Defteri 13.30 Sinema + 15.00 Bir Resim Bir Hikaye 15.30 Tarihin Ruhu 19.00 Eskici 19.30 Geleneğin Kalp Atışları 20.00 Yabancı Sinema Dovlatov 22.30 Tarih Söyleşileri 6.00 Güne Merhaba 8.45 Günün Ekonomisi 9.00 Parametre 10.25 Süper Lig Saati 12.00 10’dan Sonrası 13.00 Bugün 15.00 Günlük 17.07 Kapanış Zili 18.00 CNN Türk Gazete 19.00 Ana Haber 21.00 Tarafsız Bölge 23.00 Günün Sonu 08.00 Kendisine İyi Bak 10.00 Kuaförüm Sensin 13.00 Gelin Evi 15.00 Zahide Yetiş’le 18.45 Ana Haber Bülteni 20.00 Çukur 00.15 Çarpışma 11.25 Spor 12.35 Ekonomi Notları 13.00 Öğle Bülteni 14.30 NTV Ekonomi Finans Kafe 15.25 Premier League Maç Özetleri 18.05 Bana Söz Ver 19.00 Akşam Haberleri 19.50 HAva Durumu 20.00 Ana Haber 21.00 Mete Çubukçu İle Pasaport 07.30 Günaydın Türkiye 10.00 Televizyon Gazetesi 12.00 Bunu Bilmek Lazım 12.30 Gün Ortası 15:00 Dünya Raporu 15:30 Büyük Saat 16.00 Nasıl Yani 17:30 Bilim ve Toplum 18.30 Ana Haber 20.00 Çıkış Yolu 10.00 Nat Geo ile 2000’ler 12.40 Hazen Audel ile Kabile Yaşamı 4 (Derleme) 13.35 Zihin Oyunları 15.45 Ahmak Bilimi 17.10 Zihin Oyunları 18.05 X Jenerasyonu 19.20 Ahmak Bilimi 20.00 Dönüm Noktası 22.00 Uçak Kazası Raporu 23.00 Kimseyi Geride Bırakma 01.30 Ahmak Bilimi cumtv@cumhuriyet.com.tr