Katalog

10 23 ARALIK 2019 PAZARTESİ ‘Efsane’ sömürüEmekçiler, alışveriş çılgınlığı günlerinde nefes bile alamıyor ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ EKONOMİ Yemek ve mola yok Kasiyer (yaş 20): Yemek ve ara molasına çıkmakta zorlandık. Erken saatlarde başlayan alışveriş çılgınlığı gece saat 00.00’a kadar sürdü ve ertesi gün yine işe gelmemeliydik. Oldukça yorucuydu. n Depo işçisi (yaş 37): Depo işçileri mağazacılıkta en ucuz ücretle çalıştırılan departmandır. Satış yapmadığımız için prim de alamıyoruz. Yol ücreti yok, mağazada bize sunulan yemekler çok kötü. Günlük yemek ücretimiz 6 TL. Sırtımızda yükleri hep kendimiz taşıyoruz. Asansör kullanmadan merdivenlerden elimizde, sırtımızda yüklerle depoya çıkmaya çalışıyoruz. “Black Friday” indirimleri 1 günde tüketilmesi beklenirken, çalışan içşiler haftalar boyu hem depoda hem satışta nefes alamayacak kadar yoruluyoruz. Burada tek kâr eden patron oluyor. İzinler iptal edildi n Satış temsilcisi (yaş 22): Kampanya dönemleri mağaza çok yoğun oluyor. Sabahtan akşama kadar çalışmaktan, durduğumuz yerde bayılacaktık. Hafta boyunca “full” geldik. İzinler iptal edildi. Yemek için bile dakika hesabı yapıldı. Yemekten hemen kalmak zorunda kaldık. Etiketin yarısı fiyatlarla alışveriş yaptırılırken, işçisine daha fazla prim yapması için mobbing yapan yöneticiler, müdürler var. İşçi aç mı tok mu, bir önemi yok. “Sadece satış yapılsın, yeter” diye bakıyorlar. Bizim nasıl çalıştığımızın, hangi koşullarda çalıştığımızın hiçbir önemi yok. Sadece “Haydi haydi” seslerini kulaklarımda işitiyorum. ‘Muhteşem Cuma, En Uzun Gece Fırsatları’ günlerinde mağazalarda çalışanlar yoğunluk nedeniyle molaya dahi çıkamıyor, yemek yiyemiyor. Dünyada “Black Friday”, Türkiye’de ise “Efsane, Muhteşem Cuma” olarak adlandırılan dönemlerde iş yükü artınca işçiler de nefes almadan çalışmak durumunda kalıyor. Bekârlar Günü, 21 Aralık “En Uzun Gece Fırsatları” olarak sunulan alışveriş ve tüketim çılgınlığı gelenek haline gelirken, büyük firmalar bu günlerde kârlarına yeMUSTAFA ni kârlar ekliyor. Ancak ÇAKIR o gün çalışmak zorunda olanların yaşadıklarını ise bilen, duyan yok. Emekçiler yaşadıklarını, büyük mağazalarda örgütlenme çalışmalarına hız veren TezKoopİş Sendikası’na iletti. Çalışanların, Sendika’nın yayın organı olan “Gençemek” dergisinde de yayımlanan “çığlıklarından” birkaç örnek şöyle: n Kasiyer (yaş 26): Normalde saat 22.00’de kapanması gereken mağaza “Black Friday” nedeniyle 2 gün saat 22.30’da kapandı. 3 gün “full” çalıştık. Kasa tarafından yığılmalar oldu. Kuyrukta bekleyenler sinirlerini kasiyerlerden çıkardı. n Müşteri hizmetleri çalışanı (yaş 20): Efsane Cuma yemek kalmadığı için muhasebeden yemek parası istediğimizde “Akşam 18.00’e kadar yemeğini yeseydin” denerek, yemek ücretinin bile karşılanmadığı gün. Yoğunluktan molalarımızı bile yapamadık. l ANKARA Hazine’ye de Talih kuşu konacak Milli Piyango İdaresi’nin 80 milyon liralık yılbaşı özel çekilişi biletlerinin tümünün satılması halinde Hazine’ye toplam 227 milyon 729 bin 942 liralık kaynak aktarılacak. Bunun 121 milyon 349 bin 715 liralık bölümü, katma değer vergisinden oluşacak. Şans oyunları vergisi olarak da 67 milyon 865 bin 28 liralık gelir elde edilecek. Böylece devlete aktarılacak vergi geliri toplamı 189 milyon 214 bin 743 lira olacak. Yılbaşı özel çekiliş biletlerinin tümünün satılması halinde, yurttaşa ise 436 milyon 540 bin lira ikramiye dağıtılacak. l AA Sururi Çorabatır TÜROFED’de Çorabatır dönemi Türkiye konaklama sektörünün çatı örgütü Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) 6. Olağan Genel Kurulu’nu Antalya’da gerçekleştirdi. TÜROFED’in yeni başkanı Sururi Çorabatır oldu. İki dönem başkanlık yapan Osman Ayık, “Gelirler bizim arzu ettiğimiz seviyelerde değil. Kişi başı konaklama süresini 1 gün artırdığımız zaman dünya ortalamasını yakalarız” dedi. Çorabatır da “Kişi başı harcamalar 850 dolardan 650 dolara düştü. Önümüzdeki süreçte 850 dolar ve üstüne çıkmak için çaba harcayacağız” diye konuştu. l Ekonomi Servisi Duty Free günde 3 ton gıda satıyor İstanbul Havalimanı’nın Duty Free işletme hakkını 25 yıllığına elinde bulunduran Unifree’nin üst yöneticisi (CEO) Ali Şenher, “En güçlü satış kategorisi parfüm ve cilt bakımı ürünleri. Bunun haricinde günde yaklaşık 3 ton pişmaniye, lokum, tarhana gibi yerli gıda satışı yapıyoruz” dedi. 2019’da hizmet verdikleri toplam 7 milyon müşterinin, yüzde 75’inin yabancı yolculardan oluştuğunu kaydeden Şenher, “Kişi başı harcamalarda Çinliler, Türkler’in 2 katı harcama yapıyor. Çinliler’i Ruslar izliyor” dedi. Şenher, 2020’de yüzde 75 artışla 900 milyon Avro ciro hedeflediklerini dile getirdi. l Ekonomi Servisi Asgari yüzde 33 eridi İşçi, yoksulluk sınırının altında yaşam mücadelesi verirken işveren tarafı ise “makul” bir asgari ücretin tespit edilmesini istedi. Türkiye’de 2020 yılında uygulanacak asgari ücreti belirleyecek Asgari Ücret Tespit Komisyonu toplantıları sürüyor. Türkİş, DİSK ve Hakİş sendikaları tarafından 20 Aralık’ta yapılan açıklamada asgari ücretin 2 bin 578 lira olması talebinde bulunuldu. Türkiye’de asgari ücret tarihsel olarak Batı Avrupa ülkelerinin gerisindeydi. Ancak son yıllarda TL’de yaşanan değer kaybıyla birlikte Türkiye, uzun yıllardır önünde yer aldığı bazı Doğu Avrupa ülkelerinin de gerisine düştü. Türkiye’de asgari ücret, Avro cinsinden dört yıl öncesine kıyasla yaklaşık yüzde 33 değer kaybetti. Bugünkü Avro kuruyla asgari ücret sadece 307 Avro’ya denk geliyor. Hayat pahalılığının arttığı, enflasyonun çift haneden inmediği bir dönemde işveren tarafı ise “makul ve dengeli bir asgari ücretin tespit edilmesi elzem” açıklaması yaptı. Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Yönetim Kurulu’nun AA’ya yaptığı açıklamada, “Mevcut tablo, üretim, istihdam ve rekabet edebilirlik açısından vergisini düzenli ödeyen, çalışanın sigorta primini düzenli yatıran işletmelerin varlığını sürdürebilmesini gerekli kılıyor. Bu sebeple yeni asgari ücret, mevcut istihdamı koruyacak, 4.5 milyon işsize iş sağlayacak düzeyde olmalı. Çalışanların yaşam koşullarının da farkındayız. Gönül ister ki tüm ücretler yükselsin” ifadesini kullandı. TİSK, açıklamasında “Asgari ücret son beş yılda dört kez enflasyonun üzerinde arttı. Bu dönemde TÜFE’deki değişim yaklaşık yüzde 74 iken, asgari ücret yüzde 113 artırıldı. Geçen yılki yüzde 26’lık artışta işverenler olarak bizim de katkımız var. İşveren olarak yüzde 2 ile en yüksek katkı sağladığımız İşsizlik Sigortası Fonu’ndan bu yıl 150 lira olarak karşılanan bu desteğin, 2020’de 200 lira ve tüm işletmeleri eşit şekilde kapsayıp devam etmesini bekliyoruz” dedi. l Ekonomi Servisi Sağlıkta 5 milyarlık alacak birikti Türkiye Sağlık Endüstrisi İşverenleri Sendikası (SEİS) Yöne tim Kurulu Başkanı Metin Demir, “Tıbbi cihaz sektöründe ödeme so runu sürüyor. Sağlık Bakanlığı hastanelerinde 9 aya yakla şan, üniversite hastanelerin den belirsiz vadelerle ödeme alabiliyoruz. 5 milyar TL civarında birikmiş ala cağımız var” dedi. Vadeli geri ödeme nin doğru fiyatı en Metin Demir gellediği gibi ürünlerin kamuya maliyetini de artırdığına değinen Demir, Sağlık Bakanı ile bu konuları görüştüklerini, vadelerin 6 aya çekileceğini kaydetti. Demir ayrıca, “Birikmiş alacaklar kadar Sağ lık Uygulama Tebliği fiyatları da bizim için önemli. Bu fiyatlarda 1012 yıldan bu yana ciddi bir artış olmadı. Döviz artış ve düşüşleri yansıtılabilir olmalı” diye konuştu. l Ekonomi Servisi Forester, yoluna hibrit ile devam edecek İlk yollara çıkışı 1997 yılına uzanan ve bugüne kadar 3.9 milyon adet satan Subaru Forester yenilendi. 5. nesil yeni Subaru Forester artık yoluna hibrit motorla devam ediyor. Subaru da artık dizel motorlu otomobil üretmeyecek. Avrupa ile aynı anda Türkiye’de de satışa çıkan yeni otomobil 2.0 litre atmosferik benzinli motora da sahip. Forester’da görev yapan eBoxer motor dünyaca ünlü dört çeker sistemi Symmetrical AWD ile eşleşirken, bagaj zemini üzerine yerleştiren minik bir bataryanın beslediği elektrik motoru sayesinde yakıt tüketimini düşürüyor. Forester’ın sadece dış görüntüsü yenilenmemiş, gelişmiş güvenlik donanımı da dikkat çekiyor. Subaru Arka Araç Tespit Sistemine (SRVD) ek olarak Arka Çarpışma Önleyici Frenleme ve Yan Görüş Kamerası sayesinde güvenlik ve sürüş konforunda üst seviyeye ulaşılıyor. 5sürücüye kadar kişisel koltuk pozisyo 2020’DE 600 ADET SATACAK Subaru Türkiye Genel Müdürü Halil Karagülle yeni modelin basın toplantısında şunları söyledi: “Otomobil üreticileri çevre normlarına uyum için önemli bir değişim içinde. Gerçek sürüş verileri ile ölçümlerin yaygınlaşması, yasal sınırların aşılması ile ödenecek cezaların çok yüksek seviyeleri ulaşması gibi etkenler otomobil üreticilerini hibrit ve elektrikli araçlara doğru çok hızlı bir dönüşüme zorluyor. Subaru Avrupa’da eBOXER hibrit motorlu aracını Aralık ayında satışa sundu, çok yakın bir gelecekte de tamamen elektrikli bir orta sınıf SUV modelini pazara sunmaya hazırlanıyor. Elektrikli motor destekli, benzinli 2 litre Boxer motora sahip tamamen yenilenmiş Subaru Forester modeliniAvrupa ile aynı anda çok rekabetçi bir lansman fiyatıyla pazara sunuyoruz. Forester’ın giriş versiyonu bile çok dolu bir araç, rakiplerimizin opsiyon olarak sunduğu özelliklerin neredeyse tamamını Forester’da standart olarak yer alıyor. Bu anlamda 390 bin TL’lik başlangıç fiyatının çok rekabetçi olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim.” nu, klima, ayna ayarı ve yakıt tüketimi verilerini hafızasına kaydedebilen ve sürüş esnasında sürücüyü olası tehlikelere karşı uyaran sürücü dikkat uyarısını da içeren yüz tanıma teknolojisi Forester’da tüm donanımlarda standart olarak yer alıyor. 22 cm minimum yerden yüksekliği sayesinde ise arazide maceraya hazır olan araçta XMode sistemi de çeşitli hava ve yol koşulları için artık iki kade me seçeneğiyle sunuluyor. Yeni Forester, Türkiye pazarında, eXtra, eXtreme ve eXclusive olmak üzere üç ayrı donanım seviyesiyle aralık ayında satışa sunulmaya başlandı. Yeni Subaru Forester 2.0i eBOXER’ın başlangıç paketi olan eXtra versiyonu 389.880 TL, eXtreme versiyonu 402.270 TL, en üst paket olan eXclusive versiyonu ise 436.528 TL anahtar teslim fiyatıyla satışa sunuluyor. MERCEDES’TEN 8 MILYON AVRO YATIRIM MercedesBenz Türk, satış sonrası hizmetlerde müşterilerine hızlı ve eksiksiz servis hizmeti sağlamak için İstanbul Esenyurt’ta bulunan Yedek Parça Dağıtım Merkezi’ne 8 milyon Avro tutarında yeni yatırım yaptı. Müşteri merkezli bakış açısıyla gerçekleştirilen yatırımlar kapsamında, mevcut dağıtım merkezi sadece genişletilmekle kalmadı aynı zamanda teknolojik ekipmanlarla da donatıldı. Müşterilere gönderilen parçaların hazırlandığı çıkış alanında konveyörlü dinamik raf otomasyonu, tüm dağıtım merkezinin internet ağı ile desteklendiği barkod projesi ve Akıllı Bakiye TakipRaporlama gibi projeler bunlardan başlıcaları. HAVASIZ LASTİĞE 3 ÖDÜL Lastik üreticisi Michelin’in geliştirdiği, havasız lastik teknolojisi Uptis, Almanya’da Golden Steering Wheel, Fransa’da 2020 Coyote Otomobil Ödülü ve ABD’de 2020 AVT ACES Ödülü olmak üzere, 3 prestijli ödüle layık görüldü. Havasız lastik Michelin UPTIS, hem güvenlik hem de sürdürülebilirlik açısından büyük bir yenilik sunuyor. Bu prototip, her türlü patlama riskini ortadan kaldıran yenilikçi teknolojisi sayesinde araç sürücülerinin içini rahatlatacak, önemli avantajlar sağlıyor. 2020’de biraz kıpırdanma olur Otomotiv sektörü 2019’u daralma ile kapatan pazardan 2020 için umutlu. Bu yılın 11 aylık döneminde sıfır binek ve hafif ticari araç pazarındaki satışlar geçen senenin aynı dönemine göre yüzde 28 geriledi. Kur saldırılarıyla birlikte artan yüksek faizler otomotiv sektörünü vurdu. Zor bir yılı geride bırakmaya hazırlanan sektör 2020 yılına ise kayıplarını telefi etmeyi umuyor. Ocakkasım döneminde toplam otomotiv üretimi de bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 7 azalarak 1 milyon 325 bin 490 adet, otomobil üretimi yüzde 6 azalarak 887 bin 651 adet oldu. Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Yönetim Kurulu Başkanı Haydar Yenigün, “2018 yılı ve 2019 yılı olarak baktığımız zaman bulunma Haydar mız gereken yer Yenigün den çok uzağız. Yılın bitmesine 2 hafta kaldı. Bu 2 hafta içinde büyük bir değişiklik olmayacak, dolayısıyla yılı 500 binin altında kapatacağız” dedi. Bu rakamın 2017’nin 1 milyonuna göre yarı yarıya düşmüş bir pazar anlamına geldiğine işaret eden Yenigün, “2020’de bir miktar kıpırdanma bekliyoruz. Umarım yüzde 20 veya üstünde bir kıpırdanma olur, yani 600 binler telaffuz edilir” dedi. Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği Başkanı Murat Şahsuvaroğlu 2019 yılında teşviklerle satışların hafif bir ivmelenme yakaladığını vurgulayarak “Otomotiv sektöründe 2019 yılı pazar tahminleri 250300 bin seviyelerinde kalacağı öngörüsü hâkimdi. 2019 Haziran ayında 8 ay boyunca uygulanan ÖTV ve KDV teşvikleri sona erdi. Eylül’de faizlerin düşüş trendine girmesi ile satışlarımız hafif de olsa yukarı yönlü ivmelenme yaşadı. Ekim ayında da Türki ye otomotiv pe rakendeciliği için çok değerli olan ve emsalleri pek te görülmeyen bir şekilde; ka mu bankalarının aldığı bir kararla 0.49 faiz ora Murat Şahsuvaroğlu nı devreye alındı ve otomotiv sektörüne adeta can suyu ve rildi. 2019 yılının 475480 bin satış adetleriyle kapanmasını bekliyoruz” diye konuştu. Şahsuvaroğlu, yüzde 0.49’luk faiz kampanyasının devam etmesi ile birlikte 2020 yılında pazarın 600 bin adet lere çıkacağını öngördüklere ni söyledi. Toyota Türkiye CEO’su Ali Haydar Bozkurt’da pazara iliş kin değerlendirmede teşviklere değinerek, “Pazardaki ekono mik ve konjonktürel gelişme lere göre zayıf başlayan 2019 yılı, 2. yarı yılda devletimiz ta rafından alınan önlem, teşvik ve faiz kampanyaları ile birlik te toparlanma sürecine girdi. Normal olarak gördüğümüz 1 milyon adetlik satış rakamla rından sonra 2018 yılında 620 bin adetlere gerileyen toplam pazar, bu yıl ise 470 binler ci varında kapanacak” dedi. Oto motivde uygula nan vergiler ko nusunda da ko nuşan Bozkurt, “Bizde vergi oranlarının yük sek olduğu ve dünyayla uyumlu olmadığı ortada. Motor hacmine dayalı bir vergi Ali Haydar Bozkurt sistemi artık dünyada terk edil di. Dünyada otomotiv teknolo jisi bambaşka bir yöne gider ken, bizim de vergi sistemimi zi, teşvik ve ihale uygulamala rımızı, artık bu 1.6 altı/üstü ta kıntısından kurtarmamız acilen gerekmektedir” dedi.