Katalog

DUNYA PALERMO’DA LİBYA ZİRVESİ İtalya’nın Sicilya Adası’nda Palermo şehrinde düzenlenen uluslararası konferansta Libya’daki istikrarsızlık ve kaosa çözüm aranıyor. Palermo’da dün başlayan ve bugün sona erecek konferansın katı lımcıları arasında Türkiye’nin yanı sıra birçok Avrupa ülkesi de var. Daha önce Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un ev sahipliğinde düzenlenen zirvede Libya’da 10 Aralık’ta genel seçimlere gidilmesi kararlaştırılmıştı. Ancak bu tarihin şu aşamada mümkün olmadığı yorumları yapılıyor. Dünya kör, sağır...Salı13Kasım2018 dishab@cumhuriyet.com.tr EDİTÖR: BETÜL BERİŞE 7 DOĞAN ERGÜN Yemen’de Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyon güçlerinin desteklediği Hadi yönetimi yanlılılarının Husilerin kontrolündeki Kızıldeniz’e açılan stratejik Hudeyde kentine kuşatması sıkılaşıyor. Bölgeden önceki günkü çatışmalarda iki tarafın güçlerinden en az 150 kişinin öldüğü haberleri geldi. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, uluslararası yardımlar için hayati önemdeki Hudeyde Limanı’nın kullanılamaz hale gelmesi durumunda ülkedeki insani krize ilişkin tablonun daha da ağırlaşacağı uyarısı yaptı, çatışmaların bir an önce durması, siyasi müzakerelere dönülmesi çağrısında bulundu. Üç yılı aşkın süredir uluslararası güçlerin de dahil olduğu iç savaşın pençesinde insani krize sahne olan Yemen’de bölünmüşlük ve siyasi kaos hüküm sürüyor. Birleşmiş Milletler (BM) arabuluculuğunda ülkeye insani yardımların erişebilmesi için kritik öneme sahip Hudeyde bölgesinde çatışmaların arttığı bir dönemde Yemen’de ateşkesi sağlamak üzere bu ay taraflar arasında yapılması planlanan görüşmelerin ertelendiği geçen hafta gündeme yansımıştı. Bölünmüş ülke Arap Yarımadası’nın en yoksul ülkesi Yemen’de kriz Mart 2015’te İran destekli Husilerle, Hadi hükümetine bağlı güçlerin çatışmasıyla iç savaşa, sonrasında da bölgedeki büyük güçlerin dahil olmasıyla “vekâlet savaşı”na dönüştü. Husiler, başkent Sanaa ve liman kenti Hudeyde de dahil olmak üzere ülkenin batısında, bölge deniz ticareti bakımından kritik Kızıldeniz kıyılarında kontrol sağlarken Hadi hükümeti ise Suudi Arabistan’ın başını çektiği uluslararası koalisyon tarafından destekleniyor. Ülkede neredeyse Riyad ve Tahran kadar etkiye sahip olan Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) bir yandan Husilere karşı ulus İnsani krizin ağırlaştığı Yemen’de ateşkes sesleri RiyadTahran eksenli ‘vekâlet savaşının’ gölgesinde lararası koalisyona güç verirken bir yandan da ayrılıkçı Güney Direniş Güçleri’ni (GDG) destekliyor. Hadi hükümeti açısından, geçici başkent ve Kızıldeniz’e geçiş bakımından stratejik öneme sahip Aden’i tehdit eden GDG de önemli bir istikrarsızlık unsuru durumunda. Ülkenin kuzey ve güney orta bölgelerinde IŞİD bağlantılı unsurların kontrol ettiği alanlar da bulunuyor. Mezhep çekişmesi Yemen krizi, bölgede uzun yıllardır devam eden mezhepsel çekişmenin de deneme sahalarından biri olarak dikkat çekiyor. İran’ın başını çektiği Şii güçlerle Suudi Arabistan öncülüğündeki Vahabi akımı Yemen’de bilek güreşinde. Ri yad yönetimiyle geleneksel olarak güçlü ilişkilere sahip ABD ve Batı açısından İran’ın Yemen’deki faaliyetleri yayılmacı tehdit olarak algılanıyor. ABD’de Trump yönetiminin İran’a yaptırım uygulamasının başlıca gerekçelerinden biri Yemen’de Husilere verdiği destek olarak gösterildi. Öte yandan, ABD ve Avrupa için en önemli silah müşterilerinden biri olan Suudi Arabistan’ın Yemen’de düzenlediği özellikle hava operasyonlarında çok sayıda sivilin yaşamını yitirmesi insan hakları örgütlerinin tepkisine neden olsa da henüz Batı’dan Riyad’a bu gerekçeyle bir yaptırım uygulanmaması dikkat çekiyor. 10 DAKİKADA BİR ÇOCUK CAN VERİYOR Yemen’de yaşanan insani dram için başta BM olmak üzere pek çok uluslararası kuruluş kırmızı alarm veriyor. BM İnsan Hakları Ofisi’nin 2017 yılındaki açıklamasına göre, savaş ve buna bağlı sebeplerden en az 10 bin kişi can verdi. Ancak bağımsız araştırmalar bu sayının çok daha fazla olduğuna işaret ediyor. Dünya Gıda Programı yetkilileri, 14 milyon kişinin açlıkla boğuştuğu ülkeye yapılan gıda yardımının artırılması çağrısında bulundu. BM verilerine göre, ülkede her 10 dakikada 5 yaş altı bir çocuk önlenebilir bir ölüme kurban gidiyor. Nüfusun dörtte üçünden fazlasına karşılık gelen 22 milyon insan, acil insani yardım ve korunmaya muhtaç durumda. Hâlihazırda 400 bin çocuk, tedavisi mümkün olmayacak derecede yetersiz besleniyor ve sağlıklı yaşıtlarına göre dokuz kat ölüm riski taşıyor. Kolera salgınının başladığı Nisan 2017’den bugüne toplam 1.2 milyon şüpheli kolera vakası sonucunda, 2 bin 515 kişi hayatını kaybetti. Yemen Veri Projesi isimli bağımsız araştırma kuruluşuna göre, Yemen’de savaşın başından bugüne kadar, koalisyon güçleri tarafından 18 bin hava saldırısı gerçekleşirken bu saldırıların üçte biri sivilleri hedef aldı. İran destekli Husiler için ise çocukları asker olarak kullandığı, sivilleri kalkan yaptığı ve hastaneleri askeri üs haline getirdiği suçlamaları mevcut. Berlin, Suriye’ye ‘para akıttı’ Suriye’de 7 yılı aşkın süredir devam eden iç savaşa IŞİD’le mücadele eden uluslararası koalisyon saflarından dahil olan Almanya’nın, Şam güçleriyle çatışan muhalif gruplara on milyonlarca Avro yardımda bulunduğu savunuldu. Almanya’da yayımlanan Tagesspiegel gazetesi, Dışişleri Bakanı Yardımcısı Walter Lindner’in, Sol Parti milletvekili Evrim Sommer’e, Berlin hükümetinin Suriye’deki muhaliflere şimdiye kadar 49 milyon Avro yardım yaptığını açıkladığını aktardı. Habere göre Lindner, Almanya’nın 37.5 milyon Avroyu insani yardım ve yeniden yapılanma kapsamında gönderdiğini ifade etti. Haberde söz konusu yardımın hangi bölgede, hangi gruplara yapıldığı ise belirtilmedi. ‘Ankara memnun olmayabilir’ İngiliz Telegraph gazetesi ise Berlin’in Suriye’deki yardımları İdlib bölgesindeki muhaliflere yaptığı iddiasını aktardı. Haberin gündeme düşmesinin ardından Rus Sputnik sitesine konuşan Evrim Sommer, “Hükümet bu ödemeyi açıkça ifade etmek istemiyor çünkü Merkel’in görüştüğü gruplar Rusya ve Türkiye’yi memnun etmeyebilir” dedi. Almanya, geçen ay İstanbul’da toplanan Suriye konulu dörtlü zirvede Rusya, Türkiye ve Fransa ile birlikte yer almıştı. İtalya’da basın hedefte İtalya’da Lig ile aşırı sağcı/popülist koalisyon ik lık çakallar olduklarını” söyledi. 5 Yıl tidarının ortağı 5 Yıldız dız Hareketi’nden Hareketi’nin bazı önde ge Alessandro Di Bat len isimlerinin gazeteci tista da “kalem lere “aşağılık çakallar” ve lerini satmak “fahişeler” şeklinde sözlü la” suçladığı saldırılarda bulunması ülke gazetecilere de tepkilerin merkezine oturdu. BBC’nin haberine göre 5 Yıl dız Hareketi’nden Roma Bele Başbakan Yardımcısı Di Maio “fahişe” dedi. 5 Yıldız’dan Adalet Baka diye Başkanı Virginia Raggi, bir nı Alfonso Bonafede, partisinden atamayla ilgili olarak yargılan gelen bu ithamlarla ilgili yoru dığı davada geçen hafta sonu be mu sorulduğunda “Gazetecilere raat etti. Bunun üzerine 5 Yıldız fahişe demek beni şoke etmiyor” Hareketi liderleri, davayı ve suç diye cevap verdi. lamaları haberleştiren gazetecileri hedef aldı. 5 Yıldız’ın siya ‘Diktatörlük’ si lideri ve Başbakan Yardımcı Muhalefetteki merkez sol De sı Luigi Di Maio, Raggi’nin seçil mokratik Parti’nin Senato Grup diği günden bu yana “gülünç it Başkanı Andrea Marcucci, yaşa hamlara” maruz kaldığını savu nanlar üzerine “gazetecilerin he narak bunu yapanların “kendi def alınması demokrasinin ve ha lerini gazeteci olarak adlandırdı ber alma özgürlüğünün risk al ğını ama aslında yalnızca aşağı tında olduğu anlamına gelir” çıkı şı yaptı. Eski Başbakan ve Haydi İtalya Partisi lideri Silvio Berlusconi de geçmişte destek verdiği hükümeti eleştirerek “diktatörlük” uyarısında bulundu. Uluslararası Af Örgütü’nün İtalya Sözcüsü Riccardo Noury, basına yönelik bu gibi ifadelerin gazetecileri saldırılara daha açık hale getirebileceği uyarısında bulundu, “Ülkemizde tehdit alan yaklaşık 200 gazeteci var, 20 kadarı koruma altında” dedi. Sosyal medyadaki bazı yorumlarda da iktidar partisinden basına yönelik tutum, Venezüella, Rusya, Sudan, Çin ve Türkiye’de yaşananlara benzetildi. İtalyan Gazeteciler Sendikası protesto için bugün birçok kentte gösteri düzenleneceğini duyurdu. ABD’de de Başkan Trump’ın basına yönelik “sahte haber” suçlamaları eşliğinde gazetecileri hedef alması son dönemde tartışmaların odağında. lmanya Başbaka KADINLARIN Anı Angela Merkel, ülkede kadın MÜCADELESİ lara oy hakkı tanınSÜRÜYOR masının 100’üncü yı lı etkinliğinde Aile Bakanlığı’nın etkinliği kapsamında partisi Hıristiyan Demokrat Birlik’in (CDU) kadın üyeleriyle bir araya geldi. Almanya, kadınların seçmeseçilme hakkına kavuştuğu ilk ülkelerden biri. Ancak aradan geçen 100 yıla ve bir kadın başbakana rağmen ülkede kadınların siyasette hâlâ yeterince temsil edilmediği yorumları dikkat çekiyor. Almanya’da kadınlar seçmenlerin yarısından fazlasını oluşturmalarına rağmen şu anki Federal Alman Meclisi’nde buna uygun bir temsiliyet söz konusu değil. Mevcut Alman milletvekillerinin yalnızca üçte biri kadın. Bombardıman ve çatışmalarda en az yedi Filistinlinin öldüğü bildirildi. İsrail yine T‘İSİDMUDİİKİGAAİSTSITTİ’ Gazze’yi vurdu Mısır arabulucuğunda, İsrailHamas arasında barış çabalarının sürdüğü İsrail ablukası altındaki Gazze’de tansiyon yeniden yükseldi. Filistin cephesinden bir grup İsrail askerinin önceki akşam Hamas’ın askeri kanadı İzeddin elKassam Tugayları Komutanı Nur Baraka’nın de aralarında olduğu üst düzey isimlere suikast düzenlemek için Gazze’ye girdiği, çıkan çatışmada Baraka’nın de aralarında olduğu 7 Filistinlinin öldüğü iddiası gündeme yansıdı. İsrail ordusu ise açıklamasında, “Kuvvetlerimiz, Gazze Şeridi’nde bir istihbarat toplama operasyonu gerçekleştirdi. Operasyonun ardından çatışmalar yaşandı” ifadesine yer verdi. Öte yandan, Gazze’de gerginliğin artması nedeniyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinin 100. yıldönümü törenleri için bulunduğu Paris’ten erken döndüğü duyuruldu. AA’nın Filistin güvenlik kaynaklarına dayandırdığı haberi ne göre, sınırı geçerek Gazze Şeridi’ne giren bir grup İsrail askeri ile İzeddin el Kassam Tugayları arasında çıkan çatışmanın ardından, İsrail, bölgedeki birliğini havadan tahliye etti. Savaş uçakları, helikopter ve İnsansız Hava Aracı (İHA), askerleri Gazze’den çıkarmak için devreye girdi. İsrail güçlerince düzenlenen yoğun hava saldırılarının oluşturduğu ortamdan yararlanarak iniş yapma imkânı bulan helikopter, aralarında bir ölü, bir de yaralının bulunduğu birliği bölgeden tahliye etti. Otobüs hedef oldu Öte yandan dün İsrail, Gazze’den İsrail’e roket atıldığını, bir otobüsün hedef olduğunu duyurdu. Saldırıda 19 yaşındaki bir İsraillinin ağır yaralandığı belirtildi. Gazze’den atılan diğer roketlerin Demir Kubbe hava savunma sistemleri tarafından etkisiz hale getirildiği aktarıldı. İsrail’in Gazze’ye yönellik dünkü saldırılarında en az iki Filistinli sivilin yaşamını yitirdiği belirtildi. AnkaraParis’te kayıt krizi çıktı Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayetini bel daşına sert tepki gösterdi. Çavuşoğlu şu ifadeleri kul gelediği savunulan ses ka landı: “Sayın Cumhurbaşka yıtları ile ilgili tartışma sü nımızı siyasi bir oyun oyna rüyor. Cumhurbaşkanı Tay makla itham etmesi terbiye yip Erdoğan’ın kayıtların sizliktir. Dışişleri Bakanı cid “ABD, Almanya, Fransa ve diyetine yakışmıyor. Para İngiltere’ye verildiğine” dair açıklamasına Paris’ten “duymadık” yanıtı geldi. Kanada ise kayıtların kendilerine Ankara tarafından verildiğini duyurdu. Çavuşoğlu: nın gözü kör olsun. Yakında bu ülkeler cinayeti bile inkâr edebilirler. Ama ne olursa olsun biz Türkiye olarak Kaşıkçı cinayetinin tüm yönleriyle aydınlatılması için ne gerekiyorsa yapacağız. Bunun arkasında ne var? Aca Terbiyesizlik Fransa Dışişleri Bakanı JeanYves Le Drian, tapelerin kendilerine verilmediğini söyledi. France 2 kanalına konuşan Le Drian, tapelerin verildiğine dair bir bilgisi olmadığını kaydederek “Erdoğan yalan mı söylüyor?” sorusuna “Bu, mevcut koşullarda oynayacak bir siyasi oyunu olduğu anlamına gelir” dedi. Paris’ten gelen bu çıkış üzerine ise Ankara’dan ilk tepki Cumhurbaşkan ba bu cinayeti kapatmaya çalışıyorlar mı? Bildiğimiz başka şeyler var, ne anlaşma yapıyorlar? Bunların da yakından takipçisiyiz.” Kanada Başbakanı Justin Trudeau ise kayıtların Kanada istihbaratı tarafından dinlendiğini söyledi. “Kanada’nın istihbarat kurumları bu meselede Türk istihbaratı ile yakın çalışıyor” dedi. Bu çerçevede Erdoğan’a teşekkür ettiğini de belirtti. lığı İletişim Başkanı Fah rettin Altun’dan yüksel di. “24 Ekim’de Fransız is tihbaratının bir temsilcisi ne ilgili ses kayıtları dinle tilmiş ve kendisiyle, arala rında kayıtların deşifresi nin de bulunduğu detay lı bilgiler paylaşılmıştır” dedi. Ardından da Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu tüm bilgilerin iletildiğini İngiltere’den Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt’ın da dahil olduğu bir heyet Riyad’da temaslara başladı. Hunt’ın gündeminde Kaşıkçı cina yineleyerek Fransız mevki yeti ve Yemen krizi bulunuyor. ‘Trump dışlandı’ Paris’te Birinci Dünya Savaşı’nı sona erdiren ateşkes anlaşmasının 100. yıldönümü sırasında Avrupalı liderlerin milliyetçilik karşıtı mesajlar vermesi, ABD Başkanı Donald Trump’ın “Müttefikleri tarafından yalnız bırakıldığı” yönünde yorumlandı. İngiliz ve ABD medyası, özellikle Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Almanya Başbakanı Angela Merkel’in açıklamalarını “Trump’ın izole edilmesi, dışlanması” şeklinde haberleştirdi. Macron, milliyetçiliği “vatanseverliğe ihanet” olarak tanımladığı konuşmasında, “‘Bizim çıkarlarımız önce gelir’ diyerek bir ulusun ahlaki değerlerini söküp alıyorsunuz” ifadelerini kullanmıştı. Baltıklar’la Balkanlar’ı karıştırdı ABD Başkanı Trump, Paris gezisi sırasında iki yıllık görev süresine sığdırdığı onlarca skandal açıklama ve gaflarına yenisini ekledi. Le Monde gazetesinde yer alan habere göre Trump, törenlere davetli olarak orada bulunan Estonya, Letonya ve Litvanya liderlerini kabulünde onları 19901992 arasında yaşanan Yugoslavya savaşından ötürü suçlamaya başladı. Bir anda şaşkına dönen söz konusu devletlerin yetkilileri, bir süre sonra, ABD Başkanı’nın eski Yugoslavya coğrafyasının bulunduğu Balkanlar’la, Baltık ülkelerini karıştırdığını anladı. C MY B