Katalog

Enerjide anlaşma DOLAR Enerji Bakanlığı, kamudaki ener ji verimliliği yatırımları için Dün ya Bankası ile 200 milyon dolar EKONOMİ lıkanlaşmayavardığınıaçıkladı. 5.4500 3.7 kuruş AVRO 6.1450 8.5 kuruş FAİZ 21.09 0.62 puan 10 ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ Adım adım yavaşlama BORSA 91.445 1394 puan ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 1414.73 13.13 lira 211.40 1.8 kuruş Salı 13 Kasım 2018 Üretimi ithalata bağımlı olan Türkiye, ekonomideki sorunların etkisiyle geçen ağustos ayından sonra eylülde de cari fazla verdi Merkez Bankası 2017 Eylül ayında 4.4 milyar dolar açık veren cari işlemler hesabının, bu yılın aynı ayında 1.8 milyar dolar fazla verdiği açıklandı. Yılın dokuz ayında cari açık da yüzde 4 düşüşle 30 milyar dolar oldu. Bunun sonucunda, eylülde son 12 aylık cari işlemler açığı 46 milyar dolara geriledi. Bu rakam geçen ağustosta 52.3 milyar dolardı. Finans uzmanları bu fazlanın temel olarak ekonomik yavaşlamadan kaynaklandığını belirtiyor. İthalat fiyatlarındaki artış cari fazlada etkili oldu. Merkez Bankası verilerine göre, ödemeler dengesi bilançosunun eylül ayı sonuçlarının detayları şöyle: n Portföy yatırımları 904 milyon dolar tutarında net çıkış kaydetti. Bu kapsamda yurtdışı yerleşikler, hisse senedi ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında sırasıyla 71 milyon dolar ve 274 mil yon dolar net satış yaptı. n Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler, bir önceki yılın aynı ayına göre 186 milyon dolar artarak 827 milyon dolar oldu. 17 milyar gizemli n Resmi rezervler eylülde 3.5 milyar dolar, ilk 9 ayda 16.9 milyar dolar azaldı. n Kaynağı belirsiz para giriş çıkışı gösteren net hata noksan hesabı ise eylül ayında 416 milyon dolar açık ve rirken, 9 ayda 17.3 milyar dolar fazla verdi. n Öte yandan ilk 9 ayda uluslararası doğrudan sektörel yatırımlar 5.2 milyar dolardan 4.2 milyar dolara indi. Gedik Yatırım Ekonomisti Erol Gürcan verinin beklentileriyle uyumlu olduğunu, tamamıyla ekonomideki yavaşlamadan kaynaklı bir cari fazla durumunun söz konusu olduğunu bildirdi. İş Yatırım ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu ise şunları söyledi: “Ekim ayına dair veriler cari fazla vereceğimize işaret ediyor. Yılın son iki ayında iktisadi faaliyetin seyri ve kasım itibarıyla verilen teşviklerin etkisi cari dengenin patikasını belirleyecek. Mevcut görünüm ve iktisadi faaliyetteki yavaşlamanın etkisini dikkate alarak yıllık 38 milyar dolar olan cari açık tahminimizi 31 milyar dolar olarak güncelliyoruz.” l Ekonomi Servisi Türkiye’ye kredi uyarısı KOSGEB’de skandal! Sayıştay, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) denetim raporunda skandalı ortaya koydu. Rapora göre KOBİ’lere yönelik temel verilerde yıllardır sorun var. Hibe ve kredi destekleri sağlıklı verilere dayanmıyor. Destekler etkin bir izlemeye de tabi tutulmamış. Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın bütçesi görüşüldü. Bakanlığın bütçe kitapçığına göre KOSGEB Destek Yönetmelikleri çerçevesinde 16 yılda yaklaşık 220 bin işletmeye 5.7 milyar liralık destek sağlandı. Ayrıca KOBİ Finansman Destek Kredi Programları kapsamında yaklaşık 520 bin işletmeye 3.8 milyar lira kaynak aktarıldı. 20 milyar lira tutarında kredi hacmi oluşturuldu. Buna karşın Sayıştay’ın KOSGEB raporunda dikkat çeken eleştirilere yer verildi. Sayıştay, çalışan sayısı bilgisinin yanında net satış hasılatı veya bilanço değerlerini de içeren sağlıklı KOBİ verisinin TÜİK tarafından üretilmediğini kaydetti. l MUSTAFA ÇAKIR / ANKARA ‘Konkordato’ yenilenecek Ekonomi yetkilileri şirketlerin olası bir iflastan korunmak için ilan edebilecekleri konkordato sisteminde kötüye kullanım olduğunu, amacı dışında kullanıldığına yönelik kamuya birçok şikâyet geldiğini belirterek, hem alacaklı hem borçluyu koruyacak bir düzenleme üzerinde çalışıldığını belirtti. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’ın geçen cuma günü verdiği bilgiye göre bugüne kadar 356 firma konkordato ilan etti. l Ekonomi Servisi Abdi İbrahim’den istihdam atılımı İlaç üreticisi Abdi İbrahim, yıl sonuna kadar 300 yeni istihdam daha yaratacağını duyurdu. Şirketten yapılan yazılı açıklamada, 300 kişilik ek istihdam paketi oluşturulduğu ve yıl sonuna kadar çalışan sayısının 4 bin 500’e ulaşacağı ifade edildi. Açıklamada yer alan bilgiye göre şirket ilaç sektöründe en yüksek istihdamı sağlayan şirket konumunda bulunuyor. 20152020 yılları arasındaki yatırım bütçelerinin 2 milyar lira olduğunu ve mevcut şartlar altında hiçbir planlarını ertelemediklerini belirten Abdi İbrahim Yönetim Kurulu Başkanı Nezih Barut, “Biz ülkemize, sektörümüze güveniyoruz, inanıyoruz” dedi. l Ekonomi Servisi Moody’s’in raporuna göre yerel politik riskler Türkiye, Brezilya, İtalya ve Arjantin’in kredi görünümleri üzerinde baskı yaratacak Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, yerel politik risklerin Türkiye’nin kredi görünümü üzerinde baskı yaratmaya devam edeceği analizinde bulundu. Küresel kredi koşullarının da 2019’da zayıflayacağı belirtildi. Moody’s Investors Servi ce, küresel kredi koşullarının 2019’da, ekonomik büyümenin yavaşlaması, fonlama maliyetlerinin artması, likidite şartlarının sıkılaşması ve piyasa oynaklığının geri dönmesinin etkisiyle ‘zayıflayacağı uyarısı’ yaptı. Moody’s’ın Küresel Kredi Görünümü raporunda, tica ri, siyasi ve jeopolitik risklerin ABD ve Çin arasında gerilim tırmandıkça artacağı, buna ek olarak yavaş büyümenin sonuçlarının küreselleşme ve eşitsizlik tartışmalarını giderek daha fazla siyasi alana sokacağı vurgulandı. Moody’s Makroekonomi Kurulu Başkanı Elena Duggar, “Yavaşlayan ekonomik büyüme 2020’de daha zayıf global kredi şartlarına yol verecek. Sıkılaşan para politikası, kötüleşen ekonomik anlaşmazlıklar ve Çin’in yavaşlayan talebi zayıf büyüme görünümünü yönlendirecek üç önemli faktör olacak” dedi. l Ekonomi Servisi ‘Tek tip’ üretimi vuracak Sigara markalarının tek tip pakette satılmasını öngören teklif Meclis’ten geçti. Tütün üretiminin düşeceği belirtiliyor Tütün ve tütün mamulleri sektö yalnızca bir yüzeyine ve bu yüzeyin yüzde ründe üretimi ve ihra 5’ini geçmeyecek bi catı sekteye uğrataca çimde yazılacak. Pa ğından endişe duyu ketlerin üzerine mar lan kanun teklifi, ilgili meclis komisyo GAMZE BAL kanın logosu, simgesi veya işaretleri bulun nunda kabul edildi. mayacak. TBMM’ye sunulan sağlıkla ilgili teklifte ‘tek tip paket’ 60 bin üretici maddesi bazı sektör temsil Teklifin onaylanması cileri tarafından ‘sağlığa fay nın kaçak sigara kullanımı dalı’ bulunurken, bazı tem nı artıracağından endişe du silciler tarafından ise kaçak yan Ege Tütün İhracatçıla sigarayı artırıp, üretim ve rı Birliği Başkanı Ömer Ce ihracatı düşüreceği ileri sü lal Umur, düzenlemeden 60 rülerek tartışmaya açılmıştı. bine yakın tütün çiftçisinin Meclis’te kabul edilen tek olumsuz etkileneceğini, üre lif, Genel Kurul’dan da onay tim ve ihracatın düşeceğini alırsa, sigaralar hangi mar dile getirdi. Ayrıca 2018’de ka olursa olsun tek tip si kaçak sigara satışının yüzde yah bir paket içerisinde sa 8 olduğunu kaydeden Umur, tılacak. Markalar, paketin tek tip paket uygulamasıy la, kaçakçılığın artacağını, bunun vergi kaybına neden olacağını aktardı. Öte yandan teklif, film ve dizilerde, sinema ve tiyatrolarda gösterilen eserlerde, internet ve benzeri ortamlarda tütün ürünleri görüntülerine yer verilmemesini de kapsıyor. Ancak yasaklara rağmen sigaraya ödenen para son 10 yıldır arttı. Tarım ve Orman Bakanlığı’na göre Türkiye’de 2017’de 106 milyar adet sigara için 56 milyar lira ödendi. Son 10 yılda 1 trilyon adet sigara satılırken, yurttaşın ödediği para 329 milyar lirayı buluyor. Tütün ve tütün mamullerinde son bir yıllık ihracat 1 milyar dolar oldu. Vergi kaybı Tütün Eksperleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Servet Yaprak, halk sağlığı faydası için yapılan düzenlemelerin ekonomik yansımalarının her zaman sıkıntılı olduğuna dikkat çekti. Yaprak şu değerlendirmeye yaptı: “Türkiye’de satışa sunulan sigara paketleri üzerinde hali hazırda paket yüzeyinin yüzde 65’i, sağlık uyarıları ve sigara kullanımı konusunda dikkat çeken resimler içeriyor. Yeni düzenlemeyle bu oran yüzde 85’e çıkarılarak markaların ayırt edici özelliklerinin ortadan kaldırılması planlanıyor. Düzenlemeyle gençlerin ve çocukların sigaraya ulaşımı zorlaştırılacak. Ancak burada devletin de vergi kaybı olacak.” Oto üretimi yüzde 16 düştü Otomotiv Sanayii Derneği’nin (OSD) verilerine göre geçen ekim ayında otomotiv sektörü üretimi 2017 Ekim ayına kıyasla yüzde 16 düştü ve 131 bin 231 adet oldu. OSD’den yapılan açıklamaya göre bu kapsamda otomobil üretimi yüzde 13 azalarak 89 bin 151 adede, ticari araç üretimi de yüzde 22 düşüşle 42 bin 80 adede geriledi. İlk 10 ayda ise otomotiv üretimi yüzde 5.9 düşüşle 1 milyon 298 bin 282, otomobil üretimi yüzde 8.8 düşüşle 858 bin 638 adede gerilerken, ticari araç üretimi yüzde 0.2 artışla 439 bin 644 adede çıktı. Öte yandan ekim ayında yapılan toplam ihracat geçen yıla göre yüzde 7 artışla 127 bin 62 adet oldu. l Ekonomi Servisi Huawei Mate 20 Pro Türkiye’de Huawei’nin ultra geniş açı lens desteğiyle gelen üçlü Leica kameralı Mate 20 Pro’su 8 bin 499 TL ile Türkiye’de satışa sunuldu. Çin merkezli teknoloji şirketi Huawei’nin geçen ay Londra’da tanıttığı yeni amiral gemisi Huawei Mate 20 Pro, yapay zekâ des tekli kamera moduna da sahip. Kullanıcılar bu modu kullanarak, çektikleri video içeriklerinin tonunu, doygunluğunu ve parlaklığını otomatik olarak ayarlayabiliyor. Android 9 işletim sistemli Mate 20 Pro, ekran içi parmak izi okuma, yüz tanıma, diğer cihazları kablosuz şarj edebilme gibi özellikleriyle öne çıkıyor. 6.39 inç ekranıyla 3120x1440 piksel çözünürlük sunan telefondaki 40 MP, 20 MP ve 8 MP’lik üçlü arka kameraya 24 MP’lik ön kamera eşlik ediyor. l Ekonomi Servisi Yoksulluğa acil çözüm Vatandaşın gelir düzeyi ortada. Çalışanların ortalama maaşı 2 bin 500 lira civarında. İmkânı olan aile büyükleri, çocuklarına ufak tefek destek veriyor. Geliri yetmeyen kredi kartına yükleniyor, tüketici kredisi çekiyor. Bunlar gelirler kısmı. Bir de giderler var. Son dönem fiyat artışları ile giderler çok yükseldi. Gıda enflasyonu yüzde 40. Elektrik ve ısınma da aynı, yüzde 40. Kısa vadede, hele “yüzde 10 indirim yaptık gibi sloganlarla” enflasyona çözüm bulunamaz. Üretimi değil ithalatı teşvik eden ekonomi politikalarının sonucu bu… Uyarmıştık… Yoksulluk sınırı 6 bin lirayı geçti.  Giderler kısmında diğer yük ise vergiler. İşte burada, kısa vadede yapılabilecekler var. Patron da işçi de aynı vergiyi öder mi?  Devletin en önemli gelir kaynağı temel olarak ikiye ayrılan vergilerdir; 1) dolaylı vergiler; yani, günlük harcamalara ödenen KDV, ÖTV, alımsatım vb. vergiler. 2) dolaysız yani doğrudan vergiler; yani, gelir ve kurumlar vergisi. Dolaylı vergiler adaletsizdir. Çünkü yiyecek, giyecek, barınma, ısınma gibi tüketim miktarları belli bir sınırı aşmayan, temel ihtiyaçlara, gelirleri ne olursa olsun herkes aynı vergiyi öder. Belirli sınırı aşmayan dedim, çünkü zengin olsanız da kişi olarak günde bin yumurta yiyemezsiniz, gıdaya ayda 50 bin lira harcamazsınız, günde 40 bin km yol yapamazsınız. Yani aylık 1.600 TL asgari ücret alan bir çalışan da, aylık 500 bin TL ortalama geliri olan müteahhit de ekmeğe, süte, benzine, ısınmaya, telefona, elektriğe aynı fiyatı ödüyor, aynı oranda vergi veriyor. Gelirine bakılmıyor. Bu sebeple dolaylı vergiler adaletsizdir. 19802017 farkı 1980 yılında toplam vergi gelirlerinin yüzde 37’si dolaylı vergilerden oluşuyordu. 2017’de toplam vergi gelirleri içinde dolaylı vergilerin payı yüzde 67 oldu. Yıllar içinde ülke ekonomisinde imalat sanayiinin payı düşerken finansal işlemlerden kazançlar arttı. Son 10 yılda ise büyük kazananlar listesine “yandaş inşaat sektörü” de eklendi. Bu kazançların doğru dürüst vergilendirilmediği ise dolaylı vergilerin payının toplam içinde yüzde 67’ye ulaşmasından anlaşılıyor. Daha önce de yazdım; Türkiye’de borsada alım satım yaparak kazanç sağlayan yabancılardan bu kazançları için alınan vergi oranı sıfır. Borsada yabancıların payı yüzde 65. Yani çoğunluğu yabancıların elinde olan borsadaki kazançlardan vergi alınmıyor. Bankacılık kesimi son beş yıldır kârını her sene artırıyor. 2017’de toplam kâr 49.1 milyar TL oldu. Bankaların da yüzde 47’si yabancıların elinde.  2017’de kurumlar vergisinden elde edilen gelir 53 milyar TL. Buna karşılık ÖTV’den elde edilen 138 milyar TL, bunun 64 milyarı petrol ve doğalgaz, 34 milyarı tütün ürünleri!.. Rakamlar açık; hükümet vergiyi “büyük kazananlardan” değil, vatandaştan alıyor. Çözüm Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın maaşına yüzde 26 zam yapıldı. 1) Asgari ücretten başlayarak bütün çalışan kesim için en az bu oranda zam yapılması zaten artık mecburi. Kaldı ki temel harcama kalemlerine gelen yüzde 40 civarında zam göz önüne alınınca, bu oran bile geçen yıla göre dar ve orta gelirli kesimin alım gücü kaybını gidermiyor. Bu, gelir kısmındaki iyileştirme. 2) Buna ek olarak, giderleri düşürmek için; bütün gıda ürünleri, ısınma ve elektrikte vergi oranları sıfırlanacak. Ulaşım ve iletişimde ise vergi oranları indirilecek. Dikkat edin otomobil satışları artsın diye yapılan ÖTV indiriminden bahsetmiyorum!.. Peki, bu iki uygulamanın bütçeye getirdiği yük ne olacak? Onun da çözümü hazır; 1) Vergilendirilmeyen finansal kazançlar vergilendirilecek. 2) Düşük oranda vergilendirilen finansal kazançların vergi oranı artacak. 3) Yandaş müteahhit olarak son 10 yıldır bütün devlet ihalelerini alan grubun birikmiş kazançları vergilendirilecek. “Bu milletin a… koyacağız” diyen müteahhitler, taşın altına elini koyacak. 4) Hükümet tasarruf yapacak. 5) Kayıt dışı büyük kazançlar, nereden buldun yasası ile takip edilerek vergilendirilecek.  Haydi bakalım…  Buradan bırakın bütçe yükünü hafifletmeyi, yeni bir tarım ve sanayi planını uygulayacak kaynak doğar. Herkes çalışmaya, üretmeye, kazanmaya ve insanca yaşamaya başlar. Borusan’da üst düzey değişim 2001’den bu yana Borusan Holding Üst Yöneticiliğini (CEO) sürdüren Agah Uğur, emekli oldu. Açıklamaya göre Uğur icra görevlerini Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Kocabıyık’a devredecek ve 2020 sonuna dek Yönetim Kurulundaki görevine devam edecek. Uğur’la her zaman “tek vücut, tek beyin” gibi çalıştıklarını vurgulayan Kocabıyık, “Bu önemli kararı almamızda, çocuklarımla beraber direkt çalışmak arzum ve onların da benimle çalışma isteği en önemli rolü Ahmet Kocabıyık oynadı” dedi. C MY B