Katalog

Pazartesi 29 Ekim 2018 ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ Yatırım duracak işsizlik artacak 2019 bütçesinde, kamu yatırımlarından yüzde 36.1 kesinti yapıldı SİNAN TARTANOĞLU Ekonomik kriz karşısında bu yıl ilk kez bütçe planlaması yapan Cumhurbaşkanlığı hem tahminleri küçülttü, hem de kemer sıktı. 2018 yılı için yüzde 2.7 olarak tahmin edilen kamu yatırımları artışı, yüzde 1.4’e çekildi. 2019 yılı kamu yatırımlarından yapılacak kesinti ise uzun yıllardır ilk kez negatif olarak çift haneli rakama çıktı. 2019 yılı Cumhurbaşkanlığı Programı’nda; kamu yatırımlarında yüzde 36.1 daralmaya gidileceği açıklandı. Yatırım planlamasında özel sektörün büyüme oranı ise yüzde 2 olarak hesaplandı. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı; Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından 20 Eylül’de açıklanan ve 20192021 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Program (Yeni Ekonomik Program) hedefleri doğrultusunda 2019 Yılı Programı’nı hazırladı. Yeni adıyla “2019 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı” önceki gün Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi. İşsizlik yüzde 12.1 Programda; yüzde 36.1 oranında daralsa da, toplam kamu yatırımlarının yüzde 43’ünün merkezi idareler; yüzde 44.7’sinin mahalli idareler, yüzde 11.6’sının KİT’ler, yüzde 0.1’nin özelleştirme kapsamındaki ku Enflasyon yine çift hane 2019 yılı Cumhurbaşkanlığı Programı’nda dikkat çeken diğer unsur lar şöyle: n Genel devlet harca malarının Gayri Safi Milli Hasılaya oranla geçen yıla göre 0.6 puan azalması ve yurtiçi hasılaya oranı yüz de 32.1 olması bekleniyor. n Dış ticaret açığının 62 milyar dolara gerileyecek. n Bütçe açığının 80.6 milyar TL olması öngörül dü. Bu kapsamda sosyal güvenlik kuruluşlarının ge lirgider açığının 47.7 mil yar TL olması, mahalli ida relerin 4.5 milyar TL açık vermesi öngörüldü. 2019 yılında 439 bin kişinin işsiz kalması öngörülüyor. n İhracatın 182 milyar dolara, ithalatın 244 milyar ruluşlar, yüzde 0.6’sının ise döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kuruluşları tarafından yapılacağının nının ise yüzde 12.1’e yükseleceği öngörülüyor. l AN KARA Hedefte dolara ulaşması ve böylece dış ticaret açığının 62 milyar dolara gerilemesi öngörülürken, 2019 yılını sonunda tüketici enflas tahmin edildiği belirtildi. 2019’da büyümenin yüz de 2.3 olması bekleniyor. Gelecek yıl ekonomik büyümenin özellikle mal ve hizmet ihracatı kaynaklı olması tahmin edilirken, göreceli olarak azalmakla birlikte tüketimin büyümeye pozitif katkısının devam etmesi öngörülüyor. İstihdam açısından bakıldığında ise önümüzdeki yıl, ekonomideki dengelenme süreci ve bu sürecin ima ettiği düşük büyüme oranları çerçevesinde istihdam artışının bir miktar hız keserek bir önceki yıla göre 439 içki var yonunun yüzde 15.9 oranı na indirilmesi hedeflendi. 2018’in son aylarında motorlu taşıt satışlarındaki gözlemlenen yüzde 70’lik azalmanın ÖTV ve MTV rakamlarına etkisi Cumhurbaşkanlığı Programında yer aldı. Bu yıl motorlu taşıt satışından elde edilen ÖTV tahsilatının beklenen rakamın 2.6 milyar lira, MTV tahsilatının ise 0.7 milyar lira altında kalması öngörülüyor. Öte yandan 2018’de tütün mamullerinden alınan ÖTV’nin beklenen rakamdan 6.7 milyar lira, alkollü içkilerden elde edilen ÖTV’nin ise 1.8 milyar lira üzerinde gerçekle şeceği öngörülüyor. n Kredi Garanti Fonu’na 3.9 milyar TL kaynak tahsis edildi. n Özelleştirme Fonu’nun, 2019’da 10 milyar lira özelleştirme geliri elde etmesi beklenirken, 2019’da Kamu İktisadi Teşebbüsleri verimlilikleri artacak ve kamu maliyesine yükleri azalacak şekilde yeniden yapılandırılacak. 2019’da Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) 2.5 milyon ton buğday, yarım milyon ton mısır, TÜRKŞEKER ise 5.2 milyon ton şeker pancarı alımı yapacak. bin kişi artacağı, işsizlik ora ekonomi 31 sonra açıklamasının geri kalanında İran tehlikesi üzerinde yoğunlaştı. AKP liderliğiyse, eğer MbS’i devi rebilirse, Suudi Arabistan’ın Sünnile rin lideri olma, İsrail’le gelişen ilişki leri doğrultusunda bölgesel dengele ri yeniden düzenleme projesinin (bir ABD projesinin) iflas edeceğine ina Hep aynı fantezi nıyor. Böylece AKP Türkiyesi’nin bölgesel liderliğe yükselmesinin, dengeleri yeniden düzenlemesinin önündeki Türkiye’de siyasal İslamın temsilcisi AKP liderliği, Osmanlı İmparatorluğu coğrafyasında, hegemonyacı güç olma fantezisinin peşinde, biteviye kafasını realitenin duvarına çarpıyor. Mısır’da Müslüman Kardeşler hareketine, Suriye’de radikal cihatçılara yatırım yapmıştı. Şimdi Kaşıkçı cinayetinin ertesinde o fantezi yine canlandı. AKP liderliği, Suudi Veliahdı Muhammet bin Salman’ı tasfiye ederek kendine Sünni dünyasında yol açmayı hesaplıyor. Yine realitenin duvarına çarpacaklar. Doğru, MbS, sözde reform proje engeller –adeta bölgedeki ABD etkisi kalkacak. AKP’nin liderliğe yakın yazarlarına bakılırsa, olup biten her şey, Kaşıkçı cinayeti bile aslında AKP Türkiyesi’nin bölgesel liderliğe yükselmesini, Ortadoğu’da dengeleri yeniden düzenlemesini, Osmanlı coğrafyasını restore etmesini önlemek için. Geçen hafta ABD’de “patlamayan bombalar” bile bu resmin bir parçasıymış. İnsanın aklına, etrafında bir şeyler çürüyüp dağılırken, herkesin kuyruğundaki tek beyaz tüyün peşinde olduğuna inanan küçük kuş geliyor (Robert Frost: “Odun Yığını”). si, Suudi hanedanının önemli isimlerine, krallığa ideolojik meşruiyet sunan Vahabi çevrelerin tepkisini çekiyordu. Şimdi de Kaşıkçı cinayetini yüzüne gözüne bulaştırdıktan sonra, kendini kurtarmak için General Ahmed alAssiri’yi feda etmeye hazırlanıyor. Bu koşullarda, Le Figaro’nun aktardığı gibi, bir değişiklik olasılığı güçleniyor. Ancak, MbS’in siyasi ve toplumsal olarak büyük güç biriktirdiği, Trump yönetimiyle, ABD askeri sınai kompleksiyle güçlü bağlar geliştirdiği görülüyor. MbS’nin reform projesi de uluslararası sermayeye, 100 milyar dolarlık silah harcamalarıyla ABD silah sanayiine yeni fırsatlar yaratıyor. Kaşıkçı’nın eski hamisi, Prens Türki el Faisal da (Suudi istihbaratının eski şefi, ABD’deki eski elçisi) “MbS hedef alındıkça Suudi toplumu Çürüme ve çözülme Gerçekten de AKP Türkiyesi’nin ait olduğu, hatta onu da üretmiş olan düzen çürüyor ve çözülüyor. ABD’nin, Çin’in yükselmesine bağlı olarak Uzakdoğu’da, Orta Asya’da, siyasi ekonomik etkinliği zayıflıyor. Orta Asya’da “Yeni İpek Yolu” projesi, ABD’yi dışlayarak bölgeyi yeniden şekillendiriyor. Uzakdoğu’da Çin’in ekonomik ve askeri gücü giderek daha çok hissediliyor. ABD’nin en önemli, müttefikleri Güney Kore, Singapur ve Japonya, Kuzey Kore ve Çin ile ilişkilerini kendi inisiyatifleriyle düzenlemeye başlıyorlar, ortak ticaret anlaşmaları üzerinde çalışıyor, savunma bakanlıkları arasındaki ilişkileri geliştiriyorlar. Güney Kore, Kuzey Kore’ye uygulanan yaptırımlara katıl özellikle gençler onun etrafında kenetle mıyor, ABD askeri varlığına yaptığı mali necektir” diyor (Washington Post). katkıyı artırmayı reddediyor. ABD’nin, bölgedeki Iran etkisini, Rus ABD’nin, Uzakdoğu ve Orta Asya’da ya ve Çin’i düşünerek, Suudi rejimi etkisi zayıflarken, Ortadoğu’nun önemi, ni istikrarsızlığa itecek siyasi gelişme hem Rusya ve İran etkisinin geriletilme lere karşı olduğu da anlaşılıyor. Örne si, hem de Çin’in nüfuz alanının Batı’ya ğin MbS’in arkadaşı, Trump’ın damadı, doğru genişlemesinin durdurulması açı Kushner, CNN’de “Cinayetin arkasında sından artıyor. Bu bağlamda, İsrail’in ya MbS var diyorlar siz ne diyorsunuz” so nı sıra, enerji kaynaklarını, Basra Körfe rusuna “birçok kaynaktan bilgi alıyoruz. zi, Süveyş kanalı gibi kritik geçiş nokta Bilgiler tamamlanınca... neye inanmak larını kontrol eden Suudi Arabistan (Kör istediğimize karar vereceğiz” dedi. ABD fez emirlikleri) ve Mısır en önemli direnç Hazine Bakanı Mnuchin, Kaşıkçı ola noktalarını oluşturuyor. yı patlak verince, “Çöldeki Davos” zirve Bu direnç noktalarındaki yönetimle sinden çekilmişti ama, Ortadoğu turu rin hepsiyle çok ciddi anlaşmazlıkları nun programından Suudi rejimini çıkar olan AKP Türkiyesi’nin, bölgede bir he madı, MbS ile çekilmiş bir resmi “Çölde gemonya kurma olanağı var mı? AKP ki Davos” zirvesinde paylaşıldı. ABD Sa Türkiyesi’nin ekonomik, mali, siyasi (ve vunma Bakanı Mattis de cumartesi gün liderliğinin realiteyi kavrama) sorunları yaptığı açıklamada, “Suudi Arabistan na, askeri teknolojik zaaflarına, Arap İran’a karşı ABD destekli blokun temel dünyasındaki tarihsel hafızaya bakınca, taşıdır. Ancak Kaşıkçı krizi Riyad’la Ba olumlu bir cevap vermek olanaklı değil. tı arasındaki ilişkileri zedeledi” dedikten Duvara doğru koşu devam ediyor! C MY B