Katalog

DUNYA Cenazede intihar saldırısı Taliban ve IŞİD tarafından düzenlenen terör saldırılarının hedefindeki Afganistan yılın son gününde de kanlı eylemle sarsıldı. Celalabad’ın Haska Meyna bölgesinde eski bir Sağlık Bakanlığı yöneticisinin ce Pazartesi 1 Ocak 2018 [email protected] TASARIM: EMİNE BİLGET naze töreninde düzenlenen intihar saldırısında en az 18 kişi yaşamını yitirdi, 14 kişi de yaralandı. Afganistan’ın başkenti Kâbil’de geçen perşembe günü Şii’lerin kullandığı bir kültür merkezine yönelik IŞİD saldırısında 41 kişi yaşamını yitirmişti. 13 YEKYARALEYREJIMLİŞMIIYLTEOIRR İRAN Tahran Üniversitesi’nde önceki gün kalabalık bir grup öğrenci de meydanlara döküldü. Eylemlere güvenlik güçleri müdahale etti. Üniversite çevresini ise rejim yanlıları kuşattı. KAYNIYOR Ekonomik krize tepkilerle başlayan gösteriler rejim karşıtı protestolara dönüştü. Dorud’da göstericilere açılan ateşte iki kişinin yaşamını yitirdiği haberi tansiyonu daha da artırdı DEVRİM MUHAFIZLARI ‘Demir yumrukla karşılaşırlar’ İran, “muhafazakâr” cepheden eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın yeniden seçildiği 2009 yılındaki seçimlerde hile yapıldığı iddiasıyla patlak veren protestolardan bu yana en geniş çaplı eylemlere sahne oluyor. 2009’da “Yeşil Hareket” adı altındaki muhaliflerin protestoları kanlı şekilde bastırılmıştı. ABD’nin Riyad liderliğindeki Sünni blok ve İsrail’le ittifaka giderek Tahran’ı hedefe oturttuğu dönemde gerçekleşen bu son protesto dalgasına ise İran’ın “ılımlı” cephesinden durumu yatıştırmaya yönelik, “muhafazakâr” molla ve askeri kanattan ise sertlik yanlısı çıkışlar yükseliyor. 2009 eylemlerini kanlı bastıran güçlerden Devrim Muhafızları, protestolara devam etmeleri durumunda hükümet karşıtı göstericilerin “ulusun demir yumruğuyla” karşılaşacaklarını söyledi. “İran ulusu, ülkenin zarar görmesine izin vermeyecektir” dedi. Tahran’da önceki gün kalabalığa seslenen ülkenin önde gelen dini liderlerinden Ayetullah Muhsin Araki, “Düşman bir kez daha yeni bir darbe girişi gerçekleştirmek istiyor, ayaklanma için sosyal medya ve ekonomik konuları kullanıyor” ifadesini kullandı. “Muhafazakâr” cepheden imam Ahmed Hatemi ise eylemleri 2009’daki sürece benzeterek, İslami değerlere karşı slogan atanlar için ölüm cezasının uygulanmasını istedi. İran’daki protestolara ABD Başkanı Trump’tan önceki gün destek mesajı gelmişti. 2017’nin son günlerine İran’da yayılan protestolar damgasını vurdu. İlk olarak geçen perşembe günü ekonomik kriz, yolsuzlukla mücadelede yetersiz kalındığı şikâyetleriyle yönetime tepkilerle Meşhed kentinde sokaklara çıkan eylemcilerin gösterileri, birkaç gün içinde başkent Tahran dahil pek çok kente rejim karşıtı sloganlar eşliğinde dalga dalga yayıldı. Önceki gece ise protestolarda kan döküldü. Ülkenin batısındaki Dorud kentinde iki kişinin öldüğü, altı kişinin yaralandığı duyuruldu. ‘Yabancı ajanlar’ Kimi kaynak kalabalığa polisin ateş açtığını savundu. Bölge vali yardımcısı ise eylemleri yasadışı olarak niteledi, diğer yandan ise güvenlik güçlerinin kalabalığa ateş açmadığını iddia etti. “Ne yazık ki çatışmalarda iki bölge sakini öldü. Bu ölümlerle güvenlik güçlerinin ilgisi yok” dedi. İran devlet televizyonuna açıklama yapan bir yetkili ise ölümcül ateşten “yabancı ülke ajanlarını” sorumlu tuttu. Luristan eyaleti vali yardımcısı “Çatışmalarda devrim düşmanları, tekfiri grupların ve yabancı ajanların kanıtlarına rastladık” dedi. Ülkenin etkin gücü İran Devrim Muhafızları’ndan yapılan açıklamada da ölümlerden gösterilerin yapıldığı alana giren silahlı kişiler sorumlu tutuldu. Devrim Muhafızları, bu kişile Sosyal medyada İran’ın çeşitli kentlerinde sokaklarda bariyerlerin kurulduğuna, araçların ateşe verildiğine ilişkin görüntüler yer aldı. rin rastgele kalabalığa, valilik binasına ateş açtığını belirtti. Sosyal medyaya yansıyan, doğruluğu teyit edilemeyen kimi görüntüde kan revan içinde, yaralı oldukları gözlenen bazı kişilerin kalabalık tarafından taşındığı görüldü. Kirmanşah, İsfahan, Kum, Hürremabad, Zencan ve Ahvaz’da da önceki gece protestoların gerçekleştiği iddialar arasında. Bazı resmi binalara, bankalara saldırıldığı, polis araçlarının ateşe verildiği savunuldu. ‘Ölüm’ sloganları “Muhafazakâr” cepheye yakın Mehr ajansı, Tahran’daki gösterilerde protestocu bazı grupların belediye binasına saldırdığını, polis araçlarını devirdiğini, İran bayrağını yaktığını iddia etti. Tahran Üniversitesi’nde önceki gün öğrencilerin rejime karşı protes tolar yaptıkları gündeme yansımıştı. Protesto yapan öğrencilere karşı da rejim yanlısı grupların üniversite önüne gelerek bölgeyi kuşattığı, “isyancılara ölüm” diye bağırdıkları haberleri dikkat çekmişti. ‘Mollalar terk edin’ Kimi protestocunun ülkenin dini lideri Ayetullah Ali Hamaney karşıtı sloganlar attığı, istifasını istediği, posterlerini yırttığı, bazılarının da “Mollalar, biraz utanmanız varsa ülkeyi terk edin” şeklinde sloganlar attıkları savunuldu. Eylemcilerin sosyal medya üzerinden örgütlendiği haberleri gelirken ülke genelinde kimi sitenin “silahlı isyana teşvik eden yayınlar yaptığı” gerekçesiyle yetkililerce karartıldığı, cep telefon şebekesine, Telegram’a da ulaşım kısıtlamalarının getirildiği öne sürüldü. Ruhani’nın zorlu sınavı Olaylar “ılımlı” cepheden Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin elini zorlayacak gözüküyor. “Muhafazakâr” kanadın liderliğini yapan Hamaney’in Ruhani’ye yönelik başta ekonomik krize yetersiz kalınması ve Batı ile ilişkilerde fazla taviz verildiği yönündeki eleştirileri daha önce gündeme yansımıştı. Ruhani geçen mayıs ayındaki seçimlerde yeniden cumhurbaşkanlığı koltuğuna gelen isim olurken destekçilerine özgürlük, haklar konusunda vaatleriyle dikkat çekmişti. ÖSO’dan ‘Milli Ordu’ya Eylemcilere polis göz yaşartıcı gazla müdahale etti. ‘Gösteri izni verilmeli’ İran Meclis Başkanı Yardımcısı Ali Mutahhari, hükümet, meclis ve yargının halkın taleplerini yerine getirmek için adım atmaya hazır olduğunu bildirdi. ISNA’nın haberine göre Mutahhari, “İçişleri Bakanlığı, halkın medeni itirazlarını kabul ederek gösteri izni vermekte zorluk çıkartmamalı” dedi. İran’da gösteri kültürünün yerleşmediği ve protestoların kısa sürede asli amacından çıktığına dikkati çekerek “Bunun sebebi, hiçbir toplantıya izin verilmemesi, her türlü gösterinin İçişleri Bakanlığı tarafından yasa dışı olarak adlandırılması olabilir” değerlendirmesinde bulundu. İran İçişleri Bakanlığı, “şiddet ve teröre” karşılık verileceğini belirterek “kamu malına zarar veren, düzeni bozan, yasaları çiğneyenlerin bu eylemlerine ilişkin sorumlu olacağı, bunun hesabını verecekleri” açıklaması yaptı. Kadınların durumuyla ilgili İran Cumhurbaşkanı’nın Yardımcısı olan Massume Ebtekar ise Twitter mesajında, “İnsanların protesto hakkı olmasına karşın, eylemciler nasıl yönlendirildiklerini bilmek durumundalar” ifadesini kullandı. ABD ve Suudi Arabistan merkezli Twitter mesajlarında Meşhed kentindeki gösterilere destek çağrısı yapıldığını gösteren görüntüleri paylaştı. Nobel Barış Ödülü sahibi İranlı kadın avukat, aktivist Şirin Ebadi’den ise İtalya basınına verdiği demeçte protestoların daha da yayılarak yeni büyük bir hareketin başlangıcı olabileceği görüşü geldi. Suriye’de muhalifler tarafından kurulan “Geçici Hükümet”, yaklaşık 30 kadar grubun liderleriyle Azez’de yapılan toplantının ardından, daha önce Özgür Suriye Ordusu’na (ÖSO) bağlı silahlı güçlerin “Milli Ordu” adıyla yeni bir yapılanmaya geçtiklerini duyurdu. Enab Baladi sitesinin haberine göre, Ekim 2017’de bir araya gelerek yeni bir ordu kurma kararı alan muhalif güçlerin önceki gün yapılan toplantısında üç ana askeri birliğin “Milli Ordu” çatısı altında birleştirilmesi kararlaştırıldı. TSK’nin desteklediği Özgür Suriye Ordusu’na bağlı güçlerin katılımıyla gerçekleşen Fırat Kalkanı harekâtının ardından Türkiye’nin askeri üs kurduğu Azez’de kurulması kararlaştırılan “Milli Ordu”, Türkiye’de eğitilen askeri birliğin yanı sıra iki büyük askeri birliği de bir araya getirmeyi hedefliyor. ‘20 bin kişilik oluşum’ Ekim ayında TSK öncülüğünde başlatılan İdlib operasyonu ile kapsamı genişletilen Fırat Kalkanı harekâtı sonucu kontrolü sağlanan bölgelerde kalıcı olmak, Ankara’nın terör örgütü saydığı PYDYPG güçlerine karşı durmak ve ÖSO’da yaşanan dağılmayı ortadan kaldıracak bir askeri güç oluşturmak gibi hedeflere sahip olduğu belirtilen “Milli Ordu’nun 20 binin üzerinde askere sahip olması” bekleniyor. Muhaliflerin kendi askeri gücünü birleştirme hamleleri sürerken ise Rusya’nın da hava desteğiyle Suriye ordusunun İdlib’deki ilerleyişini sürdürdüğü haberleri de dikkat çekiyor. ‘Ateşkes genişledi’ Öte yandan TürkiyeRusyaİran inisiyatifiyle başlatılan Astana görüşmeleri çerçevesinde Suriye’de oluşturulmaya başlanan “çatışmasızlık bölgeleri” çok sayıda ateşkes anlaşmasını da beraberinde getirdi. Suriye’deki Ateşkesi İzleme Merkezi’nden yapılan açıklamada 2017’de ülkede faaliyet gösteren 140’ın üzerinde silahlı grubun ateşkese katıldığı, ayrıca binden fazla yerleşimin de ateşkese dâhil olduğu duyuruldu. Açıklamada, Suriye’deki valiliklerle ortak yürütülen çalışmalarda 88 sağlık kuruluşu, 178 okul, 152 su ve elektrik tesisinin restore edildiği, BM’nin insani yardım konvoylarının da yılın son çeyreğinde 7 bin tona ulaştığı bildirildi. İdlib’den bazı sivillerin başka bölgelere kaçışları sürüyor. İsrail YİNE Gazze’yi vurdu ABD’nin Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıma kararından bu yana bölgede gerilim tırmanırken İsrail yine Gazze’de Hamas’a ait hedeflere hava saldırısı gerçekleştirdi. Gazze’nin güneyinde bir gözetleme noktasının vurulduğu duyuruldu. Saldırının geçen cuma günü Gazze’den yapılan füze saldırılarına karşılık olduğu belirtildi. İran’a suçlama Bu arada İsrail Savunma Bakanı Avigdor Lieberman, İran’ın Gazze’de birçok gruba füze verdiğini, İsrail’e atılan füzeler üzerinde yapılan incelemelerin bunu doğruladığını iddia etti. Lieberman ayrıca “Hamas’ın İsrail’le yeni bir savaştan kaçındığını, ancak İran’ın desteklediği radikal selefi grupların İsrail’i topyekun savaşa sürüklemek istediği” görüşünü de aktardı. Öte yandan Haaretz’de yayımlanan Amos Harrel imzalı yazıda Hamas ile Filistin Yönetimi (FY) arasında Gazze’nin FY’ye devredilmesine ilişkin anlaşmanın yürürlüğe girmesi geciktikçe şehirde yaşam koşullarının git gide kötüleştiği, bu durumun giderek daha fazla İran etkisine giren Hamas’ı “2014’teki savaşın bitiminden bu yana yapmadığı biçimde İsrail’e yeni bir saldırı başlatmaya yöneltebileceği” yorumu yapıldı. Erdoğan Paris yolcusu Fransa’dan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Paris’e ziyaret gerçekleştireceği açıklaması geldi. Elysee Sarayı, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile Erdoğan’ın 5 Ocak’ta görüşeceğini duyurdu. İkilinin gündem maddelerinin başında Suriye konusunun olacağı, ayrıca ABD’nin kitlesel tepkilere yol açan İsrail’in başkenti olarak Kudüs’ü kabul etme ilanıyla bölgede yaşanan gerilimi, Filistin’deki gelişmeleri masaya yatıracağı da diplomatik kulislere yansıdı. Diğer yandan Reuters’ın haberinde, Elysee kaynaklarının görüşmede Macron’un Türkiye’deki insan hakları konusundaki sorularını gündeme getireceğini söyledikleri de aktarıldı. Bu çerçevede Macron’un Türkiye’de hukukun üstünlüğü, demokrasi ve insan hakları alanlarında yaşanan olumsuz gelişmelere işaret edebileceği belirtildi. Erdoğan’ın yeni yılın ilk günlerinde AB’nin Almanya ile birlikte lokomotif ülkesi olarak öne çıkan Fransa başkentine ziyaret gerçekleştirme adımı, Ankara’nın 2018’de dış politikada Avrupa ile ilişkilerindeki kırılmaları tamir arayışlarına giriştiği yorumlarını da beraberinde getirdi. Paris temaslarında AB’yle gerilimli sürecin görüşülebileceği belirtiliyor. Üsküp zeytin dalı uzattı Makedonya Başbakanı Zoran Zaev’in ülkesiyle Yunanistan arasında kangren haline gelen anlaşmazlığı çözme girişimleri sürüyor. Büyük İskender ile onun yönetimindeki Makedonya Krallığı’nın 2300 yıllık tarihi üzerine miras kavgası başta olmak nedeniyle bozuk olan ilişkileri düzeltmek için çabalayan Zaev, dostluk mesajı vermek için yeni yılı Selanik’te karşıladı. Geçen cumartesi günü akşam yemeğinde Zaev’le bir araya gelen Selanik Belediye Başkanı Yiannis Boutaris, “Bu saçmalığın artık bitmesi gerektiğini düşünüyorum” diyerek Zaev’in çabasına destek verdi. Yugoslavya’dan bağımsızlığını ilan ettiği 1991’den bu yana Büyük İskender ile tarihi Makedonya Krallığı’nın tek varisi olduğunu iddia eden kuzey komşusunu “Makedonya Cumhuriyeti” adıyla tanımayı reddeden Yunanistan, bu ülkenin NATO üyeliğini de veto ediyor. Peru’da Fujimori döneminin “kayıp” yakınları sık sık eylemler yapıyor. Affın nedeni rüşvetmiş Peru’da, iktidarda olduğu dönemde işlediği insan hakları ihlalleri, toplu cinayetler ve yolsuzluk gibi suçlar nedeniyle hapisteyken Devlet Başkanı Pedro Pablo Kuczynski tarafından affedilen eski Devlet Başkanı Alberto Fujimori’nin, affedilmeden kısa bir süre önce kızı Keiko’nun başında olduğu Popüler Güç partisine üye milletvekillerini arayarak mecliste, rüşvetle suçlanan Kuczynski lehine oy vermelerini telkin ettiği ortaya çıktı. Parti içinde Alberto Fujimori’nin oğlu Kenji’ye yakın milletvekillerinden ikisi, “mutlak lider” olarak gördükleri eski devlet başkanının kendilerini aradığını ve Kuczynski hakkındaki gensorudaki oylarını bu görüşmelerin belirlediğini söylediler. Edebiyatçılardan tepki Öte yandan, Nobel ödüllü, 1990 yılındaki devlet başkanlığı seçimlerinde Demokratik Cephe’nin adayı olarak Fujimori’yle yarışan Mario Vargas Llosa’nın da aralarında olduğu 230 Perulu edebiyatçı af kararını protesto eden bir metin yayımladı. Ölümcül protestolar Cumhurbaşkanı Joseph Kabila’nın anayasayı değiştirerek bir dönem daha iktidarda kalmak üzere hazırlık yaptığı Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde Katolik göstericilerin protestolarına güvenlik güçleri müdahalede bulundu. İnsan Hakları Gözlemevi, polisin ateş açtığı gösterilerde başkent Kinşasa’da 2 kişinin, AFP muhabiri ise Kangala kentinde 1 kişinin yaşamını yitirdiğini duyurdu. Polis saldırısı sonucu çok sayıda kişinin de yaralandığı bildirildi. 2001’den bu yana iktidarda olan Kabila’nın yasal olarak ikinci ve son görev dönemi Aralık 2016’da sona ermiş, seçimlerin defalarca ertelenmesinin ardından hükümetin üç döneme izin veren anayasa değişikliği önerisine Katolik Kilisesi karşı çıkmıştı. C MY B