Katalog

Çarşamba 21 Haziran 2017 ekonomi EDİTÖR: ŞEHRİBAN KIRAÇ TASARIM: SERPİL ÜNAY 9 Gıdada denetimsizlik ve ucuzluk zehir saçtı Küreselekonomide güvencesiz istihdam Artan gıda zehirlenmeleri gözleri toplu yemek üreten firmalara çevirdi. Uzmanlara 2göre denetçi gıda mühendisi az ve 30 liralık yemek 18 TL’ye satılırsa zehirler 008 küresel krizi sonrasında küresel işgücü piyasaları bir ayrışma içerisinde gözüküyor. Bir yanda ABD, Almanya ve İngiltere gi Askeri birliklerde ardı ardına yaşanan gıda zehirlenmeleri gözleri top lu yemek üreten firmalara çevir di. Türkiye’de toplu yemek paza rı alanında 5 bini aşkın firma fa aliyet gösteriyor ve pazar 7 mil yar dolara yaklaş mış durumda. Bu alanda 400 binden fazla kişi istihdam edilirken günlük ŞEHRİBAN KIRAÇ 6 milyon adet yemek üretiliyor. Gün geçmiyor ki askeri birlikler, okul kantin ve yemekhaneleri, kamu kurum larına ait yemekhaneler, hasta neler, nişan, sünnet, düğün gibi toplu yemek tüketiminin olduğu yerlerde gıda zehirlenmesi vaka larına rastlanmasın. Sektör tem silcilerine göre kaliteli bir ye meğin belli bir maliyeti var, bu nu ucuza satma yoluna giderse niz sağlık ve hijyenden feragat edersiniz. Yeterli gıda mühendi si denetçisinin de olmaması gı da zehirlenmelerine hatta buna bağlı ölümlere davetiye çıkardı. Türkiye Yemek Sanayicileri Dernekleri Federasyonu (YESİDEF) Yönetim Kurulu Başkanı Sedat Zincirkıran’a göre, zincirin yemek yeri hazırlanmasından başladığını belirterek “İhale verilen şirketlerin hijyenik olup olmadığına ta yemek yeri hazırlanırken müdahil olmak gerekiyor. Üretim teknolojileri sürekli değişiyor, bunları iyi denetlemek ve takip etmek gerekiyor. Şirket ihale şartlarına uyabilir ama hijyen kurallarını başta belirlemek şart” dedi. 5 bin firma Toplu yemek üreten firmaların Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından denetlendiğini, askeri birliklerin denetimlerinde Milli Savunma Bakanlığı’nın sorumlu olduğunu anımsatan Zincirkıran, “30 liralık yemeği 18 TL’ye verirseniz belli ki bazı kuralların dışına çıkıyorsunuz ve sağlık ve hijyenden feragat ediyorsunuz” ifadesini Denetleyen mühendis az TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Songül, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin kendi içindeki denetimleri, eksiksiz ve donanımlı bir şekilde yapabilmesi için gelişen teknolojiye uygun olarak kadrolu ya da muvazzaf personel istihdamına önem vermesi ve acil olarak Gıda Mühendisi istihdamına gitmesi gerektiğini vurguladı. Gıda Mühendisinin olmadığı gıda üretiminin eksik ve güvensiz olduğuna işaret eden Songül’ün değerlendirmesi şöyle: 4 Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nda yeterli sayıda denetçi gıda mühendisi bulunmuyor. Geçen hafta bakanlık tarafından yapılan personel atamalarından 328 tanesini gıda mühendisleri oluşturuyor. Bu sayı etkin ve güvenilir bir gıda denetiminin olması için yeterli değil. 4 Önümüzde yaz tatili olduğunu ve otellerde de binlerce porsiyon yemek üretimi ve tüketimi olduğunu düşünürsek, buralarda da gerekli denetimlerin şimdiden yapılması, önlemlerin alınması gerekiyor. 4 Güvenli gıdayı tüketiciye ulaştırmak ve etkin bir gıda denetimi yapabiliyorum diye bilmek için, mevzuata uygun olmayan bir ürünün market raflarına çıkmaması lazım. 4 Toplu yemek üretimi ve dağıtımı özel bir konudur. Denetleme sıklığının fazla olması gerekir. Bu fazla sayıda olması gereken denetim mevzuatta yer almakla birlikte önemli olan denetimi yapacak “irade”dir. bi ülkelerde işsizlik oranları düşer ve bu ekonomiler “tam istihdam” noktasına ulaşır gözükür iken, bir yanda da aralarında Türkiye’nin de bulunduğu bir dizi gelişmekte olan ekonomide işsizlik yüksek oranlarda seyrediyor. OECD ülkelerinde 2016 sonu itibarıyla yüzde 6.2 olarak tahmin edilen açık işsizlik oranının (39 milyon kişi) 2018 sonunda yüzde 5.7’ye gerileyeceği tahmin edilmekte. Bu oran kriz öncesi işsizlik düzeyine oldukça yakın. Ancak, “işsizlik oranı” rakamının tek başına işgücü piyasalarının gerçekten sağlıklı bir denge içinde olduğunu göstermekten uzak olduğu, istihdamın kalitesinin ve kapsayıcılığının da çalışanların iş koşullarını yansıtan ana göstergeler olduğunu unutmamak gerekiyor. OECD’nin yeni yayımlamış olduğu 2017 İstihdam Görünümü Raporu bu doğrultuda yeni bir gösterge geliştirmekte. İstihdamda kapsayıcılık (inclusive employment) kavramı altında kurgulanan söz konusu göstergenin üç ana unsuru sıralanmış: (1) çalışma çağındaki nüfusun gelirinin düşüklüğü; (2) istihdam edilenler arasında cinsiyet ayırımcılığının boyutu; ve (3) iş bulmada fırsat eşitsizliğinin boyutu. Kapsayıcı istihdam kavramı içerisinde ele alınan ilk gösterge, “çalışan nüfusun ortalama gelirinin yarısından daha az gelir elde eden kişilerin payını” Uzmanların verdiği bilgilere göre normal bir firma yemeği 10 TL’ye mal oluyor. En son kullandı. Türkiye’de 5 bin tane toplu yemek Düşük fiyatlı ürüne yöneldiler ele alıyor. Buna göre çalışanların elde ettiği ortalama gelirin yarısından daha az gelir alanların payının yüksekliği, Manisa’da 730’u aşkın askerin zehirlenmesine neden olan askeri birlikteki yemeğin maliyeti 28.30 TL. Ancak yemek üreticisi firma bunu 18 TL’ye veriyor. Yemek ucuza satılınca gerek hijyen gerek kalite ve sağlık kriterlerinden ödün verildi. Bu durum üretimi yapan firmanın olduğunu anlatan Zincirkıran, üretimin AB standartlarında yapıldığını Enflasyon oranlarının yüksek seyretmesi gıda fiyatlarını da artırdı. Bu da toplu yemek üreten şirketlerin mali yapılarını zorlarken birçok firma ayakta kalmak için ucuz gıda ham maddelerine yöneldi. Askerlere toplu rafından yapılması gerektiğini vurgulayan Parıltım Yemek Yönetim Kurulu Başkanı Necat Aydın, “Ham maddeyi, eti, sebzeyi en ucuza veren ile çalışıldığı sürece zehirlenme olayları yaşanır. Firmalarda ham maddeyi kontrol eden ve teslim alan dedi. Aydın, “Sadece askeriyelerde değil, fabrikalarda da fiyat baskısından vazgeçilmeli. Aynı ayda 5 bin kişinin çalıştığı bir fabrikada ucuza mal edilen yemekleri yiyerek rahatsızlandığını düşünün. Üretim aksar. İşverenin ucuza veren değil ehline işgücü piyasasındaki gelir dağılımının çarpıklığını ve güvencesiz ya da kapsayıcı olmayan istihdam biçimlerinin varlığını dile getiriyor. OECD’nin 2013 verilerine göre, çalışan nüfusun ortalama gelirinin yarısından daha az gelir alanların payının OECD ortalaması yüzde 10.6. Bu sıralamada en düşük oran yüzde 5.6 da zehirlenmelere neden oldu. aktardı. Sedat Zincirkıran yemek işinin özel sektör ta personelin eğitimi çok önemli” işi vermesi gerekiyor” dedi. ile Çek Cumhuriyeti’ne ve yüzde 6.8 Yem fiyatı eti zıplatır ile Danimarka’ya ait. Türkiye’nin verisi yüzde 13.1. Yani Türkiye’de 2013 itibarıyla çalışanların yüzde 13.1’i ortalama gelirin yarısından daha az gelir düzeyinde çalışmakta. Bu oranın görece yüksekliği işgücü piyasalarının ne derece parçalı ve enformalleştirilmiş oldu ğunu belgeliyor. Kırmızı et sektörü temsilcileri ve uzmanlardan ortak tavır; Türkiye’de OECD ülkeleri arasında güvencesiz ve kapsayıcı olmayan istihdam biçi İnternetten kartlı ödemede patlama Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre, mayısta internetten kartlı ödemeler bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 46 büyümeyle 8.5 milyar TL’ye ulaştı. Geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14 artış gösteren kartlı ödemelere göre çok daha hızlı büyüyen internetten kartlı ödemeler, toplam kartlı ödemelerin yüzde 15’ini oluşturdu. Banka kartları ve kredi kartları ile mayıs ayında toplam 57.7 milyar TL’lik ödeme yapıldı. Bu tutarın 51.8 milyar TL’si kredi kartları ile yapılırken 6 milyar TL’sinde banka kartları kullanıldı. Buna göre önceki yılın aynı dönemine göre büyüme oranı banka kartı ile ödemelerde yüzde 40, kredi kartı ile ödemelerde de yüzde 11 oldu. l Ekonomi Servisi Barclays’e Katar bağlantılı suçlama İngiltere merkezli dünyanın en büyük bankalarından Barclays ve dört eski yöneticisi, mali kriz döneminde Katar’dan acil sermaye toplamak amacıyla ‘dolandırıcılık amaçlı komplo kurmakla’ suçlandı. Suçlamayı İngiltere Ağır Dolandırıcılık Ofisi, bankanın 2008’de Katar’dan yaptığı sermaye artırımıyla ilişkili olarak yaptı. 5 yıldır süren soruşturmanın ardından suçlanan eski yöneticiler, 3 Temmuz’da yargıç karşısına çıkacak. Barclays, 2008’de kamulaştırma olasılığından kurtulmak için Katar’dan 7 milyar sterlin almıştı. l Ekonomi Servisi kırmızı etin artmasındaki en temel neden yem ve maliyetli toprak Feyzullah Yetgin Gürsel Öngören Dmöuhntaürşdüömnedmei Kentsel Dönüşüm Yasası’nda değişikliğe gidilecek. Değişiklik ile artık kat karşılığı değil para karşılığı dönüşüm yapılacak. Ayrıca mahalle bazlı dönüşüm planlandığı için bu sürece muhtarlar da dahil edilecek. Bu yılın başında yapılan Şehircilik Şurası çalışmalarına katılan Gayrimenkul ve Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) Yönetim Kurulu Başkan Yar lerin kat karşılığı değil para karşılığı dönüşüm yapmasının gündeme geldiğini ve devletin de dönüşümü kuracağı fonla destekleyeceğini söyledi. GYODER yeni yönetimi basınla bir araya geldi. GYODER Başkanı Feyzullah Yetgin, derneğin gelecek döneme ilişkin yol haritasıyla ilgili düzenlenen toplantıda şunları söyledi: 4 İstanbul Uluslarara lerinin azaltılması, yabancı mali kurumların yerel piyasalarda çalışabilmesi gibi finans merkezine özel teşvik edici önlemler alınmalı. 4 Orta ve dar gelir gruplarına konut üretimini kolaylaştıracak yeni sermaye piyasası araçlarının üretilmesi gerekiyor. 4 Projelere ek yüzde 25 inşaat hakkı veren Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’nin 30 Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) Yönetim Kurulu Başkanı Sencer Solakoğlu, yüksek maliyetler ve verim düşüklüğünün et fiyatlarını yükselttiğini söyledi. Türkiye’de yem maliyetlerinin yüksek olmasının buğday ithalatından ve toprak fiyatlarının yüksek olmasından kaynaklandığını kaydeden Solakoğlu, “Bugün Karacabey Ovası’nda, Çukurova’da veya Söke’de bir dekar alanın fiyatı 15 bin ile 25 bin lira arasında değişiyor. Avrupa’da sulu birinci sınıf tarım arazisinin ortalama fiyatı bin Avro. Avrupa’da arpanın tonu 600, Türkiye’de bin lira. Bin liralık arpayla beslenen hayvan ile 600 liralık yemle beslenen hayvanın fiyatı farklı olacaktır” dedi. Yol geçti, zam geldi Solakoğlu, spekülasyonların tarım alanı fiyatlarını artırdığına değinerek, “Yanından yol geçen tarım arazisinin fiyatı artıyor. Yol geçti diye benim tarlam daha mı çok verim verecek, hayır. Bu da nihai tüketiciye yansıyor. Tarım arazileri, tarımsal sit alanı haline getirilmeli” diye konuştu. Kırmızı Et Üreticileri ve Sanayicileri Birliği Başkanı Ahmet Yücesan da Türkiye’de, yeşilin olduğu mevsimin bazı bölgelerde 4 aya düştüğüne dikkati çekerek, “Ülkemizde yem maddeleri pahalı olduğu için hayvan ve et ürünleri pahalıya geliyor” dedi. l Ekonomi Servisi Çek C. minin en yaygın olduğu ülkeler arasında Yunanistan (yüzde 16.2) ve İspanya (yüzde 16.4) geliyor. Küresel kriz boyunca işsizliğin en şiddetli biçimde artış göstermiş olduğu bu iki ekonomide istihdam biçimlerinin de tahribata uğramış olmasında şaşırtıcı bir yan yok. Ancak onları izleyen ülkelere baktığımızda küresel krizin faturasının nasıl da emekçilere çıkartılmış olduğunu görebiliyoruz: ABD yüzde 15.8’lik düşük gelirli istihdam payı ile düşük işsizlik oranının aslında nasıl da yanıltıcı bir gösterge olduğunu dile getiriyor. Kaynak: OECD, 2017 Employment Outlook, Paris. OECD verileri istihdam edilenler arasında cinsiyete dayalı ayırımcılığın da yüksek boyutlarda olduğunu belgelemekte. OECD’nin 2017 İstihdam Raporu’na göre OECD ekonomilerinde fert başına gelir bakımından cinsiyete dayalı gelir farkının ortalama yüzde 40’a ulaştığı tahmin ediliyor. Bu veri Türkiye için mevcut değil, ancak ilgi çekici gözlemler bağlamında söz konusu oranın ABD’de yüzde 42; Yunanistan’da yüzde 52; Meksika’da yüzde 60 ve (yeni sanayileşen ülkelerin gözde ekonomisi) Kore’de de yüzde 62 olduğunu okuyoruz. Dolayısıyla, “düşük” işsizlik oranı her zaman bir ekonominin işgücü piyasalarının “sağlıklı” ve “dengeli” olarak çalıştığı anlamına gelmiyor. Kapitalizmin çarpık ve anarşik yapısı her adımda kendini ele veriyor. dımcısı Gürsel Öngören, sı Finans Merkezi için teşvik Haziran’da sona erecek ol Türkiye cazibede 45’inci sırada Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), İtalya Büyükelçiliği ve İtalyan Ticaret Ajansı ile birlikte İtalyan düşünce kuruluşu European House Ambrosetti’nin hazırladığı Küresel Cazibe Endeksi açıklandı. Endekse göre, Türkiye dünyada 144 ülke arasında 45. sırada yer aldı, İtalya 14. oldu. TİM Başkanvekili Mustafa Çıkrıkçıoğlu, Türkiye’nin Dünya Ekonomik Forumu’nun Küresel Rekabetçilik Endeksi’nde 69. olduğunu anımsattı. l Ekonomi Servisi şurada kentsel dönüşümün yasasının değiştirilmesine dönük maddelerin ele alındığı belirterek, müteahhit mevzuatı gerekiyor. Sermaye hareketlerinin kolaylaştırılması, vergi düzenlemelerinin yapılması, işlem maliyet ması çeşitli mağduriyetlergetirecek. Burada kalıcı çözüme ihtiyaç var. l Ekonomi Servisi Petkim’de sendikacılara gözaltı İzmir Aliağa’daki Petkim’de işçilerle birlikte direnişte olan Petrolİş Sendikası yöneticileri ve temsilcileri gözaltına alındı. Toplu iş sözleşmesi görüşmelerinden sonuç alınamaması üzerine süresiz ey lem kararı alan işçiler dün patronun içeriye mal yüklemek üzere kamyon sokmak istemesine engel oldu. Çevik kuvvet polisinin fabrikaya girmesinin ardından Petrolİş Sendikası yöneticileri ve temsilcileri kamyonların önüne geçti. Sendikacılar kamyonların önünden çekilmek için biri baştemsilci olmak üzere 4 temsilci hakkında verilen cezaların kaldırılmasını istediler. Gerginliğin ardından tüm sendika temsilcileri gözaltına alındı. Fabrikada eylem sürüyor. Zorlu’dan sosyal girişimcilere 120 bin Avro fon desteği Zorlu Holding, S360 ve ATÖLYE’nin iş birliğiyle haya ta geçirilen sosyal inovasyon platformu imece’nin, Türkiye’nin eğitim alanındaki sorunlara odaklanan projelerine 120 bin Avro (500 bin TL) fon desteği sağlanacak. Projelerin her aşamasında yer aldıklarını kaydeden Zorlu Holding Üst Yöneticisi (CEO) Ömer Yüngül, devam edecek sosyal sorumluluk projelerine 2018 yılına kadar 2 milyon Avro vereceklerini söyledi. Fon desteği verilecek projeler, sosyal sorumluluk ve inovasyona zemin hazırlayarak toplumsal meselelere odaklanacak. l Ekonomi Servisi C MY B