Katalog

DUNYA Batı Şeria’da oylama Filistin’de Batı Şeria’da dün yerel seçimler için sandık başına gidildi. Seçimler Filistin Yönetimi Devlet Başkanı Abbas’ın liderliğindeki El Fetih ile Gazze’de iktidarda olan Hamas arasında siyasi mücadelenin daha da tırmandığı bir dönemde gerçekleşti. 145 bölgede yapılan seçimlere Hamas’tan boykot kararı gelmişti. Pyongyang kapıyı araladı ABD ve Güney Kore yönetimlerinden son dönemde “diyalog kurulabilir” çıkışlarının merkezindeki Pyongyang’dan ılımlı yanıt geldi. Kuzey Kore’nin ABD ile ilişkilerden sorumlu diplomatı Choe Son Hui, tıpkı Washington ve Seul gibi “Doğru şartlar altında” vurgusuyla “ABD ile diyalog kurarız” ifadesini kullandı. Pazar 14 Mayıs 2017 15TASARIM: MÜGE KAYGUSUZ Tüm dünyayı ‘ağlattı’ nilgun@cumhuriyet.com.tr “WannaCry” (Ağlamak İstiyorum) isimli fidye yazılımla düzenlenen siber saldırı, Britanya’nın Ulusal Sağlık Sistemi’ni (NHS) felç edip tüm dünyaya hızla yayılarak 100’den fazla ülkede on binlerce kuruluşu vurdu. Aralarında Türkiye’nin de olduğu yüzü aşkın ülkede kamunun yanı sıra on binlerce şirket ‘siber fidye’ saldırısının hedefi oldu re bulamadı. 130 bin sistem etkilendi S 1rlmşkdKrislrmytbykklmmlaN‘ieeeniEeııiıaaeuaeak.ulkbmrrçeiaeSEssdaSrpknnğşBşeireolmaeagunnüıabıgeeuy,usurllinAgnulğirnzrdeiaNeindmbbbveçlrofzşdieabrluaıidiıaçSueesUdpmeanrdhyuuörs.mpahloAlııeoknynılela’gllunraktnnıueeuçltslelieııanznnıthiendaeişluss“önlağnzhalskmkbiaEeeyldıznzaeria,sradaanrlftitanşiarnısmaAlrlbrelğyiee(inGseefddenaotNsibiaıBabbrcabkrtenıürrnındıhtuSdetrelDüneainoısdivieiidiıarnnığAçnksrğydsly’”eeşasınaeyiiauıısıizü)aönınnnntst”ynçiisnetaenkasdlbönoiseıloorvikngtıkğıevzieikh“eizrlkenkeakelaiargnudegpllrüfeai’sşıdçömaşlatıreitullaüirdrlıgrytlumsiekeae‘l“mGTvaiAileynTnmaMlbeoliaeipzü,salunermSnlikliTieCNreocÜui!riBkndSlwebtrbrnsSresiooaimeMyseytTimiNianlşvstslai”geroBemltkteoagdlİyiaOeejyCsadVseifiıeaarlçrrainmtıeelınrlır’naniynddıueaEnİrd”iyteaaÖnıiRayakkzioulMrvDtvLi,naaiycmzluysykie“aÜrröSraioLayaWiyoaırüelst1nnİezaraaW7rlasırEMSıeien”nnasndlrbpFetid0lıaüiddlYdnaiLruaaidkrytşad1kıedoyti0lrmoaiEaeadiİadmgobTlwhpaşlNhgnnaisiüwurRkş.ıtsaSyyüaKunlBPkı“ısul.m!ıaonsWuecİamih’Unilicrkhetsi.Muassleupluenpillen’lraıgrnpıroteölnnyişsğhArdkieıturaasomoleaanytmwAnıiaçnalrçBaaıdzlBisğaarnDniıorığyltdyıoktiüyıBmaıaknt.agzkau’edı“pdeüşiğrSadrtakvssuıihoeağ”fnebnialnnıfddabauneıezurınıbtirlegnprrl3bbriieeilii0ağneirlÖln,s0igeridntnmdiniyeadsdocdbaisaoeaesziiyylynk”rBıasoalaiiaruiasnrdltagnüryacelsüdaaradroniaınlserriennııtbpn“skneNı’eaHzkılmadeHlreioşyaaglSşipbeefe’olnkelindnuAd.rlİoEmsvdXpklepaauRo,aRnaS.MvunmrJunOl1eiDsyot0aesydBaatdTpve0rGDaantoaH’keoebmn0,ee.Eakeemİ7nvPünınlmsanibAzelyrLiyogomenşoyiNkiaeBülrirtllErgotlSeıoi’taynkitiağldovyeilemtmfoKesnlıaTimaoaukşdrakrlderlaeiürnOjvyoaAaezoıiaazlerraisdpvşvhtçlyveıhrrıiiNieaeM,aieevdrıetlvaRAlkrieteeıbnİmeldAaşelknmky1lesEelemtieietvataektan0rteeikidDkNrzön,rkgaFnjnHeolvda’intea0ieiiıldHlrğnıseeliireçuBeunybEeür’eSlibdıiNaenSldydknilelntrdndatradeakıdMAVrIaaiieüend,şkbniksieaücuş.’nudnbinFnıdasained’efuR.irlLNrkrüannhralpaaFgdkirİdafuerfaçnaönnğdleEsraeauaınte4eusrlKikkğy,ğaaidşeFslrszliy5.RnlaçammlşlieonaıtlalAea.eelsnaitharardnİo’ıİdiı,edınssniraNdn,umrlDnü,neaasddmeuğd5nlyv,ElluaRykAuii.eaıeHlnğğdus.esuenrscnl.eNuAoıyndiücriesıu.fdnlrbansdenpaseyyığimaünıkreMğüusrrspueamvdğ1afrkaöMeAiir.coeentyşıubnşa3vyerellıegnDnnFHiratıiklei,iei0İzLsklrmküşıwekıkePsayeroTliakreiafltHvnapkbkadhdıi’milbeaçimlwbbesnldarresnai,oduiöadiromiatusnım.iryinanirnaeeizillnynlntHalsçKacleaddadnlTnetyNmösaeaıkikioıersyekıinaedbkialeyyyndktrsaiçrsdıiupsco’baetraaenıseta’okutdamşütphlşdepnarBueeznniıkabirayçyprea.Bnoaımurnroegarökaitumlarikkbnierlrrlşıeçüd@ndlstoinoriamttkeıiıtesaenaşakd,lskrgşgşubstanenirıauyiiıeiifzr,. ve Windows’daki bir güvenlik boşlu açıklamıştı. miktarda fidye ödemesi yapılma eposta açmadan, bağlan ğundan yararlanan virüsü temel alarak düzenlendiği ileri sürülüyor. Microsoft Bitcoin’le fidye talebi dığı müddetçe bunlara ulaşılamayaca tı tıklamadan da yazılımın ğı söyleniyordu. Buna göre sistemi eri bir bilgisayardan diğerine otomatik ola bu yılın başında açığın nasıl kapatılaca Britanya’nın Telegraph gazetesi ise şime açacak olan özel anahtar için 3 rak bulaştığını, bu yüzden bir sisteme ğına dair yol göstermişti, ama pek çok “bazı uzmanlara” dayanıp kanıt göster gün içinde ödeme yapılmazsa fidye üçe girdiğinde aynı şebeke üzerinde çok sa sistem henüz buna göre güncellenmiş meden grubun Rusya’yla ilişkili oldu katlanıyor ve 7 günde hiç ödeme yapıl yıda bilgisayara hızla yayıldığını belirt değil. Rus siber güvenlik şirketi Kas ğunu ileri sürdü. Ama Britanya İçişleri mazsa her şey siliniyor. Dünyanın dev ti. CrowdStrike “Bu kendi kendine yayı persky Labs, “Shadow Brokers” isim Bakanlığı “Arkasında kim var şu anda kurum ve şirketleri bu saldırı karşısın labilen ilk fidye yazılımı. Şu anda bunu li bir siber korsan grubunun NSA’dan bilmiyoruz. Çalışmalar sürüyor” dedi. da sistemlerini kapatmaktan başka ça durdurmanın bir yolu yok” dedi. Halep’teki üs yeniden orduda Suriye’de ordunun IŞİD’e yönelik operasyonları çerçevesinde önceki gece Halep’in doğusunda yer alan Cerrah Hava Üssü’nün cihatçıların elinden kurtarıldığı duyuruldu. Bölgede son iki aydır şiddetli çatışmalar yaşanıyordu. IŞİD’in 2014’te ele geçirdiği üs çevresine yönelik Suriye ordusu, Rusya’nın da hava bombardımanı desteğiyle, son bir haftadır kuşatmayı yoğunlaştırmıştı. Bazı muhalif kaynaklar yoğun hava operasyonlarında bölgede sıkışan onlarca sivilin yaşamını yitirdiğini iddia ediyor. Bölgeden kaçan IŞİD’lilerin Meskene’ye doğru çekildiği, buranın Halep’in dış kesimlerinde cihatçıların son etkin oldukları alan haline geldiği yorumları yapılıyor. Meskene, geçen çarşamba günü ABD’nin sahadaki müttefiki YPG’nin ana bileşeni Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) tümüyle IŞİD’den kurtarıldığını duyurduğu Tabka’nın batısında yer alıyor. ‘YPG, IŞİD’lileri bıraktı, ABD vurdu’ Öte yandan SDG’nin Rakka yolunu açan Tabka’ya yönelik geçen haftaki nihai operasyonunda bölgeden 70 kadar IŞİD’linin kaçmasına izin verdiği haberi gündeme düştü. Ancak kimi IŞİD’linin de şehirden çıkar çıkmaz ABD uçaklarınca izlenip öldürüldüğü de belirtildi. IŞİD’lilerle SDG arasında militanların kentten çıkışına ilişkin iki, üç haftadır pazarlıkların sürdüğü iddia edilirken Pentagon’dan “bu anlaşmanın parçası değildik” açıklaması geldi. Militanların teslim olmadıklarını, silahlarını bırakmadıklarını sadece Tabka bölgesinden çıkmayı kabul ettiklerini söyleyen ABD’li yetkililer, yürütülen savaş çerçevesinde militanları hedef almayı sürdüreceklerini yineledi. Beyaz bayrak sallayıp teslim olanların hedef olmayacaklarını savundu. Tabka’nın IŞİD’den alınmasının ardından SDG bölgede devriyede. Önceki gün bir SDG’li baraj manzaralı selfie çeker ken görüntülendi. Emeklilerden protesto Venezüella’da sağcı muhalefetin Maduro karşıtı protestoları sürerken önceki gün de meydanlara emekliler indi. Maduro yönetimine muhalif orta yaş ve üzerindeki yaklaşık 2 bin kişilik kalabalığın, başkent Caracas’taki eylemlerinde zaman zaman tansiyon yükseldi. Ülkedeki ekonomik kriz, yaptırımların da etkisiyle gıda, ilaç yetersizliğine tepki gösteren eylemciler, Maduro yönetimine “özgürlük, demokrasi istiyoruz” çağrısı yaptı. Ara ara çatışmalar yaşanırken bazı polisler kalabalığa biber gazı sıktı. Ancak güvenlik güçleri yetkililerinin ortamı yatıştırma yönündeki çabaları da görüntülere yansıdı. Öte yandan, Venezüella Milli Futbol Takımı’ndan da solcu Maduro yönetimine, protestoculara karşı “aşırı güç kullanılmaması” çağrısı geldi. Sosyal medya üzerinden yapılan açıklamada kimi futbolcu, “Venezüella özgürlük istiyor. Bu kadar baskı ve ölüm yeter” diye seslendi. ‘Dini alet etmeyin’ İran’da gelecek hafta pazar gü lanarak halkı zorlamakla da suçladı, nü gerçekleşecek “Bunları kim finan cumhurbaşkanlı se ediyor” diye sor ğı seçimleri için du. Genç protestocu 6 aday önceki ge lara yönelik sert tu ce son kez TV’den tumuyla bilinen eski kozlarını paylaştı. polis şefi Kalibaf’a Yolsuzluktan, dini da “sen öğrencileri suiistimal etmeye dövmek istedin” di karşılıklı suçlama ye tepki gösterdi. lar havada uçuştu. “Ilımlı” cephe den halihazırdaki Cumhurbaşkanı Bir dönem daha koltuk arayışındaki Ruhani’nin mitinglerine kadın destekçileri yoğun ilgi gösteriyor. Ruhani iktidarına yönelik sert muhalefetlerini dile getiren rakipleri de genel Hasan Ruhani’nin hedefindeki isim ise olarak ülkedeki zayıf ekonomik verile muhafazakâr kanadın önde gelen aday ri gündeme getirdi. Reisi, işsizliğin yük ları İbrahim Reisi ile Muhammed Bakır sek olduğuna işaret ederken Kalibaf, Kalibaf’dı. Ruhani, yaklaşık 3 saat sü Ruhani ve 1. Yardımcı Cihangiri’nin ren tartışma programında, 1988’de ha Tahran’da haksız yere arsa elde ettikle pisteki rejim muhaliflerinin idam kara ri iddia etti. Ruhani bunu reddetti. rını vermek üzere oluşturulan, muhaliflerce “ölüm komitesi” olarak adlandı Ruhani’ye Sünni desteği rılan dört kişilik oluşumda da yer alan Öte yandan, dün Ruhani’ye ülkede Reisi’ye yüklendi. “İstediğin kadar bana ki Sünni azınlığın önde gelen din adam iftira atabilirsin. Hâkim olarak hakkım larından Mevlevi Abdül Hamid’den se da tutuklama emri verebilirsin, fakat çim öncesi destek açıklaması geldi. lütfen dini iktidar için istismar etme Ruhani’nin 2013’te iktidara gelmesinin yin” ifadelerini kullandı. Muhafazakâr ardından Şii ülkede Sünniler için orta rakiplerini, kampanyalarına katılmala mın az da olsa daha iyileştiği görüşünü rı için güvenlik güçleri ve milisleri kul dile getirdi. TRUBMUHP:AURÇAADKÖGNEEMLİİMSİ!N..DE ABD Başkanı Donald Trump’ın, ekibinin Rusya ile ilişkilerini soruşturan FBI Başkanı James Comey’i görevden alması ve kendisiyle görüşmelerinin ses kaydının alındığını ima etmesiyle Washington’da yeni bir siyasi deprem yaşanıyor. FBI Başkanlığı için 11 adayla mülakatlara başlayan ve muhtemelen cuma günü ilk yurtdışı ziyaretine çıkmadan evvel atamayı yapacağını söyleyen Trump hakkında önde gelen hukukçular, yargının görevini yapmasını engellemekten azledilmesini öneriyor. Bu gerekçeyle son 43 yılda 2 ABD Başkanı azledildi. Eski çalışma arkadaşlarının Trump’ın gizli ses kaydı yapma alışkanlığından söz etmesi de tartışmalara tuz biber ekti. Trump’ın Time dergisinden muhabirleri Beyaz Saray’da ağırlamasından da medyaya bol malzeme çıktı. Trump’ın uçak gemilerindeki dijital donanımdan şikâyet ettiğine ve uçakların buhar gücüyle fırlatıldığı eski teknolojiye geri dönülmesini savunduğuna tanıklık eden muhabirler “Niye dijital? Çok karmaşık, anlamak için Einstein olmak lazım. Donanma yeni uçak gemileri istiyor. O zaman kahrolasıca buhar kullanacaksın. Dijital yüz milyonlarca dolara mal oluyor ve hiçbir işe yaramıyor” sözlerini aktardı. Yemekte ayrımcılık... Muhabirler akşam yemeğinde kendilerine normal soslu salata, Trump’a özel soslu salata, kendilerine su, Trump’a gazlı içecek, kendi tatlılarına tek top, Trump’ın tatlısına iki top dondurma servis edilmesini de hayretle karşıladı. Macron dersleri (II): Siyasi partilerin ölümü “Siyasi partiler de ölür!” Bu cümleyi, 2000’lerin başında ilk kez “Bir döngünün sonu” başlıklı yazısında dostum Miriam Mafai yazmıştı. Meral Okay’la aynı günde yitirdiğim bu sıradışı siyaset gazetecisi, yazısına sonra şöyle devam ediyordu: “Siyasi partiler de yaşayan yapılardır ve kendi dışlarında cereyan eden olaylar yüzünden can verebildikleri gibi, ülkeyle artık diyalog kuramadıkları için veya yurttaşların güvenini yitirdikleri için ölürler.” Zamanında bu yazı beni çok etkilemişti. Çünkü sözü edilen “olgu” bir süredir İtalya’da yaşanmasına rağmen, henüz kimse tarafından daha teşhis edilmemişti. “Temiz Eller” sürecinde yolsuzluklara bulaşan siyasi sınıf tasfiye edilmiş; “Hıristiyan Demokratlar”la “Sosyalistler” çökmüştü. Avrupa’nın en büyük komünist partisi olan efsanevi “İtalyan Komünist Partisi” de “duvar”ın yıkılmasıyla tarih olmuştu. Dağılan sol, habire farklı adlar, projeler, fikirler için yan yana geliyor ama bir türlü “yeni kimlik” ve “yeni misyon” etrafında birleşemiyordu. Sağda “Hıristiyan Demokratlar”dan boşalan yere kişisel hedefleri doğrultusunda şekillendirdiği “Forza İtalia/Haydi Italia!” adındakiyeni bir oluşumla hızla Berlusconi sahip çıkmıştı. Siyasi partiler 20. yüzyılda tanıdığımız, bildiğimiz şekliyle İtalya’da ölmüştü. Déjà vu etkisi Çeyrek yüzyıllık farkla şimdi Fransa’da yaşananlar bende “bunu ben daha önce görmüştüm/déjà vu” etkisi yaratıyor. Merkez sağda “Cumhuriyetçiler”in önseçiminde önce Sarkozy elendi. Daha sonra Cumhurbaşkanlığı yarışına bu önseçimi kazanarak katılan Fillon yolsuzlukları sebebiyle ilk turda hezimete uğradı ve parti savruldu. Beri yandan gene bir önseçimden çıkan Benoit Hamon liderliği arkasında durmayan sosyalistler de ilk turda hezimete uğradılar ve partileri un ufak oldu. Ağır top Manuel Valls, sonucu “Sosyalist Parti ölmüştür!” diye yedi düvele ilan etti. Merkez sağ ve solda açılan bu boşluğu dolduran Macron, Çizme’de bunu ’90’larda yapan Berlusconi’yi andırıyor. Berlusconi de geleneksel partilerin enkazı üzerinde, o zamana değin kimsenin duymadığı “Forza Italia” adını verdiği bir oluşumla yükselmiş ve birkaç ayda başbakan olmuştu. Berlusconi, Macron’dan farklı olarak, piyasaya çıktığında herkesin tanıdığı mülti milyarder bir medya patronuydu. Benzer serveti olmayan Macron ise Fransa’da bile bir yıl öncesinde kimsenin duymadığı bir isim. Berlusconi “FININVEST” adlı finans ve medya şirketlerinde çalıştırdığı yöneticileri, “Forza Italia”ya sonra milletvekili yapmıştı. Macron’un böyle bir olanağı yok. Yeni Fransa Cumhurbaşkanı, bir ay sonraki genel seçimler için, adının baş harflerini taşıyan “En Marche/Haydi Yürüyelim!” hareketine milletvekili adaylarını sivil toplumdan, “internet”ten seçiyor. Televizyon yerine internet “FI” ile “EM” hareketleri arasındaki ortak nokta, ikisinin de geleneksel parti yapıları yerine tamamen “iletişime” abanması. Önceki yazılarımda da bahsettim. İdeolojiler yerine artık “iletişim” ve “siyaset teknolojileri” kullanılıyor. Berlusconi zamanında başlıca “iletişim gücü” TV’du. Berlusconi TV’leriyle oy topluyor, seçmenlerini böyle etkiliyordu. Bugün Elysée’ye açılan yolda Macron, Obama’nın “big data” tekniklerine başvuruyor. (Bknz. Sağnak, “Siyasi teknolojilerle yaratılan cumhurbaşkanı adayı”, 29 Nisan 2017) İnternetin ve yeni siyasi teknolojilerin öncelikli önemini, Avrupa’nın yükselen tüm yeni siyasi oluşumlarında görüyoruz. İspanya’da Pablo Iglesias’la güç kazanan “Podemos”, Yunanistan’da Çipras’la özdeşleşen Syriza, İtalya’da Grillo’nun “5 Yıldız Hareketi” hep elektronik hızla lider etrafında kümelenen “şahıs hareketleri”... Çipras, Iglesias ve Grillo yok olduğunda bu oluşumların ne olacağını bilmiyoruz. Her şey öyle hızlı akıyor ki, bırakın sonrayı şimdiyi bile tam anlayamıyoruz. Örneğin Macron’un nasıl bir lider olacağı bilinmiyor. Kendini, aydınlanmacı ve cumhuriyetçi değerlerle yurttaşlık haklarında solda, ekonomide sağda konuşlandıran Macron’un öyküsünde büyük boşluklar var. Oyunu Macron’a kullanan filozof Elisabeth Badinter bu yüzden yeni cumhurbaşkanı için “Onu hiç tanımıyoruz” diyor: “Karakterini bilmiyoruz. Yaptığı reformlara karşı misal grevler yapıldığında ne yapar, ne eder? Bilmiyoruz. Macron bugün için hâlâ büyük bir soru işareti...” Gazeteciye saldırı Kosova’da kadın gazete ci Arbana Xharra dün evinin önünde saldırıya uğradı. Kimliği belirsiz kişilerce dövülen Xharra’nın hastaneye kaldırıldığı, durumunun stabil olduğu açıklandı. Zeri Gazetesi’nin Genel Yayın Yönetmeni olan Xharra, geçen hafta Kosova Demokratik Partisi’ne katılmıştı. Ancak bu adımının öncesinde Xharra’nın adı, bu parti hakkında yolsuzluk dahil ciddi eleştirilerini kaleme aldığı yazılarıyla öne çıkmıştı. C MY B nilgun@