Katalog

Salı 18 Nisan 2017 EDİTÖR: ALPER İZBUL TASARIM: ZARİFE SELÇUK Kararın gerekçesi haber 5 iki gündür kayıp! Yüksek Seçim Kurulu’nun referandumda ‘mühürsüz oyların geçerli sayılmasına’ ilişkin kararının gerekçesi resmi sitede hâlâ yayımlanmadı Referandum günü “arkasında sandık kurulu mührü bulunmayan oy pusulalarının geçerli olduğuna” hükmederek sonuçlara gölge düşüren Yüksek Seçim Kuru lu (YSK) seçimin üzerinden iki gün geçmesine karşın bu kara rını resmi inter net sitesine koy madı. YSK’nin, bu skandal ka rarından sadece 2 saat önce tam ALİCAN ULUDAĞ tersi bir karar aldığı ve “Arkasın da sandık kurulu mührü bulunmayan birleşik oy pusulaları geçerli değildir. Bu nun amacı, oylamada sahte oy pusulası kullanımını engelle mektir” dediği tespit edildi. YSK’nin, pazar günü aldığı mühürsüz oyların geçerli oldu ğu kararının gerekçesini halen açıklamaması dikkat çekti. Alı nan bilgiye göre kararın gerek çesi pazar günü tüm üyeler ta rafından imzalandı. Ancak YSK Başkanı Güven, gerekçeli ka rarı 2 gündür siteye koymadı. YSK, gerekçeyi açıklamak yeri ne, bu yöndeki 2004 öncesi ba zı kararlarını dün sitesine koy du. Bu duruma kendisinin de şaşırdığını söyleyen bir YSK üyesi, konuyu bugünkü toplan tıda gündeme getireceğini söy ledi. YSK’nin yol açtığı bir diğer hukuk skandalı da 16 Nisan gü nü hukuku iki saat içinde de ğiştirmesi oldu. YSK, oy verme işlemi sürerken saat 10:00 sı ralarında toplandı. Konu, bazı yerlerde tercih mühürü yerine evet mühürü ile oy kullanılma sı ve bazı oy pusulalarının ar kasında olması gereken müh rün ön yüze vurulması oldu. Her iki durumu görüşen YSK; aldığı 559 sayılı kararında “EVET” mührü basılmış oy pu sulalarını geçerli saydı. Kurul, aynı kararında sandık kurulu tarafından sehven ön yüzüne YSK Üyesi Cumhuriyet’e konuştu: ‘CHP itiraz ederse değerlendiririz’ Tartışmalı ve çelişkili karar nedeniyle gözler YSK’ye çevrildi. Cumhuriyet’in ulaştığı bir YSK üyesi, bu karara ilişkin sorulara şu yanıtları verdi: n Sandık kurulu mührü olmayan oyların geçerli olduğuna ilişkin karar ne zaman alındı? Karar, henüz sandıklar açılmadan alındı. Seçim günü 12:00 gibi toplanıp aldık. Henüz hiçbir sandık açılmamış, sayım yapılmamıştı. Seçim sırasında bazı oy pusulalarında sandık kurulu mührü olmadığı duyumları gelince toplandık ve bu kararı aldık. n Kararınız sahte oy tartışmasına neden oldu? Burada önemli olan oy pusulalarındaki filigramdır. Nasıl Türk parasında filigram varsa, oy pusulalarında da YSK’nin özel olarak bastırdığı filigram vardır. Arkasında mühür olması ikinci planıdır. Oy pusulalarında filigram olduğu sürece sorun yoktur bizim açımızdan. n Ancak 298 sayılı yasanın 101. maddesi mühürlü oy pusulalarını zorunlu kılıyor? Bizim için Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi önemli. Anayasanın 67. maddesinde düzenlenen vatandaşın seçme hakkı var. Burada vatandaşların oy hakkı teminat altına alınmış. Şimdi sandık kurulunun mührü unutmasının kusuru vatandaşa yüklenebilir mi? Vatandaşa, neden pusulanın mühürlü olup olmadığını kontrol etmedin diye yüklenebilir miyiz? AİHS ve anayasa, seçme ve seçilme hakkı en kutsal haktır diyor. Biz bu iki normu esas aldık. Bu normlar, yasadan üstündür. 298 sayılı yasanın maddesi bu üst normların gerisinde kaldı. Önemli olan filigram olması. Mühür daha tali bir durum. Bu oy geçersiz derseniz bu daha büyük hak ihlali olmaz mı? n Peki, referandumda kaç tane mühürsüz oy kullanıldı? Şu an bilmiyoruz. Bize sandık birleşme tutanakları gelmedi. Rakam veremiyorum. Bu durum batı illerinde de yaşandı. Hatta hayır cephesindeki insanlar, mühür olmayan pusulalar da geçerli olsun dediler. n Ya sahte oy kullanılmışsa? Şu ana kadar bize dışarıdan getirilen oy pusulası ile oy kullanma iddiası gelmedi. n Aynı gün sabah aldığınız kararda, “sandık kurulu mührü olmayan oy pusulaları geçerli değildir” demişsiniz. Bunun sahte oy kullanmayı engellemek amacıyla alındığını belirtmişsiniz? Bu çelişki değil mi? Bu kararın yazımında hata olmuş olabilir. n Seçim günü bazı yerlerde tercih mührü yerine evet mührü kullanılması seçmeni etkilemez mi? Hayır. Bunda ihmal yok. Dikkatsizlikten dağıtılmış olabilir. Ancak bu oylar da geçerli. n CHP, bu karara itiraz ettiğinde yeniden gözden geçirecek misiniz? Evet. Kurul, her olayın özelliğine göre konuyu yeniden değerlendirir. mühür basılan oy pusulasının geçerli sayılmasına hükmetti. Gerekçe sahtecilik Kurul, bu kararının gerekçesinde, 135/I sayılı Genelge’ye işaret etti. Genelgenin 21. maddesinde; “...ilçe seçim kurulu başkanlığından teslim aldığı ve üzeri Yüksek Seçim Kurulunca numaralanıp mühürlenerek paketlenmiş birleşik oy pusulası paketini açıp, tümünü sayar; birleşik oy pusulalarının her birinin arkasını sandık kurulu mührü ile mühürler” kuralı ve “Oy pusulalarının san dık kurulu mührü ile mü hürlenmesinin amacı, oy lamada sahte oy pusulası kullanımını engellemek için olup, bu amacı ger çekleştirmeye yöne lik mührün sandık kurulu tarafından sehven oy pusulası nın ön yüzüne ba sılmış olması veya YSK’nin seçim günü saat 10.00’da aldığı karar. arka yüzüne basılmış olmakla birlikte mürek kep fazlalığı nedeniyle ön yüzüne yansımış olması, oy pusulasının geçersiz 43. maddesinin (c) fıkrasında sayılmasını gerektirecek ise; “Arkasında sandık kurulu nitelikte görülmemektedir.” mührü bulunmayan birleşik oy Yani YSK; gerekçesinde ar pusulaları geçerli değildir” ku kasında sandık kurulu mührü ralının yer aldığına işaret edil bulunmayan birleşik oy pusu di. Gerekçede, şöyle denildi: lalarının geçerli sayılmayaca ğını, bunun amacının da sahte oy pusulası kullanımını engellemek olduğunu kaydetti. 2 saatte unuttu! Referandumda oy kullanma devam ederken sandık kurulu mührü olmayan oy pusulalarının kullanıldığı tespit edildi. Buna yönelik itirazlar gündeme geldi. YSK; sabahki kararından iki saat sonra AKP’nin temsilcisinin talebi üzerine saat 12:00’de bir kez daha toplandı. Toplantı sonucunda kurul, “arkasında sandık kurulu mührü olmayan oy pusulalarının da geçerli olduğuna” karar verdi. Böylece kurul, iki saat önce yazdığı gerekçeyi unutarak, kendisiyle çelişti. l ANKARA YSK kendini yok saydı 16 Nisan referandumu günü ‘mühürsüz pusulaları’ da geçerli sayan Yüksek Seçim Kurulu’nun geçmişteki uygulamalarının tam aksi doğrultuda davrandığı ortaya çıktı ALİCAN ULUDAĞ 16Nisan referandumunda sandık kurulu mührü olmayan oyları geçerli sayan Yüksek Seçim Kurulu (YSK) son 10 yılda verdiği ‘mühürsüz oy pusulası geçerli değildir’ kararlarını yok saydı. YSK’nin; 2004’te mühür olmayan pusulalarla oy kullandıran sandık görevlileri hakkında ‘görevi ihmal’den suç duyurusunda bulunduğu, 2014’te ise Bitlis’in Güroymak ilçesinde yapılan belediye başkanlığı seçimlerini ‘mühürsüz oy kullanıldığı’ gerekçesiyle iptal ettiği belirlendi. Kurul, 2010 referandumu dahil, bu zamana kadar olan seçimlerde bu kuralı istisnasız uygularken, 16 Nisan referandumuna ilişkin açıkladığı genelgede de mühür şartını aradı. YSK’nin birbiriyle çelişen kararları şöyle: 2010'da mühür şarttı n 2010 referandumunda mühür şart dedi: YSK Başkanı Sadi Güven, yaptığı açıklamada mühür olmayan pusulaların geçerli olduğuna ilişkin daha önce YSK’nin verdiği kararlar olduğunu belirterek, 2004 yılındaki bir kararını anımsattı. An cak Güven’in açıkladığının aksine 2004’ten sonra bu yönde alınmış bir karar bulunmuyor. Aksine YSK’nin, ‘sandık kurulu mührü olmayan oy pusulaları geçerli değildir’ şeklinde yıllardır uyguladığı bir içtihadı var. 298 sayılı yasanın 101. maddesinde de mühür şartı ya YSK Başkanı Sadi Güven, dün yaptığı açıklamada ‘geçerli’ kararını savundu. sal güvence altına alındı. YSK, 2010 anayayasa değişikliği için genelgesinde de mühür şartını aramıştı. 2010’dan sonra yapılan bütün seçimlerde de bu kuralı sürdüren YSK; 16 Nisan referandumu için aldığı 15 Şubat 2016 tarihli kararının ekinde yer alan genelgede de ‘sandık kurulu mührü olmayan oy pusulaları geçerli değildir’ zorunluluğunu sürdürdü. n 2014’te mühür yok diye seçim iptal etti: YSK’nin, mühürsüz oy pusulası ve zarf kullanılmasını seçimin iptali nedeni saydığı durumlar da oldu. Bitlis’in Güroymak ilçesin de BDP’li aday Mehmet Emin Özkan’ın belediye başkanlığını kazandığı seçimler bu nedenle iptal edildi. 30 Mart 2014’teki yerel seçimde, BDP adayı Özkan, AKP’li aday Hüseyin Mutlu’yu 32 oy farkla geçerek kazanmıştı. AKP’liler itiraz edince, oylar 4 kez sayıldı, ancak sonuç değişmedi. Bunun üzerine AKP’li aday, bir sandıkta mühürsüz zarflarda oy kullanıldığını öne sürdü. Bunun üzerine Bitlis İl Seçim Kurulu, seçimi iptal ederek 1 Haziran 2014’te tekrarlanmasını kararlaştırdı. Dönemin BDP Bitlis milletvekili Hüsamattin Zenderlioğlu, “Güroymak’ın Yeşilova mahallesinde 250 seçmenin oy kullanacağı bir sandıkta, sandık başkanı zarfların arkasına mühür vurmayarak seçimin iptal olmasına neden olmuştur” demişti. Yapılan seçim sonucunda Özkan tekrar seçildi. n 2004’te suç duyurusunda dahi bulundu: YSK, 3 Nisan 2004 tarih ve 935 sayılı kararında mühürlenmeyen oyların geçersiz olduğuna hükmetmiş ve oyları geçerli sayarak görevi ihmal eden görevliler hakkında suç duyurusunda bulunulmasına karar vermişti. l ANKARA Parlamenter sistemden hükümet sistemine...923’ten günümüze değin uygulanan parlamenter sistemden cumhur 1başkanlığı hükümet sistemine geçi şi öngören 18 maddelik anayasa değişikliği kabul edildi... Cumhuriyet tarihinin yedinci anayasa halkoylaması, yönetim sistemi değişikliğiyle sonuçlandı ve sandıktan 1 milyon 300 bin farkla “evet” oyu çıktı. Evet cephesindeki AK Parti ve MHP’nin son seçimde aldığı toplam oy yüzde 61.4’ü buluyordu. Pazar günü bu toplamdan 10 puanlık bir kayıp yaşandı. Ankara, İstanbul, İzmir, Adana gibi dört büyük kentin yanı sıra Hatay, Çanakkale, Denizli, Antalya, Mersin, Zonguldak, Manisa, Denizli, Uşak, Aydın gibi illerin tercihi “hayır” oldu. Burada ilginç olan, Ege’nin hem sahil hem de iç kesiminin “hayır” demesiydi. Referandumda en yüksek evet oyu ise yüzde 81.67’yle Bayburt, en yüksek hayır oyu ise yüzde 80.41’le Tunceli’den çıktı. Ege’nin sanayileşmiş kentleri olan Denizli, Uşak ve turizm, tarım yöresi olarak bilinen Aydın’dan hayır çıkmasının nedeni ne olabilir? Aynı soruyu Antalya için de sorabiliriz. Nedeni ekonomik sorunlar, işsizlik ve ihracatın giderek düşmesi. HHH Oy sonuçlarına bakıldığında 13 büyükşehir evet, 17 büyükşehir hayır tercihi yaptı. Halkoylaması sonuçlarında dikkat çeken başka bir durum ise geçersiz oyların sayısındaki artış oldu. 1 Kasım 2015 seçimlerinde 697 bin olan geçersiz oy sayısı pazar günü yapılan halkoylamasında 847 bin 537’ye yükseldi. Benim dikkatimi çeken Marmara ve Ege bölgelerinde hayır oylarının üstünlüğü... Ege Bölgesi’nde hayır oyu yüzde 60’ları geçti. Evet cephesinde birleşen AKP ve MHP, 1 Kasım 2015 seçimlerine göre yörede 13.34 oranında puan yitirdi. 1 Kasım seçimlerinde Ege’deki oyların yüzde 38.9’unu CHP, yüzde 34.7’sini AKP, yüzde 18.9’unu MHP, yüzde 7.4’ünü HDP almıştı. Halkoylamasında evet cephesinde birleşen AKP ve MHP’nin 1 Kasım’da bölgedeki toplam oy oranı yüzde 53.16’ydı. Sekiz kentin bulunduğu Ege’de sadece Afyon ve Kütahya tercihini “evet”ten yana kullandı, altı kent ise “hayır”dan yana. Elbet bu verilerden yola çıkarak, olası bir erken seçimde hayır oylarının CHP’ye gideceği söylenemez. HHH Türkiye pazar günü cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini öngören 18 maddelik anayasa değişikliğini oylamak üzere sandığa gitti. Kabul edilen düzenlemeye göre ilk aşamada Hâkimler ve Savcılar Kurulu, 30 gün içinde yeniden yapılandırılacak. Cumhurbaşkanının partiye üyelik hakkı da hemen uygulanabilecek. TBMM’nin yeni sisteme uyum düzenlemelerinin ve içtüzüğün altı ay içerisinde yenilenmesi gerekiyor. Yeni düzenlemelerde neler var? Burada tümünü yazmam olanaksız... Bazılarına bakalım: Olağanüstü Hal (OHAL) durumu cumhurbaşkanınca ilan edilecek. OHAL’in süresi en fazla altı ay olacak ve karar aynı gün TBMM’nin onayına sunulacak. Cumhurbaşkanının OHAL’de çıkaracağı kararnameler, “temel hakları sınırlayamaz, kanunla düzenlenen kanunları kapsayamaz gibi” sınırlamalara bağlı olmayacak. OHAL kararnameleri Meclis’e sunulacak ve üç ay içinde karara bağlanmazsa kendiliğinden yürürlükten kalkacak. Devam edelim... Zaman zaman “Türk tipi başkanlık” olarak adlandırılan bu model, uzun bir süre gündemde kalacak. Umarım ülkemiz insanı bu siyasal gerginlikten kurtulur. HHH Demokrasi... Temel hak ve özgürlükler... Türkiye’nin toplumsal barışa gereksinimi var... Ekonomimiz sarsılıyor, hayat koşulları zorlanıyor... Kimse kimseyi ötekileştirmemeli... Çoğu yazımda kullandığım özdeyişi yineleyeyim: “Herkes özgür olmadıkça kimse özgür değildir...” Temel insan hak ve özgürlükleri, insanlığın yüzyıllar boyu süren mücadeleleri sonucu elde edilmiş kazanımıdır... Unutmayın! Barolar Birliği: YSK, 79. maddenin içini boşalttı Referandum sonuçlarını değerlendiren Türkiye Barolar Birliği Başkanı Metin Feyzioğlu, 13 maddelik açıklama yayımladı. YSK’nin mühürsüz oyları geçerli kabul ettiği kararını eleştiren Feyzioğlu, “YSK’nin, kanuna aykırı bu duyurusu hem usulsüzlüğe hem de usulsüzlüğün ortaya çıkmasını sağlayacak tutanakların tutulmamasına neden olmuştur. Seçimlerin yargı güvencesinde yapılacağına ve bunun sağlanmasından da YSK’nin sorumlu olacağına dair Anayasa’nın 79. maddesinin içi, maalesef bizzat YSK tarafından boşaltılmıştır” ifadelerini kullandı. C MY B