Katalog

Geçici iş de kuraya kaldı Elazığ’da 9 aylığına alınacak 420 kişi kontenjanlı işe 5 bin 764 başvuru olunca, alım ku EKONOMİ raçekimiilegerçekleşti. DOLAR 3.5740 0.2 kuruş AVRO 4.1990 0.7 kuruş 8 ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY Kaçaktütünkatlandı FAİZ BORSA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 11.90 0.01 puan 104.547 64 puan 984.77 71 kuruş 146.34 12 kuruş Perşembe 5 Ekim 2017 Yerli üretimden vazgeçildi. 2002’de 405 bin 882 olan tütün üretici sayısı 56 bine düştü. Tütün üretimi 159 bin 521 tondan 70 bine geriledi “Kaçak tütün” Meclis’e sunulan “torba tasarı” ile yeniden gün deme geldi. CHP Hatay Milletve kili ve PM üyesi Mevlüt Dudu, tütün üreticisinin yaşadığı so runlarının incelenmesi için Mec lis araştırması açılmasını ister ken, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Ahmet Eş ref Fakıbaba’nın yanıtlaması iste miyle soru öner MUSTAFA gesi de verdi. Du ÇAKIR du ayrıca, “Tütün Raporu” da hazır ladı. Tütünün adım adım nasıl yabancı tekellerin eline geçtiği nin anlatıldığı raporda yer alan değerlendirmeler şöyle: 4 Tarım ürünleri ihracatında; 10.3 milyar dolarla fındık büyük katkı yaparken, onu 5.9 milyar dolarla üzüm, 4.4 milyar dolarla tü tün izledi. Tütün ihra catının ülkeye yıllık getirisi 400500 mil yon dolar düzeyinde. 4 Tütün Yasası, tü tün üretimine derin darbe vurdu. Yasa ile sözleşmeli üretim mo deline geçildi. Destek leme alımına son verildi. 4 TEKEL’in tütün piyasasın dan çekilmesi ve sigara fabrikalarının satılması sonucunda piyasa çokuluslu sigara şirketlerinin denetimine geçti. Çokuluslu şirketler pazar payını arttırmak için yerliden imal edilen sigaraların piyasaya girişini engelledi. 4 2012’de tütünlerin ülke genelinde ortalama alım fiyatı kilogram başına 11.58 iken 2014 yılında ortalama alım fiyatı sadece 12 TL oldu. 2016 yılında Ege ve Karadeniz’de tütün fiyatı kilo başına 15 TL, Adıyaman’da 10.5 TL civarında. 4 Tütün piyasasındaki sert kapitalist düzenden dolayı tütün üretici sayısı yüzde 90’lara varan oranda azaldı. Tütün üretimi de yüzde 62 geriledi. 2002’de yılda 405 bin 882 olan tütün üretici sayısı 2015 yılı itibarıyla 7 kat azalarak, 56 bi ne düştü. Tütün üreti mi miktarı 2002’de 159 bin 521 ton iken 2016 yılında 70 bin tona kadar geriledi. 4 2000’li yıllarda 36 il 155 ilçede tütün üretimi yapılırken, şu anda sadece 21 ilin 92 ilçesinde üretim yapılabiliyor. 4 Tütün üreticisinin aylık geliri 13001500 TL’ye düştü. 4 2008’de TEKEL sigara fabrikalarının özelleştirilmesi ile adım adım Türkiye sigara pazarı çokuluslu şirketlerin eline geçti. Yerli tütünlerin sigaralarda kullanımı 2003’te yüzde 42 iken 2015 yılında yüzde 14’e kadar geriledi. Oysa ithal tütünlerin kalitesi çok düşük. Şu anda Türkiye’de tütün ürünleri imalatının yüzde 90’dan fazlası yabancıların eline geçti. l ANKARA Vergi yüzde 84 4 Tütüne arka arkaya konan vergiler nedeniyle kaçak sigara tüketimi arttı. 2016 itibarıyla sigarada vergi yükü yüzde 84. 4 Vergiler nedeniyle sigara fiyatlarının tırmanması ve yerli tütüne yönelik üretim kotası ve belli firmaların görevlendirildiği sözleşmeli satış uygulaması nedeniyle sigara kaçakçılığı arttı. Hazine’nin sigara kaçakçılığından kaybının yıllık yaklaşık 7 milyar lira olduğu tahmin ediliyor. 4 Sarma sigara için kullanılan yaprak sigara kâğıdının piyasadaki satışı tamamen kaçak. 4 Türkiye, dış ticarette tütün ihracatından önemli gelir elde ederken, 2012’den bu yana net ithalatçı konumuna düştü. 2015’te 53 bin 857 ton tütün ihracatından 382.8 milyon dolar elde edildi. Maalesef aynı tarihte tütün ithalatı 92 bin 266 tona çıkarak 528.4 milyon dolara ulaştı. 4 AKP iktidarları, sigara kullanımına ilişkin önemli düzenlemeler yapmış, bu konuda doğru hamleler yapmıştır. 20082011 yılları arasında yüzde 15 düşen sigara tüketimi 100 milyar adedin altına indi. Ancak 2012’den itibaren sigara tüketiminde ani bir yükseliş başladı. 2012’de 100 milyar adede ulaşan sigara tüketimi, 2015 sonu itibarıyla 103.2 milyar adede yükseldi. Enflasyon herkesi vurdu BİSAM raporuna göre, artan enflasyon yurttaşı daha da yoksullaştırdı. Alım gücü ette yüzde 6.4, sebzede yüzde 3.4, ilaçta yüzde 4.5 oranında düştü Telekom devi Orange’ın gözü bankacılıkta Fransa’nın en büyük telekom operatörü Orange, bankacılık yapacak. Orange, 2 Kasım’da online bankacılık hizmetine başlayacağını açıkladı. Yeni bankacılık hizmetlerini büyümenin ana unsurlarından biri olarak gören telekomünikasyoncunun, Orange Bank’ı ilk önce 6 Temmuz’da hizmete koymayı planladığı ancak test aşamasının uzaması nedeniyle ertelediği belirtildi. Artan akıllı telefon sahipliğ bankacılıkta şube kullanımını azaltırken telekomünikasyon şirketleri de bireysel finansala hizmetler pazarına daha fazla odaklanıyor. Orange’ın hamlesi bunun en somut örneklerinden biri oldu. Fransa’da online bankacılık yapan ING Direct ve SocGen’in Boursorama’sının her biri yaklaşık 1 milyon kullanıcıya sahip. Orange Bank’ın hedefi ise 10 yılda 2 milyon müşteri. l Ekonomi Servisi Çelik ihracatı 13.1 milyon tona ulaştı Çelik ihracatı 9 aylık dönemde 13.1 milyon tona ulaştı. Çelik İhracatçıları Birliği verilerine göre; 2017 OcakEylül döneminde sektörün ihracatı geçen yılın aynı dönemine oranla miktar bazında yüzde 7 artışla 13.1 milyon tona, değer bazında yüzde 23.4 artışla 8.2 milyar dolara ulaştı. 9 aylık dönemde en fazla ihracat artışı yaşanan ülkeler Singapur, İtalya, İspanya, Hong Kong ve Kanada oldu. Sektör temsilcileri İtalya ve İspanya’ya en fazla yassı sıcak; Singapur, Hong Kong ve Kanada’ya ise en fazla inşaat çeliği ihraç etti. Avrupa Birliği’ne ihracat yüzde 53 artış ile 4 milyon tona ulaştı. Avrupa Birliği’ni 3 milyon tonla Ortadoğu, 1.8 milyon tonla Kuzey Amerika ülkeleri ve 1.1 milyon tonla Kuzey Afrika ülkeleri izledi. l Ekonomi Servisi Birleşik Metal İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi’nin (BİSAM) yaptığı hesaplamalara göre, yüzde 11.2 ile son yılların en yüksek düzeyine tırmanan enflasyon tüm yurttaşı vurdu, yoksul daha da yoksullaştı. BİSAM’ın Enflasyon ve Hayat Pahalılığı Eylül 2017 Dönem Raporu’nun sonuçlarına göre, asgari ücret geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 7.9 artış göstererek AGİ (Asgari Geçim İndirimi) dahil bin 404 TL seviyesinde. Buna karşın eylül ayı enflasyon oranı resmi olarak yüzde 11.7 olarak gerçekleşti. Asgari ücret geçen yılın aynı ayına göre enflasyon karşısında alım gücünü yüzde 3.0 kaybetti. Aylık alım gücü kaybı ortalaması yılın ilk dokuz ayı için yüzde 2.6 olarak gerçekleşti. Buna göre, asgari ücretli ürün grupları esas alındığında bir yıl öncesinin aynı ayına göre alım gücü; ette yüzde 6.4, ilaçta yüzde 4.5, temel hastane hizmetlerinde yüzde 2.5, sebzede yüzde 3.4 kaybetti. İşçi yoksullaştı Enflasyon hesaplamasına göre yoksulun daha da yoksullaştırıldığını kaydeden BİSAM, Eylül 2003Eylül 2017 dönemleri arasında genel TÜFE yüzde 212 artış gösterirken bu oran düzenli ücretlilerde yüzde 232, yevmiyeli çalışanlar için yüzde 246, emekli aylığı ile geçinenlerde yüzde 238, nüfusun en yoksul yüzde 20’lik kesiminde yüzde 242 olduğunu aktardı. En zengin yüzde 20’lik dilim için ise enflasyon yüzde 227 olarak gerçekleşti. BİSAM’ın Eylül 2003 Eylül 2017 dönemlerine göre hesapladığı “gizli yoksullaşma oranları”na göre son 14 yıllık dönemde (Eylül 2003Eylül 2017) gizli yoksullaşmayı en yoğun olarak yaşayanlar ise, işteki duruma göre yüzde 11 ile ‘yevmiyeliler’; mesleğe göre yüzde 9.6 ile “nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar”, temel gelir kaynağına göre yüzde 10.8 ile ‘diğer transferlerle geçinenler’ oldu. l Ekonomi Servisi TCMB: Enflasyonu yükselten gıda oldu Enflasyondaki artışı, işlenmemiş gıda fiyatlarındaki olumsuz baz etkisinin yanında işlenmiş gıda fiyatlarındaki artışa bağlayan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), “Kira grubunda 2008’den bu yana en yüksek eylül ayı fiyat artışı gözlendi” dedi. TCMB’nin Aylık Fiyat Gelişmeleri raporunda, “Bu dönemde gıda yıllık enflasyo nu, işlenmemiş gıda fiyatlarındaki olumsuz baz etkisinin yanında işlenmiş gıda fiyatlarındaki artış sonucunda yükseldi. Enerji fiyatları petrol ve diğer girdi fiyatlarına bağlı olarak hızlı artışını sürdürdü. Yıllık enflasyon hizmet ve temel mal gruplarında artarken, bu gelişmede giyim fiyatlarındaki ağırlık sistemi değişikliğinin de belirgin bir etkisi ol muştur. Bu doğrultuda, çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonu ve ana eğilimi yükseldi” dendi. l Ekonomi Servisi Murat Çetinkaya MTV, savunma sanayi için kaynak bulunursa düşecek AKP Sözcüsü Mahir Ünal, savunma sanayi için kaynak oluşturulması halinde, yeni alandan gelecek kaynağa göre MTV artışının yüzde 40’tan aşağı revize edilebileceğini söyledi. Ünal, “Yapılacak iş, savunma sanayi için başka kaynak oluşturulduğu takdir de, MTV zammını aşağı çekmek. Buradan gelen kaynağa göre de MTV artışı revize edilecek” dedi. “Zam üstünden bir indirim beklemiyoruz. Konuşulan, açıklanan oranın tekrardan bir değerlendirilmesi ve bunun yeniden sınıflandırılıp makul bir çerçeveye getirilme si” diye konuşan Ünal, “Savunma sanayiine ağırlık vereceğiz. Maliye Bakanlığımız buranın gelirini tamamen savunma sanayiine aktaracak” dedi. Ünal, Türkiye ekonomisinin makro anlamda güçlü olduğunu söyledikleri alanların başında gelen bütçe dengesinin, geçen yıl yaşanan darbe girişiminin etkilerini azaltmak için aldıkları önlemlerle bozulmaya başladığını aktardı. l Ekonomi Servisi Üreticiler ay sonunu beklerken, Rusya ‘2018’den önce alım yok’ dedi. Rusya domatesi 2018’den itibaren alacak Türkiye’deki domates üreticileri, Rusya’ya ithalat yasağının kota olmaksızın bu ay içinde kalkmasını beklerken, Rusya’dan 2018’e kadar alım yapılmayacağı söylendi. Rusya Başbakan Yardımcısı Arkadi Dvorkoviç, Rusya’nın Türkiye’den yapacağı domates ithalatının 50 bin tonu geçmeyeceğini aktardı. Rusya ile yaşanan uçak krizi sonrasında iki ülke arasındaki anlaşmazlıklar zamanla ortadan kalkmış ancak bugüne kadar domates ticareti yasağı konusunda net bir sonuç alınamamıştı. Daha sonra Türkiye yaz başında Rusya’nın kendi domates üretimini yapabildiği birkaç ay olarak gö rülen dönemde ihracat yapılamamasını, Rusya’da üretim yapılamadığı dönemde ise ihracatın önünün açılmasını talep etmiş, Rusya teklifi değerlendirilebilir bulmuştu. Kayıp 250 milyon dolar Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) verilerine göre, Rusya ile yaşanan kriz öncesine gelen 2015’te Türkiye’nin ihraç ettiği domatesin yüzde 65’i Rusya’ya gönderiliyordu. Kriz öncesi domates ihracatı 420 milyon dolar civarındaydı. Türkiye’nin Rus pazarından yıllık kaybı yaklaşık 250 milyon dolar olarak hesaplanıyor. l Ekonomi Servisi Aile şirketleri uzun ömürlü Güler Sabancı olmalı Sabancı, aile şirketlerinin ekonomideki büyüklüğüne dikkat çekerek, bu işletmelerin 2025’te dünya genelinde yüzde 40’ı bulacağını söyledi. Türkiye’deki tüm işletmelerin yüzde 95’ini aile şirketlerinin oluşturduğunu belirten Sabancı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Güler Sabancı, bu şirketlerin sadece yüzde 3’ünün dördüncü kuşağa geçebildiğini söyledi. Sabancı Holding tarafından düzenlenen ‘Aile Şirketlerine Küresel Bakış’ konferansında konuşan Sabancı, aile şirketlerinin sadece Türkiye ekonomisinde değil, dünya ekonomisinde de önemli bir yerde bulunduğunu ifade etti. 2025 itibarıyla dünyadaki en büyük şirketlerin yüzde 40’ını aile şirketlerinin oluşturmasının beklendiğini aktaran Sabancı, Cumhuriyet öncesinde kurulmuş ve devam eden işletme sayısının ise sadece 69 olduğunu dile getirdi. Sabancı, Türkiye’nin ekonomik, toplumsal ve kültürel açıdan istikrarlı gelişimi için aile şirketlerinin uzun ömürlü olması gerektiğini söyledi. ‘Çoğalmaları lazım’ Konferansa katılan McKinsey Akademi’den Amadeo Di Lodovico ise, aile şirketlerinin yerel işletmeler oldukları için bölgedeki riski daha iyi değerlendirip daha etkili yatırım yapabildiklerini anlatarak, “Bu tarz şirketlerin ekonomiye etkileri daha fazla. Çoğalmaları lazım” dedi. l Ekonomi Servisi ‘Perakendede ambalaj gereksiz, fiyatları da etkiler’ Sebze ve meyvelere ambalaj zorunluluğu getiren düzenlemenin gerekli olmadığını savunan perakendeciler, ambalaj ve soğuk reyon yatırımının fiyatlara yüzde 5 etkisi olabileceğini söyledi. Türkiye Perakendeciler Federasyonu Başkanı Mustafa Altunbilek, fire oranını düşürmek için ürünlerin, tarladan marketlere kadar özel ambalajlarda ve soğuk zincirle getirilmesini desteklediklerini belirtti. Bazı ürünlerin, markette ambalajda satılmaya uygun olmadığını savunan Altunbilek, “Ambalaja girecek ve girmeyecek ürünler var. Yeşillik gibi ürünler ve bazı sebzeler hızlı bozuluyor. Bu ürünler havasız kaldığında çabuk bozulur. Soğan, patates ve meyve ambalaja girer de bazı ürünler buna uygun değil” dedi. l Ekonomi Servisi İthal saman sütte de bağımlı yapar Bulgaristan’dan saman ithal edilmesini eleştiren Tire Süt Kooperatifi Başkanı Eskiyörük, “Sürekli ithalat yaparsak, Türkiye gelecekte et gibi süt ürünleri de ithal etmeye başlar” dedi. İzmir Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği’nin Bulgaristan’dan 9 bin tonluk saman ithal etmek üzere yaptığı anlaşmanın ardından ilk ürün sevkıyatı İzmir Limanı’na yapılmaya başlandı. “İthalat çözüm değil. Bundan kurtulmalıyız” diyen Eskiyörük, “Elimizde tüm Türkiye’yi doyuracak tarım alanımız var. Bunu doğru planlasak yeter. Tüketiciyi korumak için önce üreticiyi korumak zorundayız” dedi. l Ekonomi Servisi Hepsiburada’dan Kocaeli’ye 100 milyon liralık yatırım Eticaret platformu Hepsiburada, Kocaeli’nin Gebze ilçesi Güzeller Organize Sanayi Bölgesi’ndeki operasyon merkezi için 100 milyon liralık yatırım yaptı. “Amacımız tüketicilere alışveriş yapmak istedikleri ürünleri tek adresten bulabilmelerini sağlayabilmek” diyen Hepsiburada Operasyon Grup Başkanı Taner Timirci, “210 bin çeşit ürünümüz var. Tesisimiz 10 milyon adetlik bir ürün çıkışını aylık olarak sağlayabilecek durumdayız” dedi. l Ekonomi Servisi C MY B