Katalog

EKONOMI İşsizlik arttı, görevden alındı Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz, Çalışma ve Sosyal Kalkınma Bakanı Muferrec elHagbani’yi görevden aldı. Karar, ülkede işsizlik oranının arttığını gösteren verilerin ya Çin’de maden faciası Çin’de bir kömür madenindeki patlama sonucu 21 madenci yaşamını yitirdi. Heilongjiang’ın Qitahihe bölgesinde özel sektöre ait madende gerçekle yımlanmasının ardından geldi. şen patlamada bir madenci de kayıp. Kral Selman bin Abdulaziz 8 EDİTÖR: PELİN ÜNKER TASARIM: SERPİL ÜNAY Pazar 4 Aralık 2016 Mesele sadece güven biliyorsunuz değil mi? Doların TL karşısındaki değer kaybı bitmek bilmiyor. AKP’den nemalanmayan bağımsız, saygın iktisatçılar ifade yöntemleri farklı da olsa, sorunun nedeninde birleşiyor: İç siyaset gelişmeleri. Biz de bunu iki başlığa ayıralım: Başkanlık ihtirası Yol açtığı hak ihlalleri ve hak kayıplarıyla yüz binlerin yaşamını altüst eden OHAL’de ısrar. Zaten vakti olan herkes, hızlı bir arşiv taramasıyla bu bağı görebilir. Tesadüf dediğiniz bir olur, iki olur: Ne zaman anayasa paketi veya OHAL’in uzatılmasında bir “son dakika” haberi ekranda beliriyor, tutun doları tutabilirseniz. Buna bir de yönetici kadroların, son günlerde alenen ve bağıra bağıra yaydığı panik havasını ekleyin. Alelade törenleri bahane edip faiz indirme, yastık altı dövizleri boz durma çağrıları dolarizasyona amiyane tabirle tüy dikmekten başka işe yaramıyor. 2001 kriz sürecini, gün gün izlemiş bir gazeteci olarak şunu söyleyebilirim: TV’lerdeki “son dakika” haberleri ile döviz büfelerine yönelim arasındaki doğrusal ilişkinin birebir aynısını yaşıyoruz. Ve dinamikleri farklı olsa bile, bu refleksin sebebi 15 yıl öncesiyle aynı: Güven erozyonu. Hükümet artık piyasalara güven vermiyor, veremiyor. EKK önlemleri Yarın önemli gün. Cuma gecesi toplanan Ekonomi Koordinasyon Kurulu (EKK) toplantı sonuçları açıklanacak. Kamu maliyesi, bankacılıkfinans sektörü, reel sektör ve işgücü piyasasına yönelik önlemler duyurulacak. Son EKK’de bir öncekine göre küçük ama önemli bir ayrıntı gözledim. Bu kez “küreseldir küresel” denmedi. Açıklanacak önlemlerin, TL’ye değer kazandıracak nitelikte uzun vadeli ve etkili bir çözüm yaratması tek bir koşula bağlı: Güveni sağlamakla. O da güvensizliği derinleştiren siyaseti değiştirmekle mümkün. Yani başkanlık ısrarını sürdürmeme ve OHAL’i sona erdirme takvimi. Eğer bunlar yapılmayacaksa, açıklanacak tedbirlerin doları kalıcı olarak dizginlemesini beklemek hayal. Zeybekci ve çaresiz kadın Nihat Zeybekci Yer: TBMM, Şeref Salonu koridoru Tarih: 29 Kasım 2016 Salı, Saat 12.50. Başbakan Binali Yıldırım AKP Grubu’ndaki konuşmasını tamamlamış. Partililer dağılıyor. Ekono mi Bakanı Nihat Zeybekci de onlardan biri. “Başkanlık gelirse dolar artmaz” sözünün sahibi Zeybekci yanında ekibi, kalabalığı dalgalandırarak ilerliyor. Koridorun tam ağzında, orta yaşlı bir kadın yaklaşıyor. Zeybekci yanında korumalar, bir an duraklayıp bakıyor. Kadın hafiften mahçup ama net bir cümleyle, “Kızım için iş istiyorum” diyor. Zeybekci sesini yükselterek, şu karşılığı veriyor: “Ben de iş istiyorum ben de iş istiyorum”. Arkasını dönerek söylediği bu sözleri, hava ya kaldırdığı elini döndürerek de destekliyor. O el, istenmeyen birine söylenen “Hadi Allah selamet versin” dilinde konuşuyor. Kadın yüzünde çaresizlik ile şaşkınlık karışımı bir ifadeyle Bakan’ın arkasından bakakalıyor. Bu sahneye, birlikte yürüdüğümüz iki meslektaşımla tanık oldum. Zeybekci’nin aktif siyaset öncesinde Denizli’de binlerce işçi çalıştıran fabrikaların sahibi bir işadamı olduğunu hatırlatalım. Sonra da soralım. O anda sağda solda açık kamera olsa o çaresiz kadına bu sözü edebilir miydiniz? ‘Türkiye zayıflar’ uyarısı TİSK genel kurulunda işverenler ekonomideki kötü gidişe dikkat çekerken reformların bir an önce uygulamaya geçirilmesi çağrısı yaptı Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu’nun (TİSK) ge nel kurulunda eko nomideki gelişme lere dikkat çekil di. Zorunlu bireysel emeklilik sistemin de (BES) işverenlerin maliyetinin iş MUSTAFA ÇAKIR çilerin işsiz kaldık larında yararlandıkları işsizlik si gortası fonundan karşılanması is tenirken, genel kurul çalışma ra porunda da asgari ücrete “sıfır zam” önerildi. TİSK’in 26. Genel Kurulu dün yapıldı. Yağız Eyüboğlu, genel baş kanlığa yeniden aday olmadı. Ge nel kurulda tek aday çıktı. Aynı zamanda Türkiye Metal Sanayici leri Sendikası (MESS) ile Otomo tiv Sanayi Derneği’nin de başkanı olan Kudret Önen TİSK başkanlığı na da aday oldu. Yağız Eyüboğlu konuşmasın da sürekli seçim atmosferi, 3 mil yon Suriyelinin Türkiye’ye sı ğınması, Rusya ile yaşanan kriz, Güneydoğu’da teröre kar şı icra edilen yoğun mücade le, 15 Temmuz hain darbe girişi mi, Türkiye’nin sınır ötesi askeri harekâtı ile başkanlık sistemi tar tışmalarının ekonomik yaşamı de rinden etkilediğine dikkat çekti. Ekonominin yavaşladığına işaret eden Eyüboğlu, şunları söyledi: Yatırımcı çekingen “Alıştığımız yüzde 5’ler 6’lar seviyesindeki büyüme rakamlarını artık göremediğimiz gibi nasıl küçülmeyeceğimizin yollarını arar durumdayız. Tüm çabalarımıza rağmen verimlilik artmazken işgücü maliyeti hızla yükseliyor, işsizlik artıyor. Küresel çalkantıların da etkisiyle özel sektörün yatırımlarında durgunluk hâkim. İhracatta zayıflama var, sanayide kârlılık TİSK Genel Kurulu’na Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Müezzinoğlu ve CHP Genel Başkan Yardımcısı Selin Sayek Böke de katıldı. azaldı. Küresel yatırımcılar hukukun üstünlüğü ve yargının bağımsızlığı konularında Türkiye’ye çekingen bakıyor, dolar kuru artışı işletmelerin maliyetlerini artırıyor ve dış borçlarını büyütüyor. Unutmayalım ki sanayideki zayıflama sürerse, Türkiye zayıflar.” AB çıpası önemli Eyüboğlu, yargı sisteminin çağdaş yapıya kavuşturulmasını, bürokrasiyi azaltmayı, kayıtdışını küçültmeyi, istihdam üzerindeki vergiprim yükünü azaltmayı, rüşveti ve yolsuzluğu önlemeyi, kamu görevlilerinde liyakati esas almayı, şeffaflığın artırılmasını öngörecek reformların uygulamaya geçirilmesini beklediklerini söyledi. AB ile sarsılan ilişkilerin normalleştirilmesinin Türkiye’nin lehine olacağına dikkat çeken Eyüboğlu, AB çıpasının ekonomik ve siyasi açılardan Türkiye için önem taşımaya devam ettiğini kaydetti. CHP Genel Başkan Yardımcısı Selin Sayek Böke de “Henüz gir mediğimiz ancak eşiğinde olduğumuz kriz daha önceki krizlere benzemiyor” derken bunun uzatılan OHAL, “hukuk sistemini yerle bir eden KHK’ler, rejim tartışmalarından” kaynaklandığını belirtti. Böke, “külhanbeyli edalarıyla” AB ile kavga edildiğine de dikkat çekti. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Müezzinoğlu ise Böke’ye “Bu ülkenin en büyük külhanbeylisi, kurucusu Atatürk’tür. Dünyaya en büyük külhanbeyliği o yapmıştır, gerektiğinde de bu millet adına bu milletin liderleri yapmak zorundadır” yanıtını verdi. Önen yeni başkan Seçimler sonucunda Kudret Önen TİSK’in yeni başkanı oldu. Yönetim Kurulu Başkanvekilliklerine de Nevzat Seyok ile Tufan Ünal seçildi. 1953 İstanbul doğumlu olan Kudret Önen çalışma hayatına 1975’te Ford Otosan’da makina mühendisi olarak başladı. l ANKARA İşçiyi kızdıracak öneriler TİSK’ten zorunlu BES, kıdem tazminatı, asgari ücret konularında tartışma yaratacak öneriler de geldi. Bu öneriler şöyle: 4 Yağız Eyüboğlu, yılbaşında yürürlüğe girecek zorunlu BES uygulamasının işverene ek maliyet olarak yansıyacağına dikkat çekerek, yıl sonunda 102.9 milyar liraya ulaşacak olan işsizlik sigortası fonunu işaret etti. Eyüboğlu, fon kullanılarak işveren üzerindeki maliyetlerin düşürülmesini istedi. 4 Kıdem tazminatı şu anda bir yıl karşılığı 30 gün üzerinden hesaplanıyor. TİSK Genel Kurul Çalışma Raporu’nda “İşletmeler üzerindeki yükü, ister mevcut sistem, ister fon alternatifleri benimsensin 15 günlük maliyeti baz alacak şekilde hafifletilmelidir” denildi. 4 2017 yılında geçerli olacak asgari ücreti belirlemek üzere toplantılar bu hafta başlayacak. TİSK’in çalışma raporunda, “Maliyetlerdeki genel yükseliş ve kârlılıktaki azalış dikkate alınarak 2017 yılında asgari ücret artışı yapılmamalıdır” denildi. Parasını dövizde tutan bir borsa Takatiniz varsa gülün. Bugünlerde TL’nin değer kaybının dış mihrakların bir oyunu olduğunu yaymak moda. Kına gecelerinde “para saçma” havası yaymak isteyenler için destesi 3 liradan satılan sahte dolarları yakmak mı dersiniz, 200 doları bozdurma makbuzuna bedava yemek vaat eden esnaf mı? Beğenin “Zihni Sinir” projelerinden hangisini beğenirseniz. Tabii mesele esnafla, besiciyle sınırlı değil. Ülkeyi yönetenler de kuru frenlemek için dövizin bozdurulmasına bel bağladı. Biz de bu sayede, varlık sebebi Türk hisselerinin de ğer kazanması olan Borsa İstanbul’un (BİST) parasını döviz hesabında değerlendirdiğini öğrendik. 2 Aralık’tan itibaren “tüm nakdi varlıklarını TL’ye çevirip TL hesaplarında tutacaklarını” açıkladılar. Bu vesileyle meraklısı 2015 yılso nu tablosundan bakmış. BİST’in 620 milyon doları, 240 milyon da Avro’su varmış. Büyük kurumun parası da büyük oluyor tabii. Dünyanın her yerinde kapitalizmin bir numaralı oyuncusu sayılan menkul kıymetler borsasının Cumhurbaşkanı’ndan talimat alması da bu topraklara özgü bir durum olarak tarihe geçti bile. Şirketlerin keyfi yerinde Bunu ben demiyorum. Merkez Bankası diyor. Tabii bu sözcüklerle değil. Ama geçenlerde yayımladığı Finansal İstikrar Raporu’nda (FİR) tam da bu anlama yaklaşan bir yorum var. Malum, özel şirketlerin döviz borcu yüksek ve normal şartlarda bu bir risk. Rapor bu durumun şirketler için pek de risk olmadığını gayet güzel anlatmış. Adım adım gidelim: Yabancı para (YP) kredi bakiyesi bulunan firma sayısı 27 bin. 100 milyon TL üzeri YP borcu olan 1100 firma. Toplam YP borcunun yüzde 75’ini elinde tutuyor. Bu firmaların kullandığı YP krediler vadesi 7 yıl üzerinde. En yüksek YP kredi kullanan 30 firma incelenmiş. Ve görülmüş ki, bu firmaların yatırımları, daha çok enerji havalimanı, otoyol, şehir hasta nesi ve telekomünikasyon gibi Kamu Özel İşbirliği projeleri ile yüksek ihracata sahip otomotiv ve metal sanayi gibi sektörlerde toplanmış. Merkez Bankası yorumu ise şöyle: “Bu projelerin önemli bir kısmı reel sektör riski olmasına rağmen, üstlenici firmala ra kamu kesiminin dövize endeksli fiyatlar üzerinden hizmet satın alma garantisi vermesi ve genel olarak ürün fiyatlamasının döviz üzerinden yapılması finansal risklere karşı şirketlere koruma sağlamaktadır. Altyapı yatırımlarında büyük oranda devlet hizmet satın alım garantisinin bulunması ve ihracat yoğun sektörlerin döviz riskine karşı doğal korumaya sahip olması, oluşabilecek talep ve kur şoklarına karşı firmalara ek direnç sağlamaktadır.” Yaa, böyle işte. Siz bozdurun doları ve bozun oyunu! TÜKETİCİLER DERNEĞİ UYARDI: Yıl bitmeden kredi kartı puanınızı kullanın Tüketiciler Derneği (TÜDER) Genel Başkanı Levent Küçük, yıl sonuna yaklaşılırken kredi kartlarında biriken puanların para karşılıklarının kullanılması gerektiğini, aksi takdirde dönemsel olan bunların silineceğini belirtti. Küçük, bankaların kredi kartlarını cazip kılmak için alışveriş sonrası puan uygulaması yaptığını, bu puanların para karşılığı kullanılmasının belli bir süreye tabi olduğunu söyledi. Tüketicilerin yılın son ayın da kredi kartlarındaki puanları kontrol etmelerini öneren Küçük, “Bazı tüketicilerimiz kredi kartlarında paraya dönüşecek puanın varlığından habersiz. Bu vatandaşlarımız bilinçli tüketici olarak paralarının olup olmadığını kontrol etsin. Daha önce puan karşılığı paralarını kullanamadıkları gerekçesiyle tüketicilerden çok sayıda şikâyet aldık” dedi. Türkiye’de yaklaşık 57 milyon kredi kartı bulunduğuna işaret eden Küçük, “Bunların yüzde 10’u bu puanlardan yararlanamasa ve her birinde 20 lira olsa ciddi bir kayıp söz konusu oluyor” diye konuştu. l Ekonomi Servisi YENİ FİYATLAR YÜRÜRLÜĞE GİRDİ İstanbul’da taksiye dolmuşa zam geldi İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Müdürlüğü’nün (UKOME), ağustosta duyurduğu taksi, minibüs, taksi dolmuş, okul ve personel servis araç ları yapılan ücret zammı yılın son ayında yürürlüğe girdi. Buna göre KadıköyBostancı arası 3 liradan 3.25 liraya, BostancıTaksim arası yolculuk 7 liradan 8 liraya çıktı. KadıköyTaksim ise 5.5 liradan 6.5 liraya yükseldi. Taksilerde açılış ücreti 3.20’den 3.45 liraya, mini büslerde öğrenci 1.10 liradan 1.15 liraya, personel servis araçlarında 1017 koltuklu araçlarda ilk kalkış ücreti 86 liradan 92 liraya çıktı. l Ekonomi Servisi C MY B