Katalog

10 DUNYA BD Başkanı Barack Obama İran’la nükleer anlaşmayı kamuoyuna benimsetme kampanyası başlattı. İlkin NY Times’tan Thomas Friedman’a konuşan Obama, anlaşmanın başarı ölçütünün “İran’da rejimi değiştirmesi, İran’la bağlantılandırılan tüm sorunları çözmesi, İran’ın tüm menfur faaliyetlerini sonlandırması” olmadığının altını çizip “Baştan beri amacımız İran’ın nükleer silah edinmemesi. Bunu başardık” dedi. ABD’nin Sünni Arap müttefiklerine kulak vermesi ancak “onların her konuda İran’ı suçlamaları tuzağına düşmemesi” gerektiğini söyleyen Obama, “(İran kadar) istikrarsızlaştırıcı etki yapan Sünni cihatçı hareketlere en büyük katkıyı Körfez krallıklarının vatandaşlarının yaptığını” vurguladı. “Arap gençliğinin niye ABD gibi ülkelerdeki gençlerle aynı fırsatlara sahip olmadığını sorguladığını ve Arap liderlerinin öncelikle bu meseleye odaklanması gerektiğini” dile getiren Obama, Suud’un iddia ettiği gibi İran’ın Yemen’de Şii Husileri istilaya yolladığına dair istihbarat bulunmadığını belirtti. “İran’a fırsat alanı açmayın. Kendi toplumlarınızı güçlendirin. Şiileri kapsayıcı olun, dışlamayın” diye konuştu. ABD Başkanı “Düşmanınız bile olsa kendinizi karşınızdakinin yerine koymalısınız. İran’ın demokratik seçimle işbaşına gelmiş hükümetinin devrilmesinde rol oynadık. Kimyasal silah kullandığını bile bile İran’a karşı Saddam’ı destekledik. Bunlar da onların güvenlik endişeleri” diyerek ekledi: “İran bölgesel bir güç Rusya Anayasa Mahkemesi milli yasaların ve yargı kararlarının Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin üzerinde olduğuna hükmetti. Vatandaşın AİHM başvurularını boşa çıkaran hamle, Yukos için 2 milyar dolarlık tazminat kararı sonrası geldi. EDİTÖR: GÜLRİZ ERGÖZ TASARIM: BETÜL BERİŞE Rusya’da AİHM’ye darbe Juncker Kıbrıs ziyaretinde Avrupa Komisyonu Başkanı JeanClaude Juncker bugün ve yarın Kıbrıs’ı ziyaret ediyor. Juncker, Kıbrıslı Türk ve Rum liderler Mustafa Akıncı ve Nikos Anastasiadis’le görüşüp onlarla ara bölgede öğle yemeği yiyecek. Perşembe 16 Temmuz 2015 Zencani Türkiye’deki Sarraf’ın iş ortağı. Nükleer anlaşma İran’la kartlar Zencani’yi kara ABD Başkanı, İran anlaşmasını savundu: Körfez’in tuzağına düşmeyin. yeniden açılırken listeden çıkardı İran bölgesel güç. ABD darbesine uğramış İran kaygılanmakta haklı ranlı bir dost kısa bir “çizgi film” yollaürkiye’deki 17 Aralık yolsuzluk soruşturmasının kilit ismi olan işadamı Rıza Sarraf’ın “İran’daki ortağı” Babek Zencani’nin, 5+1 ile İran arasındaki nükleer anlaşmanın ardından kara listeden çıktığı söyleniyor. İran’dan bazı devlet adamlarının yanısıra yaptırımları delmeye çalışan işadamları da ABD ve AB’nin yaptırımları kapsamına alınmıştı. Ahmedinejad hükümeti döneminde İran’ın doğrudan satamadığı petrolü değişik ülkelerdeki aracıları vasıtasıyla satan ve İran’ın para trafiğini kontrol ederek servet edinen Zencani, Batı’nın kara listesindeki en önemli isimlerdendi. Ama nükleer anlaşmayla birlikte İran’a yaptırımların kaldırılması aralarında Zencani’nin de bulunduğu İranlıların yaptırım listesinden çıkarılmasını sağlıyor. İran’ı 2.8 milyar dolar dolandırmaktan Aralık 2013’te tutuklanan Zencani, 200 bin sayfalık iddianamenin ardından gelecek aylarda yargılanacak. l Tahran /Cumhuriyet Obama’dan Körfez’e çalım, İran’a destek A [email protected] nilgun@ T İranlılar anlaşmayı kutladı. Obama dün gece TV’de konuşup anlaşmayı savundu. olacak ve olmalı. Komşularını, İsrail’i tehdit etmemeli.” 2016 ABD başkanlık seçiminin favorisi olan Demokrat aday Hillary Clinton da anlaşmayı uygulayacağını açıkladı. ‘Araplar sorun dolu’ mış… İran Dışişleri Bakanı Cevat Zarif’in uçağı Tahran Havaalanı’na inerken fonda oyun havası çalıyor. Uçağın kanatları derhal kuş gibi çırpmaya başlıyor ve gövdesi de oyun havasına tempo tutarak göbek atıyor! “İran’ın dünyaya tekrardan dönüşü” anlamına gelen nükleer anlaşmanın yarattığı sevinç tablosunu bundan iyi özetleyen bir görüntü olamaz. Salı gecesi izledik. İftarın ardından Tahran caddeleri “futbol şampiyonası” kutlamalarını andıran kalabalıklarla doldu. Nüfusun yarısının 30 yaş altında olduğu ülkede sokaklar korna çalan, tezahürat yapan gençlerle müthiş bir şenlik yaşadı. Beklenti çıtası belli ki çok yüksek. Yaptırımların sona ermesi ile ülkeye olukla yatırımın akacağı, çok zengin istihdam fırsatlarının ortaya çıkacağı düşünülüyor. İran’ın “dünya gücü” olarak uluslararası arenada hak ettiği yere sahip çıkacağı umuluyor. Bu arada “Büyük şeytan ABD” ve Batı karşıtlığı tümüyle geçmişe gömülmüş; 35 yıl öncesinin İran devrimi sonrasında doğan gençler arasında “antiemperyalizm söylemleri” geçerliliğini yitirmiş. Manzara bu. Bu manzaraya bakarken insan doğu komşumuzda gerçekten de yepyeni bir dünyanın kurulmakta olduğunu somut biçimde görüyor. Komşuda bu yeniden diriliş bayramı sürerken Ankara’daki hava ne? Başbakan Davutoğlu “nükleer barışı”, neredeyse dişleri arasından çıkan bir “memnuniyet verici” ifadesiyle tanımlıyor ve bermutad herkese “hayırlı olmasını” diliyor. Türkiye’nin 2010’daki arabuluculuk faaliyetlerine atıfla da ilaveten “Keşke bu anlaşmaya çok daha önce (yani 2010’da) varılsa idi!” diyerek hayıflanmayı ihmal etmiyor. Başbakan haklı aslında. Türkiye açısından bu anlaşmaya 2010’da varılmasıyla bugün varılması arasında yaşamsal fark var. Beş yıl önce Türkiye “İran’la nükleer anlaşma” konusunda arabuluculuk çabasıyla ön planda ve isminden her yerde bahsedilen bir ülkeydi. Bugünkü “değerli yalnızlık” portresinden çok farklı biçimde; Suriye, Irak, Lübnan ve Filistin’de Tahran’ın nüfuzunu dengelemekte güçlük çekmiyordu. Tarihi anlaşmanın sağlandığı nükleer görüşmelerden bugün olduğu gibi dışlanmış değildi… Çizme’nin etkili jeostrateji dergisi “Limes”te bahar aylarında okuduğum bir değerlendirme; Ankara’nın bu “Aah, ah… Keşke anlaşma daha önce 2010’da olsaydı!” saplantısını işte böyle anlatıyor. Davutoğlu’nun sözlerini duyunca aklıma o yazı geldi… İran’la P+1 arasında nisanda ilk aşamada sağlanan “ön ilke anlaşması” üzerine kaleme alınan yazı; Ankara’da açık yara gibi korunan “2010 hassasiyetini” taa o zamandan kayda geçmiş. İlk anlaşma ardından o kez de Dışişleri Bakanı Mevlut Çavuşoğlu’nun “(P+1 anlaşması) 2010’da İran, Türkiye ve Brezilya ile varılan anlaşma çizgisinden daha geride” dediğini belirterek, “Derin 2010 özlemi Türkiye’nin içinde bulunduğu hayal kırıklığını gösteriyor” diyor özetle ve Ankara’nın bu bağlamda “2010’dan bu yana kaybettiği irtifayı” merceğe alıyor. 2010’da Arap Baharı yaşanmamış… Suriye iç savaşı çıkmamış… Mısır gibi bölge ülkeleriyle “papaz olunmamış”… Pakistan ve Suudi Arabistan’la, “İran karşıtı” bir “Sünni eksen” kurma egzersizlerine girilmemiş… Ve en önemlisi Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın son İran gezisi öncesinde yaptığı üzere Tahran’a “Bölgede hegemonya kurma isteklerinize son verin!” çağrısı yapılmamış; İran’da bu çağrı üzerine Erdoğan’ı “Don Kişot” şeklinde resmeden karikatürlere uzanan bir tepkiler zinciri yaratılmamış… Bu ve bunun gibi bir dizi olay kapsamında anlaşmanın 5 yıl önce yapılması ile bugün arasında gerçekleşmesi arasında “geçmiş zaman olur ki hayali cihan değer!” farklara parmak basıyor “Limes” yazısı. Buradan devam. İ Davutoğlu’nun ‘düş kırıklığı’ Fisk’e göre İran anlaşması Esad’a yaradı. ‘ABD taraf tuttu, İran ve Şiiler zafer kazandı’ ritanya’nın Independent gazetesinin Ortadoğu uzmanı Robert Fisk, İran’la nükleer anlaşmayı “İsrail ve Suudi Arabistan’ın öfkesi pahasına Amerika İran’ın tarafını tuttu” diye yorumladı. Fisk, İran’ın Şah’dan kalma ‘Körfez’in jandarması’ üniformasını giyme yolunda ilerlediğini, Ortadoğu’da depreme hazırlıklı olmak gerektiğini söyledi. “Oğullarını 11 Eylül’de insanlığa karşı suç işlemeye gönderen, Usame bin Ladin’i yaratan, önce Taliban’ı sonra Irak ve Suriye’de Sünni İslamcıları destekleyen, emirleri ile prensleri IŞİD’i destekleyen Sünni Müslüman devletlerin etkili oldukları döneme elvada” diyen Fisk, Washington’ın “Körfez’in dermansız prenslerinden, bağnaz öğretilerinden, (ABD silahlarına para vermedikleri sürece) sinir bozucu servetlerinden ve Yemen’deki berbat iç savaşlarından bıktı. Şimdi gözde Şii İran” yorumunu yaptı. Bayram yapan İranlılar gelecekten umutlu Nükleer anlaşmayı İranlılar balonlar, bayraklarla sokaklara dökülerek, korno çalarak, dans ederek kutladı. Dillerde Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve müzakerelerin yıldızı Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’e sevgi sloganları vardı. 32 yaşındaki Pervane Farvadi, “Öyle mutluyuz ki. Diplomasi işe yaradı. Teşekkürler Cevad Zarif” dedi. İranlı kadın, ABD Dışişleri Bakanı için de “John Kerry’yi de seviyorum” diye ekledi. 75 yaşındaki emekli banka memuru Aslan Recebi “Yeniden doğmuş gibi hissediyorum. Torunlarımın ve gençlerin bizimkinden çok daha iyi bir hayatı olacak” hissiyatındaydı. ABD’den 3 yıl önce İran’a dönen 42 yaşındaki kadın bilgisayar programcısı Giti “Yine ülkeyi terk etmeyi düşünüyordum ama artık kalıp neler olacağına bakacağım. Belki ekonomi değişir ve bu özellikle gençlerin hayrına olur” diye konuştu. Demokratik yollardan seçildikten sonra petrolü millileştirdiği için 1953’te ABD Musaddık sloganı B Hillary’den destek Britanya darbesiyle devrilen Muhammed Musaddık’ı da anan gençler “Musaddık, Zarif, Musaddık, Zarif, sizler İran’ın kahramanlarısınız” sloganı attı. İranlı aşırı muhafazakârların gazetesi “İsrail ve Kayhan’ın başı sağolsun” diye alaya alındı. Ama ardından dini lider Ali Hamaney, müzakere heyetine teşekkür mektubunda “Anlaşma metnini mercek altına almalıyız. Metindeki olası sorunları tespit etmeli ve engellemeliyiz” dedi. Hamaney pürüzü ‘2010 hassasiyeti’ Kerry ile Zarif Suriye’yi uzun uzun konuştu uriye ve Esad rejiminin geleceği konusunda müzakere etme gücüne sahip olanların başında artık İran’ın geldiğini ve muhakkak bu müzakereyi yapacağını, İran Devrim Muhafızları ile Hizbullah’ın İslamcılarla öncephede savaştığını söyleyen Fisk, “İran Obama yönetimini ‘Benim kadar Sünni Vahabi IŞİD’i yok etmek istiyorsan, Esad’ı desteklemelisin’ diye iknaya çalışacak. Konuya hakim Arap kaynaklar Kerry ile Zarif’in Viyana’da bu konuyu uzun saatler konuştuğunu söylüyor. Belki de müzakereler ondan bu kadar uzadı” diyerek ekledi: “Şam’da patlayan şampanyaların sesini duyuyor musunuz?” S el küçük bir heyetle İran’da ken, Fransa Dışişleri BakaM Güvenlik üç gün temaslarda bulunanı Laurent Fabius Zarif’in Konseyi’nin 5 daimi kendisini İran’da davet ettiüyesi artı Almanya (5+1) ile cak. Total’den Renault ve Citroen Peugeot’ya Fransız ğini, davete icabet etme söİran arasındaki tarihi nüksanayii de harekete geçerzünü tutacağını söyledi. Faleer anlaşmanın ardından karşılıklı açılma politikası hemen hayata geçti. Dün ABD anlaşmayı onay süreci için BM Güvenlik Konseyi’ne sunarken, Tahran’a dönen İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif resmen uygulanmasının 4 ay alabileceğini söyledi. Volkswagen’dan Siemens’e Alman sanayii İran’a girmeye sabırsızlanırken, Alman Başbakan Yardımcısı ve Ekonomi Bakanı Sigmar Gabriel bu pazar soluğu Tahran’da alacak. SosSalihi ile Zarif Tahran’da basın toplantısı düzenledi. yal Demokrat lider Gabri Anlaşma BM’ye sunuldu, çıkarma başladı B bius, İran’la anlaşmayı ticari değil stratejik sebeplerden yaptıklarını savunsa da “Ticaret bizim için de İranlılar için de çok önemli” dedi. Fransa İşverenler Federasyonu MEDEF de eylülde İran yolcusu. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, İran’la anlaşmanın IŞİD’e karşı “geniş koalisyona” kapı araladığını belirtti. Lavrov, anlaşma için “IŞİD ve diğer terörist gruplara karşı geniş koalisyonun önündse bulunan çoğunlukla yapay bariyerleri kaldırıyor” dedi. Aslında İran, IŞİD’le savaşta Irak’ta ABD ile gayriresmi işbirliği yapıyor. IŞİD’le savaş Suudi Kralı ile Yemen atışması BD Başkanı Barack Obama, İran anlaşmasını anlatmak için Körfez liderlerini ararken, Suudi Kralı Salman’la Yemen’i de konuştu. Daha önce defalarca Suudi Arabistan’ın Yemen saldırısını durdurması ve çözüm sürecinin başlaması çağrısı yapmış olan Beyaz Saray’ın ‘diplomatik’ açıklamasında “İki lider, Yemen’de çatışmaların bitmesi ve tüm taraflardan Yemenlilere insani yardım ulaştırılmasının aciliyetini Britanya’da TOMA yasağı Türkiye’de TOMA müdahalesiyle karşılaşmadan gösteri yapılamazken, Britanya hükümeti ülkede TOMA kullanımına izin vermiyor. Gerekçe ölümle sonuçlanabilecek yaralanmalara yol açması ve kamuoyunun güvenine zarar vermesi. Tartışma, Londra’da 2011’de çıkan isyan sonrası polisin TOMA ihtiyacına hükmetmesi ve Osmanlı kökenleri olan Londra Belediye Başkanı Boris Johnson’ın Alman polisinden 2. el 3 TOMA almasıyla başladı. Bunların kullanılması için izni gereken İçişleri Bakanı Theresa May, dün parlamentoya hitabında, Britanya anakarasında TOMA kullanılmasına izin vermeyeceğini açıkladı. Britanya işgalindeki Kuzey İrlanda’da ise TOMA kullanılabiliyor. Kadın bakan “TOMA’ların etkinliği kısıtlı ama tıbbi kanıtlara göre ciddi yaralanmalara yol açıyorlar. Kullanılmaları, polisin imajını bozar ve kamuoyunun polise duyduğu güvene zarar verir” dedi. Britanya polisi genelde silahsız biçimde yayan devriye geziyor. Guardian’dan Farsça başyazı ritanya’nın önde gelen gazetelerinden Guardian, nükleer anlaşmanın ardından 94 yıllık tarihinde ilk kez Farsça başyazı yayımladı. “Diplomasinin zaferi” başlıklı yazıda, anlaşmanın “dünyanın en büyük medeniyetlerinden birinin uluslararası topluma geri çekilmesi umudu sunduğu” belirtildi. A B görüştü” denildi. İran’la nükleer anlaşmayı yorumlayan Suudi bir yetkili ise “İran bölgedeki ülkelerden tepki çekecek sorunları kışkırtmak yerine, kaynaklarını gelişim ve halkının konumunu iyileştirmeye yönelik kullanmalı” çıkışını yaptı. BAE’den bir yetkili de “İran’ın Irak, Suriye, Lübnan ve Yemen gibi ülkelerin içişlerine karışmaya son vermesini’ istedi. ABD Savunma Bakanı Ash Carter bölgeye gidiyor. Japonya askeri güç oluyor Çin ile bölge ülkeleri arasında toprak sorunları kaynaklı gerilim tırmanırken, Japonya Başbakanı Şinzo Abe ülkesinin askeri rolünün genişletilmesi önergesine parlamento komisyonundan onay aldı. Japonya’nın 2. Dünya Savaşı sonrası benimsediği pasifist anayasayı delme arayışındaki Abe ordunun ülke dışında muharip görev yapmasını engelleyen yasağın, saldırıya uğrayan müttefiklere destek gerekçesiyle kaldırılabilmesini istiyor. Ancak önerge dün muhalefetin itirazları ve parlamento önünde halkın protestolarıyla karşılaştı. C M Y B