Katalog

Pazar 28 Haziran 2015 haber EDİTÖR: SERKAN OZAN 12 EFSANEVİ MÜZİSYEN JOAN BAEZ’DEN GRUP YORUM’A DESTEK Bir sabah karabasana uyanmak iliyorum, hepinize, hepimize gına geldi. Türk mutfağıyla ünlü bir lokantada yemek yiyen turistin, garsona “Oğlum bana bir bardak su. Ama n’olur patlıcansız olsun” demesi gibi biz de neredeyse “Haydi sohbet edelim ama n’oooolur koalisyonsuz olsun” diyecek haldeyiz. Ve ne çare ki o sohbet koalisyonsuz olmayacak. Olmasın da… Türkiye’nin yakın geleceğinin belirlenebileceği bir eşikten geçiyoruz. Peki, bu nasıl bir “yakın gelecek” olacak? Koalisyonlar üstüne gönlümüzden geçenleri sıralayıp onlara sözüm ona ağır yorumlar döktürüyormuşçasına kılıflar bulmanın pek anlamı yok. AKP’yi dışarıda bırakacak bir hükümet formülünün hiçbir olanağı ve olasılığı kalmadı. Dört partili parlamentodan çıkabilecek hükümet formülü de ikiye indi: AKP CHP ve AKP MHP. Üçüncü seçenek erken seçim. Peki, hangisi? HHH Gözlediğim, izlediğim kadarıyla koalisyon hazırlıkları üstüne ser verip sır vermeyen, rengini, eğilimini, yönelimini belli etmeyen tek parti var: AKP. Bu siyaseti bezirgânca yöntemlerle yürüten ve bunu iyi beceren bir parti için bir başarı sayılmalı. Buna karşılık CHP ve MHP kanadı henüz resmi konuşmalar başlamadan, zikzaklar da çizseler bir koalisyonda yer alma eğilimlerini belli ediyorlar. Özellikle de MHP. Ağır toplardan Ümit Özdağ, AKP ile koalisyonun önündeki olası engelleri temizliyor. Kırmızı çizgileri pembeleştiriyor, hatta kimilerini siliyor. Ardından bizim kaptan Can Dündar ile Ankara Büromuzun elebaşılarından oluşan bir heyeti kabul eden Devlet Bahçeli, AKP ile pazarlığın önünü tıkayan cümleler kuruyor. Bence her iki MHP’li de koalisyon kapısını kapatmadan ama çok hevesli görünüp pazarlık gücünü zayıflatmadan AKP’den gelecek teklifi bekliyorlar, ama oyun dışında kalmamak için de ha bire top çeviriyorlar… Aynı cümleleri CHP için de kurmak mümkün. Ünlü 14 maddelik ilkelerden vazgeçmeden ancak 14 ilkeyi ödünsüz savunup koalisyonun önünü tıkamayacak bir üslupla AKP kanadından gelecek teklifi bekliyorlar. Yani onlar da şimdilik oyun dışında kalmamak için tribünlere çekilmiyor, saha içinde top çevirmeyi tercih ediyorlar… HHH Sandığa gidip oyunu kullanmış ve böylece yurttaşlık ödevini yerine getirmiş sayılan bizler, bu ikiye inmiş koalisyon olasılıklarını tribünden seyredip “Bakalım hangisi olacak” gibi pasif bir seyircilikle yetinebilir miyiz? Her iki olasılık sahiden eşdeğer mi? CHP’yi AKP ile bir koalisyonda görmek istemeyen, o yüzden de CHP yönetimine parmak sallayıp “Sakın haaa” diye öğütler veren, AKP ile koalisyon yaparsa eriyip biteceğine, bir dahaki seçimde barajın altında kalacağına ilişkin kehanetler savuranlar var. Bu tavrın, bu sözüm ona siyasal analizin pratikte tek anlamı var: AKPMHP koalisyonu… AKP ve MHP öyle mi? Her ikisinin de kılcal damarlarında milliyetçiliğin ırkçı soslara da bulanmış izleri capcanlı yaşıyor. Ermeni müzisyen Tigran Hamasyan’ın Ani harap ve anıtkentinde konser vermesinden “milli ve ırksal hisleri” tahrik olup “Biz de Ermeni avına mı çıkalım” diye soran, sorabilen Kars Ülkü Ocakları Başkanı ile birkaç gün önce Van’da yaşanan hafif depremin ardından “Bize oy vermeyen Van yıkılsın inşaallah” diyen AKP’li yaratıklar arasında ideolojik ve siyasal bir uçurum yok. Onlar yakın akraba… Onlar 1993’te Sivas’ta Madımak Oteli’nde ülkenin yüz akı aydınları yakarken de kol kola, omuz omuzaydılar, 1978’de Kahramanmaraş’ta Alevileri topluca öldürürken de… Bir MHP AKP koalisyonuna uyanmak bir sabah karabasana uyanmak demek. Böyle bir koalisyonun değirmenine dolaylı ya da dolaysız su taşıyanları da içine çekip kavuracak bir karabasana… Bu ülkenin yakın geleceği için tahmin edilemeyecek kadar yakıcı… Yarın, yetmezse öbür gün de devam etmeye değecek kadar yakıcı… B Halktan korktukları için yasak koyuyorlar G 22. İstanbul Caz Festivali’nde vereceği konser için Türkiye’ye gelen Joan Baez, ‘Yasaklamak acizliktir’ dedi eldi, kentte fırtına gibi esti. Sultanahmet, Ayasofya, Topkapı, Yerebatan Sarayı, Boğaz, Kapalı Çarşı, Arasta, Sinan’ın hamamı... Üç gündür dilim dışarıda, ona yetişmeye çalışıyorum... O, Joan Baez. İKSV’nin 22. İstanbul Caz Festivali’nde 1 Temmuz konseri için önceden geldi. “İlk kez bir konser öncesi bunca sevdiğim kentte, birkaç boş günüm var. Üstelik bu kez oğlum yanımda, onun ilk gelişi. İkimiz de çok heyecanlıyız” diyor... Oğlu, aynı zamanda orkestranın perküsyoncusu Gabriel Harris.. Ona bu çooook sevdiği kentin her yanını göstermek istiyor. Gelişleri hafif maceralı oldu. Gitarını zor buldu. Ertesi sabah bavuluna kavuştu. Perşembe akşamı bir balıkçıda soluğu alıp Sultanahmet sokaklarına vurduk kendimizi. Cuma günü güzel güzel “turizm” yaparken birden GÜMMMM! Gazeteleri gördü, haberleri sordu ve Grup Yorum’un İstanbul konserinin İstanbul Valiliği’nce iptal edildiğini öğrendi! Yasağı öğrenince, sözcüğün tam anlamıyla çıldırdı. Konserin neden yasaklandığını bir türlü anlamıyor. Tekrar tekrar valiliğin yasaklanma gerekçesini anlattım. Anlamıyor. “Toplumun tepkisine yol açarak infiale yol açabileceği; kitlesel, toplumsal tepki ve provokatif eylemlere mahal verebileceği şeklinde duyumlar olduğu” gerekçesini İngilizceye çeviriyorum. (Bu bozuk Türkçeyi çevirebilene aşkolsun!) Yine Grup Yorum üyelerinden İnan Altın’la bir araya geldi. (Fotoğraflar: CAN EROK) Özgürlük, eşitlik ve dayanışmanın sesi ’lı yıllarda, ilk gençliğini, ikinci, üçüncü, dördüncü ya da sonuncu gençliğini yaşayanlar Joan Baez’i tanımışlardı. Onun şarkılarıyla yeryüzü dediğimiz bu mucizenin güzelliklerine gönül veriyor; onun şarkılarıyla sömürüye başkaldırıyor; onun şarkılarıyla yeryüzündeki yalanlara, kötülüklere isyan ediyor; onun şarkılarıyla âşık oluyor; onun şarkılarıyla gülüyor, ağlıyor, öfkeleniyor, umutlanıyor ya da savaşlara, ölümlere, haksızlıklara, eşitsizliğe ve şiddete direniyorduk… Bu pırıl pırıl, ışıklı, duru mu duru soprano sesli genç kız, ne opera sahnelerindeki sopranolara ne de pop konserlerin starlarına benziyordu. O herkese, 60’lı yılların gençlerine benziyordu. Meksikalı babasından aldığı koyu renk teni, İskoçyalı anasından aldığı açık renk gözleri, beline dek inen simsiyah saçları, boynundaki, bileğindeki boncukları, yalınayakları ve yanından hiç ayırmadığı gitarıyla göçmen misali, neyi yaşıyor, neyi hissediyorsa onu söylüyordu. İlk profesyonel konseri, 1959’da: Newport Folk Festivali’ndeydi... HHH 20. yüzyılın ikinci yarısında ne yaşadıksa, ne hissettikse, onun bir yerinde Joan Baez vardı. Yaşananlarla, onun söylediği şarkılar örtüşüyordu. Daha güzel daha mutlu, daha aydınlık bir dünyanın mümkün olduğu umudunu bize veriyordu. Bu umudu güçlendiren, yayan, paylaşan öyküler anlatıyordu. O günden bu yana, yüzlerce kayıt … Beş kıtada yüz binlere varan kitlelere verilen konserler…. Satışı milyonları geçen “Altın Plaklar”… Ödül üzerine ödüller… O günden bu yana Martin Luther King’in yanı başında, sonra onun izinden yürünen yollar... 50 yıl önce bir mayıs sabahı Selma’dan Montgomery’ye siyahların vatandaşlık hakları için Alabama’da yola çıkmıştı... O gün Grupla buluştu anlamıyor. Valinin işi provokasyonu önlemek değil mi diye soruyor. Sonunda tutturdu, illaki beni onlarla buluştur diye. Buluşturdum. Grup Yorum’un bir bölümü Çağlayan’da Adalet Sarayı’nın önünde, bir başka bölümü Bakırköy’deki konser alanında oturma eyleminde olduğundan, İnan Altın ve Vahap Kucur’la buluştuk. Biz de Ayasofya’nın önünde oturup sohbete daldık. Joan Baez, internetten onların şarkılarını dinleyince, İzmir ve Adana konserlerindeki o muhteşem kalabalıkları videodan izleyince, “Şimdi anladım” dedi. “Bu kentin yöneticileri yoksa ülkenin mi demeli Sürpriz olur mu? halkından korkuyor. Onun için yasaklayıp duruyorlar. Yasaklamak acizliktir.” Joan Baez müneccim değil ama ne de olsu vicdan sahibi. Daha geçen ay Berlin’de Uluslararası Af Örgütü’nün “Vicdan ve Bilinç Elçisi” Ödülü ona verildi. Grup Yorum’a, dayanışma, destek ve direnç mesajları ilettikten, gençlerden ayrıldıktan bir saat sonra, yasağın kalktığı haberini alacaktık. O haberi alınca müthiş keyiflendi ve Grup Yorum elemanlarına bir haber uçurdu: “Hiç belli olmaz bu pazar konserinizde size bir sürpriz yapabilirim!” Hep diyor ya: “Dayanışma, benim zenginliğim, sesim özgürlüğümdür” diye... 60 iye’de Joan Baez’in Türk edikleri m v e s e v ri le ik d v se urizm, Grup Yorum, Kardeş Türküler arasında bir dişçi ziyareti (Teşekkürler Ali), bir iki giysi edinme (Teşekkürler Nermin) İstanbul kazan, biz kepçe... Bu arada ben de boş durmuyorum elbet, bir iki soru soruyorum. Türkiye’de en çok sevdiği ve en sevmediği üç şey? “Sevdiklerim üç değil çok” deyip beşte karar kılıyor: 1) İnsanlarınız 2) Antik Efes 3) Masaların üstünde dans etmek 4) Tuzda pişmiş balık 5) Erdoğan’ın yemek masasına, iftar sofrasına insanların gösterdiği tepki... Sevmedikleri şöyle: 1) Kürtlerin itilip kakılması 2) Dünyanın her yerinde olduğu gibi burada da Romanların iteklenmesi, kültürlerinin yok sayılıp, anlaşılmaması. 3) Erdoğan’ın yeni yemek masası. Bunları öyle bir kesinlikle söyledi ki, şaşa kaldım. Peki, hiç mi kuşkusu, acaba dediği, tereddüt ettiği yok... “Var” dedi ve ekledi: “Tuzda balık iyi pişer mi pişmez mi? Bir de Erdoğan o yeni sarayında kaybolur mu kaybolmaz mı? Ya da ne zaman kaybolur?” Anlaşıldı! Obama’nın yok diye kıskandı, ondan böyle konuşuyor. Konuyu değiştiriyorum. Bana mutluluğun resmini, (pardon) tarifini yapar mısın Joan Baez? “Sabahleyin, rüzgârda hışırdayan, salınan ağaç dallarının tepesindeki yatağımda uyanmak, etrafımda kuşların daldan dala konduklarını görmek, ağaç evimi yerli yerinde tutan halatlar üzerinde minik sincapların yarışını izlemek...” Bakmayın “Ağaç evim” dediğine. Gördüm orayı. San Fransisco’nun güneyindeki bir banliyöde, evinin dev Erdoğan o yeni sarayında kaybolur mu? T l İstanbu kazan e biz kepç bahçesinde, dev ağaçların tepesinde bir platform, bir fakirhane. Damı falan yok. Koca bir merdivenle çıkıp iniyor; kimi zaman da düştüğü oluyor. Ama orada çok mutlu. Soru ve yanıtları sürdürüyoruz. “14 yaşımdaydım ve dünyanın ne halde olduğunun farkındaydım. Yeni yeni şarkı söylemeye başlamıştım. Ve o günden beri hayatta tam ne olduğunu bilmesem de bir misyonum olduğunu hissediyordum. Büyürken, şiddet karşıtı kişisel inancım ve bilincim gelişti. Şiddetti dışlama disiplini ve şiddete karşı örgütlenme içimde kök saldı. Böylece misyonum berraklaştı. Müziğimle şiddeti dışlama eylemi bütünleşti.” “Her zaman ve hâlâ, benden daha az şanslı olan insanlara empati duydum. Yoksullara, açlara, ezilenlere, sömürülenlere, baskı görenlere haksızlığa uğrayanlara ... Kimilerinin hayatlarını değiştirme ya da etkileme nimetine kavuştum. “En büyük mücadeleyi, ahlakı bir yana bırakılım insanları, örgütlü şiddet dışılığın, örgütlü şiddetten çok daha pratik olduğu konusunda eğitmekte verdim.” Joan Baez’la 1985’ten beri arkadaşız. O gün bugün dünyanın çeşitli yerlerinde buluşuyoruz. Muhteşem bir iç huzuruna sahip olduğuna inanıyorum. Sürekli çalışmasına, üretmesine, insan hakları mücadelesine ve kahredici dünya hallerine, nice hoyratlığa karşın, kendisiyle barışıklığına hayranım... Nedir bu iç huzurunun sırrı? “Benim gibi aydınlanmamış birine göre, iç huzuru akıcı, kaygan bir şey. Bir gün var, bir gün yok... Bir bakıyorsun o iç huzuru, ertesi gün, aptalca saçma sapan küçücük bir şey yüzünden yerini endişeye, çelişkilere, gerilime, krize bırakmış... Meditasyon yapıyorum. Meditasyon huzurlu dönemlerin daha uzun sürmesine yarıyor... Tanrı’ya şükürler olsun ki, resim yapmakta, dans etmekte ve şarkı söylemekte sonsuz bir sevinç, bir meydan okuma, ve itici güç buluyorum.” İç huzuru Hayattaki misyonu Mutluluğun tarifi bugün sürdürüyor yürüyüşünü... 1950’lerin “Çıplak Ayaklı Madonna”sı; 60’ların “Folk Şarkıları Kraliçe”si; 70’lerin savaş aleyhtarı, “protest sanatçısı”; 80’lerin İnsan Hakları Sözcüsü… 2000’lerde şiddete karşı durma misyonunu sürdürüyor. O günden bugüne, Hanoi’de, bedeninin Amerikan bombalarına siper etmesi… Şili’de, Arjantin’de, Nikaragua’da diktatörler karşı duruş.… Arjantin’de Plaza de Mayo Anneleri’nin yanında… ABD’de kendi ülkesinde nükleer silahlanmaya direnişi, ölüm cezasına karşı mücadelesi... Bosna’da, Afganistan’da, Irak’ta işgal kuvvetlerin şiddetine karşı duruşu… Bugün hâlâ bir referans, bir örnek oluşturması ... HHH Joan Baez’in meslek yaşamı bunca uzun yıllar sürebildiyse, bunda şarkı söylemekle toplumsal bilinci birbirinden hiç ayırmamasının rolü büyüktü. Doğuştan sahip olduğu pırıl pırıl berrak sesiyle başlangıçta biraz Harry Belafonte, biraz folk kraliçesi Odetta tarzında şarkılar söylüyordu. Geleneksel baladlar, blues’lar, ninniler... Kendi üslubunu bulmakta hiç gecikmedi. Ve o biçeme hep sadık kaldı. O bir öykü anlatıcısıydı! Daha baştan kararını vermişti o, folk şarkıcılığı geleneğini sürdürecekti. Hem kendi bestelerini, hem de Pete Seeger, Woody Guthrie, Phil Ochs, Bob Dylan gibi olağanüstü müzik insanlarının da bestelerini, şarkılarını seslendirdi... Kendi bestelerini de sayısız şarkıcıya emanet etti. Meslek yaşamı boyunca sadece kendisiyle yarıştı... Müzik dünyasındaki misyonuna son yıllarda genç folk müziği sanatçılarına fırsat yaratmak gibi bir misyon ekledi. “Sesim, benim özgürlüğüm. En büyük zenginliğim ise dayanışmadır” diyen Joan Baez bir kez daha ülkemizde. Hoş geldi; sefalar getirdi... C M Y B