Katalog

Pazar 21 Haziran 2015 dizi EDİTÖR: AYŞEGÜL ÖZBEK 28 Şubat döneminde kilit rol üstlenmişti. O dönem için şöyle diyecekti: Ben, Türkiye diyeceğimiz o arabanın sürücüsüydüm. 28 Şubat keskin bir virajdı. Arabayı yani Türkiye’yi yani demokrasiyi devirmedik ‘Keskin viraj’ın kilit ismi: Demirel 1 90’lar ve ‘Kurtar bizi baba’ emirel siyasete dönmüştü. Peki askerlerle hesaplaşacak mıydı? “Hayır” diyordu. Öyle ki Turgut Özal’ın oğlu Ahmet Özal’ın da ortak olduğu Türkiye’nin ilk özel kanalı Magic Box’ın boykot edilmesine ilişkin parti içindeki önerilere “Hayır beyler, medya ile kavga olmaz” yanıtını veriyordu. 1989’da Evren yerine Özal cumhurbaşkanlığı makamına oturduğunda, siyasetteki en önemli ve vefasız rakibi ile arasındaki soğukluk sürüyordu. 1991 genel seçimleri Demirel’in zaferi ile sonuçlandı. Yeni lakabı “baba”ydı. “Kurtar bizi baba” sloganı ile biçimlenen kampanya sürecinde Türkiye ilk kez ekose ceket ve kravatsız Demirel imajı ile tanıştı. Seçimin birinci partisi olmayı başarmıştı. Demirel kilo vermiş, sportmen hal ve tavırları ile “yıkılmadım, ayaktayım” imajı ile başarmıştı. Seçim kazandıran iki önemli vaadinin halkta karşılık bulduğu anlaşılıyordu. Birincisi daha demokratik bir Türkiye idealini sembolize eden “şeffaf karakol”, diğeri de yanıbaşından ayırmadığı genç ve alımlı iktisat profesörü Tansu Çiller tarafından açıklanan “iki anahtar” formülüydü. Kıran kırana kavga ettiği İsmet İnönü’nün oğlu Erdal İnönü ile koalisyon ortağı oluvermişti. 1.5 yıl başbakanlık yaptıktan sonra Turgut Özal’ın ansızın vefat etmesi ile Süleyman Demirel’in önünde Çankaya’ya çıkma fırsatı gelmişti. İnönü’nün de “oluru” ile 1993 yılında Türkiye’nin 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’di. Demirel cumhurbaşkanlığı makamına seçildiği andan itibaren siyasetle arasına mesafe koydu. Tansu Çiller’in DYP’nin liderliğine ve dolayısıyla başbakanlık makamına gelmesi ile birlikte Türkiye’nin öncelikleri demokratikleşme, ekonomiden “terörle mücadeleye” doğru evrildi. Tanıl Bora’nın deyişiyle Demirel’in 4. dönemi başlıyordu. 1995’te Refah Partisi’nin seçimlerden birinci parti olarak çıkması ve sonrasında DYP ile kurduğu koalisyon ortaklığında bu tavrı daha da belirginleşti. Kurduğu parti iktidar ortağı olmasına karşın Demirel, MGK’nin Kırmızı Kitabı’nda “tehlike” olarak görülen akımlar arasında sayılan “irtica” tehdidi konusunda duyarlıydı. Aslında meselesi askerlerin irtica tehlikesi karşısındaki duyarlılığının demokrasi üzerindeki baskısıydı. 28 Şubat sürecinde Demirel kilit bir rol üstlenmişti. 28 Şubat belgeseli için kendisiyle yaptığımız söyleşide, “Ben Türkiye diyeceğimiz o arabanın sürücüsüydüm. 28 Şubat çok keskin bir virajdı. Araba bu viraja daha önce üç kez gelmiş ve devrilmişti. Bu defa patinaj yapsa da arabayı yani Türkiye’yi yani demokrasiyi devirmedik” diyecekti. 16 Mayıs 2000 tarihinde Cumhurbaşkanlığı makamındaki görev süresi doldu. Yeniden Güniz Sokak’taki evine döndü. Siyasi vizyonunu geride bırakmış, konumunu yeniden “bir bilen” olarak belirlemişti. Evini ziyaret ettiğimizde insanların hâlâ kuyrukta beklediğini, Demirel’in o muazzam hafızası ile herkesi tek tek tanıdığını ve sıcak iletişim kurBİTTİ duğunu görebiliyorduk. 8 2 Eylül 1980’de gerçekleşen askeri darbe Türkiye’nin miladı oldu. Askerler darbe süreci ile kısıtlı olması muhtemel bir konjonktürü kalıcılaştırmak ve yapısal hale getirmek için yepyeni bir anayasa hazırladı. 1982 Anayasası, askerlerin tahayyül ettiği Türkiye modelini kuracaktı. Bu modelde “eski” siyasi partiler ve liderleri yoktu. Söz ve ifade özgürlüğü, örgütlenme hakkı yoktu. Siyaset halkın elinden alınıyor, elitler tarafından sürdürülmesi isteniyordu. Hal 28 Şubat sürecinin başlamasına sebep olarak gösterilen konulardan biri olan Susurluk olayı ile ilgili olarak 22 Aralık böyle olunca gençliğin ve toplumun ge1996’da, dönemin Cumhurbaşkanı Demirel, siyasi parti liderleri Deniz Baykal, Mesut Yılmaz, Necmettin Erbakan, Tansu niş kesimlerinin depolitizasyonu sağlan Çiller, Bülent Ecevit ve Muhsin Yazıcıoğlu ile toplantı yaptı. (AA) mak istenmişti. Toplum mühendisliğibu zor dönemde de onunla hareket ediarabada Doğru Yol Partisi’nin kurulmadara gelen ANAP ve lideri Turgut Özal nin bu en uç hali kimlikleri, ideolojileyordu. “46 Ruhu”nun verdiği tecrübe ile sına karar verildi. Partinin adını Biga yo işi yokuşa sürmüş ve referandumla karari, farklılıkları bütünüyle reddediyordu. lunda dümdüz bir yolda ilerlerken aldırı halkın vermesi gerektiğini ilan etmişTürkİslam Sentezi denilen bir “çimento yeniden siyasete dönüleceği günler için hazırlık yapıyordu. ğı ilhamla Demirel koydu. “Doğru Yol” ti. Yasakların kaldırılması için sürdürüları” vardı. Türk, Kürt bu paydada buluolsun dedi. Parti 23 Haziran’da kurullen kampanya ile birlikte Demirel yenişamaz mıydı? ‘Bavulları hazırlayın’ muştu. den seçim meydanlarındaydı. Bu sürecin sembol isimleri ise 12 Eylül İlginçtir, 12 Eylül darbesinden sadeöncesi halkın sevgilisi ve muktedir olan Bu faaliyetlerin bedeli Demirel ve arSiyaseti yeniden dizayn ce birkaç gün sonra kapatıldığı o kampı ama Cuntanın lideri Kenan Evren tarakadaşları için 2. sürgün dönemiydi. Çafından “tencereyi pislediler” diye aşağıDemirel ve arkadaşları Zincirbozan’da telefonla arayarak “Askerler kuracaklanakkale Zincirbozan Kampı’na gönderirı hükümette bana da bakanlık teklif etlanan siyasi parti liderleriydi. Hepsine seminerler, toplantılar ve uzun sohbetlen Demirel’e “bavulları hazırlayın” hati. Ne dersiniz efendim kabul edeyim mi” siyaset yasağı getirilmişti. Bu liderlerlerle siyasete hazırlanıyordu. Askerler berini Gazeteci Yavuz Donat vermişden Ecevit tasarruflarının CHP’lileri etki ti. 120 gün sürecek bu sürgüne Necise önlerine gelen siyasi partilerden risk diyerek icazet alan Demirel’in müsteşarı Özal şimdi yasağı savunuyordu. Refelememesi için CHP liderliğinden ayrıldıli bulduklarını kapatıyor, uzun listelermettin Cevheri’nin Mercedes’i ile giden ğını duyurmuş ve darbeye karşı muhale Demirel’in yanında Nahit Menteşe, Sale parti kurucularını veto ederek siyaseti randum sonuçlandığında eski liderler kıl payı bir oranla (yüzde 51) siyaset yapma fete geçmişti. Açıklamaları ve basına dö dettin Bilgiç vardı. yeniden dizayn etmeye çalışıyordu. nük demeçleriyle darbeciler için sıkınBu dönemde Demirel’in adı “bir bilen” hakkına sahip oldu. Demirel Doğru Yol tı yaratıyordu. Sık sık mahkeme ve ceza Yeni parti, Doğru Yol olmuştu. Siyaset yasakları ve sansür ne Partisi’nin başına geçip “Bismillah” dediğinde ise Özal karşı hamle ile erken seevlerinin yolunu tutmuştu. Erbakan ve deniyle kamuoyunda adları bile telaffuz 1983’te siyasi partilerin kuruluşuna çim kararı aldı. Yüzde 49’luk hayır oyTürkeş Mamak Askeri Cezaevi’nde kaledilemeyen eski liderler içinde sadece izin verilmiş ve AP geleneği de Büyük larına güvenmişti. Yüzde 35 ile yeniden mış ve sonra sessizliğe geçmişti. Demirel, Nazlı Ilıcak’ın kaleminden kaTürkiye Partisi’ni kurmuştu. Askerler tek başına iktidar koltuğuna oturdu. Demuoyuna mesajını bu müstear adla duhem bu partiyi kapatıyor hem de AP ge46 ruhu mirel bu seçimi şöyle yorumluyordu: yurabiliyordu. leneğinin önderlerini enterne ediyordu. Süleyman Demirel ise parti tabanı ile 1987 yılına gelindiğinde Demirel ve di “Referandumda bize verilen hayır oylaDemirel yolculuk sırasında arabada, “Yerı sadece onun oyu değildi. Çeşitli yerlerolan ilişkilerini hiç kesmeden Güniz Soğer liderler açısından tarihi bir eşik geniden parti kuracağız. Bir değil iki parden gelen oylardı. Özal bu dönemde korkak’taki evini adeta bir çekim merkezine ti kuracağız. Kapatacaklar, hemen arkaçilmek zorundaydı. Siyaset yasaklarının kuyu kullandı. Türkiye’de yeniden kan dönüştürmüştü. Kendi deyimiyle, birlik sından yenisi kurulacak” diyordu. 2 Hakaldırılması demokrasinin bir gereğiygövdeyi götürür gibi korkuyu kullandı.” te siyaset yaptığı insanların yüzde 98’i ziran günü AnkaraÇanakkale yolunda, o di. 1983’teki seçimlerde tek başına ikti D Ekose ceketli ve kravatsız Çankaya dönemi Demirel’in çevirdiği o şiir Demirel’in 4. dönemi Babalar Gününüz Kutlu Olsun. Opr.Dr. Mehmet ÖZCAN Keşan Belediye Başkanı ürkiye demokrasi tarihinin neredeyse yarısına hükmeden, günahı ve sevabıyla bu dönemin belki de en önemli ismi olan Demirel şimdi anılarda yaşayacak. Sözü bir şiirle bitirelim. Demirel iyi bir şiirseverdi. Cüneyt Arcayürek, “Baba’sının Kızı” kitabında Demirel’in Alfred Tennyson’un bir şiirini Türkçeye çevirdiğini anlatır. Demirel’e vedamız çevirdiği o şiirin dizeleriyle olsun. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi “İnsanın görebileceği kadar uzak geleceğe, Alabildiğince ötelere baktım. Dünyayı bütün mucizeleri ile düşledim. Uğultularla dolu cennete kulak verdim. Mavi okyanuslarla boğuşan kudretli donanmaları, Dünya Devletleri Hakan Çelik’in konuğu Nihat Zeybekçi Birliği’ni ve insanlığın meclisini, Savaş davullarıBUGÜN 10:00’DA nın sustuğunu, bayrakların indiğini, Seçim sonrası gelişmeleri Hakan Çelik soruyor, Ve her şeyin üsNihat Zeybekçi ekonomi hakkında merak edilenleri cevaplıyor. tüne serin ve tattv.cnnturk.com/haftasonukeyfi twitter.com/haftasonukeyfi lı bir çiğ düştüğünü twitter.com/hakanchelik görür gibi oldum.” T HAFTA SONU KEYFİ C M Y B