Katalog

DUNYA Pazar 5 NİSAN 2015 Ferguson polisinden ırkçı mesaj ABD’de polisin silahsız siyahları öldürmesine öfkenin patladığı Ferguson’da polisle yargının ırkçı yazışmaları yayımlandı. ‘Nadir bulunan bir foto’ yazısının altında Reagan’ın maymuna süt içirmesi için “Obama’nın bakıcılığını yapıyor” deniyor. EDİTÖR: GÜLRİZ ERGÖZ TASARIM: BETÜL BERİŞE Yermuk IŞİD kontrolünde IŞİD’in Suriye başkenti Şam’ın eteklerinde yer alan Filistinli mülteci kampı Yermuk’un yüzde 90’ını ele geçirdiği iddia edildi. IŞİD ile Nusra 18 bin sivilin kaldığı kampa çarşamba girdi. TÜRKİYE Erdoğan 7 Nisan’da İran’ı ziyaret ediyor Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Yemen üzerinden sözlü savaş açtığı İran’ı 7 Nisan’da ziyaret edeceğini açıkladı. Erdoğan’ın 4 yıl sonra gerçekleşecek Tahran ziyaretinde İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve dini lider Ali Hamaney ile görüşeceği, ayrıca iki ülke arasında Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi düzenleneceği belirtildi. “Ziyarette ikili ilişkiler tüm boyutlarıyla ele alınacak, bölgesel ve uluslararası konularda görüş teatisinde bulunulacak” denildi. Erdoğan, Suudi Arabistan öncülüğündeki Sünni cephenin Yemen saldırısına destek açıklarken “İran bölgeyi domine etmeye çalışmaktadır. Buna izin verilebilir mi? Bu durum bizi ve Körfez ülkelerini rahatsız ediyor. İran Suriye, Irak, Yemen’den çekilmeli” gibi sözler sarf etmişti. Buna sert yanıt veren Tahran’dan “Erdoğan gelmesin” çağrıları da yükselmişti. Kenya’nın üstüne Eşşebab çöktü usra’nın Suriye’de, IŞİD’in Suriye, Irak, Libya, Tunus’da, Boko Haram’ın Nijerya ve komşularında işlediği katliamlar derken, bu kez Somali’deki Eş Şebab Kenya’yı tümüyle kana bulamakla tehdit ediyor. Perşembe günü Somali sınırındaki Kenya’nın Garissa Üniversitesi’nde 142’si öğrenci 148 kişiyi öldüren Eşşebab, dün de Kenya’yı kan denizinde boğacak uzun ve korkunç bir savaş tehdidi savurdu. 17 nilgun@cumhuriyet.com.tr w Kenya’da kampus katliamı yapan Eşşebab, saldırıları devam ettireceği, kentleri kan gölünde boğacağı tehdidini savurdu Molla Gerçekçiliği AKP Hayalciliği... üyük Şeytan ABD” ile “şer ülkesi İran” arasında “ilke anlaşması”nı olanaklı kılan dinamik, iki yanda da diplomatik gerçekçiliği öne çıkaran liderler oldu. ABD’de Obama ile Kerry... İran’da Hamaney destekli Ruhani ile Zarif. Washington yönetiminde görev alan Daily Beast yazarı Leslie H. Gelb özetle bunu söylüyor. “(İsviçre’deki) görüşmelerin kazananı, Washington’da da, Tahran’da da gerçekçiler ve pragmatistler oldu” diyen Gelb ekliyor: “Kaybedenler ise şahinler ve ideologlar! Şahinler, gerçekçilikten uzak biçimde İran’ın tamamen teslim olmasını istedi. Pragmatikler, şekillenen paktı tatmin edici buldu…” Tahran’da bulunan ve İsviçre’deki müzakere heyetini tanıyan diplomat bir dostum, “Olayın püf noktası tam da bu!” diyor, “‘Büyük Şeytan’ retoriğini, ulusal çıkarları için bugün İran tarihe gömmekte tereddüt göstermiyor. Reagan pragmatik gerekçelerle vaktiyle Gorbaçov’la nasıl yakınlaşıp duvarı yıktıysa, Obama da Ortadoğu’daki İran duvarını yok etmenin savaşını veriyor…” Tahran “pragmatizmi”, o kadar ön plana almış durumda ki, Beyaz Saray bahçesinde Obama’nın “ön anlaşma” konuşması bugün canlı olarak İran devlet televizyonunda verilebiliyor. “Bölgesel güç İran” ile süper güç, bu çok keskin “gerçekçilik virajı”na girmişken, Ankara’nın dış politikadaki hayalcilik çukurundan çıkamadığını görüyoruz. ABD’nin Ortadoğu’da “Sünni kartı”na geçmişte olduğu denli abanmayacağı ayan beyan ortadayken Ankara’nın “Sünni liderlik” için önüne gelenle çatışması, “mezhepçi dış politika” zaafına düşmesi ve “Yeni OsmanlıcılıkYeni Türkiye” ideolojilerine saplanması… iç politikada olduğu gibi dış politikanın da “gerçekçilik sınırlarının” çok uzaklarına savrulmasına yol açtı. Pragmatik temelden tümüyle yoksun bu hayalci politikalar nedeniyle iyot gibi açıkta kaldık (bknz. “değerli yalnızlık”) ve yakın zamana dek demirbaş ilişkilerimiz olan İran gibi bir ülkeyle tamamen ters düştük. Erdoğan’ın Yemen üzerinden İran’a meydan okuyan son sözleri hatırlarda. Bunu İran’dan arkaya arkaya gelen “Buraya gelme!” uyarıları izledi. Çerçeve anlaşması sonrasında İsviçre dönüşü ülkesinde kahraman gibi karşılanan Dışişleri Bakanı Zarif sonunda öyle ki, T.C. Cumhurbaşkanı’na “Stratejik hatalar ve hırslı politikalarla bölgede onarılmaz hasarlara neden olanların… kapasitelerini barış, huzur için kullanmaları iyi olur” diyecek noktaya geldi. N “B ‘Halifelik kurdurmam’ Eylül 2013’te Kenya başkenti Nairobi’deki bir AVM’de 67, geçen yaz Mpeketoni’de 100, kasımda Mandera’da 64 kişiyi katletmiş Şebab, dün Kenya halkına hitaben yayımladığı açıklamada “Hükümetinizin Müslümanlara yönelik tüm saldırganlığı bitene, Müslüman toprakları kurtuÖldürülen öğrenciler lana dek Müslüman kardeşlerimizin Nairobi’ye nakledildi. Teşhise intikamını almaktan bizi hiçbir şey giden yakınları fenalık geçirdi. alıkoyamaz. Hiçbir önlem güvenliğinizi garanti etmeyecek, kentlerinizde başka bir katliam yapmamızı engellede çıkışına izin verildiği, ardından olduğunu söyleyip de Kuran’ı ezberden meyecek. Hükümetinin zulmünü hoşgör kâfirlerin infaz edildiği” vurgulandı. okuyamayanları da katlettiklerini anlatdükçe bedelini sen ödeyeceksin” dedi. Kurtulan gençler, kampüsü şafak söker tı. Yere yatırılıp taranan 50 kadar erkek Somali’de birbiri ardına çıkan İslamcı ken, öğrenciler uyurken basan militanöğrencinin fotoğrafı ortaya çıktı. militan örgütlere yönelik dış müdahaleların Kenya’nın Svahili dilinde konuşDün kampüste iki günden fazla dolapye katılarak 2011’de ülkenin güneyini tuklarını, “Hayatta kalmak istiyorsanız ta saklanan 19 yaşında bir öğrenci buistila eden Kenya, şimdi, Afrika Birliği dışarı çıkın” diye bağırdıklarını, çıkanlundu. Kız o kadar korkmuştu ki ne pogücü kapsamında Şebab’la savaşıyor. lara “Müslüman mısın, Hıristiyan mı” lisin ne de arkadaşlarının güvende olduBunun üzerine Kenya Devlet Başkadiye sorduklarını, “Hıristiyanım” diyen ğunu söylemesiyle ikna olmadı. Ancak nı Uhuru Kenyatta, IŞİD gibi Şebab’ın da leri birarada infaz ettiklerini, Müslüman en sevdiği öğretmeni gelince çıktı. “halifelik kurmasına asla izin vermeyecekleri”, en sert yöntemlerle savaşacakları açıklaması yaptı. Kampüs saldırısını “insanlığa karşı suç” diye niteleyen Kenyatta, “Kendi kendimize dürüst olma zamanı geldi. Bu radikalleşme bir geGarissa’nın yanıyapmış, radikalleşecede olmadı. Günler boyu evlerde, medsıra Kenya’nın sırek Somali’ye geçmiş reselerde, haydut imamların olduğu canır bölgelerinde işve İslam Mahkemelemilerde vuku buldu” diye çıkıştı. Kamlenen bir dizi katliari Birliği hareketine püs saldırısının planlayıcıları ve faillerimın planlayıcısı olan katılmış. İslam Mahnin Müslüman toplumuyla içiçe yaşadıŞebab komutanı Mukemeleri dış müdahağına işaret edip, toplumsal, siyasi ve dini hammed Mahmud, leyle devrilince, yeriMuhammed ne Şebab çıktı. Somali liderlere “Neredeydiniz” diye sordu. bölgenin tüm karmaMahmud şasını yansıtan bir başkenti Mogadişu ŞeDua bilmeyenlere infaz kişilik. Nitekim Kenbab kontrolündeyken, Kenya lideri, öldürülen saldırganlaya nüfusunun yüzde 6’sını da SoMahmud “Ağır vurucular” adlı birlirın cesetlerini Nairobi’de halkının gömalililer oluşturuyor. ğin başındaydı. Kenya, Mahmud’un zü önünde teşhir ederek, bir şoka da imbulunmasını sağlayacak bilgi için za attı. Saldırıyla ilgili 5 kişi gözaltında. ‘Wanted’ 215 bin dolarlık ödül koydu ve en ABD Başkanı Barack Obama babasının Mahmud 3 ülkenin sınırlarının ke çok arananlar listesinde olduğuna memleketine “Her zaman yanındayız” dair posterler bastırdı. “Uzun kollu”, siştiği bölgenin Etiyopya tarafında derken, soruşturmaya FBI da katılıyor. bir Somali kabilesinde doğmuş, Ken “iki elli” gibi lakapları olan 50’lerinŞebab açıklamasında, “Müslüman ya vatandaşlığına geçmiş, Garissa’da deki Mahmud’u tanıyanlar “sakin, kiolanlarla olmayanların birbirinden aybar, eğitimli bir adam” diyor. medresede öğretmen ve müdürlük rıldığı, Müslümanların güvenli biçim Anlaşmanın püf noktası ABD Moniz Nükleer büyücü ile sihirli değneği İran’la yapılan nükleer çerçeve anlaşmayı kamuoyuna ‘pazarlama’ çabasındaki ABD Başkanı Barack Obama’nın müzakere taktikleri Amerikan basınına yansıdı. Anlaşmanın HarvardMIT ürünü olduğu, Harvard hukuk mezunu Obama’nın İran’la müzakereleri sıkı takip edebilmek için nükleer fiziğe çok iyi çalıştığı, hatta MIT’den nükleer fizikçi Ernest Moniz’i müzakereleri düşünerek Mayıs 2013’te enerji bakanı yaptığı belirtildi. Lozan’daki Dışişleri Bakanı John Kerry ve Moniz başkanlığındaki müzakere heyetiyle sürekli konferans halindeki Obama, nükleer meselelere tüm heyet kadar hâkimdi, Natanz’daki santrifüjlerin kurulum ve işleyişini incelemişti, Arak reaktörünün dönüştürülmesinin üç alternatifi raporunu okumuş ve anlamıştı, sıkı denetim programını bizzat önermişti. Moniz’in kendisi gibi MIT’de okumuş İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi ile kurduğu nükleer muhabbet de uzlaşmaya varılmasında kilit rol oynadı. İhbar edene 215 bin dolar Pazar kapma yarışı BREZİLYA Polis 10 yaşında çocuğu öldürdü Brezilya’nın Rio de Janeiro kentinin gecekondu mahallelerini basan polisin uyuşturucu çeteleriyle girdiği savaşta 41 yaşında bir ev kadını ile 10 yaşında bir çocuğu öldürmesi ve iki kişinin daha ölümüne yol açtığı şüphesi infial yarattı. 10 yaşındaki Eduardo Jesus Ferreira’nın annesi “İki ateş arasında kalıp çetenin hedefi olduğunu iddia ettikleri oğlumun vurulma anını gördüm. Ortada çatışma falan yoktu. Sadece bir el ateş açıldı, o da benim oğlumu öldüren polisin silahından” dedi. Son üç gündür “Komşularımızı öldürmekten başka bir işe yaramıyorsunuz” diyerek sokağa dökülen on binlere, polis göz yaşartıcı gazla müdahale etti. Cumhurbaşkanı Dilma Rousseff ailenin acısını paylaştığını belirtip “Cinayet aydınlatılmalı, faili cezalandırılmalı” dedi. Medeniyetin beşiğinde IŞİD’den ‘Testere 9’ filmi uriye ve Irak’ta uygarlık mirasını yakıp yıkıp yağmalayan IŞİD, geçen ay yıkım haberi gelen Irak’ın Musul kenti yakınındaki antik Hatra’dan video yayımladı. UNESCO’nun Dünya Mirası listesinde yer alan 2 bin yıllık Hatra’daki paha biçilemez tarihi eserler, heykeller, rölyefleri balyozla parçalarken, Kalaşnikofla tararken görülen militanlardan biri Körfez aksanlı Arapçayla “Allah yerine bunlara tapınıldığı” için yıktıklarından söz etti. Irak hükümeti militanların tarihi sadece yıkmadığı, yağmalayıp karabor S sada sattığı uyarısı da yaptı. Suriye hükümetinin Müzeler ve Antik Eserler Müdürü Maamun Abdülkerim de Türkiye sınırındaki İdlib’in Kaide kolu Nusra ve diğer cihatçı grupların eline geçmesinin ardından, kilit altındaki 15 bin tarihi eserin tehlikede olduğunu duyurdu. “Idlib’te Suriye kültürüne karşı en kötü felaketin gerçekleştirildiğini” söyleyen Abdülkerim, militanların müzeleri bekçileri kovarak ele geçirdiklerini ve paha biçilmez eserleri Türkiye’ye kaçırıp karaborsada satabileleceklerini belirtti. ŞİD’i Irak’tan atmak açısından kritik önemdeki Tıkrit operasyonunun üstesinden gelen Irak güçlerinin çoğunluğunu oluşturan Şii milislerin şiddete başvurduğu ve yağma yaptığı haberleri üzerine Başbakan Haydar İbadi duruma el koydu. İbadi Tıkrit’te yasaları çiğneyen her kim olursa olsun tutuklanması ve malın, mülkün korunması emrini verirken, Saddam’ın memleketi olarak tanınan Sünni nüfuslu kentten Şii milisler ayrıldı. Tıkrit kentinin güvenliğinin Irak ordusu, yerel polis ve yerel aşiret güçlerine teslim edildiği belirtildi. Selahaddin eyaleti konseyinin başkanı Ahmed Kerim, önceki gün Şii milislerin son 2 günde yüzlerce evi yaktığını iddia etmiş “Kentimiz gözlerimizin önünde yanıyor” demişti. Milletvekili Mutaşar Samarray da 400 ev ile 500 dükkânın ya yakıldığını ya da yağmalandığını ileri sürmüştü. Tıkrit’ten Şii milisler çekildi I 30 Haziran’da kesinleşmesi umulan Washington’la bu “ilke anlaşması” sonrasında Batılı ülkeler şimdi Tahran’ın kapısında pazar kapma yarışına girmiş durumdalar. BP, Shell, Total, Lukoil gibi petrol şirketleri başta olmak üzere çokuluslu şirketlerin hepsi “İran pastasından pay alma” telaşında. Guardian’da çıkan bir habere göre, hatta işadamları ile büyük şirket lobileri, Lozan’da ön anlaşmaya varılmasında kilit role sahip. Sivil havacılık uçaklarının yenilenmesi için Airbus ile Boeing kapışıyor. Genişleyen araba pazarından pay almak için Peugeot, Renault, ve GM kozlarını oynuyor... İran pazarı için tam bu kıyasıya yarış başlamışken, Türkiye Tahran’dan ayar üzerine ayar alıyor…. Uluslararası yaptırımların tavan yaptığı dönemlerde bile Tahran’a sırt çevirmeyen Türkiye, yarışın şimdi en hızlı ivme kazandığı kertede doğu komşusuyla “papaz oluyor!” İran başlı başına Ankara’nın dış politika hezimetleri için bir tez konusu olabilir. Rusya Suudilere ‘Yeter artık, Yemen’de bir dur’ dedi Yemen Suudi Arabistan’ın öncülüğündeki Sünni koalisyonun hava saldırılarıyla kan gölüne dönerken, Rusya BM Güvenlik Konseyine saldırıların insani amaçlı olarak süresiz durması, bu sırada insanların ülkeden tahliye edilebilmesine yönelik tasarı sundu. Kızılhaç da Yemen’e insani yardım sokamadığını belirtip en az 24 saatlik ateşkes talep etti. Suudilerin bombardımanının yanısıra havadan attığı silahlar sayesinde devrik Cumhurbaşkanı Mansur Hadi yanlıları Aden’de Şii Husileri püskürttü. Aden’in merkezinden geri çekilmek zorunda kalan Husiler dün yeniden karşı saldırı başlattı. Güneydoğudaki liman kenti Mukalla ise Kaide militanlarının eline geçti. C M Y B