Katalog

Pazartesi 26 Ekim 2015 söyleşi SELİN ONGUN [email protected] TASARIM: İLKNUR FİLİZ 10 Koalisyon olursa ekonomide Ali Babacan’ın şansı yükselir Bahçehir Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Seyfettin Gürsel: Milli ekonomi söylemi tehlikeli serüvenleri çağrıştırıyor. Yanlış maliye ve para politikalarıyla ev yapımı kriz çıkabilir ahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) Direktörü Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, seçim sosyolojisi ve sistemleri üzerine de çalışan bir isim. Ankara katliamı gerçekleşmeden önce Prof. Seyfettin Gürsel ile söyleşirken “Seçim hemen kapının önünde ama partilerin coşkun ekonomik vaatleri bile gündemin düşük profilli başlıkları arasında yer alıyor” diyerek o fasıldan sormaya başladık. n Seçim bildirgelerinde yer alan ekonomik vaatlerde en bol kepçe hangisi: AK Parti, CHP, MHP, HDP? Vaatler partiden partiye farklılaşıyor ama hepsinde bol kepçe davranışı görülüyor. Ortak vaat, asgari ücret artışı. Bu konuda en yüksek rakamı HDP telaffuz etti; 2 bin lira vaat ediyor. n Olabilir mi bu? Olamaz, son derece abartılı. Diğerleri de eksik kalmıyor. MHP 1.400 lira, CHP 1.500 lira, AKP 1.300 lira yapacağını söylüyor. n Bu vaatlerin sorunu nedir sizce? Önce ortaya bir hesap koyup sonra da hangi yollardan finanse edileceği açıklanmalı. Aksi takdirde vaatler inandırıcı olmaz. CHP vaatleri için herhangi bir rakam vermedi. AKP ise vaat faturası için önce 16 milyar dedi, ardından Ali Babacan 20 milyar rakamını telaffuz etti. AKP’ye göre CHP’nin vaat faturasının genel tutarı da 150 milyar. İki partiye de eleştirim var: Bu vaatleri ciddiye almak için kalem kalem bütçeye ne kadara mal olacağını bilmeliyiz. Bİ soRmak lazım B FOTOĞRAF: VEDAT ARIK AKPCHP ya da AKPMHP, her iki şıkta da Babacan’ın şansı daha yüksek. AKP tek başına da iktidar olsa, koalisyon da kurulsa ekonomiyi kimin yöneteceği konusunda bence bir çatışma çıkacak. Ortaya çıkacak yeni yönetime bağlı olarak yeni bir ekonomi stratejisi izlenebilir. n Direksiyona kendilerini “milli ekonomist” olarak tarif eden saray ekibi gelirse, ufukta bizi ne bekler? “Milli ekonomi” deyiminden insayiki olarak ürkerim. Bu deyim dünya ekonomisine fazlasıyla entegre olan bir ekonomide temel ilkelerle bağdaşmayan tehlikeli serüvenleri çağrıştırıyor. Daha yakında yaşadığımız “Merkez Bankası faizini büyük çapta indirirse hem yatırımlar canlanır hem de enflasyon düşer” iddiasını örnek olarak verebilirim. Milli ekonomiden ne kastedildiğini tabii bunu savunanlar açıklamalı. AKP 13 yıldır gayri milli bir ekonomik anlayışa mı sahipti ki şimdi milli ekonomi gündeme getirilsin? n AK Parti MYK’de en çarpıcı değişim ekonomi kadrolarında oldu. Türkiye’de en uzun süre ekonomiyi yöneten Ali Babacan ile Maliye Bakanı Mehmet Şimşek parti yönetiminden çıkarıldı. Yerlerine “milli ekonomiyi savunduklarını” söyleyen ekip geldi. Bu Gürsel, asgari ücret vaatlerine iş dünyasının çok ses vermemesine “Zılgıt yemeyelim diye düşünmüş olabilirler” diyor. değişiklik neyin tercümesiydi? Biliyorsunuz Babacan’ın mali kural prodı Erdem Başçı’nın elini kuvvetlendirşılığa ya da ücretleri eksik göstermeye larca Ali Babacan’lardan “seçim ekonojesi son anda rafa kalktı. Ekonomiye bameye çalışıyor. Diğer cephede ise Yiğit teşvik eder. misi ve uçuk vaatler olmaz” gibi cümlekış konusunda AKP içinde oluşan bu fay Bulut’lar ve radikal Erdoğancılar var.” n Burada asgari ücretle çalışan okurler duyduk. Şimdi bu “var mı artıran” hattı faiz kavgasıyla birlikte derinleşti ve İzleniminiz nedir; bu kriz 2016’da da lar, “Hocam biz ne yapacağız. Bize ratavrı ne anlama geliyor? daha görünür hale geldi. AKP içinde oluAsgari ücret tartışması sürecek mi sizce? hatlama yine mi yok” derlerse? AKP’nin bol kepçe vaat yarışına kaşan bu fayın temelinde şu gelişme varBence bu ihtimal var. Ama burada önAsgari ücret konusunda benim radikal tılması tamamen konforlu çoğunluğunu n AK Parti’nin vaat faturasının 20 dı. 2012’den itibaren Türkiye ekonomisi ce AKP ve CHP’nin seçim bildirgelerinde bir önerim var. Tek bir asgari ücret sapkaybetmesiyle ilgili. 7 Haziran’da iktidarı milyarla sınırlı olduğu inandırıcı mı? ciddi bir düşük büyüme rejimine saplansavundukları iki temel politikaya, maliye tamayı bırakın, yerel yönetimler, işvekaybedeceklerini düşünmemişlerdi. Şok Değil elbette. Çünkü sadece işçi ve esdı. Oysa 2010’da yüzde dokuzun, 2011’de politikası ile para politikasına dikkat çekyaşadılar. Ve şimdi AKP tek parti iktidarenler, sendikalar her bölge için o bölgenaf emeklilerine vaat edilen 1.300 lira ile yüzde sekizin üzerinde büyümeler elmek isterim. AKP, marından yine de çok uzak değil. “Aldığımız ilk işlerine giren gençlerin maaşını bir yıl ye özgü bir asgari ücret tespit etsin, dide edilmişti. Bu rüzgârla li disiplini devam ettiyüzde 41’in üzerine üç puan koyabilirödeneceği iddiasının faturasını kabaca 12 yorum. Ülkeler arasında asgari ücrethatta belki bu “gazla” diAKP’nin bol kepreceğim, diyor. İlginç sek, HDP barajı geçse bile, tekrar iktidar ler farklı olduğuna göre, ülkenin içindeki milyar olarak tahmin ediyorum. Manifesyelim, Erdoğan ve çevreçe vaat yarışına olabiliriz” düşüncesindeler. Aradaki 3 pu olan CHP’nin ısrarla bölgeler arasında gelişmişlik ve refah setolarında daha birçok vaat var. Tamamısi gerçeküstü 2023 vizan yaklaşık bir buçuk milyon seçmen demali disiplinden vazgeviyelerinde ciddi farklılıklar varsa asgari nın maliyetinin ne kadara çıkacağını keskatılması konforlu ço yonları açıkladı. “Ortalamek. Çözüm masasını devirip, terörle mü çilmeyeceğini söylemeücret de pekâlâ farklı olabilir. tirmek zor. ma gelir 25 bin dolara çığunluğunu kaybetme kacak, 10. büyük ekonocadele adı altında MHP’ye kaptırdığı oysi. Hatta maliye politin Konumuza dönersek, asgari ücn Ya CHP’nin vaat faturası? ları geri alma peşinde. Ama onlar yetecek kasına kural getireceret vaatlerinin ekonomik olarak nereAKP’ninkinden daha yüksek olduğu siyle ilgili. Bize yarım mi olacağız” vs. dediler. mi? Sonra Kürt oylarını geri kazanmaları ğim, diyor. Para politiye uzanabileceğini anlattınız. Sermaye kesin. Örneğin emeklilere iki maaş ikBunların ciddiye alınması puan bile getirse, bu nın çok zor olduğunu anketçiler söylüyor. kasında daha da ilginç çevrelerinden, örneğin ramiye bedeli. AKP’nin mümkün değildi. Çünkü bir önerisi var. Para PoTÜSİAD’dan bu konuda “O halde ekonomik vaatlere de el atmalıemekli vaadinden üç kat ekonomik vaatlere de o çok yüksek büyümeler AKP iktidar da yız, bu vaatler yarım puan bile getirse, o litikası Kurulu’nun toptok bir ses duymadık. daha yüksek. Bu arada dışarıdan kaynakla sağel atmalıyız, diye yarım puana da ihtiyacımız olabilir” diye lantı tutanaklarını açık Neden? AKP’nin ve CHP’nin aslanmıştı, tamamen iç taolsa, koalisyondüşündüler bence. latacağım, diyor. PeBirkaç nedeni olabigari ücret vaatlerinde lebe dayalıydı. O nedendüşündüler. da kurulsa ekonomiki, çok güzel, gelelim lir. 1) “Ortam zaten gerönemli bir fark var. CHP, le de çok büyük bir cari AKP’ye. Acaba Erdoğan gin, bir de biz itiraz edip Sarayın ekonomi yönetimi asgari ücretin bedeliaçık ortaya çıktı. Bu nokyi kimin yöneteceği n Bu ekonomik vaatler nedeniyle 1 ve Merkez Bankası arasındaki büyük fazılgıt yemeyelim” diye ni devletin sırtına, AKP tada, 2011’in sonbaharında ekonomiden konusunda bir çatışKasım sonrası Dimyat’a pirince gideriz kavgası nedeniyle orada değişiklik var düşünmüş olabilirler. ise firmalara yüklüyor. sorumlu Başbakan Yardımcısı Babacan, ken evdeki bulgurdan olabilir miyiz? mı? AKP de Merkez Bankası’nın politika 2) Burası Türkiye, vaHer ikisinin de oldukça mealen, bu böyle gitmez, kafamızı duvama çıkacak. 2016’da Evdeki bulgurdan olmamak için, 1) bağımsızlığı vardır, diyor. Orada Babacan at ederler seçimden sonolumsuz sonuçları olabira vuracağız, döviz kuru şoku ufukta, buda Saray ve Merkez Ekonomik büyümenin makul ölçüde deimzasını görmüş oluyoruz ama o cümlera gerçeklerle yüzleşinlir. Tartışılmayan bir bonu kontrol altına alalım, dedi. Yeni bir yut daha var. Bankası arasında faiz ce vazgeçerler, diye dü vam etmesi, dolayısıyla makro ekonomik nin devamında bakın ne var: “Enflasyonla büyüme stratejisi tasarlandı. Yeni büyüdengelerin bozulmaması gerekir. 2) Artve para politikasıyla çelişmiyorsa Merkez me stratejisine bir isim de konuldu: “Denşünüyor olabilirler. n O nedir? kavgası mümkün. ması planlanan sosyal harcamalar büyük Bankası istihdamı ve büyümeyi de gözen Sizce bildirgelerAsgari ücrette böygeli büyüme”. Kâğıt üstünde sorun yoktu. deki en uçuk ekonomik ölçüde vergi gelir artışları ile finanse edil tir.” Bu madde, oraya durup dururken kole ciddi bir artış, asgaÇünkü büyüme yüzde 5 civarında istikmelidir. Oysa, vergi gelirini artırmak için yulmaz. Bu Sarayın ve onun ekonomistlevaat hangisiydi? ri ücrete yakın seviyederara kavuşacak, bu büyümeye net ihracat ne AKP’nin ne de CHP’nin, vergi kaçağı rinin oraya soktuğu bir ifade. Pek çok başlık var mesela onlardan biki ücretleri de yukarı doğru itecektir. Pida katkı yapacağından cari açık sürdürüile mücadele dışında, hiçbir politika önen Bu ifadenin iktisadi olarak anlamı ri şu: AKP, “Emek yoğun sektördeki yatıyasa, yeni asgari ücretin altında kalan ve lebilir düzeylere inecekti. nedir? rımcılara sembolik bir kira karşılığı anah risi yok. Sosyal demokrasinin gündemiona yakın olan üstündeki ücretleri yükn Ama öyle olmadı... ne kazandırdığı artan oranlı gelir ve serHiçbir anlamı yok. Zaten Merkez Bantar teslim fabrika yapacağız” diyor. Başseltir. Burada ücret şokundan söz ediyoEvet, son dört yılda büyüme yüzde 3 cikası faizle, istihdamı ve büyümeyi kolay ruz. Evet, asgari ücretle çalışanlar için ar bakan Davutoğlu da geçenlerde bunu par vet vergileriyle ilgili tasarımıyla Thomas varında kaldı. Cari açık azaldı ama istePicetty, bugün İngiltere’de İşçi Partisi’nin kolay etkileyemez. Merkez Bankası’nın ti mitinginde tekrarladı. Bu vaat bence tış olması elbette olumlu ama verimlilik nilen düzeye de çekilemedi. AKP içinde o Genel Başkanı’nın danışmanı. Bizde ne esas misyonu, fiyat istikrarını sağlamakartışıyla paralel olmayan ücret artışları çok anlamsız. Bir kere adil değil. Bedava çok yüksek büyümelere alışanlar düşük var? Vaat edilen hesapsız gelir transferletır. Sorunuza dönüyorum; evet 2016’da da firmalar üzerinde ciddi yük oluşturur. fabrikayı kim istemez ki? Sonra bu fabbüyümeden giderek daha fazla rahatsızlık ri bir yandan bütçe açığı ile iç talebi dolada faiz kavgası mümkün. Çünkü AKP’nin Bu, hem maliyet enflasyonuna yol açar, rikaların bir kısmı battığında kamu kayduymaya başladılar. Seçim dönemi yaklayısıyla cari açığı kamçılayacak diğer yanekonomi yönetimi kadrosu ve dolayısıyla hem de faizleri artırıcı etki yapar ve yatınakları heba olmayacak mı? 100, 200 bin şırken Cumhurbaşkanı Erdoğan devreye dan da maliyet enflasyonu yaratarak, farımları kısıtlar. Sınırdaki firmaları da baekonominin nasıl bir anlayışla yönetilece girdi ve malum faiz kavgası çıktı. Sonrasıesnaf kuyruğa girdiğinde bu kadar fabriizleri artırarak büyümeyi kısıtlayacak. tırır. Dolayısıyla istihdama, işsizliğe de ğine dair belirsizlik var. ka devlete kaça patlar? nı az çok biliyoruz. Anladığımız kadarıyDimyat’a pirince giderken evdeki bulgurolumsuz yansır. Ayrıca bir olumsuz yan n Hangi taraf ağır basar; Yiğit la dövizdeki büyük artışlardan sonra Ban Sembolik kirayla anahtar teslim dan olma ihtimali gerçekten var. etki daha var. Bu uyguBulut’lar mı, Babacan’lar mı? bacan Erdoğan’ı ikna etti ve faiz kavgası fabrika deyince tabii akıldan geçiyor: n Merkez BankasıErdoğan krizinlama, ücret şokunu AKP 1 Kasım’dan tek başına iktidar ola bir süreliğine ertelendi. 1 Kasım’dan sonMaliye Bakanı Mehmet Şimşek’in 7 Hade çok söylendi: “Ahmet Davutoğlu, kaldıramayacak işra ekonomideki gidişata göre tekrar günrak çıkarsa ekonomi yönetiminde de Saziran öncesi CHP’nin ekonomik vaatleAli Babacan ve Mehmet Şimşek kanavereni de kayıt dıdeme gelebilir. ray ağır basacaktır. Koalisyon çıkarsa, rine yönelik sözleri çok yeni. Sonra yıl Büyümenin perde arkası ‘Ekonomik olarak başımız dertte çünkü...’ n Ekonomik olarak başımız dertte mi? Şüphe yok; başımız kesinlikle dertte. n Neden? 1) Yüzde 3 büyüme, Türkiye için kesinlikle yetersiz. Tablo orta gelir tuzağına saplandığımızı gösteriyor. Son açkılanan Orta Vadeli Programda bizzat hükümet toplam faktör verimliliğinin negatif olduğunu itiraf ediyor. 2) Bu büyüme yoksulluğu ve işsizliği azaltmak için yeterli değil. 3) Bu kadar düşük büyümede siz hâlâ dışarıdan borçlanıyorsanız ve hâlâ yüksek bir cari açığınız varsa o zaman ileride daha büyük sıkıntılara gebesiniz demektir. n Bunun adı kriz olur mu? Ben krizleri, kendi yarattığımız “ev yapımı” krizler ve dışarıdan ithal ettiğimiz krizler olarak ikiye ayırıyorum. 1994 krizini biz yarattık. 19981999 krizini büyük ölçüde yine biz yarattık. 2001 krizini tekrar biz yarattık. Sadece 2008 2009 krizini dışarıdan ithal ettik. Şimdi kriz olması için bizim yanlış politikalarla yeni bir ev yapımı kriz yaratmamız gerekir. Böyle bir tehlike şimdilik yok ama ilerisi için garanti veremem. n O hep duyduğumuz Fed ve faiz artırımı şıkkı, kemerleri iyice sıkalım mı? Fed eninde sonunda faiz artışına başlayacak. Ama daha şimdiden yarattığı belirsizlik gelişmekte olan ekonomileri sarsıyor, büyüme geriliyor. Fed faiz artışına başladığında sermaye çıkışları daha daha da hızlanabilir. Bu ortam Türkiye ekonomisini de zorluyor, daha da zorlayacak. Ancak 20082009 türünden küresel bir kriz de beklenmiyor. Dışarıdan bir miktar durgunluk ithal ediyoruz ama uluslararası koşullarla, içeride de yetersiz tasarruflar, yüksek enflasyon gibi kısıtlarla bağdaşmayan yanlış maliye ve para politikaları izlenecek olursa ev yapımı bir kriz çıkabilir. ‘ ‘ C M Y B ‘ ‘