Katalog

SAYFA CUMHURİYET 26 OCAK 2015 PAZARTESİ 12 DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr Yunanistan’da radikal solcu SYRİZA zafer kazandı. ‘Oligarşiyi yendik’ diyen Çipras tek başına iktidar olabilir SYRİZA’nın tarihi zaferi AYŞE FERLİEL BAROUNOS Türkiye Nereye? Genel seçimlerle birlikte bir iç kavganın ve bölünmenin sarmalına mı kilitleniyoruz? HDP’nin yüzde 10 barajına karşın seçimlere parti olarak girmesi, “barajı aşamasa bile fiili durum yaratarak bir ayrışmaya mı götürecek?” Öyle ya, barajı aşarsa AKP ile anlaşıp anayasayı değiştirebilecek; federal bir yeniden yapılanmaya götürebilecek. Barajı aşamazsa fiili bir oluşum yaratarak amacına ulaşmaya çalışacak. CHP ve MHP bu gidişin karşısında ne yapabilecek? Beklenen olasılıklar nedir? 1) AKP’nin yeterli oyu alamayarak iktidardan düşmesi, CHPMHP ağırlıklı bir koalisyonun kurulması. 2) AKP’nin yeterli oyu, ancak iktidarda kalacak kadar alması. 3) AKP’nin anayasayı değiştirecek düzeye ulaşması. 4) AKP’nin yeterli oyu alamasa bile, HDP’nin desteği ile anayasayı değiştirerek başkanlık sistemine ve federasyon yapılanmasına geçilmesi. İlk olasılık dışında bütün olasılıklar, “Cumhuriyet rejiminin, kuvvetler ayrılığına dayalı sistemin ve Türkiye’nin üniter yapısının tamamen ya da kısmen değiştirilmesi” sonucunu doğuracaktır. Aynı zamanda Türkiye dinci bir devlet (Cumhuriyet) yapılma yoluna sokulmuş olacaktır. Öte yandan bütün bu olasılıklar iki önemli sonuç doğurur: 1) Türkiye demokrasiden daha da uzaklaşır ve tipik bir İslami Ortadoğu ülkesine döner. 2) Batı’nın çağdaş yaşam değerlerinden yavaş yavaş uzaklaşır ve sonunda kopar. Ortadoğu bataklığının bir parçası olur. Oldu bittilerle bölünme ve federasyon olasılıkları iç çatışma olasılığını beraberinde taşır. Uzun yıllardan beri, üniter bir yapı içinde bile “iç çatışmalar ortamını fiilen yaşayan Türkiye’de bu olasılık büyür.” Olasılığı artıran nedenler şunlardır: 1) Kürt milliyetçiliği önemli bir aşamaya geldi. 2) Mezhep ayrıştırmacılığı arttı. 3) IŞİD Türkiye’de güçlü bir zemin kazandı. Özellikle 2008’den itibaren körüklenen ve hızlandırılan kutuplaşmalar ülkede böyle bir çatışma ortamının yaratılmasına ortam yarattı. Aynen 19701980 döneminde körüklenen sağsol çatışması ortamı gibi. O dönemde amaç, “bol gelen 1961 Anayasası’nı yıkarak daraltılmış faşist 1982 Anayasası”nı getirmekti. Bugün işin boyutları daha da derinleşti. Türkiye’nin ve bölgenin BOT çerçevesinde sınırlarının da değiştirilerek yeniden yapılandırılması söz konusudur. Dolayısıyla önümüzdeki seçimler yukarıda sıralanan olasılıkları belirleyecektir. Bu bakımdan tercihler sadece parti seçenekleri olmayacaktır; Türkiye’nin rejimi, sınırlarının değişip değişmemesi gibi stratejik ve olağanüstü olasılıkları da beraberinde getirecektir. Yalnız CHP ve diğer muhalefet partilerinin seçmenleri değil AKP’ye oy vermeyi düşünen seçmenlerin de bu gerçeği görmesi gerekiyor. Terazinin bir kefesine 50 kilo kömürü, diğer kefesine de Türkiye’yi koyup düşünmek zorundadırlar. ATİNA Yunanistan’da dün düzenlenen erken genel seçimlerde, ABIMF kurtarma paketine itiraz eden ve devasa borçları yeniden müzakere ederek kemer sıkmaya son vermeyi vaat eden Radikal Sol Koalisyon (SYRİZA) tarihi bir zafer kazandı. AB’nin Avro bölgesine etkileri nedeniyle dikkatle izlediği seçimlerin kesin olmayan sonuçlarına göre; SYRİZA, 41 yaşındaki genç lideri Aleksis Çipras önderliğinde, oyların yaklaşık yüzde 35.4’ini aldı. Gazetemiz baskıya girdiğinde 300 üyeli Yunan parlamentosunda 149 ile 151 arasında sandalye kazanması beklenen SYRİZA, 151’i tutturursa tek başına iktidar olabilir. Aksi halde zorlu koalisyon görüşmeleri bekliyor. 9.8 milyon Yunanlı seçmen dört yıl önceki iflasın ardından ABAvrupa Merkez Bankası ve IMF “troykası”yla milyarlarca dolarlık kurtarma paketi anlaşmasının getirdiği kemer sıkma politikalarından bezmiş halde sandığa gitti. Herkes “umut” sloganıyla bu politikaları bitirmeyi vaat eden SYRİZA’nın elde edeceği sonuca dikkat kesildi. Oylama saat 19.00’da biterken, sandık çıkışı anketleri SYRİZA’nın tarihi zaferine işaret etti. İçişleri Bakanlığı’nın gece “tahmini zor” diyerek verdiği kesin olmayan sonuçlara göre SYRİZA yüzde 35.4’le 150 sandalye elde etti. Tek başına iktidar için 151 sandalye gerek. Başbakan Antonis Samaras liderliğindeki merkez sağcı Yeni Demokrasi (ND) oyların yüzde 28.9’unu aldı. Nikos Mikaloliakos dahil liderlerinin suç örgütü kurmaktan hapiste olduğu aşırı sağcı Altın Şafak (Hrisi Avgi) için 6.4 öngörülürken, AB yanlısı Potami (Nehir) 5.6 ile 4. sırada. Komünist Partisi (KKE) yüzde 5.7, Evangelos Venizelos’un merkez solcu PASOK’u yüzde 4.2, ND eski vekili Panos Kammenos’un Bağımsız Yunanlılar’ı (ANEL) yüzde 3.5’te. Eski Başbakan Yorgos Papandreu’nun kısa süre önce kurduğu Demokratik Sosyalist Hareket (KIDISO) ise yüzde 3’lük barajı aşmaya çalışıyor. ND yenilgiyi kısa sürede kabul etti. Samaras, Çipras’ı telefonla kutladıktan sonra yaptığı açıklamada, “Yunan halkı konuştu ve kararlarına saygılıyız” dedi. “AB ve ‘Umut’ sloganına sarıldılar EN GENÇ BAŞBAKAN OLACAK ünlü çizgi kahramanı 40 yaşındaki SYRİZA lideri Aleksis “Tenten”e benzettiÇipras, ülkenin 150 yıldır başa geçen en ği 2 çocuk babası SYRIZA lideri, son dögenç başbakanı olacak. Genç bir komünist nemde ciddiyetli duruşunu pekiştirdi. Alman aktivistten başbakanlığa uzanan siyaset yove İtalyan gazetelerine Yunanistan’a yapılunda ülke, ismini ilk kez 1990’da 17 yaşınlan ekonomik ve siyasi muameleleri eleştidayken okuldaki oturma eylemiyle duyurren makaleler kaleme alan genç siyasetçi, muştu. Kendisine uzatılan mikrofona, “Dersolası müzakereleri de hesaba katarak İngileri kaçırma konusuna kendimizin karar lizcesini geliştirmeye soyundu. Değişmeverme hakkını talep ediyoruz” demişti. yen bir şey varsa o da kravat takmamayı Çipras, Temmuz 1974’te Atina’da dünyatercih etmesi. En son seçimlerden bir gün ya geldi. Yunanistan’da solcuları ezip geönce gazetecilerle sohbetinde bu konuda çen 7 yıllık diktatörlüğün çöktüğü dönemAB ile olası borçların azaltılması pazarlıkdi. Çipras, motosiklete binmeyi seviyor, larına atfen “Saç tıraşı yaptığımızda kraChe Guevara hayranı. Avrupalı gazetelerin vat takacağım” esprisini yaptı. Avro’nun parçası bir ülkeyi teslim ediyorum. Ülkenin hayrı için yeni hükümetin bugüne kadar başarılanları sürdürmesini umuyorum” diyen Samaras, Yeni Demokrasi’nin demokrasi ve Avrupa istikrarının garantörü olarak rolünü oynamaya devam edeceğini vurguladı. Çipras geceyarısı sonuç netleşmemişken binlerce taraftarına hitap etti. “Bugün Yunan halkı tarih yazdı. Yunan halkı sayfayı çevirdi, yoksulluğun felaketini geride bıraktı, 5 yıllık aşağılanmak yerini haysiyet ve umuda bıraktı. Bugün oligarşiyi yenilgiye uğrattık” dedi. Çipras, bütün Yunanlıları kucaklayacaklarını söylerken de Avrupa adına da zafer kazandıklarınıbelirtip, “Dostlarımızla adil ve faydalı çözümleri müzakere etmek için işbirliğine hazırız” vurgusunu eksik etmedi. Atina’nın merkezindeki Klafthmonos Meydanı’nda ünlü “Çav Bella” şarkısının çalındığı SYRİZA çadırına sevinç hâkimdi. Görüşünü sorduğumuz genç bir Yunanlı, “Bırakın kutlayalım” tepkisi verirken, Maria Batayanni isimli bir öğrenci hissiyatını “Avrupa ile tarihi bağları olan Yunanistan AB’de kalmalı ama bankacılar için değil” diyerek anlattı. Batayanni, matematik hocası babasının ayda 800 Avro kazandığını belirtirken, “Bu böyle devam edemez” diye ekledi. Çipras, kurtarma paketi koşullarını yeniden müzakere ve 240 milyar Avro’luk borcun yarısını sildirmekte ısrarlı. Cuma günü Atina mitinginde, Almanya’nın II. Dünya Savaşı sonrası kredilerle Hitler dönemi ve öncesinden kalan borçların affının da görüşüldüğü 1953 Londra Borç Konferansı’na atıf yaparak, borçların yarısının silinmesi talebini yineledi. Asgari ücreti artırmak, yoksul aileler için enerji fiyatlarını azaltmak, emlak vergilerini azaltmak, emekli ve memur maaşlarını yükseltmeyi vaat ediyor. Potami ile koalisyonun işleri kolaylaştıracağı düşünülüyor. Yunanistan’da işsizlik oranı yüzde 25.5’teyken, ücretler yüzde 30 azalmış durumda. AB ise gelişmelerin 19 üyeli Avro bölgesine etkileri ve diğer ülkelerin kurtarma paketlerinin yeniden müzakereye açılmasından tedirgin. Vaatleri AB’ye tamamen zıt ‘Bırakın kutlayalım’ İç çatışma riski Samaras Çipras’ı kutladı Boko Haram büyük bir saldırı başlattı Mısır’da 25 Ocak devriminin yıldönümünde biri İhvancı diğeri solcu iki kadın sokak ortasında vuruldu Dış Haberler Servisi Nijerya’da radikal İslamcı Boko Haram militanları ülkenin kuzeydoğusundaki Borno eyaletinin başkenti Maiduguri kentinde büyük bir saldırı başlattı. Bölgeden onlarca ölü ve yaralı haberleri geliyor. Bölgede orduyla şiddetli çatışmalar yaşandığı belirtiliyor. Görgü tanıkları topçu ateşi sesleri geldiğini, militanların havadan bombalandığını aktarıyor. Sokağa çıkma yasağı ilan edilen şehirde tüm yollar kapalı. Af Örgütü, yüz binlerce sivilin risk altında olduğunu duyurdu. Maiduguri’nin bir ucundaki Njimtilo bölgesi sakinlerinden Rachel Adamu “Lütfen bizim için dua edin, tehlikede, ağır saldırı altındayız” diyerek yardım çağrısında bulundu. Militanların Adamawa eyaletinin güneyindeki köylere saldırarak sakinlerinin kafalarını kesip evlerini yağmaladığı haberleri de geliyor. Devrimin yıldönümü kana bulandı Dış Haberler Servisi Mısır, Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek’in devrildiği 2011 isyanının dördüncü yıldönümünde kana bulandı. Cuma gününden beri biri Müslüman Kardeşler (İhvan), diğeri bir solcu olan iki gençkadın dahil en az 15 kişi hayatını yitirdi. Bir saçma parçasıyla vurulan solcu Shaima el Sabbagh’ın ölüm görüntüleri sosyal medyaya yansıyınca tüm dünyada yankı yarattı. Cuma günü İskenderiye’de 18 yaşında İslamcı bir genç kadın protestocu çıkan çatışmada vurularak öldü. İhvan yönetimi, polisi suçlarken, yetkililer genç kadının polisin, bir göstericinin açtığı ateşe yanıt vermesi sırasında öldüğünü savundu. Cumartesi de başkent Kahire’de Sosyalist Halk İttifakı’nın gösterisine polisin müdahalesiyle çatışma çıkarken, 34 yaşındaki 5 çocuk annesi Shaima el Sabbagh başından vurularak can verdi. Devrimin yıldönümü için sembolik bir gösteri düzenleyen gruba polis göz yaşartıcı gazla müdahale etti. Bu sırada vurulan El Sabbagh’ın bir arkadaşının kollarında can verişinin görüntüleri yayımlandı. Genç kadını kurtarmaya çalışan arkadaşı dahil partinin genel sekreteri ve beş üyesi gözaltına alındı. Tepkiler üzerine Başbakan İbrahim Mahlab olayın soruşturulduğunu söylerken, “Hata yapan cezalandırılacak” açıklaması yaptı. Sağlık Bakanlığı El Sabbagh’ın saçmayla vurulduğunu doğrularken, İçişleri yetkilileri gösteride saçma kullanılmadığını, sadece göz yaşartıcı gaz kapsülü ateşlendiğini savundu. Mübarek’in ardından seçimle işbaşına gelen İhvan üyesi Muhammed Mursi’ye karşı halk isyanını fırsat bilerek 2013 Temmuz’unda darbe yaparak Devlet Başkanı olan Abdülfettah el Sisi ise 25 Ocak Devrimi’ni öven bir açıklama yayımladı. El Sisi, Mısırlıların dört yıl önce gösterdikleri “değişim arzusunu” övse de “devrimin hedeflerine ulaşılması için sabır” istedi. El Sisi, demokrasiye bağlı olduğunu da savundu. Ancak El Sisi, 25 Ocak’ın yıldönümü dolayısıyla sıkı güvenlik önlemlerine başvururken, polis Tahrir Meydanı’nda küçük gruplar halinde toplananları hemen dağıttı. Kahire’nin Matariye semtindeki gösteriler şiddetli çatışmalara dönüştü. Kimi yerlerde Müslüman Kardeşler yanlılarıyla El Sisi yanlıları arasında kavgalar yaşandı. Derinleşen boyutlar El Sisi devrimi övdü DÜNYADAN NOTLAR... ALMANYA’DAN SUUD’A SİLAH YOK: Almanya, Suudi Arabistan’a yönelik silah satımını “bölgedeki istikrarsızlık” gerekçesiyle durdurmaya karar verdi. Bild Gazetesi’ne göre Suudi Arabistan’dan silah talepleri ya reddedildi yahut ötelendi. Ulusal Güvenlik Konseyi’nin aldığı söylenen karar henüz resmi kaynaklar tarafından doğrulanmadı. Riyad 2013’te 360 milyon Avro’luk silah teslimatıyla Alman silah sanayisinin en önemli müşterilerinden. OBAMA, MODİ İLE KUCAKLAŞTI: ABD Başkanı Barack Obama, Asya’nın nükleer silahlı gücü Hindistan’ı ziyaretinde milliyetçi Başbakan Narendra Modi ile “kucaklaştı”. En önemli gündem 2008’de imzalanan ancak hayata geçirilemeyen sivil nükleer anlaşmada düğümün çözülmesi oldu. Hindistan, nükleer teknoloji tedarikçilerini yasal sorumluluktan koruyacak yasa çıkarmadığı için ABD’li şirketler milyarlarca dolar yitirmişti. Dünkü anlaşmada ise iki lider olası kazalar için milyonlarca dolarlık sigorta havuzu yaratılacağını duyurdu. Buna göre her şirket risk değerlendirmesini yapacak, böylece özel bir yasama kararına ihtiyaç ortadan kalkacak. Amerikalı şirketler de Hindistan’ın nükleer teknolojisine yatırım yapabilecek. PAKİSTAN KARANLIĞA BOĞULDU: Pakistan’da Belucistan eyaletindeki iletim hattına düzenlenen saldırı yüzünden başkent İslamabad dahil ülkenin yüzde 80’ini karanlığa boğuldu. Ülke tarihinin en büyük enerji krizlerinden birini yaşarken, büyük şehirlerin yanı sıra Lahor kentindeki uluslararası havaalanında da elektrikler kesildi. Suriye için Moskova diyaloğu başlıyor Suriye’de dikkatler iç savaşa siyasi çözüm bulmak çabasıyla bugün Rusya’nın başkenti Moskova’da başlayacak diyalog görüşmelerine çevrildi. Hükümet heyetini BM Daimi Temsilcisi Başar Caferi temsil edecek. Heyetin 2 gün sürecek ön tartışmaların ardından görüşmelere çarşamba günü katılacağı aktarıldı. 7 kişilik heyette Dışişleri Bakanı Velid Muallim’in danışmanı Ahmed Arnus da var. Pazartesi muhalefet temsilcilerinin de bir araya gelmesi bekleniyor. Dış muhalefeti oluşturan Suriye Ulusal Koalisyonu görüşmeleri dışlasa da bazı üyeleri kişisel olarak katılıyor. Aralarında koalisyonun eski başkanı Ahmed Carba’nın bulunduğu 5 muhalifin görüşmelerde yer alacakları belirtiliyor. Suriye iç muhalefeti de diyaloğa katılıyor. ABD Dışişleri Bakanlığı görüşmeleri desteklediğini duyurmuşken, Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, görüşmelerin BM’nin Suriye özel temsilcisi Staffan de Mistura’nın yeni bir barış konferansı organize etmesine yaraması umudunu dile getirdi. Yemen’de Şii Husilere isyanın ayak sesleri... Dış Haberler Servisi Arap Yarımadası’nın karmaşık aşiret ve mezhep ittifaklarına dayalı ülkesi Yemen, bölünmenin eşiğinde. 2011’deki isyandan beri gerilimin dinmediği ülkede nüfusun üçte birisini oluşturan Şii Husilerin, başkent Sanaa’nın ardından geçen hafta “iktidar paylaşımı anlaşmasını uygulamadığı” gerekçesiyle başkanlık sarayını ele geçirmesiyle Devlet Başkanı Abdrabuh Mansur Hadi’nin istifasını sunması, derin bir güç boşluğu yarattı. İstifayı görüşmek üzere dün toplanacak parlamento oturumu, “vekillerin bilgilendirilmesi” gerekçesiyle ertelendi. Sanaa’da da ayrılıkçılığın güçlü olduğu ülkenin güneyinde de Husilere muhalefet yükseliyor. Cumartesi yaklaşık 10 bin kişi Sanaa Üniversitesi’nden ev hapsinde tutulan Hadi’nin evine Husi ve el Kaide’ye itiraz eden sloganlarla yürüdü. Dün aynı rotada tekrarlanan daha küçük gösteride kavgalar çıktı. Husi milisler kalabalığı havaya ateş açarak dağıttı, 8 kişi tutuklandı. Milisler, gazetecilere saldırarak kameralarını kırdılar ve üç gazeteciyi gözaltına aldı. Ülke zayıf yönetim, El Kaide ve Şii Husiler arasında sıkışmışken, 1990’daki birleşme ile bastırılmış güneydeki ayrılıkçılık damarı da güçleniyor. Hadramut bölgesinde yerel güvenlik komitesi dün Sanaa’dan emir almayacaklarını ilan etti. Ayrılıkçı Güney Hareketi silahlı milislerini havaalanı ve tüm kontrol noktalarına yerleştirerek, kendi bayraklarını çektiler. C M Y B