Katalog

9 EYLÜL 2014 SALI CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ [email protected] 11 Büyüme başka bahara u Merkez Bankası’nın faiz indirimlerinin yurtiçi talebi ne kadar canlandıracağının yanı sıra jeopolitik riskler ve Avrupa’daki yavaşlama büyümenin seyri ile ilgili belirsizliklere neden oluyor. Ekonomistler büyümede önceki yıla göre yüzde 1 civarı düşüş bekliyor. Ekonomi Servisi Merkez Bankası’nın (TCMB) üst üste yaptığı faiz indirimleri de büyümeyi canlandırmaya yetmedi. Ekonomistler Türkiye’de büyümenin ikinci çeyrekte yavaşladığını tahmin ediyor. Dow Jones tarafından görüşleri alınan 7 ekonomistin tahmin ortalamalarına göre, birinci çeyrekte yüzde 4.3 büyüyen Türkiye ekonomisi ikinci çeyrekte yüzde 2.5 büyüyecek. Ekonomistler aynı zamanda ülke ekonomisinin 2014 genelinde yüzde 2.9 büyüyece İkinci çeyrekte zayıflayan iç ve dış talep nedeniyle GSYH’de toparlanma gecikebilir Kâr Damarı Kan Damarı Aslında üretimde işçinin canının, sağlığının korunması önlemlerinin kuşkusuz parasal karşılığı olsa da işçinin haklarının verilmesinin, sağlık, can güvenliğinin kollanmasının işletmelerin verimliliğini, kârlılığını düşürdüğü doğru değildir. İşçinin örgütlü, insanca yaşam, çalışma koşullarında çalıştırılmasının verimliliği de artırdığını kanıtlayan ulusal ve uluslararası bilimsel çalışma sonuçları söz konusudur. Sorun üretimin, sanayileşmenin, kârlılığın insanca yaşam, çalışma koşullarının geçerli olduğu hukuk devleti, demokrasi, insan hakları evrensel değerlerinin sınırları içinde kabul edilip edilmemesindedir. Türkiye’nin iş kazalarında dünyada birinci, meslek hastalıklarında çok görülmesinin tek açıklaması, işçinin canının ve sağlığının yok sayılmasıdır... İşletme kârlarının, rant, yağma, vurgun, yolsuzluk, rüşvet, çevre katliamı.. aklınıza gelebilecek ne kadar kirlilik, haksızlık, ağır emek sömürüsü varsa; “serbest piyasa, rekabet” olarak kutsanan kavramların işte bu kirli değerler, hukuksuzluklar üzerine oturtulmasıdır... Soma’da 301 madenci, İstanbul’un en iddialı inşaatlarından birinde 10 işçi birden asansörün düşmesiyle ölünce.. ağzı olan, isyanını dile getiren bir şeyler söylüyor.. “Suçlulardan, sorumlulardan hesap sorulsun, gerekli yasalar çıkarılıp uygulansın, Türkiye’ye bu tablo yakışmıyor, işçiler örgütlensin, haklarını arasın..” önerileri elbet uzmanlık kurumlarının gerçekleri açıklayan verileri ile birlikte kamuoyunda tartışılıp duruluyor... Derken acının, utancın yarası kabuk bağlıyor; bir diğer, ölümlü çarpıcı cinayetle birlikte yeniden kanıyor... Ülkemizde iktidarlarının 12 yılında şişirilen zenginleşme, ekonomik büyümenin gerçekleri sorgulanamadığından, iktidarlarının yarattığı kâr damarlarının aslında işçilerin ucuz emek, ağır sömürüsü üzerine, umursanmaz sağlık ve canlarının kayıplarının bilimsel karşılığı, açıklaması olduğu atlanıyor. Yaşamın her alanına dönük gerçek üretimin, sanayileşmenin, yatırımların çok ciddi yüzdelerle düştüğü, söz konusu 12 yılda ekonomide rakamlara göre var görülen büyümenin karşılığında işsizlik azalmamışsa baştan ciddi bir sorgulama gerekmez miydi? Yapmadık, yapamadık, üzerine İstanbul odaklı, kentlerin kanser hücresi gibi çarpık büyümelerini, gökdelenleri, betonlaşmayı, haksız, suç nitelikli rant yaratmayı, ihale vurgunlarını kan damarlarından beslenen kâr damarlarını başarı gibi alkışlamasak da olanlara göz yumduk... HHH Anlamlı sayılarda çok seçmenler, İslamcı kimlikle ezilmişlikten kurtarıldıkları, kayırıldıkları inancı içinde, İslam dininin ilkelerine, Kuran’a göre günah yollardan; vurgun düzeninin her boyutuyla, haram düzeninde zenginleşmelerden, kanla beslenen kâr damarlarından, sadaka ölçeğinde paycıklar alsalar da... Her seçim sürecine yönelik patlatılan mucize projeleri alkışlayıp oy vermediler mi? Şimdi İstanbul’da 53 AVM varken nasıl 333 oldu? Zengin kuzeyin üç başkenti Londra, Paris, Berlin toplamını geçti? Son 8 ayda 1270 işçinin öldüğü bir ayıbı nasıl sırtımızda taşıyacağız? Ülkemizin yüz karası dünya rekoru iş kazalarının toplamında yüzde 34 payı olan, sürekli işgöremezlikte yüzde 10, ölümlü kazalarda yüzde 25’e varan inşaat sektöründeki insanlık suçlarını, işçi katliamlarını nasıl durduracağız ..sorgulaması ile neyi değiştirebileceğiz? Dürüst olalım Özal’ın ithal kömürle kapatmak istediği Zonguldak madenlerinde, TKİ işletmelerinde Erdoğan iktidarları eksiği ile değil, fazlası ile isteneni gerçekleştirdi. 1990’da direnen maden işçilerinin sendikasında önce günahkâr sendikacılardan arınma adına hocalarla, dualarla deterjanlı temizlik yapıldı. Sonra TKİ üretimi, işçi sayısı dibe vurdurulup TKİ’nin kalan cılız üretiminin içine bile kamuda taşaron işçi sokuldu. İlk büyük Zonguldak ölümlü kazası öyle oldu. Soma’da en kârlı özel işletmenin rekabet, kâr edebilme koşullarının, kârının her aşaması, evrensel çalışma koşulları, üretim ilişkileri hukuku üzerinden değil de “kâr damarı, işçi emeği, canı, sağlığı sömürüsü üzerine oturtulmuş olduğunda” olanlar oldu. Asansörün düşmesi ile İstanbul’un göbeğinde ölen 10 işçinin çalıştığı gökdelen dev inşaatı, sahi kent merkezinin tek depremden kaçışında kullanılacak yeşil alan değil miydi? Çok ileri teknoloji ile çok acele, çok kârlı koşuşturmacanın içinde, arada birçok yasal güvenlik önlemi atlanmış ya da pişkin kültürümüze göre aksilikler görmezlikten gelinip taşaron eliyle çalıştırılan ucuzdan da ucuz işçilerin sağlıklı üretim yapabilme, canlarını koruyabilme önlemleri hafife alınış. İşveren sözcülerinin acımasızca basın toplantısında söyledikleri sözler iftira değil ya.. “İşçiler de işin gereği riskleri gözetip canlarını kollasaydılar ya?..” Hele de bizim medyanın iyi niyetli(!) ukala ukala uzmanlık görüşleri var ya... “Canlarını korumak için bilinçlenip sendikalarda örgütlenip haklarını arasınlar...” Medya çalışanlarının, gazetecilerin sendikası bile dibe vurmuş. Bir zamanlar en örgütlü kamu işletmelerinde, madenlerde iktidarları eski sendikaların işini bitirmekle kalmamışlar, yandaş imanlı sendikalar kurdurmuşlar. Ağızları var, dilleri yok... Kâr damarı, can damarı yapılmışsa... Enerji hariç tüm sektörler daraldı Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, arındırılmamış sanayi üretimi ramazan bayramı tatili nedeniyle çalışma günü sayısındaki azalmaya paralel temmuzda yüzde 4.66 geriledi. Takvim etkisinden arındırılmış endeks ise yıllık bazda yüzde 3.6’lık artış gösterdi. HSBC Portföy Stratejisti Ali Çakıroğlu, manşet verideki yıllık daralmada çalışılan gün sayısındaki azalışın etkili olduğunu belirtti. Çakıroğlu, ara malı üretimin de gözlenen sert daralmanın üretim tarafındaki aşağı yönlü risklerin sürdüğüne işaret ettiğini vurguladı. Alt kalemlere bakıldığında enerji hariç neredeyse bütün sektörlerde daralma görülürken ara malı imalatı ve dayanıksız tüketim malı imalatındaki yavaşlama dikkat çekti. Arındırılmamış endekse göre ara malı imalatı temmuzda yüzde 8.95, dayanıksız tüketim malı imalatı yüzde 4.6, dayanıklı tüketim malı imalatı yüzde 2.6, sermaye malı imalatı yüzde 1.4 daralırken enerji yüzde 1.21 arttı. katkısı üçüncü çeyrekte daha olumlu olacak gibi gözüküyor. Yine de ABD Merkez Bankası’nın faiz artış sürecine dair beklentilerin yansımaları, devam eden jeopolitik riskler ve 2015 genel seçimleri de dikkate alındığında politik gelişmelerin olası etkileri yılın ikinci yarısında büyüme performansında belirleyici olacak” dedi. Şeker Yatırım tarafından yapılan yorumda “Merkez Bankası’nın lirayı desteklemek için yaptığı ocak ayındaki dramatik faiz artışı etkisini biraz gecikmeli de olsa ikinci çeyrekte gösterdi” denildi. Kurum ayrıca yavaşlayan sanayi üretiminin ikinci çeyrekte zayıflayan iç ve dış taleplerden kaynaklandığını da belirtti. Ekonomik büyüme verileri yarın sabah saat 10.00’da açıklanıyor. Yarın açıklanıyor ğini tahmin ediyor. Bu büyüme geçen yıl yüzde 4 olarak gerçekleşmişti. Reuters anketine göre ise GSYH büyümesinin ikinci çeyrekte ilk çeyreğe göre yavaşlayarak medyan bazında yüzde 2.65 olması bekleniyor. Ekonomistlere göre jeopolitik riskler ve AB’deki kırılgan talebe rağmen yavaşlayarak da olsa devam eden ekonomik büyümenin bundan sonra nasıl bir seyir izleyeceğini ise TCMB’nin mayıstan bu yana uyguladığı fa iz indirimlerinin iç talep üzerindeki etkisi ve ihracat belirleyecek. Reuters’a konuşan ING Bank Başekonomisti Muhammet Mercan “TCMB’nin faiz indirimleri ve iyileşen risk algısıyla iç talebin büyümeye Rönesans Yönetim Kurulu Başkanı Ilıcak’a göre hiçbir kaza kendiliğinden olmaz Her kazada ihmal vardır enflasyonu yalanlıyor Ekonomi Servisi Tüketici Hakları Derneği Genel Başkanı Turhan Çakar, Türkiye İstatistik Kurumu’nun Ağustos 2013 ile Ağustos 2014 gıda fiyat istatistikleri karşılaştırıldığında, 55 çeşit gıda maddesindeki fiyat artışının resmi enflasyon oranının çok üzerinde olduğunu söyledi. Çakar, yazılı açıklamasında, “Son bir yılda çalışan asgari ücretli işçinin maaş artış oranı yüzde 10.9, emekli işçinin yüzde 9.16, emekli memurunun yüzde 11.77, emekli öğretmenin yüzde 9.31 iken, 55 çeşit gıda maddesinin fiyat artış oranları yüzde 12.22 ile yüzde 108 arasında değişiyor. 26 gıda maddesinin fiyatı yüzde 12.22 ile yüzde 20, 22 gıda maddesinin fiyatı yüzde 20 ile yüzde 50, 5 gıda maddesinin (kuru fasülye, kiraz, fındık içi, antep fıstığı, kuru kayısı) fiyatı yüzde 50 ile yüzde 100 arasında arttı” dedi. Gıda, resmi u İş cinayetleri konusunda Türkiye’deki ceza ve yaptırımların caydırıcı olmadığını dile getiren Erman Ilıcak, yurdışında lisans iptalinden yıllarca süren hapis cezalarına kadar bir dizi önleyici ceza ve çeşitli kurumlar tarafından yapılan denetimlere dikkat çekti. OLCAY BÜYÜKTAŞ Ağırlıklı olarak Rusya’da faaliyet yürüten Türkiye’nin en büyük müteahhitlik şirketi Rönesans Holding’in yönetim kurulu başkanı Erman Ilıcak, özellikle ölümlü iş kazalarının önlenmesi için mutlaka ve mutlaka sıkı denetim ve caydırıcı cezaların olması gerektiğini söyledi. İstanbul’da TED Rönesans Koleji’nin açılış töreni sonrasında bir grup gazetecinin sorularını yanıtlayan Ilıcak, “Niçin Türkiye inşaat sektöründe bu kadar yoğun ölümlü kaza yaşanıyor” sorusuna, Türkiye’de inşaat yapmak için şirketlerin lisansı bile olmadığını, eline çanta alan herkesin müteahhitlik yapabileceğini belirttikten sonra, “Ciddi bir maliyet oluşturan işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda yapılması gerekenler için yapılan denetimler yetersiz. Eğitimler şirketlerin inisiyatifine bırakılmış. Cezalar da caydırıcı değil” diye konuştu. Rusya’da 54 milyon saat çalışmada yalnız 5 ölümlü kaza yaşadıklarını ancak çok çalışarak bunu bire indirdiklerini anlatan Ilıcak, “Rusya’da hem federasyon hem de yerel yönetimler tarafından çok sıkı bir şekilde denetim yapılıyor. Eksiklerin giderilmesi konusunda yapılan uyarılar takip ediliyor, gerekli görüldüğünde verilen cezalar Sanayi gelişmeli Keith McLoughlin. şirket lisansının iptaline kadar gidebiliyor. Çok ciddi hapis cezaları söz konusu” dedi. Son dönemde gündeme gelen inşaat mı sanayi mi tartışmasına ilişkin de, inşaat şirketlerinin son 10 yılda çok hızlı büyüdüğüne dikkat çeken Ilıcak, “Bizim 10 yıl önce 2 bin çalışanımız vardı. Şu anda 35 bin çalışanımız var. Burada yurtdışındaki büyümemizin de katkısı büyük oldu. Ancak Türkiye’de sanayinin de önünün açılması gerekiyor” dedi. Yurtdışında nükleer santral inşası konusunda geçen yıl uzman bir şirketi satın aldıklarını ve Finlandiya’da ihaleye çıkması beklenen ikinci nükleer santral projesi de dahil olmak üzere Avrupa’daki yeni nükleer santral projelerinin inşaatı ile ilgilendiklerini açıklayan Ilıcak, geçen yıl biri Almanya’da diğeri İsviçre’de olmak üzere iki şirket satın aldıklarını belirterek “Birisi nükleer santErman rallarda, diğeri de tünel Ilıcak konusunda tecrübeli. Artık bundan sonra satın almalarla daha hızlı büyüyeceğiz. Avrupa’da büyük ölçekli, halka açık ve inşaat sektöründe olan birkaç şirketle de satın almak üzere ilgileniyoruz” dedi. Aldıkları şirketlerle özellikle Avrupa’da yeni yapılacak nükleer santral projeleri ile yakından ilgilendiklerini belirten Ilıcak, “Finlandiya dışında 78 farklı ülkede bu tip projelere bakıyoruz. Bu projelerin inşaat tarafı ile ilgiliyiz” dedi. Türkiye’deki nükleer santral projelerinin inşaatı sürecinde alt yükleniciler için ihaleler yapılacağını söyleyen Ilıcak, “Bu ihalelere katılıp orada yer almaya çalışacağız” dedi. Jale lıcak Ciro 3.5 milyar doları bulur Electrolux, GE’yi 3.3 milyar dolara alıyor Ekonomi Servisi İsveç li elektrikli ev aletleri üreticisi Electrolux General Electric’in (GE) aynı alanda üretim yapan birimini 3.3 milyar dolar nakit karşılığında satın alacağını açıkladı. Electrolux, GE’nin Appli ances birimiyle Kuzey Amerika’daki satışlarını ikiye katlayıp rakip Whirlpool karşısında da güç kazanmayı hedefliyor. Electrolux’ün ağustosta bu birimi almak için görüşme halinde olduğunu duyurmasının ardından Reuters da geçen haftaki haberinde anlaşmanın yakın olduğunu belirtmişti. Electrolux Üst Yöneticisi (CEO) Keith McLoughlin, “GE’nin seçkin, yüksek kaliteli ev aletleri bizim ikonik markalarımızı tamamlıyor ve Kuzey Amerika’daki varlığımızı güçlendirecek” dedi. GE Appliances geçen yıl 5.7 milyar dolarlık satış gerçekleştirirken satışların yüzde 90’ı Kuzey Amerika’da yapıldı. Verilen bilgiye göre, Rönesans Holding, ülke dışı müteahhitlik alanında geçen yıl dünyada Uluslararası Müteahhitler sıralamasında 53’üncü sıra ile Türkiye’den listenin en yukarısında yer alan şirket oldu. Geçen yıl 2.6 milyar dolar olan cironun bu yıl 3.5 milyar dolar civarında olması bekleniyor. İşlerinin yüzde 65’i Rusya’da olan şirket 21 ülkede faaliyet yürüttüyor. Rusya’ya yaptırımlar konusunda “Yaptırımlar bir miktar Rusya’yı etkiledi ama Rusya kendi içindeki kaynaklarla büyümesini devam ettirebiliyor şu anda. Biz bu etkiyi görmedik açıkçası” diyen Ilıcak, 2015’te Rusya’nın yaptırımlarla ilgili sorunlarını çözüp tekrar büyüyeceğini düşünüyor. Dün eğitime başlayan TED Rönesans Koleji’nin açılışında konuşan Rönesans Eğitim Vakfı Başkanı Jale Ilıcak, 3 bin 500 öğrenciye karşılıksız burs verdiklerini söyledi. Ücret ve komisyon düzenlemesi banka kârlarını 1.2 milyar lira azaltacak u Yapı Kredi CEO’su Açıkalın, BDDK’nin ücret ve komisyonlarla ilgili düzenlemelerinin bu yıl sektörün toplam kârını yüzde 5 azaltacağını söyledi. Açıkalın, gelecek yılın 2014’e göre daha iyi geçmesini bekliyor. l 2011’deki düzenlemeler sektörün yıllık kârını 7.6 milyar lira azalttı. Bu da sektörün kârının yüzde 25’ini temsil ediyor. l Düzenlemeler, 2012’de 700 milyon liralık, geçen yıl 4.5 milyar liralık kayba neden oldu. l Uluslararası konjonktür açısından kolay bir döneme girilmiyor. Gelecek Ekonomi Servisi Yapı Kredi Üst Yöneticisi (CEO) Faik Açıkalın, Bankacılık Düzenleme ve DenetleFaik me Kurumu’nun (BDDK) ücret ve Açıkalın komisyonlarla ilgili düzenlemelerinin bankaların 2014 kârını yaklaşık 1.2 milyar lira aşağı çekeceğini söyledi. Açıkalın, tutarın sektörün toplam kârının yaklaşık yüzde 5’ine denk geldiğini belirtti. Açıkalın, Bankanın 70. kuruluş yıldönümü dolayısıyla AA’ya konuştu. 3 yılda yapılan sektöre yönelik düzenlemelerin kârlılık ve büyümede bir miktar baskı yarattığını ifade eden Açıkalın, özetle şunları söyledi: yılın önemli riskleri ABD’de beklenenden daha önce ve yüksek faiz artışı olasılığı, politik tansiyonda yükseliş ve jeopolitik risklerin artması. Türkiye, risk faktörlerine dikkat edildiği müddetçe makul bir getiriyle, gelişmekte olan pazarlarda yabancı fonları çekebilmesi açısından avantajlı. l Yılın geri kalanında büyümenin bir miktar zayıflamasını ve bu yılın tamamında yüzde 3.54 arası büyüme bekliyoruz. Açıkalın, banka olarak 19 milyar TL’nin üzerinde özvarlıkları, bine yakın şube, 3 bini aşkın ATM, 18 bin 500’ün üzerinde çalışan, 10 milyonun üzerinde müşteri ile 170 milyar TL’nin üzerinde toplam aktife sahip olduklarını dile getirdi. İngiltere’de ‘evet’ tedirginliği n Dış Haberler Servisi İskoçya’nın İngiltere’den bağımsızlığına ilişkin refenduma günler kala ilk kez anketlerde “evet” cephesinin oranının yüzde 51’e yükselmesine dün İngiliz piyasaları tepki verdi. Dün sabah saatlerinde İngiliz Sterlini yüzde 1 değer kaybederek 1.6159 dolarla son 10 ayın en düşük seviyesini gördü. Avro karşısında da sabah saatlerinde İngiliz Sterlini yaklaşık yüzde 1 oranında değer kaybetti ve 1.2480 Avro’ya geriledi. İskoçya merkezli bazı şirketlerin hisselerinde de düşüşler görüldü.