Katalog

SAYFA CUMHURİYET kultur@cumhuriyet.com.tr 25 KASIM 2014 SALI 14 KÜLTÜR Sanatın çok yönlü ismi... Yazar, şair, tiyatro eleştirmeni Melisa Gürpınar hayatını kaybetti Kültür Servisi Tiyatro Eleştirmenler Birliği ve Türkiye Yazarlar Sendikası üyesi, şair, yazar Melisa Gürpınar, dün sabah saatlerinde, kaldırıldığı hastanede, hayatını kaybetti. 73 yaşındaki Günpınar’ın cezanesi yarın Şakirin Camii’nde kılınacak ikindi namazından sonra Karacaahmet Mezarlığı’ndan sonsuzluğa uğurlanacak. Melisa Gürpınar, 1964 yılında İstanbul Belediyesi Konservatuarı Tiyatro Bölümü’nden mezun olduktan sonra tiyatro öğrenimine 19651967 yılları arasında Londra’da devam etti. Aynı dönemde, BBC Türkçe Servisi’nde kültür programları yapan Gürpınar, amatör ve profesyonel birçok tiyatronun kurucu üyesi oldu. Ardından birçok yayında tiyatro eleştirmenliği yaptı. İlk şiir kitabı “Umut Pembeleri”, 1962 yılında yayımlandı, sonrasında “Yeni Bir Gün Şarkısı”, “Geceyarısı Notları”, “Ara Beni Sevgilim Sözcüklerin İçinde” ve “Yalnızlık Mevsimi” gibi pek çok şiir kitabı geldi. 1990’da yayımlanan “İstanbul’un Gözleri Mahmur” adlı şiirsel öyküleri, Halil Kocagöz Şiir Ödülü’nü aldı. 1993 yılında yayımlanan “Yeni Zaman Eski Hayat” adlı oyunu ise Avni Dilligil Ödülü’ne değer görüldü. Çocuk ve ilkgençlik kitapları yazdı. 2003 yılında “Ada Şiirleri” kitabıyla Cevdet Kudret Edebiyat Ödülü’ne değer bulunan Gürpınar, son olarak 2001 yılında “Gezintiler” adındaki dosyasıyla Yunus Nadi Şiir Ödülü’nün sahibi olmuştu. Düşten gerçeğe... Oyun Atölyesi’nde 201314 döneminde sahnelenen ve sanatçılarına pek çok ödül kazandıran “Kim Korkar Hain Kurttan” (1962) yeni tiyatro döneminde de kapalı gişe sürüyor. Amerikalı yazar Edward Albee, yapıtının özgün başlığı olan “Kim Korkar Virginia Woolf’tan” sözünü, New York’un Greenwich Village semtindeki bir barın aynasında okumuş. İngiliz romancı Virginia Woolf’un “kurt” sözünü çağrıştıran soyadı, aynadaki yazıyı yazan kişiye “Kim korkar hain kurttan” tekerlemesini anımsatmış olmalı. Albee bu tekerlemeyi de oyununda dramatik bir öğe olarak kullanmış. “Kim Korkar Hain Kurttan”, toplumun üst katlarına çıkarak saygın, varlıklı, başarılı birey konumuna ulaşma tutkusunu sorgulayan bir oyun. Amaçladığı, “Amerikan düşü” balou “Kim Korkar Hain Kurttan”, Martha ve nunu patlatmak… George’un, hırpalayıcı bir hesaplaşma süreci içinde Martha bir özel üniversitedüşten gerçeğe, acımasızlıktan sevecenliğe ulaşarak belendiği bu serüveni yaşanin patronunun kızı, George arındıkları uzun gecenin öyküsünü dile getirir. İçkili yan yalnızca onlar değildir. da onun kocasıdır. Damadının günü gelince kendi yerikafaların bir karabasan ağı içinde debelendiği bu Konukları olan genç çiftin yalanların da ne geçmesini planlayan güçlü serüveni yaşayan yalnızca onlar değildir. Konukları yaşamındaki açığa çıkmasıyla, Albee’nin kayınpeder, onların yaşamını olan genç çiftin yaşamındaki yalanların da açığa kapitalist sistemin körüklebu yönde güdülemiş. George ise kayınpederine hem ödün çıkmasıyla, Albee’nin kapitalist sistemin körüklediği diği sentetik varoluş biçimine karşı başkaldırısı, bireyvermiş (romancı olmaktan sentetik varoluş biçimine karşı başkaldırısı, lerin özel konumlarını aşıp vazgeçmiş) hem de ona karşı bireylerin özel konumlarını aşıp genelleşir. genelleşir. çıkmış (bölüm başkanı olma“Kim Korkar Haya bile uğraşmamış). karıkoca durmadan içerek, düşin Kurttan” bir “oyuncu Bir özel üniversite yerlerinde yarattıkları oğullarını bile oyunu”dur. 1960’lı yıllarda Yıldız leşkesinde amaçsızca salınan, içbirbirlerini iğnelemek, aşağılamak Kenter’in rejisiyle sunulan yapımkili partilerin gözbebeği, çekiiçin kullanarak yaşayıp giderler. daki Yıldız ve Müşfik Kenter’in ci bir kadındır Martha. George ise Aralarındaki sevgi bağına karşın… yorumları unutulmazdır. (YapıMartha’nın istediği adama dönüş“Kim Korkar Hain Kurttan”, tın film uyarlamasındaki ustamemekte direnen, karısının acımaMartha ve George’un, hırpalayıcı lar Elizabeth Taylor ve Richard sız saldırılarına ancak gerektiğinde bir hesaplaşma süreci içinde düşten Burton’dır.) Cüneyt Gökçer’in karşılık veren, ne ki karşı saldırılagerçeğe, acımasızlıktan sevecenli1987’de sahnelediği Ankara DT rında zaman zaman alaycılığı “zuyapımının parlak yıldızları Ayten lüm” boyutuna vardırabilen biridir. ğe ulaşarak arındıkları uzun gecenin öyküsünü dile getirir. İçkili ka Gökçer ve Çetin Tekindor’du. Özgür seçeneklerini yok ederek faların bir karabasan ağı içinde deGökçer’in rejisinde, iki başkişi yakısırlaşan (çocukları da olmamış) Oyun Atölyesi, ‘Kim Korkar Hain Kurttan’ ile abartılı bir Albee yorumu sunuyor BAKIRKÖY BELEDİYE TİYATROLARI “Romeo ve Juliet” Her güne bir oyun Kültür Servisi Bakırköy Belediye Tiyatroları bu hafta 8 oyunla tiyatroseverlerin karşısında olacak. Yarın saat 20.30’da Aziz Nesin’in eserlerinden uyarlanan, Murat Karasu’nun yönettiği “Azizce” oyunu Turhan Tuzcu Sahnesi’nde görülebilecek. Perşembe 20.30’da “Şişman Domuz” oyunu yine aynı sahnede olacak. Cuma günü ise W. Shakespeare’in ölümsüz eseri “Romeo ve Juliet” Mehmet Birkiye’nin yönetmenliğinde, Müşfik Kenter Sahnesi’nde sergilenecek. Cumartesi “Üç Kuş Kardeş” ile “Sokak Kızı İrma” aynı sahnede izlenebilecek. Pazar günü ise 11.00’de “Güneşin Çocukları”, 15.30’da da “Külhanbeyi Müzikali” Müşfik Kenter Sahnesi’nde olacak. nında, Lemi Bilgin ve Hidayet Daş’ın oynadığı ikinci çift de ön düzeyde değerlendirilmişti. Hira Tekindor, Oyun Atölyesi için yaptığı bu ilk sahne çalışmasında, söz ağırlıklı metni çekici kılma adına grotesk bir yaklaşım benimsemiş. Görsel ve işitsel öğeleri parlatmış. Bu yüzden, sahne olayına, kişilerin iç devinimleri değil, yüzeyde yansıyan ve yinelenip duran jest, mimik, hareketler ve ses kullanımları egemen olmuş. Zerrin Tekindor, sahneye çok yakışan fiziği ve soluklu oyunculuğuyla fırtına estiriyor sahnede. Martha rolüne aktardığı enerji, öteki oyuncuları sindiren bir düzeye ulaşıyor. Bu roldeki başarısıyla topladığı çok sayıda ödülü hak ettiği bir gerçek. Bense, Tekindor’un Martha yorumunda, yıllar önce Ankara DT’de Çetin Tekindor’la oynadıkları David Hare’in “Göğe Açılan Pencere”sindeki burukluktan ve ince duyarlıktan izler olmasını dilerdim. Zerrin Tekindor’un oyunundaki grotesk devingenlik, George’u oynayan Tardu Flordun’un yorumunu silikleştiriyor. Dahası, Flordun, George’un savaşa eşit koşullarda katıldığını gösteren alaycı duruşu ve ironik iğnelemeleri yeterince sindirmemiş oyununa. Sonuç olarak da seyirci, birbirine sığınmaktan başka çıkar yolu olmayan Martha ve George’un attığı sessiz çığlıkları bir türlü duyamıyor. Oyunun “erk” metaforu olan cinsellik alabildiğine groteskleştirilmiş. Şükrü Özyıldız’ın oynadığı Nick neredeyse bir cinsel nesneye dönüşmüş. Honey’yi oynayan Nilperi Şahinkaya’nın, akan makyajın kararttığı bir yüzle dolaşması, bu genç oyuncuyu da groteskin kurbanı yapıyor. Hira Tekindor disiplinli ve tartımlı bir sahne olayı kotarıyor. Ali Cem Köroğlu’nun ev içi dekoru hoş. Gamze Saraçoğlu ise çabasını yalnızca Zerrin Tekindor’un giysilerine yoğunlaştırmış. Renkli ama Albee’nin metniyle tam buluşmayan bir sahne gösterisi izliyoruz. ‘bürokrasiye’ takıldı Oyunun dekor, kostüm gibi alımsatım işleri, kurumda henüz atanmış bir müdür olmadığı için yapılamıyor Metin Oyman, Erzurum DT Müdürü Levent Aras, İstanbul DT ANKARA İstanbul DevMüdürü Şakir Gürzumar, İstanbul let Tiyatrosu’nda (DT), kasım ayı DT Müdür Yardımcısı Selen Biriçinde prömiyer yapması planlakiye, İstanbul DT Sanat Teknik nan “Muhteşem Gatsby/The Gre Müdürü Ethem Özbora, Adaat Gatsby” adlı oyun, “bürokrasi na DT Müdürü Gökhan Doğan, ye” takıldı. ABD’li yazar F. Scott Van DT Müdürü Demet Boci göFitzgerald tarafından kaleme alırevlerinden istifa etmişti. nan ve dünya klasikBirecik’in atanmasının leri arasında yer alan ardından da bir ay gibi u DT Genel oyunun provaları, bir süre geçmiş olmasına Müdürlüğü’nce, Nejat Birecik’in gekarşın kurumda hâlâ istinel müdür olmasının fa eden müdürlerin yerine sezon başında, ardından, İstanbul yeni müdür ataması yailk tur oyunları DT Müdürü Şakir pılmadı. Kurum sanatçıarasında Gürzumar’ın da islarının, Birecik’in “sanat tifa etmesiyle durdu. kurumlarının kapatılsahneleneceği Oyunun dekor, kosmasını öngören Türkiye duyurulan oyunun tüm gibi alımsatım Sanat Kurulu (TÜSAK) en erken şubat işleri, kurumda heYasa Tasarısı Taslağı’nı nüz atanmış bir müayında izleyici savunduğu” gerekçesiydür olmadığı için yale “müdürlük görevi kaile buluşabileceği pılamıyor. DT Gebul etmedikleri” belirbelirtiliyor. nel Müdürlüğü’nce, tilirken, bu durum kurusezon başında, ilk mun işleyişinde de aksaktur oyunları arasınlıklara yol açıyor. da sahneleneceği duyurulan oyuFaik Ertener’in yönetmenliğinun en erken şubat ayında izleyici ni üstlendiği oyunun ağustos ayı ile buluşabileceği belirtiliyor. ortalarında provalarına başlanmışNejat Birecik’in genel müdür tı. Ancak Şakir Gürzumar’ın istiolmasının ardından sanattan sofasının ardından oyunun provalarumlu Genel Müdür Yardımcırı da durdu. Çünkü DT’nin yasasısı Osman Nuri Ercan, Başrejina göre bölge oyunlarının alımsasör Ali Hürol, Sanat Teknik Mütım işlerinden ve programlamasındürü Hakan Dündar, Ankara DT dan yetkili kişi o tiyatronun müdüMüdürü Şekip Taşpınar, Ankarü. Müdürün imzası olmadan oyunra DT Müdür Yardımcısı Serdar la ilgili prosedürler, genel müdürün Kayaokay, İzmir DT Müdürü onayına sunulamıyor. SELDA GÜNEYSU Muhteşem Gatsby Marquez’in arşivi ABD’deki Texas Üniversitesi’nce satın alındı ABD yasağını arşivi deldi raf albümleri, yazışmalar ve Kültür Servisi Geçen niaralarında Smith Corona marsan ayında 87 yaşında hayaka iki daktilo ile Apple marka ta veda eden Gabriel Garbeş bilgisayarın da yer aldığı cia Marquez’in arşivi, Texas kişisel eşyaları bulunuyor. Üniversitesi’ne bağlı Harry ABD’nin en önemli edeRansom Merkezi’nde korubiyat arşiv merkezlerinden nacak. biri olarak biYaşamı boyunlinen Ransom ca Amerikan emu ABD’ye Merkezi’nde Japeryalizmini eleşgirmesi uzun yıllar mes Joyce, Ertirmekten vazgeçyasaklanan ünlü nest Hemingway, meyen, bu yüzWilliam Faulkden “Yüz Yılyazarın arşivi, ve Jorge Luis lık Yalnızlık”ın Joyce, Hemingway, ner Borges gibi yazar1982’de yayımFaulkner ve ların arşivleri de lanmasıyla birlikyer alıyor. te dünya çapınBorges’in Marquez’in arda üne kavuşmaarşivlerinin de şivinin Ransom sından sonra bile yer aldığı Ransom Merkezi’nce yaABD’ye girmesi Merkezi’nde zarın ailesinuzun yıllar yasakden satın alındığı lanan Marquez’in korunacak. açıklanmakla birtüm arşivinin likte ödenen mikABD’deki bir tara ilişkin bir açıklama yaüniversitede korunacak olmapılmadı. sı ilgiyle karşılandı. Öte yandan, Marquez’in arMarquez’in ABD’ye girme dında bitmemiş bir roman bıyasağı 1995’te ABD Başkanı raktığı, ancak ailesinin bu roBill Clinton tarafından kaldımanı yayımlayıp yayımlamarılmıştı. Marquez’in arşivinde elyaz ma konusunda bir karar vermediği öğrenildi. maları, not defterleri, fotoğ DT’deki karmaşa bu oyuna yaradı ASLI ULUŞAHİN Genel müdüre istifa getiren ‘Güneş Batarken Bile Büyük’ oyununun galası yapılacak Eski Devlet Tiyatroları (DT) Genel Müdürü Mustafa Kurt’un istifasına neden olan, İstanbul DT oyunu “Güneş Batarken Bile Büyük”ün 4 Aralık’ta, Cevahir AVM’de bulunan DT sahnesinde galası yapılacak. Mustafa Kurt, “Geçtim Ama Tiyatrodan” oyunuyla birlikte, “Güneş Batarken Bile Büyük” oyununun, bakanlıkça repertuvardan çıkarılmasının istenmesi üzerine istifa etmişti. Oyunun yönetmenliğini yapan Kazım Akşar ise, olayın ardından yaptığı açıklamada “eserde din istismarı, sanata baskı ve savaşın vahşiliğine göndermeler yapılan bölümlerden bakanlığın rahatsızlık duyduğunu ve bu nedenle oyunun sansürlenmek istendiğini” söylemişti. 4 Aralık’ta yapılacak galaya ilişkin bilgi aldığımız Akşar, DT’de genel müdürün değişmesinin ardından bir boşluk doğduğu için oyunu repertuvarda kaldığını söyledi. Akşar, oyunu, herhangi bir sansüre uğramadan sergileyeceklerini aktardı. “Güneş Batarken Bile Büyük”ün repertuvarda kalmasında, oyun ile ilgili basında çıkan haberlerin yeni Genel Müdür Nejat Birecik’in geri adım atmasına neden olduğu da konuşuluyor.