Katalog

SAYFA CUMHURİYET 4 OCAK 2014 CUMARTESİ 10 EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr Lira çöküyor WSJ, Türk Lirası’nın yolsuzluk operasyonunun başladığı 17 Aralık’tan beri yüzde 8 değer kaybettiğini vurguladı Türk Lirası ‘çökerken’ Merkez Bankası’nın faizleri yükseltmesi için artan baskı altında olduğu, artırılan vergilerin yıllık enflasyonu yüzde 8’e çıkaracağı öne sürüldü. duğuna işaret eden WSJ, liranın 17 Aralık’tan be ri yüzde 8 değer kaybettiğini vurguladı. A n c a k WSJ’nin anketine katılan iktisatçıların yedisine göre özellikle yapılacak seçimler nedeniyle Ankara’da politika yapıcılarının kilit faizlerin artırılmasına direnmekten vazgeçmeleri pek beklenmiyor. Londra’daki Medley Global Advisors’dan yükselen piyasalar analisti Nigel Rendell ise “Merkez Bankası, kendisini bir köşede sıkışmış buluyor” ifadesini kullandı. Rendell, ülkelerin çoğunda para biriminin devam eden zayıflığı ve yükselen enflasyon beklentileri gibi faktörlerin bir araya gelmesinin faizlerin yükseltilmesi için ortam oluşturacağını belirtirken “Ancak Türkiye’de tahmin etmek daha zor, çünkü genel olarak hükümetin para politikasını belirleme konusunda açık bir aktif bir çıkarının olduğu varsayılıyor” diye konuştu. Haberde Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’nın liranın yıl sonunda dolara karşı 1.92 düzeyinde olacağı tahmininin gerçekleşmemesine de değinildikten sonra, Merkez Bankası’nın “liranın değer kaybını önlemeye yönelik başarısız bir çabada net rezervlerinin dörtte birini oluşturan 15 milyar dolar kadar döviz elden çıkardığı” yorumu da yapıldı. Ekonomi Servisi Wall Street Journal’in (WSJ) anketine katılan ekonomistler, faizlerin artırılması gerektiğini düşünürken, gazeteye uzmanlar “Siyasi durum eğer uzun bir süre oynak olmaya devam ederse ekonomik sonuçlar potansiyel olarak ciddi olabilir” uyarısında bulundu. ABD’nin borsa ve iş çevrelerinin gazetesi Wall Street Journal “Yeni yıl vergi artışları, liranın çöküşü nedeniyle zaten yükseltmiş olan enflasyon tahminlerini pompalarken Merkez Bankası, faiz oranlarının yükseltilmesi için artan bir baskı altında” diye düşünüyor. Gazete tarafından düzenlenen bir ankete katılan 12 iktisatçının ortalama tahminine göre kötüleşen enflasyon beklentilerinin karşısında halen yüzde 7.75 düzeyinde bulunan gecelik borç verme faizi, en az yüzde 9.25’e çıkarılmalı. Perşembe günü liranın dibe vur ‘Türkmen’ Söylemi, Seçim Hesabı ve Vakıfbank ‘Rehinli’ TIR HATAY “Sahi Türkmenler nereden çıktı? Bir kere o TIR’ın güzergâhında Türkmenler yok. İkincisi, Suriye’ye insani yardımda bulunuluyorsa neden Türkmenler diye ayrıştırıyorsunuz. İçişleri Bakanı’nın bu ifadesi seçim öncesinde MHP seçmenine oynandığını gösteriyor. Suriyeli Türkmenleri MHP’den başka dile getiren parti var mı?” MİT kontrolünde Suriye’ye gönderilen ve mühimmat taşındığı ihbarına karşın, eşi görülmemiş bir yetki kavgası sonucu aranması engellenen TIR için Hatay’a geldim. Yukarıdaki sözler de haber duyulur duyulmaz olay yerine giden CHP Hatay Milletvekili Hasan Akgöl’e ait. Akgöl, “malumun ilanı” olarak nitelediği TIR’ın Türkmenlere yardım götürdüğü iddiasının inandırıcı olmadığını, bu farklı yaklaşımla ifade ediyor. Akgöl, yerel seçimlerde bazı illerde MHP’ye yakın isimlerin CHP’den aday olması sebebiyle hükümetin “Türkmen” söylemi çıkararak MHP tabanını hedeflediğini söylüyor. Hatay her zamanki gibi hareketli. Ancak TIR olayı özel bir durum yaratmamışa benziyor. Tersine kent halkı, zaten bilinen bir durumun “cürmü meşhut” (suçüstü) olarak ortaya döküldüğünü düşünüyor. Asıl tartışılan konu ise neredeyse üç yıldır bilinip tartışılan bir konunun neden son ikiiki buçuk ayda “görünür” hale geldiği... Bu noktada da olayın algılanışı, “Ankara”dan biraz farklı. Suçüstü yakalanan TIR olayı, “cemaathükümet savaşı”nın yeni bir eşiği olarak algılanmıyor. Geçen mayıs ayında 52 kişinin yaşamını yitirdiği Reyhanlı patlamasıyla konuşulmaya başlanan “tez”, son olayla yeniden ısınmış: “Amerika hükümetle ipleri kopardı.” Evet, sadece Hatay’da değil, TIR olayının “değdiği” Kırıkhan ve Reyhanlı’da konuştuğum vatandaşlardan bu cümleyi defalarca işittim. Suriyeli “muhaliflere” yaptığı silah ve mühimmat desteğinin açığa çıkmasında Amerika’nın bir “yönlendirmesi” olduğu kanaati hâkim. CHP’li Akgöl, olay gecesi, hem arama yapmadan geri dönmek zorunda kalan Adana Cumhuriyet Savcısı Özcan Şişman, hem de daha sonra görevden alınan İl Jandarma Komutanı ile ayrı ayrı görüşmüş. Savcı Şişman’ın “Görevimi yapmam engellendi” dediğini ve çok tepkili olduğunu aktaran Akgöl, Jandarma Komutanı’nın ise “Biz kolluk olarak savcıya bağlı değiliz. O nedenle valinin talimatı gelince rahatladık” dediğini aktardı. Vali Celalettin Lekesiz’in imzasını taşıyan 1 Ocak tarihli yazının ise Ankara’dan hazırlandığını, Hatay’da sadece “çıktısının” alındığını söyleyen Akgöl, “Yazının altında iki bakanlığa dağıtım notu gülünç. Zaten onlar hazırladı” diyor. Bu arada Savcı Şişman’ın dün gazetelere yansıyan Liranın değer kaybını en çok hisseten ise tabii ki işadamları oldu. Kur tahminleri ve sorunlara ilişkin görüşler özetle şöyle: Semih Şeftali (Esse Yönetim Kurulu Başkanı): Kurdaki yükseliş birdenbire oldu. Kur etkiledi, ama ciro da etkilendi. Yılbaşında beklediğimizin yüzde 20 altında ciro yaptık. En güzel zamanda kötü ciro yapmış olduk. Kur arttığı için alacağımız ürünlerde daha dikkatli davranıyoruz. Bu otomatik olarak durgunluğa mesaj çıkartma aslında. Kur 2.5 liraysa 2.5 lira olsun. İsmet Güral (Güral Porselen Yönetim Kurulu Başkanı): Benim tahminim kurun 1.952 TL arasında olacağı yönündeydi. İthalat kalemlerimizde kurdaki bu artış hoşuma gitmiyor. Ben doların bundan daha fazla yukarı çıkacağını zannetmiyorum. Dünya konjoktürüne uygun değil. İç piyasadaki dinamikler de bir süre sonra doları aşağıya çekecektir. İşadamı dertli Yolsuzluk ve rüşvet Arapları Türkiye’den soğuttu Ekonomi Servisi Arap iş dünyası rotayı Mısır’a çevirdi. Arap zenginler önümüzdeki 3 ay içinde Mısır’daki yatırımlarını artırmayı hedefliyor. Reuters anketine katılan 15 Arap yatırımcının yüzde 47’si Mısır’da yatırımlarını artırma peşinde. Kasım ayında ise bu oran yüzde 33 seviyesindeydi. Öte yandan ankete katılan Mısır’da yatırımlarını artırmayı hedefleyen yatırımcılar Türkiye hakkında ise olumlu görüşlere sahip değil. l Türkiye EVET 0 HAYIR 2 AYNI 13 6 EVET 4 HAYIR 5 AYNI l Katar 3 EVET 0 HAYIR 12 AYNI l Birleşik Arap Emirlikleri Ayrıca ankete katılan yatırımcıların hiç biri Türkiye’ye daha fazla yatırım yapmayı planlamıyor. Ankete katılanların yüzde 13’ü Türkiye’deki varlıklarını azaltmak istiyor. Uzmanlara göre yatırımcıların Türkiye’de operasyonlarını azaltmak istemelerinin nedenleri arasında 17 Aralık’ta ortaya çıkan rüşvet ve yolsuzluk skandalının da ciddi etkisi var. Ortadoğu’da yatırımlarınızı artırmak istiyor musunuz? sorusuna verilen yanıtlar şöyle: l Suudi Arabistan 7 EVET 2 HAYIR 6 AYNI l Mısır 7 EVET 0 HAYIR 8 AYNI l Kuveyt 2 EVET 2 HAYIR 11 AYNI ‘ABD yönlendiriyor’ Altın ithalatı rekor kırdı Altın ithalatı 2013’te rekor seviyeye yükseldi. Türkiye’nin altın ithalatı aralıkta bir önceki aya göre yüzde 64 artarak 31.65 ton olurken, 2013’ün tamamında da 302.3 ton ile rekor seviyeye yükseldi. Borsa İstanbul Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası verilerine göre altın ithalatı kasımda 19.29 ton, 2012 yılının aralık ayında da 3.6 ton olmuştu. Altın ithalatı 2012’de de 120.78 ton olarak gerçekleşmişti. Böylece altın ithalatı 2013’te bir önceki yıla göre yüzde 150 artış göstermiş oldu. Borsa İstanbul’un yayımladığı altın ithalat verileri 1995 yılından başlıyor. Öte yandan düşük seyreden altın iki haftanın zirvesini gördü. 2013’ü yüzde 30’a varan zararla kapatan altın, 2014’ün ilk günlerinde primli seyrediyor. Ancak analistler kazançlı seyrin uzun sürmeyeceği uyarısında bulunuyor. Dün özellikle Çin’den gelen alımlarla 1238 dolara kadar tırmanan altın böylelikle 18 Aralık’tan bu yana en yüksek düzeyi görmüş oldu. “Canımı zor kurtardım” sözünün de abartı olmadığını, gece boyu üç saati aşan MİTSavcıJandarma yetki çatışmasında, “silahların çekildiği” konuşuluyor. Hasan Akgöl, MİT’in yargının üzerine çıkan konumunun tehlikesine dikkat çekerken, kendisinin de olay gecesi MİT tarafından “izlendiğini” söylüyor. “Yol boyu nereye uğradıysam, ki buna benzin istasyonu da dahildir, 31 plakalı bir Kangoo araç peşimden ayrılmadı” diyor. IR’daki Vakıfbank haczi Bu arada Hatay Valisi’nin yazısıyla MİT kontrolünde olduğu ortaya çıkan TIR’la ilgili ilginç bir ayrıntıya da dikkat çekmek gerekiyor. Arama yapılmayarak “yol verilen” ve şu anda nerede olduğu bilinmeyen TIR’ın basına da yansıyan Emniyet kaydında “hak mahrumiyeti” kaydı var. Kısıtlamayı koyan da Vakıfbank Gimat Şubesi olarak görünüyor. Araç alımsatımına aşina olanlar, bu kaydın “haciz” anlamına geldiğini belirterek, bankaların genellikle kullanılan bir kredide ödeme güçlüğüne düşülmesi durumunda, araç satışının engellendiğini hatırlatıyor. Vakıfbank’ın, genellikle kamunun özel hesaplarının bulunduğu banka, Gimat’ın da başkentin toptancılar çarşısı olduğu dikkate alındığında, MİT kontrolündeki bir “yardım TIR’ı”nın kimliği daha gizemli bir hal alıyor. T Ekonomi Servisi İş Bankası Yönetim Kurulu Başkanı Ersin Özince, Türkiye’de son günlerde artan siyasi gerginliğin iyi yönetilmediğini belirterek, “Maalesef ülkemizde sandal bazen sert sallanır. Hava koşulları zaman zaman mutlaka bozulur. Ama biz kendi sandalımızı kendimiz sallıyoruz, hava koşulları değil” dedi. “Dengemizi kendimiz zedeliyoruz” diyen Özince, bu dönemin daha yumuşak atlatılabileceğini ancak sürecin iyi yönetilemediğini ifade etti. 17 Aralık’ta başlatılan yolsuzluk ve rüşvet operasyonunun kredilerin olumsuz etkileyip etkilemeyeceğine ilişkin soruya ilişkin de Özince, “Sektör adına konuşmam doğru olmaz. Ancak bizim ne yurtiçinden ne de yurtdışından bu operasyon nedeniyle etkilenecek kredimiz yok” dedi. Özince: Sandalı kendimiz salladık 1 dolar 2.4 TL Ekonomi Servisi Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’nın ağustosta yaptığı “Dolar yıl sonunda 1.92 TL olur” söylemine destek veren patronların yıl sonu için kur tahminleri de tutmadı. Merkez Bankası Başkanı’nın iddialı açıklamalarının hemen ardından WSJ iş dünyası anketinde yıl sonu dolar kuru beklentisi 1.98 TL olarak çıkmıştı. Ancak kur yılı 2.14 TL seviyesinde kapattı. Temmuzda yaptıkları tahminleri tutmayan patronların kurun yılı bu kadar yüksek kapatması ile ilgili gösterdiği gerekçeler çeşitli olsa da ortak olan şey hepsinin yanıldığı... O gün görüşleri alınan bazı patronlara yeniden görüşleri sorulduğunda özetle şu yanıtlar alındı: Yaşar Aşçıoğlu (Aşçıoğlu Yönetim Kurulu Başkanı): Bu ekstrem bir durum değil. Beklenmeyen bir durum var. Bunlar kaçınılmaz. 17 Aralık olaylarının devamında fatura halka çıkıyor. İşadamına çıkıyor. Bunların sonucunda sermaye erir. Risk görüyorum tabii görmüyor değilim. İşadamının moralini bozarsanız o da frene basar. Süleyman Karakan (Doğuş Çay Yönetim Kurulu Başkanı): Bundan sonra neler olacak bilemiyorum ama doları 2.5 TL üzerine çıkartmazlar. Bütün kazancımızı kur farklarına veri Yılın son günlerini oldukça hareketli geçiren ve tarihi seviyelere inen TL’nin düşüşü sürüyor. Yıl sonu tahminlerinde ne Başçı’nın 1.92 liralık tahmini ne de patronların 2 liralık hedefi tutmadı. Patronlar yeni yıl için kuru ortalama 1 dolar 2.4 lira olarak öngördü. Silahlar çekilmiş yoruz. Toplam borcumuz 100 milyon dolardı. Bu borç arttı. Mehmet Reis (Reis Gıda Yönetim Kurulu Başkanı): Burada en önemli konu iç piyasadaki siyasi istikrar. Dış ülkede esen rüzgârlar da önemli. Kurda ve faizlerde yukarı yön devam edecek. Yıl sonu için yüzde 78 enflasyon, 34 büyüme bekliyorum. Kur beklentim de 2.302.35 TL. Türkiye için kritik yıl Küresel riskler kadar yurtiçi gelişmelerin de etkili olduğu ülkede, özellikle siyasi gelişmelerin kur ve faiz üzerinde kırılganlığı artıracağı belirtildi Ekonomi Servisi Bir yandan küresel riskler, bir yandan da yurtiçine yönelik risklerin her geçen gün artmasıyla bu yılın Türkiye için oldukça kritik geçeceği ileri sürülüyor. Yurtdışı borsaların yeniden satışa döndüğü, ABD 10 yıllıkları tarafında yüzde 3 seviyesinin aşıldığı, Türk Lirası’nın tarihi düşük seviyelerinde bulunduğu ve borsada satışın durmak bilmediği bu dönemde, ekonominin seyrini siyasi gelişmeler ile Fed’in kararları belirleyecek. Türkiye’yi zorlu bir yılın beklediğine dikkat çeken piyasa uzmanları, risklerin artmasıyla Merkez’in faiz artışına gitmek durumunda kalacağını belirtiyor. Siyasi istikrarın sağlanıp sağlanmaması, seçimlere kadar neler yaşanacağı konularının önemini vurgulayan Saxo Capital Uluslararası Piyasalar Müdürü Özgür Hatipoğlu, Türkiye’de hareketlenmelerin yurtiçi dinamiklerin canlanmasıyla olduğunu kaydederek 2014 için yurtiçinde izlenecek en önemli faktörün iç siyaset olduğunu söyledi. Erste Yatırım Başekonomisti Nilüfer Sezgin, politik gelişmelerden bağımsız olarak Türkiye için zor bir yıl olmasını beklediğine dikkat çekti. Sezgin, gelinen kur seviyeleri ve son ÖTV artışlarının yarattığı enflasyonist baskılar sebebiyle Merkez Bankası’nın faiz artırması gerekeceğini vurguladı. Yeni yılı cepten kutladık Turkcell aboneleri 560 milyon dakika konuşup, 451 milyon SMS gönderirken Vodafone aboneleri de 327 milyon dakika konuşup, 333 milyon SMS gönderdi. Ekonomi Servisi Türkiye yeni yıla cep telefonuyla girdi. İki GSM şirketi Turkcell ve Vodafone’dan yapılan açıklamalardan anlaşıldığına göre Türkler yeni yıla hemen yanıbaşındaki ahbaplarından ziyade uzaktaki yakınlarıyla iletişime geçerek girdi. Zira iki şirketin verilerine göre ülkede yılbaşı gecesi cep telefonlarıyla 887 milyon dakika konuşularak 784 milyon SMS (kısa mesaj) gönderildi. Turkcell’den yapılan açıklamada yeni yılda en çok konuşan illerin sırasıyla İstanbul, Ankara, İzmir olduğu bildirildi. Turkcell’lilerin cepten en çok konuştuğu saat, 31 Aralık günü 17.00 ile 18.00 arası oldu. Turkcell aboneleri 2 günde 451 milyon SMS gönderdi. Görüntülü mesaj (MMS) ile yapılan kutlamaların sayısı 1 milyonu geçti. Vodafone Türkiye’den yapılan açıklamada da, yılbaşında en çok konuşan illerin sırasıyla İstanbul, Ankara ve Şanlıurfa olduğu, SMS gönderiminde İstanbul, Ankara ve Samsun’un ilk üç sırayı oluşturduğu, en çok data kullanan illerin de İstanbul, Ankara ve İzmir olduğu belirtildi.