Katalog

23 AĞUSTOS 2013 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 Piyasada büyük çöküş PİYASALAR ALLAK BULLAK: Tahvil alımının azaltılmasıyla ilgili belirsizlik piyasalardaki kayıpları hızlandırdı. Dolar/TL 1.99’u aştı. 10 yıllık tahvil faizleri ise çift hane oldu. Borsa yüzde 2 çakıldı. ZOR GÜNLER KAPIDA: Türkiye’nin son aylarında ciddi bir küçülme yaşayacağını dile getiren ekonomistlere göre dış politikadaki tavır ve ekonomide bugünkü temponun sürmesi finansal krize yol açar. Fed endişeleriyle Türkiye’den kaçış hızlanıyor, dolar tarihi zirvede, borsa dibe çöküyor Koç’un kârı yüzde 20 arttı urgay Durak: Koç Holding olarak kaynaklarımızı en iyi şekilde kullanarak ülkemiz ve aydaşlarımız için değer yaratan yatırımlar yapmayı sürdürüyoruz. Ekonomi Servisi Koç Holding’in 2013 ikinci çeyrek net kârı bir önceki yıl aynı döneme göre yüzde 20.2 artışla 586.4 milyon lira oldu. Holdingin ilkyarı net kârı da yüzde 1.2 artışla 1.04 milyar lira oldu. Satış gelirleri ikinci çeyrekte, geçen yıl aynı döneme göre yüzde 3 düşüşle 15.9 milyar lira olan Koç Holding’in ilkyarı satış gelirleri de yüzde 4.3 düşüşle 29.4 milyar lira oldu. Koç Holding Üst Yöneticisi (CEO) Turgay Durak, 2013 için hedeflenen 6.8 milyar TL kombine yatırım planına hız kesmeden devam ettiklerini de vurgularken “Yılın ilkyarısında kombine yatırımlarımız bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 50 artarak 1.8 milyar TL’den 2.6 milyar TL’ye yükseldi. 5 yıldaki kombine yatırım tutarımız ise 14.6 milyar TL’ye ulaştı” dedi. Durak’ın konuşmasının satır başları şöyle: l TÜPRAŞ İzmit Rafinerisi’ni dünyanın en gelişmiş rafinerilerinden biri haline getirecek 2.7 milyar dolarlık Fueloil Dönüşüm Projesi’nde ana ekipmanların tümü sahaya ulaştı ve montaj çalışmalarında da son aşamaya gelindi. Yatırım harcama tutarı 2013’ün ilkyarısı itibarıyla 1.8 milyar dolar seviyesine ulaşan projenin ortalama yüzde 77.5’i tamamlandı. Proje Kasım 2014’te tamamlanarak 2015’ten itibaren yılda 4.2 milyon ton beyaz ürün üretecek. l TOFAŞ’ın Bursa fabrikasından çıkacak Doblo’lar 2014 sonundan itibaren ABD’ye ihraç edilmeye başlanacak. 20142021’de yaklaşık 175 bin aracın ihracatı öngörülüyor l Yılbaşından bu yana 4 bin 754 kişiyi daha topluluğumuz bünyesine katarak istihdam ettiğimiz toplam kişi sayısını 86 bin 70’e yükseltik. l Ülkemiz ihracatının yüzde 10’unu Koç Topluluğu sağlıyor. Topluluğumuz, ülkemizin otomotiv ve beyaz eşya üretiminin ve ihracatının yarısını gerçekleştiriyor. gündür parasal sıkılaştırmaya yönelik ek adımlar atsa da, kur ve sepet rekor seviyelerde kalmayı sürdürüyor. Uzmanlara göre Merkez’in faiz artırması gerekebilir. milyon liralık ihale sonrası 1.98 TL civarında olan dolar 1.9935’e çıkarak rekor tazeledi. Serbest piyasada dolar 1.9930 TL’den kapandı. Parasal genişlemeye yönelik tedirginlikler nedeniyle önceki gün 3.47 düşen Borsa İstanbul (BIST) düşüşünü sürdürdü. İkinci seansın başlamasıyla borsada kayıplar yüzde 3’ü aştı. Bankacılık endeksi yüzde 4.37’ye kadar düştü. Öğleden sonra ABD’de açıklanan haftalık işsizlik başvurusu verilerinin tahminlerden iyi gelmesi sonrası kayıplar yüzde 2’lere geriledi. Borsa İstanbul, günü yüzde 2.03 düşüşle yılın en düşük seviyesi olan 68 bin 300 puandan tamamladı. FAİZ ARTIRIMI GEREKEBİLİR: Merkez Bankası, iki T PPK ACİL TOPLANABİLİR Fed endişeleri, TCMB’nin adımlarının yetersiz kaldığı korkusuyla birleşince TL rekor düşük seviyeleri görürken; TCMB’nin döviz müdahalelerinin tansiyonu düşürmemesi halinde Para Politikası Kurulu’nu (PPK) acil toplantıya çağırması bekleniyor. İş Yatırım kıdemli ekonomisti Burcu Ünüvar, önümüzdeki dönemde yurtdışı kaynaklı bir iyileşme görülmediği takdirde TCMB’nin politika faizini yükseltmek zorunda kalabileceğine dikkat çekerek “Piyasa, 4 Eylül’de gerçekleşecek. TCMB’nin banka ekonomistleri ile toplantısı öncesinde bir olağanüstü PPK toplantısı beklentisine girilebilir” dedi. Ekonomi Servisi ABD Merkez Bankası’nın (Fed) dün açıkladığı toplantı tutanakları, tahvil alım programının eylülde azaltılıp azaltılmayacağıyla ilgili ipucu vermeyince piyasalar altüst oldu. Gelişmekte olan ülkelerden para kaçışı hızlanırken Türkiye, yüksek cari açığı nedeniyle yine en fazla etkilenen ülke oldu. Dolar rekor kırdı, 10 yıllık tahvil faizleri çift haneyi görürken; borsa hızlı düşüşünü sürdürdü. Piyasalardaki gidişat 2001 krizindeki çöküşün yeniden yaşanacağı korkularını da beraberinde getirdi. ABD Doları, Fed tutanaklarının açıklanmasının ardından 1.9935 ile rekorunu yeniledi. Güne 1.9788 liradan başlayan dolar Merkez Bankası’nın (TCMB) tüm çabalarına rağmen tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü. Sepet bazın Kur 1.99’u aştı da TL ise yine tarihi zirve olan 2.3252’ye yükseldi. TCMB, dolardaki yükselişin sürmesi üzerine 350 milyon dolarlık döviz satış ihalesi açtığını duyurdu. Bankadan yapılan açıklamada, “Ek parasal sıkılaştırma (EPS) günlerinin her birinde saat 16.30’da yapılacak döviz satış ihalelerinin her biri için geçerli olacak güncel minimum satış tutarı saat 10.30’da ilan edilecek” denildi. Duyurulan minimum satış tutarı bilgisi gerekli görülmesi halinde gün içinde en fazla bir kereyi aşmamak kaydıyla yukarı yönde güncellenebileceği belirtildi. Açıklamaya göre EPS döneminde en son duyurulan minimum satış tutarı EPS’yi takip eden ilk normal gün için de geçerli olacak. Merkez’in açıklaması döviz satışıyla ilgili belirsizliği kısmen de olsa azaltsa da kurdaki yükselişin önünü kesemedi. 350 Borsa yüzde 2 düştü Faiz çift hanede 10 yıllık tahvilin faizi de yüzde 10 seviyesini görerek çift haneye çıktı. Gösterge tahvil de yüzde 9.77 ile Ocak 2012’den bu yana en yüksek düzeye çıktı. Türkiye’nin politik ve makro ekonomik riskini gösteren Türkiye 5 yıllık CDS’leri de 246 seviyesine yükseldi. Kur 2.2 ‘yi görecek Ekonomi Servisi Merkez Bankası Para Politikası Kurulu önceki gün borç verme faiz oranını 50 baz puan artırarak yüzde 7.75’e yükseltti. Karar öncesi ABD’li Bloomberg Ajansı’nın faiz kararı öncesi görüşüne başvurduğu 11 ekonomist faizin değişmeyeceği yönünde öngörüde bulunurken Goldman Sachs 50 baz puan artış beklediğini açıklamıştı. Goldman Sachs bu kez ABD’nin önde gelen gazetelerinden New York Times’ta yer alan bir haberde, Türk Lirası’nın dolar karşısında yüzde 15 daha değer kaybına uğrayacağını, 1 doların 2.2 TL olacağı öngörüsünde bulundu. Öte yandan The Wall Street Journal’da yer alan bir başka habere göre de Goldman Sachs’ın ekonomi araştırmları bölümü yönetici direktörü Ahmet Akarlı dolar kuru için 12 aylık hedef seviyesinin 2.2 olduğunu söylerken, uzun vadeli hedef fiyatın 2.4 olduğunu belirtti. Fed’in ABD ekonomisini teşvik etmek için piyasada para bolluğu yarattığı dönemde en çok Brezilya, Hindistan, Güney Kore ve Türkiye gibi hızlı büyüyen gelişmekte olan ülkelerin faydalandığını belirten New York Times, Fed’in teşvikleri azaltacağı beklentisiyle yeni bir döneme girildiğini hatırlattı. Gelişmekte olan ülke piyasalarında yaşanan çalkantıya dikkat çeken gazete bazı analistlerin Fed Başkanı Ben Bernanke’ye atıfta bulunarak piyasalarda bugüne kadar bir ‘Bernanke Balonu’ yaşandığına dair görüşünü aktardı. Bu tempo kriz getirir ponun devam etmesi halinde Türkiye’de finansal bir kriz yaşanabilir. Bir yandan 22 Mayıs’ta Fed’in para musGelişmeleri değerlendiren Prof. Dr. Korluklarını kısabileceği sinyalleri, bir yan kut Boratav, özellikle özel sektöre ait dış dan komşu ülkelerde yaşanan siyasi ge borçların ve cari açığını büyük bir risk yalişmelere olan tavır, ülke ekonomisi üze ratacağını dile getererek “22 Ağostas’taki rinde kara bulutların dolaşmasına yol aç durum devam ederse uluslararası bantı. 1994 yılında Meksika’da ve 1998 yı kalar borçları yenilemez, yenilese bile falında Asya krizi olarak başlayan ve ya iz yükü artacaktır. Merkez Bankası’nın yılan finansal krizle paralelik kuran eko müdahaleleri yükselişi durdurmaya yetnomistlere göre bugünkü tem mez. Yılın son aylarında ciddi bir daralma yaşayacağımızı söyleyebilirim. Diğer yandan bu temponun devam etY ü z mesi finansal bir krizi de beraberinde de 11’e getirir” diye konuştu. yaklaBugünkü gelişmelerin ABD, Avrupa, şan deJaponya ve hatta Çin’de bir sıkıntı yağer kayratmayacağını ancak bizim gibi ülkebıyla dolar karşısında lerde olumsuz gelişmelere yol açabileOLCAY BÜYÜKTAŞ AKÇA 1.98’lere gerileyen lira, yaklaşık 12 yıl önce hükümetin dalgalı kur Ekonomi Servisi ABD Merkez sistemine geçildiği gün yaşanan Bankası Fed’in geri çekilmesinin kayıpları hatırlattı. başlamasını beklendiği ve birbirinHızlı Dalgalı kur sistemine den önemli kararların alınacağı sonsistemine geçildiği ilk yükseliş bahara yönelik en sert uyarı PIMgünde, resmi kurda Türk CO Üst Yöneticisi Mohammed el 2001’i Lirası’nın dolar karşısında Erian’dan geldi. El Erian, yatırımkaybı yüzde 28.4, cıların çalkantılı bir sonbahara hahatırlattı değer mark karşısında da yüzde zırlanması gerektiğini söyledi. 27.7 olmuştu. Liranın, Financial Times için bir makale dolar karşısındaki değer yazan El Erian, önümüzdeki ayların kaybı karşısında Türk Hava Yolları 23 dünyanın her yerinde piyasaları çalŞubat 2001’de yurtdışı bilet satışlarını kalandıracak önemli gelişmeler yaşadolar üzerinden satmaya başlamış kısa bir süre sonra yeniden liraya dönmüştü. nacağına dikkat çekti. El Erian’a göre, ceğini dile getiren Boratav, “Şu kesinlikle ortada, Türkiye’nin altı aylık verilerine bakıyoruz, yabancı sermaye girişlerinde iki ayda yüzde 70 gerileme var. MB rezerv satarak tırmanışı önlemeye çalışıyor ama bu mümkün görünmüyor. Ekonomi yılın son çeyreğinde küçülmeye sürüklenecek. 120 milyar dolar kısa vadeli kredi var; bunlar yenilenmeyecek. 12 aylık 55 milyar dolar civarında cari açık var. Vadesi gelen uzun vadeli ve orta vadeli krediler yenilense bile faizler artacak yani kısacası bu tempo sürdürülebilir değil, döviz bütçesinden kaynaklanan kriz olasılığı var” diye konuştu. Bugünkü kur artışlarından en fazla bankaların zorlanacağını, kârların düşeceğine dikkat çeken Marmara Ün. Öğretim Üye si Prof. Dr. Mehmet Şişman da eylüldeki gelişmelerle sermaye kesilmesine antidemokratik uygulamaların da etkilenmesiyle ekonominin darbe alacağını dile getirdi. Suriye ve Mısır sermayeyi etkiler Özel sektör borçlarının dörtte üçünün bankalara ait olduğunu dile getiren Şişman, kârların düşeceğini, gelişmelerin enflasyona etkileri olacağını, Mısır ve Suriye olaylarına yaklaşımın da sermaye hareketini etkileyeceğini vurguladı. “Fed’in 18 Eylül’deki toplantısında artık para akışı olmayacak derse keskin bir kırılma yaşanır” diyen Şişman’a göre, borçlu ve cari açık veren veren ülkeler sorun yaşıyor ve sermaye ile reel kesim açısından da zor bir döneme giriliyor. Döviz kredileri risk yaratıyor Ekonomi Servisi New York Times gazetesi, ABD’nin parasal genişleme politikasından vazgeçmesinin Türkiye’de ödenmemiş döviz kredisi riski doğuracağına işaret etti. Gazete Fed’in yıl sonuna doğru parasal genişlemeyi yavaşlatacak olmasının Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde “henüz ödenmemiş dolar kredilerinin” büyük sıkıntılara neden olacağını yazdı. Makalede 2009’da Fed başta olmak üzere birçok merkez bankasının faiz oranlarında kesinti yapmasıyla,Türkiye gibi hızlı gelişen ülkelere döviz akmaya başladığının ve bunun da şirketlerin döviz kredisine yöneldiğinin altı çizildi. Makalede “Ancak kısa süre sonra görevden ayrılacak olan Fed Başkanı Ben Bernanke’nin yıl sonuna doğru parasal genişlemeyi yavaşlatacak olması, yerel para birimlerinde değer kaybına ve henüz ödenmemiş dolar kredilerinin ödenmesinde sıkıntılara sebep olacak gibi duruyor” ifadeleri kullanıldı. Çalkantılı bir sonbahara hazır olun Fed’in varlık alımlarını azaltması olacak. ABD Başkanı Barack Obama, Fed’in Bernanke’den sonraki başkanının kim olacağına dair kararını da sonbaharda açıklayacak. Sonbaharda, ABD’de Kongre ile Beyaz Saray arasında bütçe konusunda yine büyük tartışmalar yaşanması bekleniyor. Avrupa’nın ağır topu Almanya’da de eylülde seçimler yapılacak. ğine dikkat çekti. Gelişen ekonomiler arasında mayıstan bu yana dolara karşı en çok değer kaybeden beşinci para birimi Türk Lirası oldu. Fed’in aldığı kararların ardından en büyük değer kaybını yüzde 22.26 ile Brezilya olurken, Hindistan Rupisi yüzde 21.6 kayıpla ikinci sırada yer aldı. Üçüncü sırayı yüzde 15.2 ile Güney Afrika Randı alırken Endonezya Rupisi, yüzde 11.1’lik kayıpla dördüncü ve yüzde 10.6’lık kayıpla Türk Lirası da beşinci sıraya yerleşti. Kayıp listesinde lirayı sırayla Şili Pezosu, Tayland Bahtı, Malezya Ringiti, Meksika ve Arjantin Pezosu izledi. TL en çok değer kaybeden beşinci para Diğer yandan, El Erian, Ortadoğu’da Mısır ve Suriye’de yaşanan çalkantının da piyasalar için risk taşıyan gelişme olabilece bu gelişmelerin en önemlisi kuşkusuz