Katalog

SAYFA CUMHURİYET 23 AĞUSTOS 2013 CUMA 10 EKONOMİ [email protected] İstanbul’da birçok bölgede kiralık ev sıkıntısı yaşanırken beş yıldır durgun seyreden kiralar da hızla artıyor Kiralar zirve yaptı Sürekli yükseliyor: İstanbul’un birçok bölgesinde çok ciddi bir kiralık daire krizi yaşanıyor. Özellikle riskli alanlar olarak gösterilen ve yıkımın hız kazandığı bölgelerde kiralık daire bulmak zorlaştı. Az sayıdaki kiralık dairede ise rakamlar sürekli yükseliyor. Döviz kurları etkileyecek: Merkez niteliğindeki birçok semtte arzın talebi karşılamadığını vurgulayan gayrimenkul danışmanlarına göre artan döviz kurlarının da etkisiyle önümüzdeki dönemde kiralar enflasyon oranlarının birkaç puan üzerinde artacak. Kriz Göstergeleri Geçen bayram Kos (İstanköy) ve Rodos’a gittik. Başkalarının görüş ve anlatısı, izlenimi yerine gezip görmek daha gerçekçi oluyor. Bakış açıları, değerlendirmeler, karşılaştırmalar çok farklı olabiliyor. Olanak buldukça ülke içi olsun, ülke dışı olsun gezip görmenin yararına ben de inanıyorum. Bizim gibi katamaran ve arabalı vapur ile gezi yapanlar olduğu gibi, kendi özel tekneleri ile gezi yapanlar belki de çoğunlukta idi. Gerek Kos, gerek Rodos limanlarına girildiğinde Türk bayraklı teknelerin çokluğu dikkat çekiyordu. Restoran ve çarşılarda da abartmayayım ama bir Türk ağırlığı gözleniyordu. Rodos’ta çarşıda esnafla konuşuyor, izlenim edinmeye çalışıyorduk. Orta yaşlarda bir kadın satıcı bize şu uyarıda bulundu: “Biz de kredi alıp geziyor, dolçe vita yaşıyorduk. Sonunda krize girdik, sizin de sonunuz bize benzeyecek.” Banka kredisi ile lüks yaşamdan krize giriş; benzer bir yakınmayı, geçen yıllarda yaptığımız Litvanya, Letonya gezisinde de duymuştum. “Kredi verdiler, ev aldık, araba aldık, sonra kredileri geri istediler, hepsini sattık, krize girdik” yakınmasını. Krizin ölçütleri neler? Bu konuda tanım vermezseniz, ölçüt (kriter) koymazsanız “Teğet geçti”, “Kriz bekleyen avucunu yalar” gibi sözlerle işi geçiştirirsiniz. 2009 yılında ekonomi % 4’ten daha fazla daraldı. Kişi başına reel gelir en az % 6 azaldı, sabit sermaye yatırımları bir önceki yıla göre %19 oranında geriledi, işsizlik oranı genelde %11’den %14’e, tarım dışı işsizlik oranı %13.6’dan %17.4’e, genç nüfus işsizlik oranı %20.5’ten %25.3’e yükseldi. Bu vahim tablo “kriz teğet geçti” diye tanımlandı. 2013 yılı için alınan ekonomik sonuçlar, beklentiler, 2009 kadar vahim olmasa da, en azından iç açıcı, umut verici değil. Ekonomide artan risklerin bir kez daha altını çizmeye çalışayım. l Enflasyon hedefinin tutturulması olasılığı olmadığı gibi fiyat artışının hızlanması tehlikesi var. Bu yıl için TÜFE’de artış %5.3 olarak revize edildi. Halen fiyat artış hızı %8’in üstünde seyrediyor. Eylül 2013 sonrası baz, kur ve mevsimlik etkiler sonucu fiyat artış hızı bu düzeyin de üstüne yükselecek. TÜİK’in hesap katkısı fiyat artış hızını düşürmeye yetmeyecek. Türkiye’de itibar, güven yitiren kurumlar arasına TC Merkez Bankası da katıldı. Bir kurumun güvenirliliği, taahhütlerini, vaatlerini yerine getirmesine, açıklanan hedefleri tutturmasına bağlıdır. ABD Merkez Bankası Fed bunu açıkça belirtti: “Merkez Bankası’nın güvenirliliği enflasyon hedefinin tutturulmasına bağlıdır.” Bizde tek bir yıl bile açıklanan enflasyon hedefi tutturulamadı. Bu yıl da hedef açık ara tutturulamayacak, TÜİK katkısı ya da etkisi de yeterli olmayacak. l Cari açık, geçen yıl gerçekleşen 47.5 milyar USD açığın üstünde seyrediyor. Geçen yıllar, cari işlemler hesabı ile finans hesabında açıklanamayan tutarın gösterildiği Net Hata ve Noksan kalemi artı iken, bu yıl eksi işaret veriyor. Net Hata ve Noksan kaleminin eksi oluşu, finansman gereksinimini artırıyor demektir. Dünyada faizlerin yükselme eğilimine girmesi, cari işlemler açığı finansmanını daha riskli ve pahalı hale getirecek. l Bankacılıkta riskler artıyor. KOBİ kredilerinde, kredi kartı ve tüketici kredilerinde gecikme (temerrüt) zamanında taahhütlerin yerine getirilememesi artıyor. Kur artışı, kaynak maliyetini yükseltiyor, döviz pozisyon açığı olan bankalarda kambiyo zararlarına yol açıyor. Faizlerin yükselmesi, bankaların portföyünde bulunan sabit getirili menkul değerlerin de değer kayıplarına neden oluyor. Bankalar değer kayıplarını özkaynaklar altında muhasebeleştirdiklerinden kârlı tablolar açıklıyorlar. Bankaların kapsamlı gelir tablolarının incelenmesi gerek. Gerçek kayıplar o tabloda daha net görülür. KOBİ ve tüketici kredilerindeki gecikmelere, taahhüt firmalarına verilen krediler de eklenebilir. Bankaların yüksek kâr açıklamalarına karşın durum parlak görülmüyor. 2001 yılı öncesi de bankaların yüksek kâr açıkladıkları unutulmamalıdır. l Ekonomik durgunluk, taahhüt sektörünü de etkiliyor ve etkileyecek. Bir olay dışında taahhüt sektöründe yaşananlar kamuya açıklanmıyor. Taahhüt sektöründe durgunluk işsizliği artıracağı gibi, banka sektörünü de tehlikeye sokacaktır. l TL, kısa sürede döviz sepetine karşı %9 dolayında değer yitirmiştir. Bunun etkileri, ekonomik etkileri yakın bir gelecekte daha net görülecektir. Kendimizi aldatmayalım. Veriler olumlu değil, yakın gelecek de riskli, laklaka ile pembe tablolar çizerek durumu kurtarmaya çalışmayalım. S on dönemlerde artan döviz kurları, hızlanan metro çalışmaları, yeni konut projeleri, yeni yapılan tüneller, Marmaray, 3’üncü köprü, 3’üncü havalimanı, birbiri ardına açılan üniversiteler ve kentsel dönüşüm projeleri başta İstanbul olmak üzere birçok şehirde kiralık ev fiyatlarında zirve yaptırdı. Son beş yıldır durgun seyreden kiralar hızla artmaya başladı. Binlerce konutluk dev projelerin arka arkaya devreye girmesi ile İstanbul’un birçok ilçesinde adeta kiralık ev bolluğu ortaya çıktı. Bu durum kentin genelindeki kira artışlarının önüne geçti, İstanbul’un enflasyonunda hep önemli bir çarpan olan kira artış hızı düştü. Ancak son birkaç aydır bu durum yine tersine döndü. İstanbul’un ünlü Bağdat Caddesi ve caddeye paralel semtlerde kira artış KISA... KISA... * Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları AŞ (Şişecam), Topkapı’da bulunan arsalarını satışa çıkardı. Net 80 bin 400 m² büyüklüğündeki arsa, konuthizmetticaret imarlı olup, E5 ile Esenler Otogarı’nı bağlayan Dumlupınar Caddesi’ne yaklaşık 600 m cepheye sahip bulunuyor. * İş GYO’nun 2011 sonunda temeli atılan ve konut satışlarının tamamlanmak üzere olduğu Tuzla ilçesindeki 476 ünitelik konut projesi Çınarlı Bahçe projesinde konutların teslimine başlandı. * Safi Holding’in Kartal’daki projesi Safi Espadon Residence’ın kaba inşaatı tamamlandı. Safi Espadon Residence, 136 konut ve 11 ticari bölümden oluşuyor. * Sinpaş GYO’nun Ankara’da hayata geçireceği İncek Life projesi’nin kaba inşaatının yüzde 89’u tamamlandı. 2012’nin Nisan ayında satışa sunulan projenin teslimlerine 2014 yazında başlanacak. oranları yüzde 25’lerin üzerine çıkarken birçok semtteki artışlar da yüzde 10’un altına inmedi. Altın Emlak Genel Müdürü Hakan Erilkun kira artışlarının İstanbul, Ankara ve İzmir’de enflasyon oranının üstünde seyrettiğini belirterek bu şehirlerde artış oranının ortalama yüzde 11 seviyesinde seyrettiğini söyledi. Önümüzdeki birkaç aylık dönemde, kiralamalar açısından oldukça aktif bir dönem olacağına işaret eden Erilkun, “Evliliklerin arttığı, üniversite yerleştirmelerinin başladığı bu dönemde ekim ayına kadar yoğun bir hareketlilik olacak. Bu hareketlilikte inşaat firmalarının gayrimenkul teslimlerinin de yoğunlaşacak olması etkili. Kiralık evleri genel olarak mal sahiplerinden bulmak zor. Emlak firmalarının etkinliği kiralık dairelerde çok fazla. Kriter olarak ise kişilerin mevcut iş ve mali durumları dikkate alınıyor. Kiralık evlerde düşük m2 talepleri daha yoğunlukta. Büyükşehirlerde talep yoğun, arz ise sınırlı olduğu için kiraİstanbul’da ofis fiyatları 2013 lık daire bulmak koikinci çeyrek sonuçlarına göre orlay değil” açıklamasıtalama yüzde 5 artış gösterdi. REInı yaptı. DIN Ofis Kira Endeksi’ne göre, 2013 Kartal, Küçükçekikinci çeyrekte İstanbul geneli ofis kimece, Beşiktaş ve ra değerlerinde üst segmentte yüzde Başakşehir’de ki5.75 alt segmentte ise yüzde 3.59 artış raların ortalamaoldu. İstanbul geneli üst ve alt fiyat segnın üzerinde seymentindeki, endeksin başlangıç dönemi rettiğini dile getiolan 2009 birinci çeyrekten bugüne olan ren Erilkun, gedeğişimlerine bakıldığında alt fiyat seglecek dönemde menti ofis projelerindeki kira değerlerinin İstanbul, Ankaüst fiyat segmentindeki ofis projelerine ra ve İzmir gibi göre yaklaşık 2 kat daha fazla artı yönde büyükşehirlerdeğişim gösterdi. Bölgesel bazda en yükde genel olarak sek ofis kira değeri her iki segmentte de enflasyon oranı41 dolar ve 28.6 dolar ile Esentepe iken nın birkaç puan Kavacık bölgesi alt fiyatla segmentinde üstünde kiraların, 10.2 dolarla en altta bulunuyor. Dört buulaşım akslarınçuk yılda üst fiyat segmenti yüzde 7.16 da yer alan gayriartış gösterirken alt fiyat segmentinde menkullerdeki kibu artış yüzde 14.53 olarak gerçekleşti. ralar ise daha Son ay artışları ile birlikte kira değerçok artış gösterecelerinde son dört buçuk yılın en üst ğini sözlerine ekledi. seviyesinde bir fiyat ortaya çıktı. Ofislerdeki artış ikiye katlandı 81 il için ‘kentsel vizyon planı’ Nef Yönetim Kurulu Üyesi Erden Timur ve şehir plancısı Faruk Göksu’nun kurduğu Kentsel Vizyon Platformu, kentleri yeniden tasarlamak için yola çıktı. Platform bölge, kent ve mahalle ölçeğinde örnek çalışmalar yapacak. 17 Ağustos 1999 Marmara depreminin 14’üncü yıldönümünde kurulan platform, ilk olarak ‘81 Kent, 81 Vizyon’ sloganıyla Türkiye’nin tüm illeri için Kentsel Vizyon Planları hazırlanmayı hedefliyor. Gayrimenkul sektöründen para kazandığını ve bu sektör için bir şey yapması gerektiğini ifade eden Timur, bu platformu da daha çok Anadolu kentleri için hayata geçirdiklerini söyledi. Platformun bir dönüşüm hareketi olmadığını, kentlerin yeniden tasarlanması için bir vizyon sunacağını dile getiren Timur, “Burası sadece söylem değil eylem platformu. Bu çalışmaların neticesinde projeler hazırlanıp planlar yapılacak. Kamu ile işbirliği içinde bu konsept çalışmaların hayata geçirilmesini sağlayacağız” dedi. 81 Kent 81 Vizyon projesi kapsamında kentsel stratejistlere de çağrı yapıldı. Bu çalışmada yer almak isteyen gençler 1 Eylül’e kadar Stüdyo 33’e başvuracak. Eğitimin ardından seçtikleri illerle ilgili projeler hazırlayacaklar. Gayrimenkule 1.3 milyar dolar yatırım Bu yılın ilk 6 ayında gayrimenkule yapılan yabancı yatırımlar geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 5 artarak 1.3 milyar dolar oldu. Ekonomi Bakanlığı verilerine göre, bu yılın ocakhaziran döneminde net uluslararası doğrudan yatırımlar geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 39.6 oranında azalarak 8 milyar 181 milyon dolardan 4 milyar 940 milyon dolara geriledi. Uluslararası doğrudan yatırımlarda sermaye girişleri düşerken gayrimenkul yatırımları arttı. 2012’nin ilkyarısında 1 milyar 259 milyon dolar olan yabancıların Türkiye’deki gayrimenkul yatırımları bu yılın aynı döneminde yüzde 4.8 artarak 1 milyar 319 milyon dolara yükseldi. Geçen yılın ilkyarısında en çok yabancı yatırımın geldiği imalat ve inşaat sektörüne yapılan yatırımlar ise bu yılın aynı döneminde azaldı. Atakan Turpçu Datça’ya tatil için gittiği sırada yatırım yapma kararı verdiğini belirten Turyapı Yönetim Kurulu Üyesi Atakan Turpçu, Foresta Datça projesinin toplam yatırım maliyetinin 40 milyon TL civarında olacağını belirtti. Anketlerden gelen sonuçlar doğrultusunda projeye start vereceklerini açıklayan Turpçu, 24 ay sonra konut teslimlerini de yapacaklarını söyledi. Turyapı Foresta’yı Datça’ya taşıyor Turyapı, İstanbul Sarıyer’de hayata geçirdiği Foresta Sarıyer markasını şimdi de Datça’ya taşıyor. Kışa doğru satışa sunulması planlanan Foresta Datça projesi tüketicilerden gelen talepler doğrultusunda şekillenecek. İnternet üzerinden müşterilerle buluşacak olan anket soruları 1 ay yayında kalacak. 1 ay sonrasında tüketicilerden gelen talepler doğrultusuna Foresta Datça projesi şekillenecek. 46 dönüm alan üzerinde yükselecek olan Foresta Datça yaklaşık 100 bağımsız birimden oluşacak. Foresta Datça projesinde metrare birim fiyatları ise 3 bin 500 TL ile 5 bin 500 TL arasında değişiyor. MERKEZ BANKASI CİNSİ 1 ABD DOLARI 1 AVUSTRALYA DOLARI 1 DANİMARKA KRONU 1 EURO 1 İNGİLİZ STERLİNİ 1 İSVİÇRE FRANGI 1 İSVEÇ KRONU 1 KANADA DOLARI 1 KUVEYT DİNARI 1 NORVEÇ KRONU 1 S. ARABİSTAN RİYALİ 100 JAPON YENİ DÖVİZ ALIŞ 23 AĞUSTOS 2013 EFEKTİF ALIŞ 1.9821 1.7722 0.35376 2.6427 3.0833 2.1343 0.30206 1.8810 6.8278 0.32471 0.52493 2.0007 SATIŞ 1.9901 1.8029 0.35657 2.6533 3.1063 2.1544 0.30610 1.9038 7.1278 0.32787 0.53383 2.0291 SATIŞ Benzine yine zam Ekonomi Servisi Motorinin ardından benzin fiyatlarına da zam geldi. Yeni zamla birlikte 95 oktan benzinin fiyatı 4.92 liraya yükselecek. Buna göre 97 oktan benzinin litresi yeniden 5 liranın üzerine çıkacak. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) bayi ve dağıtım payları üzerinden şirketlere yaptırdığı küçük indirimler aradan bir hafta 10 gün geçmeden geçerliliğini yitirdi. Kurumun ikazı üzerine 10 gün kadar önce motorinde 46 kuruş arasında düşen fiyatlar önceki gün yapılan 8 kuruşluk zamla eski seviyesinin de üzerine çıkmıştı. Aynı şekilde benzinde de fiyatlar 24 lira arasında geri çekilmişti. Ama dün gece yarısından itibaren geçerli olan 11 kuruşluk zam ile 95 oktan kurşunsuz benzinin litresi 4.92 lira seviyesine yükseldi. Zammın gerekçesi; ham petrol fiyatlarındaki yükseliş ve yurtiçi piyasalarda ABD doları ve Avro’nun Türk Lirası karşısında yükselişi oldu. Dünkü Dolar kurundan hesap edildiğinde benzinin fiyatı 2.48 dolara denk geliyor. Buna göre dünyanın en pahalı benzinini kullanan ikinci ülke Türkiye. Benzin fiyatlarında ilk sırayı 2.68 dolarla Norveç alırken; bu Mısır Borsası’yla işbirliği aksayacak ülkeyi 2.48 dolarla Türkiye, 2.36 dolarla HolEkonomi Servisi Borsa İstanbul, Mısır’da yaşanan siyasi gelişmeler landa ve İtalya, 2.25 ile nedeniyle, Mısır Borsası ile 22 Haziran 2012’de imzalanan mutabakat Fransa takip ediyor. zaptı çerçevesinde sürdürülen işbirliği projesinde gecikmeler yaTürkiye’de vergilerin şanacağını açıkladı. Borsadan yapılan açıklamada, projenin teknik yüksek olması benzin pabileşenlerinin tamamlandığı belirtilerek “Piyasanın projeye hazır halılığında etkili oluyor. Dohale gelmesi için iki ülkeden aracı kurumların çift taraflı sözleşmelaylı vergiler rafineri çıkış ler yaparak projeye kaynak ayırması gerekiyor. Ancak Mısır’da fiyatı ile pompa fiyatı arasınson dönemde yaşanan gelişmeler dolayısıyla projenin zaman da yaklaşık 3 katlık bir farka çizelgesinde bir gecikme durumu ortaya çıktı” denildi. yol açıyor. Ekonomi Servisi Ziraat Bankası, Dünya Bankası ile 30 yıl vadeli kredi anlaşması imzaladı. Dünya Bankası’ndan bu kredi kapsamında 300 milyon dolar tutarında kaynak sağlanırken banka kendi kaynaklarından leasing şirketlerine aktarılmak üzere 75 milyon dolarlık finansman sağlayacak. Ziraat Bankası Genel Müdürü Hüseyin Aydın, 5.5 yıl geri ödemesiz olarak leasing şirketlerine verilecek kredi ile KOBİ’lerin yatırımlarının finanse edilmesini hedeflediklerini belirtti. 5 yıl vade ile verilecek olan kredinin, en az yüzde 14’ü kalkınmada öncelikli yörelerdeki leasing işlemlerine ayrılacak. Ziraat’tan 300 milyonluk anlaşma 1.9835 1.9871 1.7804 1.7921 0.35401 0.35575 2.6446 2.6493 3.0855 3.1016 2.1375 2.1512 0.30227 0.30540 1.8880 1.8966 6.9318 7.0225 0.32494 0.32712 0.52890 0.52986 2.0081 2.0214 1 ABD Doları: 1.1114 Avustralya Doları 5.5943 Danimarka Kronu 0.9258 İsviçre Frangı 6.5341 İsveç Kronu 98.54 Japon Yeni 1.0491 Kanada Doları 6.0893 Norveç Kronu 3.7502 Suudi Arabistan Riyali 1 Avro: 1 İng. S.: 1.3333 ABD Doları 1.5582 ABD Doları SERBEST PİYASA ABD Doları Avro İngiliz Sterlini İsviçre Frangı 24 Ayar Altın Cum. Altını 1.9890 1.9930 2.6510 2.6550 3.0650 3.1150 2.1260 2.1540 88.00 88.35 585.80 602.99 ALIŞ SATIŞ 1 Kuveyt D.: 3.5144 ABD Doları GECELİK FAİZLER 1 Günlük Repo 7.18