Katalog

SAYFA CUMHURİYET 13 HAZİRAN 2013 PERŞEMBE 10 EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr Başçı: Kur ve faizdeki artışın üçte ikisi küresel etkilerden, biri iç etkilerden kaynaklandı 8 milyar dolar kaçtı 22 Mayıs’ta Fed’in parasal genişlemeden çıkmasına yönelik beklentinin piyasada tedirginliği başlattığını kaydeden Merkez Bankası Başkanı, bu süreçte Türkiye’den 78 milyar dolar para çıkışı olduğunu bildirdi. Başçı, ’Küresel risklerin etkilerini gidermek için elimizdeki araçları kullanmayı sürdüreceğiz’ dedi. Ekonomi Servisi Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, dolara yapılan müdahale sonrası yaptığı ilk konuşmada, “Kur konusunda rahatız, ancak oynaklık seviyesinde piyasaya bir sinyal vermemiz gerekiyordu” dedi. Başçı, “Dün (önceki gün), iç ve dış gelişmeler paniğe yol açmasın, yatırımcı daha fazla pozisyon kapatmasın diye bir günlüğüne ek parasal sıkılaştırma yaptık” şeklinde konuştu. Başçı, ayrıca mayıs ayı ortasından bu yana Türkiye’den 78 milyar dolar para çıkışı olduğunu aktardı. Giresun Sanayi Odası’nda basın toplantısı düzenleyen Merkez Bankası Başkanı Başçı, piyasalarla ilgili değerlendirmelerde bulundu: * TL’yi dün (önceki gün) istikrara kavuşturduk. ROM etkili çalıştı ve bankalar 2 milyar dolar kullandı, mekanizma çalıştı. Döviz kurlarında bir oynaklık oldu. Bu oynaklık Türkiye’ye özgü olmadı. Liradaki oynaklık cari açık veren gelişen ülkeler arasında en az seviyede. * Türkiye’den para çıktı. 22 Mayısta Fed’in parasal genişlemeden çıkmasına yönelik bekleyiş piyasada tedirginliği başlattı. Kısa vadeli pozisyonlarda kapanışlar oldu ama yerleşik pozisyonlar bunları karşıladı. 78 milyar dolar çıkış oldu. En büyük etkisi Borsa İstanbul’a oldu. Rezerv opsiyon mekanizmasından da 2 milyar liralık azalma oldu. Çıkışın üçte ikisi yurtdışı, üçte biri ise iç nedenlerden dolayı oldu. * Her ülkede, her yerde faizlerin ve dövizin inmesini ve çıkmasını isteyenler olur. Faizin ve dövizin birlikte yükselmesi durumunda merkez bankalarının görevi paniği önlemektir. Gelecek hafta Fed toplantısı sonrasında TL üzerindeki oynaklık azalacaktır. Bu satış dalgası geçtiğinde ve panik yatıştığında Türk tahvillerinin cazibesi artacak. * Yılın ilk çeyreğinde ekonomik büyümede toparlanma hız kazanacak. Enflasyon ağustos ayından itibaren düşüş sürecine girecek. Cari açık OVP öngörüleri ile uyumlu seyretti. Yurtiçi talep ilk çeyrekte toparlandı, bu durum cari açığı bir miktar yükseltecek. Cari açığın kademeli olarak artarak 60 milyar dolara ulaşmasını öngörüyoruz. * Yüzde 0’a yakın seyreden reel faiz oranı Türkiye tarihinde bir ilk. Reel faizin sıfıra yakın olmasının nedeni enflasyonun düşeceğine olan güvendir. Mali disiplin ve küresel düşük faiz de sıfıra yakın reel faiz üzerinde etkili. AKP ILO’da bildiğini okudu ILO konferansında ‘kara listeye’ alınan Türkiye görüşüldü. Sendikacılar eleştirdi, AKP kendini savunmakta zorlandı. MUSTAFA ÇAKIR Türkiye’nin büyüme tahmini düşürüldü Ekonomi Servisi Dünya Bankası küresel ekonominin geçen yıldan daha yavaş büyüme kaydedeceğini ve daha yavaş ancak istikrarlı büyüme dönemine geçtiğini belirterek, Türkiye ekonomisinin 2013 yılına dair büyüme tahminini yüzde 4’ten yüzde 3.6’ya düşürdü. Dünya Bankası tarafından yayımlanan Küresel Ekonomik Gelişmeler raporunda küresel gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) bu yıl yüzde 2.2 ile geçen yıla kıyasla 0.1 puan daha yavaş büyüyeceği tahmin edildi. Büyüme hızının 2014’te yüzde 3’ün üzerine çıkacağı öngörüldü. Raporda, “Küresel ekonomi daha sakin ve oynaklığın azaldığı bir döneme geçiş yapıyor. Finansal piyasalardaki risk göstergeleri Haziran 2012’ye göre belirgin iyileşme kaydetti” denildi. Kurum Türkiye’nin gelecek yıla dair büyüme tahminini yüzde 4.5’te tuttu. Küresel ekonomi ve gelişmekte olan ülkelere dair büyüme tahminlerinin yer aldığı raporda, Türkiye’nin 2015’e dair GSYH büyüme tahmini de yüzde 5’ten yüzde 4.7’ye indirildi. Bankanın Türkiye’ye dair önceki tahminleri ocakta yayımlanan Düzenli Ekonomik Bilgi Notu’nda yer almıştı. Raporda ayrıca cari açığın GSYH’ye oranına dair tahminler 2014 ve 2015 için yukarı revize edildi. Bu yıl için daha önce yüzde 7 olarak açıklanan açığın GSYH’ye oranına dair tahmin yüzde 6.9’a revize edilirken, gelecek yıla dair tahmin yüzde 6.8’den yüzde 7.1’e, 2015’e dair yüzde 6.5’ten yüzde 7.2’ye yükseltildi. Finansman sorunu yok n Türk bankalarının şu an dış finansmanla ilgili hiçbir sorunu yok. Kredi açısından iyi bir dönemdeyiz, mayıs sonunda kredilerde hızlı artış oldu. n Küresel gelişmeler dikkat çekici, bütün dünyada büyüme yavaşlıyor. Küresel risklerin etkilerini gidermek için elimizdeki araçları kullanmayı sürdüreceğiz. Gelişmiş ülkelerdeki enflasyon ciddi düşüş sergilemeye başladı, bu tehlikeli bir durum. En çok yeme içmeye harcandı Ekonomi Servisi Yurttaş bu yılın ilk çeyreğinde en çok harcamayı 68.1 milyar lira ile gıda, içki ve tütün alışverişinde yaptı. AA muhabirinin Türkiye İstatistik Kurumu verilerinden derlediği bilgilere göre, yılın ilk çeyreğinde yerleşik ve yerleşik olmayan hanehalklarının yurtiçi tüketimi 270 milyar 447 milyon lira oldu. Gıda, içki ve tütün harcamalarını, sırasıyla 52.1 milyar liralık konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıt, 47.3 milyar liralık ulaştırma ve haberleşme, 25.6 milyar liralık çeşitli mal ve hizmet ile 24.3 milyar liralık mobilya, ev aletleri ve bakım hizmetleri harcamaları izledi. Öte yandan, söz konusu dönemde 14.5 milyar liralık lokanta ve otel harcaması yapılırken, giyim ve ayakkabıya 14.4 milyar lira, eğlence ve kültüre 10.1 milyar lira, sağlığa 9.1 milyar lira ve eğitime de 4.8 milyar lira harcandı. ANKARA Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) Cenevre’de devam eden konferansında, “Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakkı” sözleşmesini ihlal ettiği gerekçesiyle “kara listeye” alınan Türkiye görüşüldü. Sendikacılar, AKP’nin uygulamalarını eleştirdi. Hükümet temsilcisi ise Türkiye’nin “politik nedenlerle” listeye alındığını savunurken sendikacıların da sendikal faaliyetler nedeniyle değil, “terör örgütleriyle” bağlantıları nedeniyle hapiste olduklarını belirtti. Konferans çerçevesinde Standartları Uygulama Komitesi’ndeki (Aplikasyon Komitesi) görüşmelerde hükümet adına Yrd. Doç. Zeki Parlak konuştu. Neden görüşülecek ülkeler arasında Türkiye’nin de yer aldığını anlayamadıklarını belirten Parlak, “Bu durum, Türkiye’nin daha çok politik nedenlerle listeye alındığını gösteriyor” dedi. Çalışma yaşamında yapılan değişiklikleri anlatan Parlak, memurlara verilen toplu görüşme hakkının toplusözleşme hakkı olarak değiştirildiğini, iş sağlığı ve güvenliğinde adımlar attıklarını, askeri dönemden kalan yasaların değiştirildiğini söyledi. İşçi grubu üyesi olarak konuşan Türkİş Dış İlişkiler Sorumlusu Uğraş Gök, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasası ile 30 ve daha az işçi çalıştıran işyerlerinde çalışan işçilerin sendikal faaliyetleri nedeniyle işten çıkarılmaları durumunda, güvenceleri olan sendikal tazminatın kaldırıldığını, bu durumun yaklaşık 6.5 milyon işçinin örgütlenmesini zorlaştırdığını vurguladı. Yeni yasayla yüzde 10 olan işkolu barajının yüzde 1’e düşürüldüğünü, oranın ileriki yıllarda kademeli olarak yüzde 3’e kadar yükselmesinin öngörüldüğünü dile getiren Gök, “Barajlar konusunda örgütlenmeyi asıl zorlaştıransa yüzde 50+1 işyeri ve yüzde 40+1 işletme barajıdır ve yeni yasada korunmuştur” dedi. Gök, Tek Gıdaİş Sendikası’nın Çaykur’da grev kararı aldığını, ancak işverinin geçici işçileri getirip çalıştırarak, Tek Gıdaİş Sendikası’na üye işçileri başka bir sendikaya üye olmaya zorlayarak, toplu pazarlık sürecine ve işçilerin diledikleri sendikada örgütlenme hakkına zarar verdiğini söyledi. Gök, THY’de Havaİş Sendikası’na üye 305 işçinin sendikal faliyetleri nedeniyle işten çıkarıldığını, toplu pazarlık sürecinde bu 305 kişinin işe iadesi ile ilgili maddede uzlaşma sağlanamadığını ve görüşmelerin tıkandığını belirtti. Eleştirilere hükümet adına Zeki Parlak yanıt verdi. Parlak’ın, AKP tarafından çıkarılan yasada işkolu barajının kademeli olarak yüzde 1’den yüzde 3’e yükseltilmesi öngörülmesine karşın toplantıda “yüzde 1 olan işkolu barajını artırmamayı dikkate alacaklarını” söylemesi çelişkili bulundu. Parlak, hapisteki sendikacılara ilişkin eleştirilere de sendikal faliyetleri nedeniyle kimsenin hapiste olmadığı, bu kişilerin terörist örgütler veya faliyetlerle ilgili oldukları gerekçesiyle hapiste bulundukları yanıtını verdi. Komiteden, Türkiye’de “memurlara özgür sendikal faaliyetin önünün açılması, yüzde 1 işkolu barajının artırılmaması, tazminatta ayrımcılığa son verilmesi ve teknik işbirliğine devam edilmesi” kararı çıkması bekleniyor. Çelişkili yanıt G8 karşıtları sokakta Ekonomi Servisi Kapitalizm karşıtları, Kuzey İrlanda’da 1718 Haziran’da yapılacak G8 zirvesi öncesinde İngiltere’nin başkenti Londra’da sokağa çıktı. İngiliz polisinin protestoculara müdahalesi sert oldu. Olaylarda 57 gösterici gözaltına aldı “Stop G8 G8’i durdurun” adlı gösterilerde protestolar büyük şirketler ve bankalar önünde yoğunlaştı. Göstericiler dünyanın en büyük 8 ekonomisine sahip devletin yöneticilerini ülkelerine değil büyük şirketlere hizmet ediyor olmakla suçladı. Gözaltıların çoğu, Londra’nın turistik merkezlerinden Soho semtinde protestocuların boş bir binayı işgali sırasında gerçekleşti. 1200 polisle düzenlenen baskında bir eylemci, 18 metre yüksekliğindeki bir binanın çatısına çıkarak kaçmak isterken polislerin sert müdahalesiyle karşılaştı. Fransa’da havada grevde 600’ü aşkın uçuş iptal oldu Ekonomi Servisi Fransa’da Avrupa Ulaşım Federasyonu çalışanları tarafından başlatılan 3 günlük grev büyük kaosa yol açtı. Salı günü havayolu sektörü çalışanlarının başlattığı grev, Fransız hava sahasında gerçekleşen uçuşlarda yüzde 5’ye varan iptallere sebep oldu. Grev sebebiyle Ryanair önceki 200 dün de 244 uçusunu iptal etmek zorunda kalırken EasyJet 128 uçusunu durdurmak zorunda kaldı. Diğer taraftan aralarında British Airlines’ın da bulunduğu pek çok havayolu şirketinde de 9 saate varan rötarlar ve iptaller yaşandı. 240’ın üstünde havayolu şirketini temsil eden Uluslarası Hava Taşımacılığı Birliği, dün greve Belçika, Slovakya ve Macaristan’daki hava çalışanlarının da dahil olacağını ve çok daha büyük aksakların yaşanmasının beklendiğini açıkladı. Grevin en çok etkilediği havayolu firmalarından EasyJet sözcüsü yaptığı açıklamada, bir avuç insanın başlattığı bu grevin haksız ve kabul edilemez olduğu ifade etti. Şirket sözcüsü, “Bu grevi yapmakta olan kamu çalışanları hakları en çok korunan ve en yüksek maaşları alan çalışanlar” dedi. Öte yandan Fransa’da demiryolu işçilerinin de bugün greve gideceği belirtildi. İşçiler, sosyalist hükümetin, ülkedeki farklı demiryolları şirketlerini birleştirme projesine karşı çıkıyor. Grev nedeniyle bugün 10 hızlı trenden sadece 4’ünün hizmet vereceği açıklanırken Fransa’nın, İtalya ve İsviçre arasındaki seferleri de yarı yarıya iptal edileceği bilgisini verdi. Aynı nakarat Başbakan Erdoğan ve Başbakan Yardımcısı Babacan’ın ardından Ekonomi Bakanı Çağlayan da tüm yurda yayılan protestolardan bankaları ve bazı işadamlarını sorumlu tutarak suçladı. ABİDİN YAĞMUR 1 ABD Doları: 1.0489 Avustralya Doları 5.6112 Danimarka Kronu 0.9270 İsviçre Frangı 6.5417 İsveç Kronu 96.67 Japon Yeni 1.0173 Kanada Doları 5.7727 Norveç Kronu 3.7503 Suudi Arabistan Riyali 1 Avro: 1 İng. S.: 1.3290 ABD Doları 1.5661 ABD Doları SERBEST PİYASA ABD Doları Avro İngiliz Sterlini İsviçre Frangı 24 Ayar Altın Cum. Altını 1.8730 1.8760 2.4970 2.4990 2.9110 2.9500 2.0070 2.0340 83.35 83.70 555.00 568.00 MERSİN Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Taksim Gezi Parkı eylemleriyle başlayan ve tüm yurda yayılan olayları “Faiz lobisinin, şer güçlerin, işadamlarının, spekülatörlerin, bankaların koalisyonuyla karşı karşıyayız” sözleriyle değerlendirdi. Çağlayan çok kazanan özel bankaları ahlaksızlıkla suçladı. Bir gazetecinin Taksim olaylarıyla ilgi olarak Avrupa Birliği’nden uyarı geldiğini hatırlatması üzerine Çağlayan AB’ye de ayar vermeye çalışarak, “Türkiye’ye uyarı yapmak kimsenin haddi değildir. Keşke ABD ve AB bu konudaki hassasi yetleri kendi ülkeleri için gösterseydi... Türkiye artık dışardan emir alan bir ülke değil. Türkiye’nin başında bir dünya lideri Recep Tayyip Erdoğan var. Bu nedenle Türkiye birçok ülkeyi rahatsız ediyor. Allah’tan ve milletten başka kimseye hesap vermeyiz” dedi. Çağlayan konuşmasında özel bankaları ‘uyararak’, şu sözlerle tehdit etti: “İçerdeki kötü niyetli bankaları uyarıyorum. Başka işlere bulaşan bankalar var. Bunlar elimizde kayıtlı. Bunlar en çok para kazananlardır. Bazı bankalarla ilgili devletin duyumları var, belgeleri var.” ALIŞ SATIŞ 1 Kuveyt D.: 3.5160 ABD Doları GECELİK FAİZLER 1 Günlük Repo 5.21 DÖVİZ MERKEZ BANKASI 13 HAZİRAN 2013 EFEKTİF ALIŞ 1.8745 1.7759 0.33355 2.4912 2.9306 2.0158 0.28532 1.8346 6.4600 0.32391 0.49642 1.9286 SATIŞ 1.8820 1.8066 0.33618 2.5011 2.9524 2.0348 0.28914 1.8567 6.7439 0.32707 0.50483 1.9560 CİNSİ ALIŞ SATIŞ 1 ABD DOLARI 1.8758 1.8792 1 AVUSTRALYA DOLARI 1.7841 1.7958 1 DANİMARKA KRONU 0.33378 0.33541 1 EURO 2.4929 2.4974 1 İNGİLİZ STERLİNİ 2.9327 2.9480 1 İSVİÇRE FRANGI 2.0188 2.0318 1 İSVEÇ KRONU 0.28552 0.28848 1 KANADA DOLARI 1.8414 1.8497 1 KUVEYT DİNARI 6.5584 6.6442 1 NORVEÇ KRONU 0.32414 0.32632 1 S. ARABİSTAN RİYALİ 0.50017 0.50107 100 JAPON YENİ 1.9358 1.9486