Katalog

SAYFA CUMHURİYET 17 MAYIS 2013 CUMA 10 EKONOMİ [email protected] Alkol yasağında bir adım geri iki adım ileri İki duble içkiye iki yıl hapis gelirken, lokantalarda alkolün dışarıdan görülmesi yasağından vazgeçildi ama marketlerde görülmesi yasağı korundu. Sunum yasağı pastanelere kadar uzandı. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) TBMM Plan ve Bütçe Alt Komisyonu’nda revize edilen alkol yasa önerisinde alkol satışına ve kullanımına ilişkin bazı yasaklarda geri adım atılırken bazı yasaklar korundu, bazı yasaklar ise genişletildi. Düzenlemeler şöyle: Üflemeyen, alkollü kabul edilecek: Alkollü şekilde trafik denetimine yakalanan sürücü alkolmetre denetiminden geçmemek isteğinde direnirse 100 promilden fazla alkolle yakalanmış gibi işleme tabi tutulacak. Ehliyetine el konulacak ve kendi kendine 2 saat içinde sağlık raporu alması istenecek. Trafikte alkollü yakalanan yandı: 50 ile 100 promil alkolle denetime takılan sürücünün ehliyetine 6 ay el konulacak, 700 TL ceza verilecek. 2. kerede ehliyetine 2 yıl el konulacak ve 877 TL ceza verilecek. 3. kerede ise ehliyete 5 yıl el konulacak 1407 TL ceza kesilecek. 2 dubleye 2 yıl: 100 promil ve üzerinde alkol ile yakalanan sürücüye ise para cezalarının yanında 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilebilecek. CHP’li alt komisyon üyesi Aydın Ayaydın ise “100 promilin 2 duble rakıya denk geldiği” bilgisini verdi. Reklam yasağı tüketici açısından daraldı: Tüketiciye yönelik alkol reklamı yapılamayacak. Ama alkol üretimi yapan şirketler ulusal ve uluslararası ihtisas fuarları düzenleyebilecek. Çocuk değil 18 yaşından küçük: Alkollü içkilerin çocuklara satışı ve sunumunu yasaklayan madde “18 yaşını doldurmamış kişilere alkollü içki satılması veya sunulması yasaktır” şeklinde değiştirildi. İnternette satılamayacak: İlk Tasarıda bazı yasaklarda geri adım atılırken bazı yasaklar daha da genişletildi Ekonomik Başarı(!) AKP’nin iktidar olduğu son 10 yılda Türkiye’nin büyük ekonomik başarılar kazandığı, ihracatın, kişi başına gelirin arttığı, IMF’den borç alırken borç veren bir ülke konumuna gelindiği sık sık yinelenir, kamuoyuna bu tür aşılamalar yapılır. Başarı ölçüsü nedir? Bu bağlamda bir ölçüt koymadan yapılacak söylemler, fazla bir değer taşımaz, hatta boş laf olmaktan öteye de gidemez. Başarı ölçütü, kriteri ya ekonominin geçmiş dönem performansı, ya ekonomik hedefler ya da benzer diğer ülkelerin ekonomik sonuçları olabilir. Denilebilir ki geçmiş dönem sonuçlarına göre iyi, hedeflerin gerçekleşmesine göre iyi, diğer ülkelerin performansına göre iyi, sonuçta başarılı. Tüm bunlar bir yana bırakılarak cımbızla geçmiş bazı yıllar seçilerek ya da olayın tümüne değil de yine özenle seçilmiş bazı göstergelere bakarak ya da verilere dayanmadan “diğer ülkeler krizde biz iyiyiz” türünden övünmelerle kamuoyu etkilenmeye, başarı izlenimi yaratılmaya çalışılmaktadır. Muhalefetin de etkisizliğinden yararlanılarak yayın organlarının da katkısı ile bu bağlamda, sadece izlenim yaratmada başarı kazanıldığı söylenebilir. AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılı ile 2012 yılının ekonomik göstergelerini karşılaştırarak bu ekonomik başarı öyküsünü irdelemeye çalışalım. Ekonomik Göstergeler Büyüme Hızı (%) Sanayi Sektörü (%) İç Tasarruf (%) (İç Tasarruf/GSYH Cari Fiyat) İhracat/İthalat (%) Cari İşlemler Dengesi (Milyar USD) Dış Ticaret Dengesi (Milyar USD) Dış Borç (Milyar USD) İç Borç (Milyar TL) İşsizlik Oranı (%) Kaynak: TÜİK (DİE), TCMB 2002 7.8 9.4 19.0 70.0 (1.5) (15.5) 129.6 149.9 10.3 2012 2.2 1.9 14.3 64.5 (48.8) (84.0) 336.9 386.5 10.1 TUR tim e ön YİD y tasarıyı u l kuru eştirdi el Alkolizmle mücadele diyerek turizmi batırmayın Ekonomi Servisi Turizm, Restoran Yatırımcıları ve İşletmecileri Derneği alkol yasaklarını düzenleyen yasa tasarısının mevcut haliyle Meclis’ten çıkması halinde işletmelerini kapatmaya varacak büyük olumsuzluklar yaşanabileceğine dikkat çekti. Yılda kişi başı ancak 1.5 litre gibi son derece düşük oranda alkollü içki tüketiminin olduğu ve bu sebeple de kişi başı alkollü içki tüketiminde Avrupa sonuncusu olarak listeye bile girmeyen Türkiye’de, alkolizm tehlikesinin gerekçe gösterilerek bütün içki satış noktaları ve Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli olsun olmasın kapalı ve/veya açık alanları olan tüm tüketim noktalarını dahi kapatmaya vardıracak bir yasa değişikliği önerisinin mevcut haliyle kabul edilemeyeceği belirtildi. “Amaç; alkolalkol kullanımı ile mücadele değil, alkol bağımlılığı ile mücadele olmalıdır. Oysa ‘Bağımlılık’ ile mücadele konusu, önümüze ‘Alkollü içki ile mücadele’ olarak konulmaktadır” denilen açıklamada, “Ancak alkolizmle mücadele etme yöntemi, 18 yaş üstünün girebildiği işletmeleri kapatmak, ekonomiyi ve turizmi baltalamak olmamalıdır” ifadeleri kullanıldı. metinde “Alkol ancak izin verilen yerlerde satılabilir ve buralarda içki içilmez” ifadeleri ile yer alan hüküm genişletildi. Buna göre alkollü içkiler otomatik satış makineleriyle ve internet ortamında satılamayacak. Markette görülmeyecek: İlk metinde yasaklanmasına karşın, alkollü içkilerin sunulduğu yerlerde içkinin dışarıdan görülmesine alt komisyonda izin verildi. Buna göre alkol yasağı tesis sınırları dışına taşındı, işyerinin veya lokantanın önü yasak kapsamı dışında tutuldu. Ancak perakende alkol satışı yapan yerlerde şişelerin görülmesine ilişkin yasak korundu. Yani sigara gibi alkol şişeleri de marketlerde görünmeyen yerlerden satılacak. İşlenen içkiye de bilgilendirme: Alkollü içki kategorisinde olup olmadığına bakılmaksızın her türlü içeceğin şişesi üzerine alkol oranının yazılması hükmünden vazgeçildi. Ancak alkollü olup da işlenerek alkolsüz hale getirilen içkilerde kalan alkol miktarının şişe üze rine yazılması hükmü benimsendi. Otoyol yasağı genişledi: Otoyollar üzerindeki tesislerde alkol satışı ve tüketimine ilişkin yasak genişledi. Öğrenci yurtları, sağlık hizmeti verilen yerler, spor faaliyeti icra edilen yerler, kahvehane, kıraathane, akaryakıt istasyonlarının mağaza ve lokantalarında alkol satılamayacak. Açık alanda sigarasız alandan vazgeçildi: Lokanta ile kahvehane, kafeterya, birahane gibi eğlence hizmeti verilen işletmelerin açık alanlarında tütün kullanmayanlara yer ayrılması hükmünden vazgeçildi. Tabelalar değişecek: İçkilerin reklam ve tanıtımına ilişkin yasak, tabelalarına yansıtıldı. Alkollü içki satan büfeler ya da lokantalar alkol markalarının isimlerinin yazılı olduğu tabelaları da kullanamayacak. Yetki belediyelerde: Alkol ruhsatında vali ve kaymakamlara bırakılan yetki yine belediyelere verildi. Eğitim kurumları ve ibadethanelerin100 metre yakınındaki turizm işletmeleri yasak kapsamından çıktı. Bu girişim masum değil! HİCRAN ÖZDAMAR İZMİR İzmir Bakkallar Odası Yönetim Kurulu Başkanı Emin Bağcı, içki satış ve pazarlama kurallarını yeniden düzenleyen torba yasanın kabul edilmeden yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini, bu haliyle satışların kayıt altına itileceğini söyledi. İzmir’de 15 bine yakın bakkalın alkol satım ruhsatını yenilediğini ancak yasanın yeniden incelemeden kabul edilmesi halinde büyük bir sıkıntı yaşanacağını kaydeden Bağcı, “Eğer bir yasaklanmaya gidilirse kayıt altında olan esnafı kayıt dışına itersiniz. İnsanlar bir yerden bu ürüne ulaşacak” dedi. Ruhsat işlerinin de belediyelerden alınıp valiliklere verilmesinin doğru olmadığını, mülki amirlerin atanmış kişiler olduğunu belirten Bağcı, “Mülki amirler atanmışlardır. Hükümetin yönlendirmesiyle hareket eder. Kararlar iktidarın isteği doğrultusunda olacak. İlk anlamda masum gibi görünse de olumsuzlukların ardı arkası kesilmeyecek” diye konuştu. Türkiye Otelciler Federasyonu Başkan Yardımcısı, Ege Turistik İşletmeler ve Konaklamalar Birliği Başkanı Mehmet İşler, yasak tasarısının bu haliyle turizme büyük darbe vuracağını söyledi. Merkez Bankası faizleri indirdi Ekonomi Servisi Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK), politika faizini yüzde 5’ten yüzde 4.5’e çekti. Faiz koridorunun alt bandını oluşturan gecelik borç alma faizi yüzde 4’ten yüzde 3.5’e, koridorun üst bandını oluşturan gecelik borç verme faizi yüzde 7’den yüzde 6.5’e indirildi. Kararın ardından sepet bazında TL, Haziran 2012’den beri en yüksek seviyeye çıktı. Dolar/TL paritesi Temmuz 2012’den beri ilk kez 1.83’ün üzerine yükseldi. 13 Mayıs 2015 itfalı yeni gösterge faiz ise tarihin en düşük seviyesi olan yüzde 4.83’e kadar geriledi. TCMB, sermaye girişlerinin güçlü, kredi artış oranlarının ise referans değerin üzerinde seyrettiğine vurgu yaptı. Merkez bu hamleyle TL’de değerlenme baskısını azaltmayı ve dövizdeki fazla likiditeyi çekmeyi amaçlıyor. TCMB ayrıca, 1 yıla kadar vadeli döviz tevdiat hesaplarına uygulanan zorunlu karşılıkları yüzde 12.5’ten yüzde 13’e, 1 yıla kadar vadeli diğer döviz yükümlülüklerde yüzde 12.5’ten 13’e, 3 yıla kadar vadeli diğer döviz yükümlülüklerde yüzde 10.5’ten yüzde 11’e yükseltti. Bu arada kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor’s, Türkiye ekonomisinin sürdürülebilir bir toparlanmaya geçtiğini belirtti. Ancak S&P’a göre bu yıl yüzde 4 büyüyecek olan Türkiye’de cari açık oranı yüzde 7’ye yükselebilecek ve enflasyon hedefin üzerine çıkabilecek. ABD’den altın uyarısı WASHINGTON (Reuters) ABD, devletlerin ya da özel şirketlerin İran’a altın satmalarına getirdiği ve 1 Temmuz’dan itibaren geçerli olacak yasağı titizlikle uygulayacağını ve “Türkiye’den de altın gittiği konusunda kuşku olmadığını” açıkladı. ABD Hazine Bakanlığı’nın terör ve Mali İstihbarat Müsteşarı David S. Cohen, önceki gün Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’nde yaptığı açıklamada, “Sizi temin ederim ki İran dışından herhangi birinin İran devletine altın sattığını gösteren her türlü kanıtı çok dikkate inceliyoruz” diyerek ABD’nin, “... altın yasağını ihlal eden herkese karşı yaptırımlarımızı istisnasız ve korkusuzca uygulayacağımızı hem devletlere hem de özel sektöre” açıkça belirttiğini söyledi. Cohen bir soru üzerine “Türkiye’den İran’a altın gittiği konusunda hiç kuşku yok” yanıtını verdi. Cohen’in Kongre’de verdiği bilgilere göre İran’ın nükleer faaliyetleri nedeniyle Batılı ülkelerin uyguladığı yaptırımlar, ülkenin para birimi riyalin 2011 yılı sonlarından bu yana üçte iki değer kaybına neden oldu. Enflasyona karşı kendini korumak isteyen İran halkı da altına yöneldi. İran’a altın satışı hızla arttı ve Cohen de bunu uygulanan politikanın “başarısı” saydı. Türkiye’nin notu yatırım yaptırılabilir seviyeye yükseltildi Moody’s not artırdı Haber Merkezi Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s Türkiye’nin notunu yatırım yapılabilir seviye olan “BAA3” seviyesine yükseltti. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s’in Türkiye’nin uzun vadeli yabancı para birimi cinsinden kredi notunu bir not artırarak BAA3’e yükselttiğini, böylece Türkiye’nin kredi notunun Fitch’in ardından Moody’s tarafından da “yatırım” seviyesine (investment grade) yükseltildiğini açıkladı. Ali Babacan, “Bu karar yerinde olduğu kadar gecikmiş bir karardır. Ekonomide attığımız doğru adımlar sayesinde ülkemizin uluslararası piyasa göstergeleri uzun süredir yatırım seviyesinde kredi notuna sahip ülkelere benzer düzeylerde bulunmaktaydı. Karar, piyasa göstergeleri ile kredi notumuzu biraz daha yaklaştırmıştır” dedi. 20022012 yıllarının başlıca göstergelerine bakıldığında ekonominin büyüme hızının yüzde 7.8’den yüzde 2.2’ye, sanayi sektörü büyüme hızının yüzde 9.4’ten yüzde 1.9’a gerilediği görülmektedir. 2012 yılı sonuçlarını dünyadaki ekonomik durgunluğun etkilediği söylenebilir. Ancak IMF verilerine bakıldığında 2012 yılında Türkiye büyüme hızı açısından 187 ülke arasında 111. durumdadır. Büyüme hızında salt düşüş akışında göreceli bir gerileme de söz konusudur. 20022012 döneminde Türkiye’nin ortalama büyüme hızı yüzde 5.0 olup, ortalama büyüme hızı da gelişmekte olan ülkeler ortalama büyüme hızının altındadır. Türkiye’de ihracat artışının övgüsü yapılmıştır. Doğrudur. Türkiye’de cari USD değeri ile ihracat, 20022012 döneminde 3.2 kat artmıştır. Aynı dönemde ithalat ise daha hızlı 3.6 kat artmış; bunun sonucu ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 70.0’ten yüzde 64.5’e gerilerken yıllık dış ticaret açığı da 15.5 milyar USD’den 84.0 milyar USD’ye yükselmiştir. Dış ticaret açığına karşıt olarak cari işlemler açığı da büyümüş, 2002 yılında 1.5 milyar USD olan cari işlemler açığı 2012 yılında 48.8 milyar USD’ye yükselmiştir. Türkiye’nin 20022012 döneminde toplam cari işlemler açığı 345.7 milyar USD olmuştur. Türkiye bu dönemde GSMH’den 345.7 milyar USD daha fazla harcama yapma olanağı bulmuştur. Ekonomide bu dönemde gözlenen canlılığın ana nedeni Türkiye’nin yarattığı gelirin üstüne harcama yapma olanağını bulmasıdır. Ancak bu denli yüksek dış açığın sürdürülebilirliği yoktur. Türkiye’nin iç tasarruf oranı, cari fiyatlarla tasarruf/ GSYH (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla) oranı yüzde 19.0’dan yüzde 14.3’e değin düşmüştür. Türkiye yatırımiç tasarruf dengesizliğini, dış tasarrufları kullanarak, dış açık vererek fonlamıştır. Cari işlemler açığı bir yerde iç tasarrufların yetersizliğini, yatırımiç tasarruf dengesizliğini de göstermektedir. Türkiye’nin 2002 yıl sonunda 129.6 milyar USD olan dış borcu 2012 yılı sonunda cari USD değeri ile yüzde 160 oranında artmıştır. Dış borçların dönemin cari işlemler açığı toplamından daha az tutarda artmasının nedeni, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarıyla yabancıların, kamu ve özel kesimin çıkardığı menkul kıymetleri satın almaları, portföy yatırımlarıdır. Ancak bu dönemde dış borçlarda kamu ve özel kesimin payları değişmiş, kamunun dış borçları salt tutar olarak sınırlı bir şekilde artarken payı (TCMB dahil) 2/3’ten 1/3’e gerilemiş, buna karşı özel kesimin payı 2/3’e yükselmiştir. Türkiye önceki dönemlere kıyasla daha sınırlı boyutta kalmasına karşın 20022012 döneminde de sürekli bütçe açıkları vermiş, bunun doğal sonucu olarak dış iç borçlar cari fiyatlarla yüzde 158 oranında artarak 386.5 milyar TL’ye ulaşmıştır. İşte başarı öyküsünün, ekonomik verilerle fotoğrafı böyledir. Kaygı gelecekte, en azından bir orta vadede durumun daha iyiye gitmesinin beklenmemesidir. 1 ABD Doları: 1.0182 Avustralya Doları 5.7891 Danimarka Kronu 0.9673 İsviçre Frangı 6.6738 İsveç Kronu 102.45 Japon Yeni 1.0188 Kanada Doları 5.8590 Norveç Kronu 3.7502 Suudi Arabistan Riyali 1 Avro: 1 İng. S.: 1.2874 ABD Doları 1.5223 ABD Doları SERBEST PİYASA ABD Doları Avro İngiliz Sterlini İsviçre Frangı 24 Ayar Altın Cum. Altını 1.8250 2.3560 2.7700 1.8850 81.60 543.50 ALIŞ SATIŞ Bakkal devlette yönetici olabilecek Devlet memurları ile ilgili tasarı Meclis’e sevk edildi. Sendikaların itiraz ettiği rotasyonun çıktığı tasarıya göre memur fazla çalışma ücreti alamayacak. Ekonomi Servisi Hükümet, memurlarda rotasyondan vazgeçti. Hükümet, Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’nı önceki gün TBMM’ye sevk etti. Hazırlık aşamasında sendikalar ile Çalışma Bakanlığı’nı karşı karşıya getiren “rotasyon” düzenlemesinin olmaması dikkat çekti. Sendikaların itiraz ettiği bu girişimin kalkması ile 2.5 milyon memur rahat nefes alacak. 28 Şubat’ta memuriyetten atılıp affa uğrayanlar bu paketle eski görevlerine geri dönebilecekler. Ancak memura fazla çalışma ücreti olmayacak. Uzman yardımcılığı ve müfettiş yardımcılığı için gerekli süre 1 yıl kısalacak, hem tez hem yabancı dil şartı kalkacak. Özel sektörde 5 yıl çalışmış olanlar devlette müsteşar, genel müdür ve genel müdür yardımcısı olarak doğrudan devlette göreve başlayabilecek. Kendi adına kayıtlı işyerlerinde çalışan bakkal ya da manav da yönetici olarak atanabilecek. Rotasyonu çeken hükümet, “fazla çalışma ücretinin” kaldırılmasına dair hükmü yeni tasarıya koydu. 1.8280 2.3610 2.8000 1.9050 81.95 557.69 GECELİK FAİZLER 1 Günlük Repo DÖVİZ 1 Kuveyt D.: 3.4936 ABD Doları 4.00 EFEKTİF MERKEZ BANKASI 17 MAYIS 2013 ALIŞ SATIŞ 1.8214 1.8287 1.7777 1.8083 0.31415 0.31664 2.3450 2.3543 2.7681 2.7886 1.8773 1.8949 0.27176 0.27540 1.7801 1.8015 6.2371 6.5112 0.31012 0.31314 0.48239 0.49057 1.7683 1.7935 Emekli olamayanlar için ön çalışma Emeklilik için yaş bekleyen veya 60 yaşını aşıp prim günü eksik olanlarla ilgili çalışma yapılıp yapılmadığıyla ilgili tartışmada Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’ten yeni açıklamalar geldi. Çelik, mali dengeleri etkilemeyecek bir düzenleme için ön çalışma yaptıklarını açıkladı. Çelik’in verdiği bilgiye göre, prim gününü dolduramamış yurttaşların yaklaşık sayısı 265 bin, prim günü doldurduğu halde yaşı dolduramayanlar ise 5.5 milyon kişi. CİNSİ ALIŞ SATIŞ 1 ABD DOLARI 1.8227 1.8260 1 AVUSTRALYA DOLARI 1.7859 1.7975 1 DANİMARKA KRONU 0.31437 0.31591 1 EURO 2.3466 2.3508 1 İNGİLİZ STERLİNİ 2.7700 2.7844 1 İSVİÇRE FRANGI 1.8801 1.8921 1 İSVEÇ KRONU 0.27195 0.27477 1 KANADA DOLARI 1.7867 1.7947 1 KUVEYT DİNARI 6.3321 6.4150 1 NORVEÇ KRONU 0.31034 0.31242 1 S. ARABİSTAN RİYALİ 0.48604 0.48692 100 JAPON YENİ 1.7749 1.7867