Katalog

14 HAZİRAN 2012 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA kultur@cumhuriyet.com.tr KÜLTÜR 17 Yaşam alanlarımızı ülke ölçeğinde tehdit eden HES’lere karşı ilk büyük direnişin öyküsü Yuvarlakçay destanı u hafta Uygarlıkların İzinde köşemizi “yaşam alanlarımızı ülke ölçeğinde tehdit eden HES’lere karşı ilk büyük direnişin öyküsü”ne ayırıyorum. Köyceğiz sevdalısı Yusuf Yavuz’un kaleme aldığı destanı özetleyerek yayımlıyorum. “Bu satırlar, efeler diyarında yaşanan bir direnişin öyküsüdür. Türkiye’de yaşam alanlarını tehdit eden HES’lere karşı ilk kapsamlı direnişi başlatan Yuvarlakçaylıların efsanesidir. Yuvarlakçay, Güney Ege’nin gölüyle ünlü Köyceğiz ilçesine bağlı Beyobası beldesi ve yöredeki pek çok köyü besleyen nehrin adı. Yöre insanıyla etle tırnak gibi birbirine geçmesinin öyküsü var. Bundan 200 yıl kadar önce, Çiçek Baba Dağı’nın kalbinden Köyceğiz Gölü’ne akan nehir kurur… Yeraltına çekilen nehir, bu sudan beslenen yöre insanını yedi yıl boyunca kuraklık ve fakirlikle terbiye eder. Çaresizlik içindeki yöre halkı ‘Suyungözü’ denilen bölgedeki kutsal çınarların altında toplanarak günlerce sürecek suya şükran duasına başlar… Oyunlar oynanır, türküler söylenir, adaklar adanır, dayanışma giderek şölene dönüşür. Günler böylece akıp giderken, topların patlatıldığı ‘Topgözü’nden yeryüzüne çıkarak kendini gösteren sular şırıl şırıl akmaya başlar; beklemekten yorgun düşen halkın canı B Efsanevi direniş dür. Bu türkü hep bir ağızdan söylenmeye başlayınca, HES şirketi 2010 Nisan’ında Yuvarlakçay projesinden vazgeçer. Ancak Yuvarlakçaylılar sularına şükran günlerini unutmazlar. Dört yıldır yeHES’e karşı hukuk zaferini önce kadınlar kutladılar. niden kenetlenerek yaşamı çekip çeviren kadim su hakkının anlamını dillendirmeyi dından da iş makineleri vadiye girdaha bir coşkuyla sürdürürler... meye… Çiçek Baba Dağı’nın eteklerinde, etti gari’ denince Yuvarlakçay’ın kaynağında her yıl Yetkililere dertlerini anlatamayan mayısın son pazar günü toplanıp suya şükranlarını sunan yöre halkı, Yuvarlakçaylılar, işin başa düştüğünü anlayıp, ‘yetti gari’ diyerek su bu yıl 27 Mayıs günü Beyobası’nda buluşup, çoluk çocuk, kız kızan yine larını vermemek için aylarca süresuyun gözünde toplandılar… Yine cek olan nöbete başlarlar… Çünkü Yuvarlakçaylılar Ata’larıyla. halaylar çekildi, türküler söylendi, vadideki köylerin hepsi na can katar. Berezeybekler oynandı. Doğanın onlara bu su ile yaşamını sürket saçarak yuvarlaverdiklerinin bilinciyle doğaya, yadürmektedir. Önce kesina yuvarlana Köyceşama karşı şükranlarını sundular.” len ağaçların tomruklağiz Gölü’ne ulaşan rına el koyarlar ve geri alkın gücü’ sular, burada ‘Yuvarvermezler. lakçay’ adını alır. Beyobası Belediye Başkanı Besim Yuvarlakçaylıların su Suyungözü yeniden Özbek, yaklaşık 3 bin kişinin bir aranöbeti, bütün ülkeye öryaşam saçmaya başya geldiği bu geleneği sonsuza kadar nek olur. Kurdukları lamıştır… yaşatmak istediklerini söylüyor. Her Dineniş şölene dönüştü. kocaman çadırda tam Yuvarlakçaylılar, yıl mayıs ayının son pazar günü tüm sekiz ay aralıksız dire‘İşte o zamandan beri Hızır’ın yetişTürkiye’yi Suyungözü’ne davet edinirler... mesiyle birlikte bereketin getirdikleriyor. Bu arada direnen köylülere karşı ne; yani yaşamın kendisine saygımızı Yuvarlakçay halkıyla birlikte su nödavalar açılır. Öyle ki 1121 köylü sunmak için, yuvarlanan çayın kenabeti tutan Başkan Özbek’in ülkenin dihakkında ‘sudan sebepler’le soruşrında, Suyungözü’nde şükranlarımızı ğer yörelerinde sularını korumak için turma başlatılır… Direnişi kırmak sunarız’ diye anlatıyorlar o günleri... için her türlü yol denenir. Ancak HES’lere karşı mücadele edenlere söyledikleri ise şunlar: “DiklenmesinYuvarlakçaylılar etle tırnak gibi nce ağaçlar kesildi ler ama dik dursunlar. Halkın birbirine kenetlenir. Köylüler kenAncak aradan geçen uzun zaman önünde durabilecek hiçbir güç yokdileri için yaşam demek olan sularıiçinde çok şey gibi ülkenin suları da tur! Şimdi Yuvarlakçay’da hiçbir nı vermemek için karşı davalar satılmaya başlanmıştır... YuvarlakHES projesi yok. Olsa bile halk buaçarlar... Tüm davaları da kazanırçay’ın suları da bundan nasibini na izin vermez artık...” lar. HES’lerin bütün izinleri iptal alır. Can verdiği yedi köyün ahalisi Evet... Yuvarlakçay artık bir Ege edilir. su kullanım hakkının bir ‘tekel’e vetürküsü... uzuuun bir zeybek... Türkin güzel türkü rilmesi tehlikesine karşı yaşam hakye’deki umutsuzluğa ve sinmişliğe kını savunmak için yine çınarların karşı verilmiş en güzel yanıt. Her türlü siyasi görüşten insanın, altında, Suyungözü’nde toplanır. Yolunuz düşerse; Köyceğiz Beyoekmek için, su için, yaşam hakkı Ancak verilen sözler tutulmaz, bası Belediyesi sizi karşılamaya hazır. için bir araya gelişi, son yıllarda bu önce ağaçlar kesilmeye başlanır, artopraklarda yakılan en güzel türkü (0252) 272 00 27 Sergide yer alan ‘Murassa Koku Mahfazası’; 19. yüzyıl. Bilinmeyen yönleriyle Harem ‘Padişahın Evi: Topkapı Sarayı Haremi Hümayunu’ sergisi açıldı ‘Y ‘H Ö E Kültür Servisi Haremi bilinme olduğunu belirtti. Prof. Ortaylı da, “Müze, tarih yen yönleriyle anlatmayı amaçlayan eğitiminin bir parçasıdır. Bu ne‘Padişahın Evi: Topkapı Sarayı denle biz de Türkiye’de ve dünyaHaremi Hümayunu’ sergisi, Topda ilk defa depolarımızdaki ilgili kapı Sarayı’nın ikinci avlusundaki belgeleri ve eşyaları bir araya geHas Ahırlar’da, Kültür ve Turizm tirerek bir harem sergisi hazırlaBakanı Ertuğrul Günay, Savuma dık. Ümit ediyoruz ki bu sergi, Bakanı İsmet Yılmaz, Topkapı Sadört ay içinde halkımız tarafınrayı Müzesi Başkanı Prof. Dr. İlber dan ziyaret edilecek ve önemli bir Ortaylı’nın katıldığı törenle ziyarete açıldı. Haremi, Topkapı Sarayı Müzesi koleksiyonlarında yer alan 300’e yakın eser ve belge aracılığıyla anlatan sergi, dört ana bölümden oluşuyor. İlk bölümde harem mimarisi minyatürler, gravürler ve planlar eşliğinde anlatılırken, ikinci bölümde yine mimarideki hiyerarşik düzene uygun olarak haremin koruyucuları ve Serginin açılış törenine Kültür ve Turizm hizmetlileri olan haremağaBakanı Ertuğrul Günay da katıldı. ları ve cariye teşkilatı yansıtılıyor. Üçüncü bölümde hasodalıktan hasekiliğe ve nihayetinde malzeme değerlendirilmiş olacak. Böylece müzeyi sevenlere karşı valide sultanlığa yükselen padişah kadınları, çocukları ile kız kardeşle olan borcumuzu ödemiş olacağız” diye konuştu. rinden oluşan hanedan üyelerinin Haremde günlük yaşamın, eğlen‘harem’deki yaşamları, eğitimleri, celerin ve geleneklerin yine başyahiyerarşideki yerleri vurgulanıyor. pıtlarla ve görsellerle anlatıldığı Açılışta konuşan Bakan Günay, dördüncü bölümle sona eren sergi haremin; 400 yıldan fazla bir cihan 15 Ekim’e kadar gezilebilecek. imparatorluğuna ev sahipliği yapBilim insanlarının harem hayatını mış müstesna bir yönetim merkezianlatacağı seminerler de yan etkinnin önemli bir alanı olduğunu ve lik olarak sergi süresince Topkapı son zamanlarda popüler olması neSarayı’nda düzenlenecek. deniyle bazı yanılsamalara muhatap Kültür Servisi TBMM Milli Saraylar, Dolmabahçe Sanat Galerisi’nde 8 Temmuz’a kadar sürecek “İhtişam ve Tevazu; Padişahın Ressam Kulları” sergisi kapsamında bir panel düzenliyor. Sanat tarihçileri Prof. Dr. Semra Germaner, Doç. Dr. Ahmet Kamil Gören, Aysel Çötelioğlu, Gülsen Sevinç Kaya’nın katılacağı panel bugün saat 16.00’da, Dolmabahçe Sanat Galerisi’nde gerçekleştirilecek. Amacı Osmanlı Sarayı’nın Türk resim sanatının gelişimine katkısını ve dönemin kültür sanat ortamını tanıtmak olan panel öncesinde ise saat 15.30’da sergi gezisi yapılacak. Saray ve resim sanatı C MY B C MY B