Katalog

9 ARALIK 2011 CUMA CUMHURİYET SAYFA kultur@cumhuriyet.com.tr KÜLTÜR RICCARDO MUTIPETER STEIN İŞBİRLİĞİ 17 Roma’yı fetheden ‘Macbeth’ eçen mayıs ayında, Milano havaalanında uçak beklerken bir de baktım karşı köşede o oturuyor. Hemen gidip kendimi tanıttım. 1974’te benim yazıp Beklan Algan’ın sahnelediği “Adsız Oyun”u İstanbul’da seyretmişliği vardı, sonradan bin kez tanışmışlığımız, karşılaşmamız vardı. Elbet hatırlamadı, ama hatırlarmış gibi yaptı… Ve tam bir saat boyunca oturdu bana hayalindeki “Macbeth” operasını anlattı. O, dünyanın sayılı yönetmenlerinden, Alman dışavurumculuğunu tiyatroda doruklara taşımış, klasiklerin çağdaş yorumuyla ünlenmiş, usta tiyatro adamı Peter Stein’di. Günümüzün bir başka “devi”, Maestro Riccardo Muti’nin yönettiği, Peter Stein’in rejisörlüğünü üstlendiği Verdi’nin “Macbeth” operası bu yaz ilk kez Salzburg Festivali’nde seyirci karşısına çıktı. Yer yerinden oynadı… Roma operası, önceki hafta, yeni opera mevsimini iki ustanın gerçekleştirdiği bu eserle açtı. Roma’da kitap imza günlerimde bu muhteşem prodüksiyonu izleme olanağı buldum. İşte izlenimlerim: G Riccardo Muti ‘Beyefendi’ye 3 milyon sterlin Velázquez’in yeni keşfedilen tablosu Bonhams müzayedesinde tahmini değerine alıcı buldu Kültür Servisi Bonhams’ın önceki gün Londra’da düzenlenen “Eski Ustalardan Resimler” müzayedesinde, 17. yüzyılın ünlü İspanyol ressamı Velázquez’in (15991660) yeni keşfedilen bir tablosu 3 milyon sterline (yaklaşık 8 milyon 700 bin TL) alıcı buldu. “Bir Beyefendinin Portresi” adıyla satışa sunulan resim, geçen yıl 19. yüzyıl İngiliz ressamı Matthew Shepperson’ın yapıtları arasında bulunmuştu. Dünyanın önde gelen müzayede evlerinden Bonhams’ın “Eski Ustalar” müzayedesinde, 17. yüzyılda Velázquez’in “Bir Beyefendinin yaşamış Flaman ressam AdPortresi” adlı tablosu 2010 riaen Coorte’nin yeni buAğustosu’nda keşfedilmişti. lunan bir natürmortu da 2 milyon 100 bin stertı. Daha sonra yapılan line (yaklaşık 6 milteknik analizler ve X ? Dünyanın en yon TL) satıldı. Bu ışınlarıyla gerçekleştirakamın, natürmort büyük rilen incelemeler de, sanatının ustalarınressamlarından resmin Velázquez’e ait dan sayılan Coorolduğunu kesinleştirVelázquez’in geçen yıl te’nin yapıtları için mişti. bir rekor olduğu bekeşfedilen ‘Bir Bonhams Eski Ustalirtildi. Müzayedede Beyefendinin Portresi’ lar bölümü direktörü toplam satış ise McKenzie, gazetemiz adlı tablosu 3 milyon 6.329.500 sterlini sanat yazarlarından sterline (yaklaşık 8 (yaklaşık 18 milyon Hande Eagle’a yaptığı 400 bin TL) buldu. milyon 700 bin TL) açıklamada, “VelázVelázquez’in tabquez tablolarına müalıcı buldu. Büyük losu, 2010 Ağustozayedelerde pek az Ustalar su’nda, aynı zamanrastlanır. Rubens ya da bir sanat koleksimüzayedesinde da Rembrandt gibi Veyoncusu olan İngiliz Coorte’nin bir lázquez’le aynı düressam Shepperzeydeki bir ressamın natürmortu da 2 son’ın bazı tablolaaynı boyutlardaki bir rıyla birlikte satılmak milyon sterline satıldı. portresi 23 milyon üzere Bonhams’ın sterlin edebilir” deOxford bürosuna tesmişti. McKenzie, sanat lim edilmişti. Üslup ve nitelik açı dünyasında Velázquez çapında kesından gösterdiği farklılıkla hemen şiflere çok ender rastlandığını bedikkati çeken tablo, Bonhams yet lirtmişti. kililerince incelemeye alınmıştı. Bonhams Eski Ustalar bölümü direktörü Andrew McKenzie ve danışman Brian Koetser, tablonun üslup özelliklerinin Velázquez’i işaret ettiğini belirlemişler; bu görüş, Dublin Üniversitesi Sanat Tarihi Yazarımızın yazısını Profesörü ve dünyanın önde gelen rahatsızlığından dolayı Velázquez uzmanlarından Peter yayımlayamıyoruz. Cherry tarafından da doğrulanmış Müziktiyatro bütünlüğü Besteci Verdi hayatta olup bu yapımı görseydi hiç kuşkum yok çok mutlu olurdu. Yaşamı boyunca en çok istediği/kolladığı özelliği iki usta bir araya getirmişti. Müzikle tiyatro öğeleri, dramatik yapının bütünlüğü harikulade bir biçimde sahneden bize yansıyordu. Biri ötekini ezmiyor, yok saymıyordu. İkisi birbirine sonsuz saygılıydı. Muti yönetimindeki Roma Opera Orkestra ve Korosu her notanın hakkını verirken sahnede hiç eksilmeyen gerilim, soluğumuzu tutmamıza neden oluyordu. Peter Stein, bu eserdeki tüm bale sahnelerini kaldırmıştı. (Müziğini değil, sadece balerinleri.) Bence çok da iyi etmişti, böylelikle Verdi’nin muhteşem müziğini karanlıkta dinleme ve odaklanma olanağı buluyorduk. İktidar hırsı ve tutkusunun esiri Macbeth ve Lady Macbeth’in adım adım iktidara yürüyüşleri, Roma Operası’nın sahnesinde minimalist bir dekor (Ferdinand Wögerbauer) ve Rönesans dönemini anımsatan görkemli kostümler (Anna Maria Heinreich) içinde ilerledi. Haksız elde edilen politik gücün, zulme, kıyıma dönüşmesini izledik. Macbeth rolünde Bariton Dario Solari gücü kadar zayıflığını da yansıtabilen bir kişilik yaratmıştı. Geniş bir ses yelpazesine sahipti. Lady Macbeth rolünde Rus soprano Tatiana Serjan oyunculuğundan çok mükemmel sesinin gücüyle öne çıkıyordu. Gerek bu iki sanatçının her aryası gerek Macduff rolünde tenor Antonio Poli’nin eşsiz aryası büyük alkışlarla karşılanıyordu. Stein ansızın sahneye 1015 kadar çocuk saldı. Hepsi bembeyaz giysiler içinde, sadece sahnede dolaştılar ve sonra sahneden çıktılar… O birkaç dakika, yeryüzünde bugün süregelen tüm zulmü lanetlememize yetti. ‘Macbeth’ Bir kez daha Shakespeare’in çağdaşlığını, Verdi’nin yaratıcılığını, Peter Stein operadaki cadılar ko sanatın sonsuzluğunu iliklerime kadar rosunu da değiştirmiş, cadıları, tıp duydum. kı Shakespeare’in oyunundaki gianatın gücü bi üçe indirmiş ve “yaratık”a dönüştürmüştü. Kadınlar Korosu artık “Macbeth” sona erdiğinde, o hınca cadı değil, orman görünümündeydi. hınç dolu, görkemli Roma Operası ayağa kalktı. Alkışlar dinmek bitmedi. (İyi nutulmaz sahneler ki yaşıyorum… iyi ki yaşıyorum…) Gözümün önünden asla gitmeyeŞimdi söyleyebilirim: Roma Operacek kimi sahneleri şöyle paylaşabi sı’nda eseri izlerken sanki yanımda hep lirim: Kamuflaj içindeki askeri gü Leyla Gencer vardı. Elimdeki program cü de anımsatan Orman’ın (Koronun) kitabında sayfa sayfa onun resimleri adeta başlı başına bir kişiliğe bürünme vardı. Onun Lady Macbeth’ini öyle çok si… Cadıların ormandaki varolma bi dinlemiştim ki. Eleştirmen Marrio Mesçimleri (koreografi: Lia Tsolaki)… Er sinis’e göre “Callas’tan beri dünya ilk kekler korosunun zaman zaman taş kes kez böyle bir Lady Macbeth görüyor… mesi ve arka fonda güçlü ışığa karşı ade Gencer yorumuyla Birgit Nilsson, Leota mezar taşlarına ya da karanlık adam nie Rysanek ve Inge Borkl”un yorumlara “derin devlete” dönüşmesi (ışık: Jo larını geride bırakıyor”du… achim Barth)… Ziyafet sahnesinin adeTemsilden sonra Maestro Riccardo ta Leonardo da Vinci’nin tablolarına dö Muti’yi kutlamaya gittim. “Ah İstanbul, nüşmesi… Lady Macbeth’in uykuda ge çok gelmek istiyorum, sadece tatil zer sahnesi… için…” diyordu. İktidar gücünü sürdürmek için daha O İstanbul tatilini düşlerken ben, onun çok zulüm ve baskıya yönelen Mac Leyla Gencer’le çalıştığı “Macbeth”i dübeth’in cadılarla son buluşmasından şünüyordum: Şöyle demişti Maestro: sonra kendinden geçip uykuya daldı “Leyla Gencer, söylediği her söze, her ğı bir sahne vardır: O sahnede Peter notaya evrensel bir anlam kattı.” S U ‘Oturak’a sansür mü var? ? Bubi, İstanbul Modern’e Gala Gecesi için verdiği işinin engellenmek istendiğini öne sürdü. İstanbul Modern’in açıklamasında ise “Gala Modern’de yer alacak çalışmaların seçim kararı İstanbul Modern’e aittir” denildi. Kültür Servisi Heykeltıraş, ressam Bubi, İstanbul Modern’de satışa sunulmak üzere yapmış olduğu bronzaltın görünümündeki “Oturak” adlı işinin İstanbul Modern tarafından koleksiyonerlere sunulmasının sakıncalı bulunarak engellendiğini öne sürdü. İstanbul Modern’den konuyla ilgili olarak yapılan açıklamada ise sanatseverlere sunulan eserlerin, müzenin sanat uzmanları, küratörleri ve ilgili kurulları tarafından özgürce seçildiği belirtildi. Bubi, İstanbul Modern’in eğitim programlarını desteklemek amacıyla yarın düzenleyeceği Gala Modern gecesinde satışa sunulmak üzere hazırladığı yapıtla “sanatın kutsal yönü olmadığını vurgulamak istediğini” söyledi. Bubi, müze yetkililerinin, yapıtın sergilenebilmesi için oturağın cungal bölümünün kaldırılarak bir koltuğa dönüştürülmesi, cungal bölümünün üzerinin örtülmesi gibi öneriler getirdiklerini belirterek şöyle dedi: “Sert protest işler neden engellenmeye çalışılıyor? Müze daha aykırı, daha zor işleri sergileyecekken, işi esprili ve çarpıcı bulmaları gerekirken aksine engelliyor. Müze, koleksiyonerler ve burjuva adına söz hakkını nereden buluyor? Müzenin bir görevi varsa, yeni ve günümüz sanatını gösteren aykırı işlerin yaygınlaşmasını sağlamak olmalıdır. İstanbul Modern daha uysal, daha uzlaşmacı işleri koleksiyonerlere sunarak günümüz sanatını çok geriden takip ediyor.” İstanbul Modern’in açıklamasında ise “İstanbul Modern, eser seçimlerini, dünyadaki başka müzelerde de geçerli olan uygulamalar paralelinde, sanatsal değerin yanı sıra müzenin vizyonu ve amaçlarına ilişkin çok çeşitli ölçütlere göre yapmakta. Eğitim programlarımızı desteklemek amacıyla düzenlendiğimiz Gala Modern gecesi için sanatçıların ürettikleri çalışmalar da bu ölçütler doğrultusunda değerlendirilir. Gala Modern’de yer alacak sanat çalışmalarının seçim kararı İstanbul Modern’e aittir” denildi. facebook.com/temavakfi 7(0$ 9DNIÕ 0HúHOHU <XYD $UÕ\RU 7(0$ 9DNIÕ QÕQ NoN PHúH SDODPXWODUÕ E\GNOHULQGH toprak ND\EÕQD QHGHQ RODQ HUR]\RQOD NDKUDPDQFD PFDGHOH HGL\RU 0HúH SDODPXWODUÕQÕ VDKLSOHQLS E\WPHN LoLQ )DFHERRN VD\IDPÕ]Õ EH÷HQLQ 4%! 6AKFÑ | 2011 Erozyonla Mücadele Etkinlikleri C MY B C MY B 3464'e "TEMA" \D]ÕS NÕVD PHVDM DWDUDN PHúH NDPSDQ\DPÕ]D  7/ OLN NDWNÕGD EXOXQDELOLUVLQL]