Katalog

20 ARALIK 2011 SALI CUMHURİYET SAYFA kultur@cumhuriyet.com.tr KÜLTÜR 15 Çek Cumhuriyeti’nin eski devlet başkanı, ünlü tiyatro yazarı ve şairin ölümünün ardından Prag’ın Wenceslas Meydanı mumla ve çiçeklerle donatıldı için ‘Buruk Ezgi’ Kültür Servisi Önceki gün yaşamını yitiren eski Çek Cumhuriyeti Devlet Başkanı, oyun yazarı ve şair Vaclav Havel için binlerce Çek, Prag’daki Wenceslas Meydanı’na akın ederek, 1989’daki Kadife Devrim’in merkezi olan meydanı mumlar ve çiçeklerle donattı. Başkentte başkanlık ofisinin bulunduğu Hradcany Şatosu’na siyah bayraklar çekildi. Kadife Devrim’in bir anıtının yer aldığı Ulusal Bulvar’da da iki genç kız, anıtın önüne sigara tiryakisi olan Havel’in anısına iki paket sigara bıraktı. Havel için 23 Aralık Cuma günü düzenlenecek cenaze törenine dünyanın dört bir yanından devlet başkanları, siyasetçiler ve sanatçıların katılması bekleniyor. Yalnızca ülkesi Çekoslovakya’da değil, tüm bir Doğu Avrupa siyasal muhalefet hareketinde önmli bir rol oynayan Havel, 1968 Prag Baharı’nda etkin biçimde yer almış, aynı yıl oyunları yasaklanmış, 1970’ler ve 80’lerde birçok kez gözaltına alınmış, insan haklarını savunma yönündeki etkinliklerinden ötürü hapis yatmıştı. Havel’in tek kişilik ilk oyunu “Garden Parti” (1963), bürokratik işleyişi ve toplum üzerindeki insanlıktan çıkarıcı etkilerini gülünç ve yergici bir yaklaşımla ele alıyordu. En iyi bilinen “Bildirim” ya da “Çağrı” (1965) adlı oyununda, büyük bir bürokratik işletmeye dayatılan anlaşılmaz ve yapay bir dilin insan ilişkilerinde tam bir çözülmeye yol açması ve bu ilişkilerin yerine acımasız bir iktidar savaşımının geçmesi anlatılıyordu. Havel, bu iki oyununda ve daha sonraki yapıtlarında, totaliter bir siyasal sistem alİzleyici de bu oyunu bu şekilde algılayıp yorumladı ve oyun ilgi gördü. Aynı Cüneyt oyunu bugün oynasak izleyici ne düşüTürel: İçinde nür acaba? Mustafa Balbay, Ahmet Şık, bulundukları Nedim Şener, Soner Yalçın ve ‘şimdilik’ politik düzenin ne dışarıdakilerin kulakları çınlasın...” kadar ikiyüzlü bir 1989’da İstanbul Şehir rejim olduğunu Tiyatroları’nda sahneleanlatıyordu. Çok nen “GörüşmeKutönemli bir yazarı Zehra lamaÇağrı”da oykaybettik. İpşiroğlu: nayan Cüneyt TüOyunları rel ise oyunla ilgideğişen li görüşlerini şöyle o Genc zamana rağmen dile getirdi: : l Erka Yüksel Ayşegül i’ güncelliğini g “Havel’in otoz E k : Oyunla ‘Buru Türkiye rında, koruyor, çünkü biyografik nitebaskı k yse ar suskun nerede mış gibiydi. baskı ortamı likteki ‘Görüşme, luğun k şısında ıl om ifadesin Kutlama, Çağrı’ ne yazık ki için yazyunu bugün i kara a ik ve trajik o ne i Aynı başlıklı küçük değişmedi. işitsel v lay yoluyla ic y le e görse ak iz s a n ? y a oyunları Uluslaro b l kılıyord r aca u. düşünü arası Tiyatro Festivali kapsamında oynamıştık, Oben Güney sahneye koy‘GörüşmeKutlamaÇağrı’ adlı oyunda muştu. Ardından bir yıl boyunca İs‘Buruk Ezgi’ adlı oyunda Mehmet Akan ve Genco Erkal. Cüneyt Türel ve Güzin Özyağcılar. tanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları’nın tüm sahnelerinde izleyici tında yaşayan insanların başvurduğu aldatıcı “Havel, çağdaş tiyatronun çok önemli bir yabahaneleri ve ahlaksal uzlaşmaları sorguluyordu. zarıdır. Bizim oynadığımız ve Türkçeye ‘Bu ile buluştu. Özellikle son oyun, yani ‘Çağrı’ ya Havel’in “Largo Desolato” adlı oyununu ruk Ezgi’ adıyla çevrilen oyun, Çekoslovak da diğer adıyla ‘Bildirim’, Havel ile hocası ve “Buruk Ezgi” adıyla 198990 mevsiminde Dost ya’daki muhalif aydınların yaşadığı baskıla ustası Milan Kundera ile ters düştüğü bir içelar Tiyatrosu’nda sahneleyen Genco Erkal, ün rı anlatmakla kalmıyor, Türkiye’nin 12 Eylül rik taşıyordu. Havel’in, Kundera’nın nasıl kalü yazarı, günümüz Türkiye’sinden bakarak yo darbesi ile de doğrudan örtüşüyordu. ‘Buruk çak oynadığını kanıtladığı bir oyundur. ‘Görumladı: Ezgi’ neredeyse Türkiye için yazılmış gibiydi. rüşme’ ve ‘Kutlama’ ise içinde bulundukları politik düzenin ne kadar ikiyüzlü bir rejim olduğunu anlatmaya yönelik unsurlar taşır. Kısacası, Havel’in zekâsı ile becerisinin en üst noktalara çıktığı 3 küçük oyundur bu oyunlar. Dünya Havel’in ölümüyle çok önemli bir yazar ve düşünürü kaybetti.” Tiyatro yazarımız Ayşegül Yüksel de Havel’in ölümünün ardından düşüncelerini şöyle ifade etti: “Havel, bireyleri ve toplumları susturmaya yönelmiş yönetsel mekanizmalara karşı çıkmayı, dramatik durumlarla büyük bir beceriyle ifade etmiş bir yazardı. Baskı karşısında suskunluğun komik ve trajik ifadesini kara alay yoluyla işitsel ve görsel kıldığı oyunlarında suskunluğun sesi, bütün gücüyle duyulmaktadır. Dünya duyarlı ve sorumlu bir yazarını daha yitirdi.” Havel’in “Bildirim” adlı oyununu çeviren ve “Largo DesolatoBuruk Ezgi” adlı kitaba bir önsöz yazan Zehra İpşiroğlu ise şunları söyledi: “Havel’in oyunlarına baktığımızda, bu oyunların güncelliklerini hâlâ koruduklarını görüyoruz. Örneğin Dostlar Tiyatrosu’nun oynadığı ‘Buruk Ezgi’ ya da benim çevirmiş olduğum ‘Bildirim’in içinde bulunduğu eserleri, değişen zamana rağmen güncelliğini koruyor çünkü baskı ortamı ne yazık ki değişmedi. Havel, olayları çok vurucu bir biçimde gündeme getiren bir yazardı. Dil üzerinde de durmuştu, dilin nasıl tehlikeli bir silaha dönüştüğü, insanların dilin etkisi altında nasıl kuklalara döndüğüne dikkat çekmişti.” 2. YILMAZ GÜNEY FİLM FESTİVALİ’NDE GÜNDEMDE SİNEMADAN ÇOK SİYASET VARDI Batman’da ‘acayip filmler’ ? En İyi Kısa Film Ödülü “Pera Berhange” Arim İnan Aslan BATMAN Kürtçe kısa ve belgesel ? En İyi İkinci Kısa Film Ödülü “ademin filmlerin yarıştığı 2. Yılmaz Güney Kuyusu” Veysel Cihan Hızar Film Festivali önceki gün son buldu. ? En İyi Üçüncü Kısa Film Ödülü “Yusufun Ama Batman’da film konuşmak ya da izRüyası” Ferit Karahan lemek ne mümkün! ? En İyi Belgesel “Halapja” Akram Hidou 13 Aralık’taki açılışın ertesinde Aydın ? En İyi Kısa Film Öyküsü “Kapsül” Orak’ın “Berivan” filmini izlemeye haYakup Tekintangaç zırlanıyorduk ki, Batman Valiliği, Kültür Bakanlığı’nın daha önceki yasağını gerekçe göstererek filmin gösterimini engelledi. Ertesi sabah ise BDP’nin “Buradayım. İrademe i başladı İşçi Filmleri Festival Sahip Çıkıyorum” a’daki 6. ? Kültür Servisi Adan li, meşaleli mitinginde buluştu va ? Batman’da altı gün sti Fe eri ml Fil Uluslararası İşçi Batmanlılar. Ardınn başladı. dü e iyl en tör lış açı süren Yılmaz Güney yürüyüş ve dan Batman da dahil Ha ve lkevleri’nin Aralarında DİSK, KESK ütleri tarafından Film Festivali’nde dört ilin belediyesine örg bulunduğu sivil toplum operasyonlar düzensinema konuşmak ne lışında Halkevleri ter de salonun adı nedeniyle organize edilen festival açı lahat Bozkurt, lendi. Gözaltına alımümkün. Yasaklama, Adana Şube Başkanı Me ya açıldığını” hâlâ sorun yaşadıklarını benanlar arasında Batdoğa operasyon, miting lirtiyor: “Biz yine de her şe“festivalin pencerelerinin bu yılki temasıyla man’ın Kültürden Soi ler film ğin me “E ye rağmen yolumuza debelirterek rumlu Belediye Başderken Batmanlının da çekerek, toprağı, ti ka dik ına an tal nın doğa vam ediyoruz. Hizmet kan Danışmanı Vey, nükleerlere ve ere festivalcilerin de S’l amaçlı bir sinema tasarlasuyu ve havası için HE sel Çotak da vardı. rşı dikkati çekiyor” gündemi değişti haliyle. dık, biletler oldukça ucuz. siyanürlü madenciliğe ka a son bulacak. Hal böyle olunca dedi. Festival, 25 Aralık’t Özellikle öğrencilerin gelfestivali MezopotamYılmaz Güney mesine ön ayak oluyor, köyya Sinema Kolektifi Sineması’nın müdürü deki çocukları belediye otoile birlikte düzenleAnter ise “Biz yine de büsleriyle aldırıp ücretsiz yen belediyenin de her şeye rağmen gösterimler yapıyoruz. SiBatmanlıların da günnemanın ne olduğunu öğdemi, film festivalinin yolumuza devam rensinler istiyoruz. Ama dışına kaydı. ediyoruz” diyor. bunu yapmak için öğretÖnceki gün gerçekmenlerin Milli Eğitim Müleşen kapanış törenindürlüğü’nden izin alması de de aralarında Seren Yüce, Kazım Öz, Yüksel Aksu’nun da lazım. Milli Eğitim de ‘Yılmaz Güney olduğu sanatçılar, hem operasyon, hem Sineması’ diye izin vermiyor. Aslında yasaklamalar hem de Hasankeyf’in yok ‘BDP’li belediye Yılmaz Güney Sineolmaması için ortak bir basın açıklama ması’nda siyaset mi öğretecek?’ gibi bir sına imza attı: “Batman Belediyesi’ne yaklaşım var. Acayip filmler dönüyor” yapılan operasyon ve Hasankeyf’e diyor. Geçen günlerde Musa Anter’in Bafra yapılması planlanan baraj yaratıcılığımıza, tarihle olan bağımıza, özgür Cezaevi’ne alınmayan “Kımıl” kitabını lüklerimize baraj kurmaya çalışan hatırlatıyoruz Anter’e. “Babamın Aram aynı vahşi siyasi aklın ürünleridir. Biz Yayınları’ndan bandrollü olarak set ler, sulara da, siyasete de, sinemaya da halinde 6 kitabı piyasada. Kımıl’ı, 1962’de çıkan yasaklı kanunun gebarajlar kurulmasına karşıyız.” Festivalin mekânı Yılmaz Güney Si rekçesi gösterilerek cezaevine sokneması, hareketli gündeme rağmen dol muyorlar. Ondan sonra Erdoğan ‘Ben du taştı ama sinemanın müdürü, 1992’de Musa Anter’in acısını kalbimde hissefaili meçhul cinayete kurban giden Kürt diyorum’ diyor. Gel sen o acıyı bana sor yazarşair Musa Anter’in oğlu Dicle An bakalım. Ben ne hissediyorum?..” Dicle Anter AYŞEGÜL ÖZBEK C MY B C MY B