Katalog

CMYB C M Y B 2 EYLÜL 2010 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13ekonomi@cumhuriyet.com.tr İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Operasyon Bitti 1 Eylül Dünya Barış Günü’nde, dünyanın her yerinde, ABD Başkanı Obama’nın Irak’ta savaşın bittiğini ilan eden konuşması, ana haber başlığı olarak yer aldı. Obama, Bush’un savaş ilanını yaptığı kürsüden savaşın resmi bitişini ilan ederken Bush’la, savaş işgali gerekçeleriyle çelişkiye düşmeme özenini gösterdiği konuşmasında “Irak’ı özgürleştirme operasyonu bitti” dedi. Sayfayı çevirmenin zamanının geldiğinden, ABD’nin ekonomik sorunlarına öncelik vermek gereğinden, ABD’nin büyük ekonomik sorunlarına karşın Irak’ta üstlenilen görevin yerine getirilmesi için büyük bedeller ödendiğinden söz etti. Bizim medya büyük bir ağırlıkla, önceden belirlenmiş asker çekme, savaş bitimi ilanını, Irak’ta yapılan resmi devir teslim törenini de, yorumsuz, resmi açıklamalar çerçevesinde teğet haberlerle geçmeyi seçti. Dünya medyasından alıntılarda biraz daha ayrıntı vardı; Dışişleri Bakanı Zebari’nin “Utanç verici çekilme” yorumu gazetemize bu alıntılardan aktarılmıştı. Irak’ta kimliği saptanamamış, hastane morglarında 20 bin cesedin olduğunu, özgürleştirme operasyonunda ölen Iraklı sivillerin yüz binlerin üstünde sayıldığını, çekilme operasyonu sonrasında son bir ay içinde iç çatışmalarda birbirini öldüren Iraklı sayısının 500’ü bulduğunu bir kez daha bu dış kaynaklı haberlerin satır aralarından anımsamış olduk. ABD, devir teslim töreninde de, bir dönemin sona erdiği vurgulaması ile birlikte, savaşın bütün dünyada var olan en iyi ordu ile gerçekleştirilip, görevin tamamlanmış olduğu dünyaya bir kez daha ilan edildi. Kötü bir şaka gibi; 1 Eylül Dünya Barış Günü ile çakıştırılmış savaşın bitişi, dahası askeri zaferin ilanında; 50 bin kadar Amerikan askerinin, güvenlik, ABD bölge çıkarlarının da kollanması adına 16 ay daha Irak’ta kalacağı, geri çekilen 100 binin üstündeki askerin bir bölümün ise destek güç olarak Afganistan’a gönderilmelerine devam edileceği belirtildi. Kirli savaşın stratejik ortaklığı, danışmanlığında başrol oynamış İngiltere’nin sol adına lideri Blair’in yine 1 Eylül’le çakışan açıklamalarında ise, savaş anılarına ilişkin biten kitabının pazarlaması yapılıyordu. Göreceli demokratik, özeleştirili İngiltere’de pazarlanan kirli savaşın çığırtkanlığıydı.. Kendimi aldattığımı bile bile ben de 1980’li yıllardan, 12 Eylül uygulamalarına tepki olarak güçlenmiş insan hakları örgütlülüğü sürecinde aldığım, İHD’nin ürünü beyaz güvercin işlenmiş 20 yıllık bluzumu giydim. İstanbul’daki simgesel kalan etkinliklere katılmaya çalıştım. Aynada, eskitmemeye özendiğim antika değerindeki bluzuma bakarken içim sızlamaya başladı: O karabasan günlerde bile ülkemiz ve dünya barışı için ne kadar inançlı, umutluyduk... Halkları özgürleştirme, dünyaya barışı getirme adına bu kadar orantısız askeri gücün kullanılabileceğini, kirli savaşlar, haksız işgallerin gerçekleştirilip, demokratikleşmeyi sağlama adına hesap verme zorunda kalmaksızın ağır savaş suçları işlenebileceğini aklımızın ucundan bile geçiremezdik.. Afrika’nın ekonomik getirisinin kalmadığı gerekçesi ile kavimler arasında bir gecede binlerle insanın katliamlarına insanlığın seyirci kalabileceğini, Pakistan’da önce deprem, sonra seller, elbette kaçınılmaz radikal İslamın terör cenderesinde yüz binlerin kıvranmasına uygarlığın kılının kıpırdamamasını hiç ama hiç öngöremezdik. İnsanlık adına çok yakındığımız iki kutuplu dünyanın silahlanması, Soğuk Savaş dengelerinden daha kötü günlerin geleceğini, ülkemiz ve dünyada milyonlar ile milyarların yoksullaşma, yoksunlaşmalarına, işsizliğe, sosyal dampinge, vurgun düzenine böylesine umarsız kalınacağını rüyada karabasan olarak bile göremezdik... Irak’ı özgürleştirme yalanı ile Irak halkının bir bataklığın içinde çaresiz bırakılması kadar çıplak, acımasız ülkemiz gerçeği elbette bizim yüreğimizi daha sıcak dağlıyor. Ağırlıkla solu vurmuş 12 Eylül sürecinde gelecek için dirençli, umutluyduk... Evrensel insan hakları örgütlülüğü, dayanışması bugünkünden çok daha güçlü, inandırıcıydı. Çok daha önemlisi, ülkemizde ABD-AB emperyal çıkar odaklarının desteğinde askeri darbe ile yaşanan, yaşatılan acıların kalıcı olmadığına inanıyorduk.. Dün gün boyu canımı en acıtan olgu, televizyon kanalarından yapılan ağırlıklı referanduma yönelik haberlerde, 12 Eylül sürecinde cezaevlerinde ağır işkenceler gören, insan haklarını savunmaya çalıştığımız simge olmuş kimi isimlerin, Obama’nın açıklaması kadar yalan, kulak tırmalayan bir söylemle, gerçekleri tersyüz eden, cemaatlerle kol kola ülkemizin geleceğini kalıcı karartmaya yönelik, emperyal kirli çıkarlara hizmet içerikli çağrıları oldu.. Barış güvercinlerinin, beyazın, barış- demokrasi-insan haklarının gerçek anlamlarının bu kadar ağır kirletilerek kullanıldığı yıldönümlerinin bir daha yaşanmaması dileği ile.. soner@cumhuriyet.com.tr Metro 16 mağaza açacak Ekonomi Servisi - Met- ro Toptancõ Market, Tür- kiye’deki 15. mağazasõnõ Kocaeli’nde açtõ. Metro Toptancõ Market Genel Müdürü Akın Bayer, 16 milyon Avro’luk yatõrõm değeri olan Kocaeli mağa- zasõnda yaklaşõk 300 kişinin istihdam edileceğini söyle- yerek “Önümüzdeki 2 yıl- lık süreçte yatırımlarımı- zı hızlandırıp mağaza sa- yımızı ikiye katlayacak, 16 yeni mağaza ile yakla- şık 5 bin kişiyi daha istih- dam edeceğiz” dedi. Bayer, Kocaeli mağaza- sõnda 30 binden fazla çeşit ürünün satõşa sunulduğunu, şimdiden 2 bin 500’ü bak- kallardan oluşan 35 binin üzerinde kayõtlõ müşterileri bulunduğunu kaydetti. Bayer, şöyle devam etti: “Pendik mağazamızı açarken 2010 yılında 4 mağaza açma sözü ver- miştik, sözümüzde duru- yoruz. Bu yılın ilk mağa- zasını Kocaeli’nde açtık, kalan 3 mağazamızı da yıl sonuna kadar hizme- te sunmuş olacağız.” LONDRA (AA) - İngiliz petrol şirketi British Petroleum (BP), Malezya’daki etilen ve polietilen üretimi yapan varlõklarõnõ, ülkenin ulusal petrol şirketi Petronas’a 363 milyon dolar karşõlõğõnda satacak. BP’nin, Etilen Malezya’da yüzde 15 ve Po- lietilen Malezya’da ise yüzde 66 payõ bulunu- yor. Her iki şirket de Petronas tarafõndan işle- tiliyor. BP’den yapõlan açõklamada, nakit öde- menin 53 milyon dolarõnõn kredi geri ödemesini, 13 milyon dolarõnõn ise bilanço düzeltmelerini kapsadõğõ belirtildi. Ayrõca, şirketin 48 milyon dolarlõk temettü ödemesi alacağõ ifade edildi. Şirket, 25-30 milyar dolarlõk varlõk satmayõ planladõğõnõ ifade etmişti. Ekonomi Servisi - Kâğõthane merkezli Güllüoğlu’nun Yönetim Kurulu Başkanõ Nejat Güllü, Osmanlõ’dan günümüze bak- lavanõn gelişimi, Güllü ailesinin hayatõ ve Güllüoğlu markasõnõn doğuşunu anlatan ‘Tepsideki Altın’ kitabõnõ düzenlediği top- lantõda tanõttõ. Güllü: “Kitabı hazırlarken bir buçuk asırlık bir serüvenin hikâyesi- ni anlattık ve baklavanın bir Türk mar- kası haline gelmesinde Güllü ailesinin önemini gösterdik” dedi. Yurtdõşõnda New York, Los Angeles, Amsterdam, Trablus ve Erbil’de 6 şube ile faaliyet gösterdiklerini ifade eden Güllü, şu bilgileri verdi: “Kuveyt, Kanada, Bulgaristan ve Ro- manya’da görüşmelerimiz de- vam ediyor. Yıl sonuna kadar en az 5 mağaza açacağız. New York Astaria’da 750 metreküplük soğuk hava deposu kuruldu. Burayı bir üs gibi kullanıp, ABD’deki şubelerimize dağı- tım yapacağız. Bunun için yaklaşık 2.5 mil- yon dolarlık yatırım yaptık.” Güllü, Şanlõurfa’da süt ve yağ üretecek bir işleme tesisi kuracaklarõnõ da kayde- derek şöyle devam etti: “Orada süt hay- vancılığını geliştireceğiz. Aldığımız ko- yunları köylülere verip çobanlık yap- malarını isteyeceğiz. Kendi süt ve yağı- mızı kendimiz üreteceğiz. Bunun için 2.5- 3 milyon dolar civarında yatırım yaptık.” TİSK, mali kuralõn ertelenmesinin gevşek politikaya zemin hazõrladõğõnõ ve kuşkularõ arttõrdõğõnõ vurguladõ Seçim ekonomisi uyarõsõMali kuralõn ertelenmesinin seçim ekonomisine yönelik kuşkulara arttõrdõğõnõ ifade eden TİSK’ten bir uyarõ da işsizlik için geldi. TİSK, yõlõn ikinci yarõsõnda işsizliğin artacağõ öngörüsünde bulundu. Ekonomi Servisi - Türkiye İşveren Sendikalarõ Konfederasyonu (TİSK), mali kuralõn ertelenmesinin seçim eko- nomisine yönelik kuşkulara arttõrdõğõnõ ifade ederek bu gelişmenin gelecek günlerde olasõ gevşek maliye politika- sõnõn zeminini hazõrladõğõnõ ileri sürdü. TİSK, Ağustos 2010 Aylõk Ekonomi Bülteni’ni yayõmladõ. TİSK Aylõk Bül- teni’nde, kapasite kullanõmõnõn gelecek dönem üretim düzeyini belirlemek açõ- sõndan önemli olduğu kadar, gelecek dö- nem istihdam ve büyüme düzeylerini be- lirlemek açõsõndan da önem taşõdõğõna dikkat çekti. Üretimde hazirandaki göreli artõşlara karşõlõk ağustosta kapasite kullanõmõnõn yüzde 73.4 düzeyine gerileyerek, Mayõs 2010 düzeyine geldiğini belirten TİSK, kapasite kullanõmõnõn, kriz öncesi dö- nemin yüzde 79’lardaki düzeylerine erişmesinin mümkün olmadõğõnõ hatõr- lattõ. TİSK’e göre, tüm bu unsurlar bir- likte ele alõndõğõnda ikinci çeyrek bü- yüme oranõ birinci çeyrekten küçük olacak. Diğer yandan kapasite kullanõ- mõnõn eylülde de düşmesi durumunda üçüncü çeyrek büyüme oranõ yüzde 5’leri ancak yakalayabilecek. Söz konusu tahminlerde sapma yara- tacak olgu, 2011’de yapõlacak seçimler nedeniyle artmasõ muhtemel kamu har- camalarõ olacak. TİSK’in yaptõğõ bu sap- tamanõn ana gerekçesini, mali kuralõn ya- salaşmasõnõn ertelenmesi oluşturuyor. Ağustosta sõnõrlõ iyileşmenin umudu arttõrdõğõna dikkat çeken TİSK ancak güvenin tümüyle tesis edilemediğini vurgularken ekonominin referandum sürecinde unutulduğunun altõnõ çizdi. Cari açõğõn bir risk olduğu yönünde- ki uyarõsõnõ yineleyen TİSK, 2010’un ikinci yarõsõnda ortaya çõkmasõ beklenen büyüme oranõndaki yavaşlamaya ve mevsim etkisine uygun şekilde işsizlik oranõnõn da ilkyarõya göre yükseleceği ve istihdam artõş temposunun zayõfla- yacağõnõ da vurguladõ. Memura bayram müjdesi Hazır giyim otomotivi solladı Fed teşvik için daha fazla neden arõyor Borçlular listesinde yurt dõşõndaki 5 milyar TL’yi beyan eden Ali Türkan da yer aldõ Kahraman vergi yüzsüzü çıktı Amerikan Merkez Bankasõ (Fed), ekonomik görünüm ancak gözle görülür derecede kötüleşirse ekonomiye destek verebileceğini açõkladõ. Ekonomi Servisi - Fed’in son faiz toplantõsõna ait tutanaklarõnda, banka- daki bazõ politika belirleyicilerin eko- nomideki görünümün daha kayda değer ölçüde zayõflamasõ durumunda ek teş- viklerin sağlanmasõndan yana oldukla- rõ belirtildi. Tutanaklarda, “Yetkililerin çoğu gelen verilerin ekonominin po- tansiyelinin altında işlediğini ortaya koyduğu görüşünde. Toparlanma hızının son aylarda yavaşladığı, bü- yümenin yılın ikinci yarısında ise öngörülenden daha ılımlı gerçekle- şebileceği düşünülüyor” denildi. Fed’in politika belirleyen kurulundaki yetkililerin büyüme ve enflasyon gö- rünümü üzerinde bazõ görüş ayrõlõkla- rõna düştükleri de belirtildi. Öte yandan, ABD Başkanõ Barack Obama’nõn eko- nomi danõşmanõ Christina Romer, ekonominin canlandõrõlmasõ yönünde daha fazla adõm atõlmasõ çağrõsõnda bu- lundu ve yüksek bütçe açõklarõnõn iş- sizlerin sõkõntõlarõnõn devamõ için ma- zeret olamayacağõnõ söyledi. Ülkede olumsuz gelen veri yağ- muru da sürdü. Özel sektör istihdamõ ağustosta artõş beklentisinin tersine 10 bin azaldõ ve Ocak 2010’dan beri ilk düşüşü kaydetti. Üçüncü köprüye İtalyanlar talip Ekonomi Servisi - İstanbul’da Garipçe ile Poyrazköy arasõnda in- şa edilmesi planlanan 3’üncü köprü İtalyanlarõn ilgisini çekiyor. İtalya’nõn Ankara Büyükelçisi Gianpaolo Scarante’nin Bayõn- dõrlõk ve İskân Bakanõ Mustafa Demir ile yaptõğõ görüşmede, İs- tanbul Boğazõ’na yapõlacak 3. köp- rü, İtalyan şirketlerin otoyol ve de- miryolu ağlarõnõn inşasõ ve geniş- letilmesi ile hõzlõ tren projeleriyle il- gilendikleri bilgisi aktarõldõ. Büyükelçilikten yapõlan açõkla- mada, Bakan Demir ve Büyükel- çi Scarante’nin “uzun ve samimi bir görüşme yaptıkları” ve uzun süredir Türkiye’de faaliyet göste- ren İtalyan şirketlerine önemli fõr- satlar sunan sektörler hakkõnda kapsamlõ değerlendirmelerde bu- lunduklarõ kaydedildi. Ekonomi Servisi - İhracat ağus- tosta yüzde 11.44 artõşla 8.56 mil- yar dolar, yõlõn ilk sekiz ayõnda ise yüzde 12.95 artõşla 72.97 milyar do- lar olarak gerçekleşti. Avrupa’daki durgunluk ve otomotiv devlerinin mevsimsel üretime aralarõ nede- niyle şampiyon sektör otomotiv ye- rine hazõr giyim oldu. Sektör 1.18 milyar dolar ihracat yaptõ. Türkiye İhracatçõlar Meclisi’nin (TİM) açõkladõğõ verilere göre, ih- racat son bir yõlda ise 110.5 milyar dolar olarak gerçekleşti. TİM Başkanõ Mehmet Büyü- kekşi, verileri açõkladõğõ toplantõda Merkez Bankasõ Başkanõ Durmuş Yılmaz ile 17 Eylül’de bir araya ge- lip kurla ilgili yaşanan sorunlarõ yüz yüze görüşeceklerini anlattõ. Bü- yükekşi, “Türkiye’nin geleceği için en güzel çözümü bulacağı- mıza inanıyoruz” dedi. ANKARA (Cumhuriyet Büro- su) - Memur, kamuda görev yapan sözleşmeli personel, işçi ve diğer personelin eylül ayõ maaş ve ücret- leri, bayramdan önce, 7 Eylül Salõ günü avans olarak ödenecek. Maliye Bakanõ Mehmet Şimşek imzasõyla yayõmlanan genelgede, ay- lõklarõnõ personel kanunlarõna göre almakta olanlara, 15 Eylül 2010’da ödenmesi gereken tüm hak edişle- rin, 657 sayõlõ kanunun ek 24. mad- desine göre 7 Eylül Salõ günü avans olarak ödeneceği açõklandõ. Kamu kuruluşlarõnda çalõşan söz- leşmeli personel, işçi ve diğer per- sonel hakkõnda da aynõ şekilde işlem yapõlacağõ açõklanan genelgeye gö- re, avansõn hesabõnda ele geçen net tutarlar esas alõnacak. Aylõklarõ ban- ka hesaplarõna aktarõlan personelin avans tutarlarõnõn ilgili bankalarca zamanõnda ödenmesi sağlanacak. Verilen avanslar, personel avansla- rõ hesabõna borç kaydedilerek mu- hasebeleştirilecek. Ödenen avans tutarlarõ, ilgililerin ait olduğu aylõk veya ücretlerine mahsup edilecek ve gerekli kanuni kesintiler bu aylõk ya da ücretlerinden yapõlacak. Varlõk Barõşõ’nõn tanõnmõş ismi Ali Türkan gecikme zammõ hariç 104 milyon 998 bin 316 liralõk vergi borcuyla 38. sõraya girdi. İmar Bankasõ Off Shore Ltd, devletin en fazla vergi alacağõ olan 6’õncõ kuruluş oldu. Ekonomi Servisi - 7 bin 552 mükel- lefin devlete 850 bin lirayõ aşkõn vergi bor- cu bulunuyor. Gelir İdaresi Başkanlõğõ, 30 Haziran 2010 tarihi itibarõyla ödenmemiş ve toplam miktarlarõ 850 bin lirayõ aşan vergi ve ceza listesini açõkladõ. Listede Varlõk Barõşõ’nõn tanõnmõş isimlerinden Ali Türkan da yer aldõ. Listenin 38’inci sõrasõnda bulunan Ali Türkan’õn gecikme zammõ hariç 104 milyon 998 bin 316 liralõk vergi bor- cu olduğu belirtildi. Türkan, 27 Şu- bat’ta Ankara Cumhuriyet Vergi Dai- resi’ne yurtdõşõndaki 5.2 milyar liralõk kaynağõ yurda getireceğini beyan ede- rek, Varlõk Barõşõ için başvurmuştu. Bu başvuru kapsamõnda kendisine 104 milyon lira vergi tahakkuk ettirilmiş ve mevzuat gereği bu vergiyi takip eden ayõn sonuna kadar ödemesi istenmiş- ti. Gelir İdaresi Başkanlõğõ da, söz ko- nusu verginin Türkan’dan tahsil edil- mesi için yasal takibata geçmişti. Listenin ilk sõrasõnda 1 milyar 209 milyon 458 bin 175 liralõk vergi borcu ile Marmaris’te suyun toplanmasõ, arõ- tõlmasõ ve dağõtõlmasõ konusunda faa- liyet gösteren Mariç-Belbir Marmaris Çev. Kor. Tes. İşt. Birliği yer aldõ. Bu kuruluşu 600 milyon 935 bin 521 lira- lõk yargõ harcõ borcuyla Hilmi Başaran, 451 milyon 847 bin 325’er liralõk yar- gõ harcõ borcuyla da müteselsil sorumlu sõfatõyla Yeşim Öztürk, Mustafa Akar ve Bahattin Uzan takip etti. İmar Bankasõ Off Shore Ltd, 424 mil- yon 967 bin 727 liralõk borç ile devletin en fazla vergi alacağõ olan 6’õncõ kuruluş olurken, Jetpa Holding, Kocaeli ve Ada- na Büyükşehir Belediyeleri, Orhan As- lõtürk, Muhammet Ciğer, Kepez Elektrik ve Kemal Uzan gibi kişi ve kuruluşlar da ilk 100 borçlu arasõnda yer aldõ. En düşük okul alışverişi 100 lira Okulların açılmasına sayılı günler kala, öğrencileri de velileri de okul telaşı sarmaya başladı. Okul ihtiyaçları her ailenin alım gücüne göre değişiklik arz ediyor. 1 liraya da önlük yakası var 5 liraya da var. Esnafın verdiği bilgiye göre ayakkabı hariç, ilköğretim öğrencisinin okul giyim masrafları en az 50 lira, ortaokul 90 lira, lise ise 120 lira. Fiyat- lar isteğe ve kaliteye göre artış gösterebiliyor. Burger King krize yenildi Ekonomi Servisi - Küresel krizin etkisiyle satõşlarõnda büyük bir düşüş gören, ABD’nin ikin- ci büyük hamburger zinciri Bur- ger King, olasõ bir satõş anlaşmasõ için son birkaç haftadõr görüş- meler yürütüyor. Kaynaklar olasõ taliplerden biri- nin İngiliz 3i Group’un olabilece- ğini belirtti. Her iki şirketten de ko- nuya ilişkin henüz bir açõklama gel- mezken görüşmelerin anlaşma ile sonuçlanacağõ konusu da belirsiz- liğini koruyor. Piyasa değeri yak- laşõk 2.3 milyar dolar olan Burger King, dünya çapõnda 75 ülkede 12 binden fazla noktada faaliyet gös- teriyor. Burger King, 2002’de TPG Ca- pital, Bain Capital ve Goldman Sachs Capital Partners liderliğin- deki bir konsorsiyum tarafõndan İn- giliz içecek şirketi Diego’dan 1.5 milyar dolara satõn alõnmõştõ. Bu grup hâlâ 2006’da borsaya kote olan şirketin yüzde 32’sini elinde bulunduruyor. Son yaşa- nan finansal krizden sonra topar- lanmanõn yavaş olmasõ ve işsizli- ğin rekor seviyelere ulaşmasõ, hõz- lõ yemek sektöründe faaliyet gös- teren Burger King’in satõşlarõnõ olumsuz etkilemişti. Şirket geçen hafta, 2010 mali yõlõ içerisinde küresel satõşla- rõnda yüzde 2.3 gerilediğini açõk- lamõştõ. Şirket geçen yõlõn aynõ döneminde ise satõşlarda yüzde 1.2’lik artõş yaşamõştõ. BP, Malezya’daki varlıklarını satıyorBaklavanın kitabını yazdı