Katalog

CMYB C M Y B kultur@cumhuriyet.com.tr Emma Thompson yıldızlandı Kültür Servisi - İngiliz aktris ve senarist Emma Thompson da, Hollywood’daki “Walk of Fame” kaldõrõmõnda yõldõzõ olan ünlüler kervanõna katõldõ. 51 yaşõndaki Thompson, 1992 yõlõnda Howard’larõn Malikânesi (Howard’s End) filmindeki performansõyla en iyi aktris, 1995 yõlõnda ise Aşk ve Yaşam (Sense and Sensibility) filmiyle en iyi uyarlama senaryo dalõnda Oscar kazanmõştõ. ‘Kamerayla İzdivaç’a Kosova’dan ödül PRİŞTİNE (AA) - Yönetmenliğini Doğa Kõlcõoğlu’nun yaptõğõ “Kamerayla İzdivaç” belgeseli Kosova’da uluslararasõ belgesel ve kõsa film festivali “Dokufest 2010”da seyirci özel ödülü aldõ. 37 ülkeden yaklaşõk 200 filmin katõldõğõ festivalde “En İyi Balkan Belgeseli” ödülünü ise Romanyalõ yönetmen Alexander Nanau’nun “Ion B’nin Gözünden Dünya” adlõ filmi aldõ. Orhan Kemal - Nazım Hikmet dostluğu İngilizcede Kültür Servisi - Orhan Kemal’in Nazõm Hikmet’le Bursa hapishanesinde birlikte yaşadõğõ yõllara ilişkin anõlarõ, İngiltere’de de yayõmlandõ. İngilizce basõmõ ilk olarak Türkiye’de “In Jail with Nazõm Hikmet” (Hapishanede Nazõm Hikmet’le ) adõyla yapõlan kitabõn şimdi de İngiltere’de yeni bir baskõsõ çõktõ. Kerouac’ın romanı beyazperdede Kültür Servisi - Beat kuşağõ yazarlarõndan ABD’li Jack Kerouac’õn kült romanõ “Yolda” (On the Road) Francis Ford Coppola yapõmcõlõğõnda Walter Salles yönetmenliğinde filme çekiliyor. Bu ayõn sonunda çekimlerine başlanacak ve 2011’de tamamlanmasõ planlanan filmin başrolünde Viggo Mortensen, Amy Adams, Kirsten Dunst, Kristen Stewart oynayacak. Büyük ölçüde otobiyografik olan roman Kerouac’õn ABD’yi baştan başa gezmek için çõktõğõ yolda başõndan geçenleri anlatõyor. Bilinç akõşõ tekniğiyle yazõlan “Yolda”, Türkiye’de Ayrõntõ Yayõnlarõ tarafõndan basõldõ. Henry Moore eskizi çalındı Kültür Servisi - Yirminci yüzyõl heykel sanatõnõn önemli isimlerinden İngiliz sanatçõ Henry Moore’a ait bir eskiz ve farklõ sanatçõlara ait iki yağlõboya tablo, önceki gün İngiltere’nin Worcestershire bölgesinde yer alan Trinity House Pictures adlõ galeriden çalõndõ. Galerinin ortaklarõndan Simon Shore, 230 bin Sterlin (yaklaşõk 550 milyon TL) değerindeki yapõtlarõn, çok iyi tanõnmõş İngiliz sanatçõlara ait olduğunu ve koleksiyonerler için bu yapõtlarõn oldukça önemli kabul edildiğini belirtti. Yrd. Doç. Dr. SILA DURHAN* S una ve İnan Kõraç Vakfõ İstanbul Araştõr- malarõ Enstitüsü’nde 22 Ağustos’a kadar devam edecek olan “İmparatorluk Baş- kentinden Cumhuriyetin Modern Kentine: Henri Prost’un İstanbul Planlaması (1936- 1951)” başlõklõ sergi, İstanbul’un kentsel değişi- mini gündeme taşõmakta. Henri Prost’un İstanbul’un planlama tarihi içinde özel bir yeri var. Öyle ki Prost, 1936-51 yõl- larõ arasõnda İstanbul’u planlamak üzere görev- lendirilmiş, sonraki yõllarda da kente etkisi sür- müştür. İstanbul’un imar planõnõn hazõrlanmasõ için 1933’te açõlan uluslararasõ yarõşmaya H. Ehlgötz, A. Agache, J. Lambert ile birlikte Prost da da- vet edilmişse de bir proje sunmamõştõr. İlginç olan- sa, Ehlgötz birinci seçilmesine rağmen İstan- bul’u planlama görevinin Paris’in planlamasõnõ yü- rüten Prost’a verilmesidir. Prost’un Türkiye ile ilişkisi ise 1902’de ödül ka- zanarak Villa Medicis’de beş yõl çalõşma hakkõ el- de etmesiyle başlar. Bu sõrada Prost, İstanbul’a ge- lerek Ayasofya ile ilgili çalõşmalar yapmõştõr. Kariyerinin ilerleyen yõllarõnda ise Casablanca, Ma- rakeş, Fas, Meknes, Rabat gibi kentlerin planlarõnõ hazõrlamõştõr. 1926’da, İzmir’in planõnõ hazõrlamak üzere davet edilmişse de bu gerçekleşmemiştir. 1935 yõlõnda Yalova’nõn imarõ ile ilgili çalõşmak üzere Türkiye’ye gelmesiyle İstanbul’un imarõna da kõsmen dahil edilmiş olur. TARİHİ KARAKTERİN KORUNMASI Prost, 1936’da İstanbul’a gelerek İstanbul Be- lediyesi’nin sözleşmesine son verdiği 1950 yõ- lõ aralõk ayõna kadar İstanbul Belediyesi Şehir- cilik Mütehassõslõğõ görevini yürütür. Muhittin Üstündağ, Lütfi Kırdar, Fahrettin Kerim Gö- kay olmak üzere üç ayrõ vali ve belediye baş- kanõyla çalõşõr. Görevlendirilmesinin ardõndan ilk iki yõl, araş- tõrma ve belgeleme çalõşmalarõyla geçer. Ekibiy- le birlikte hazõrladõğõ nazõm plan 1939’da onaylanõr. Hazõrlanan planda kentin dokusunun, tarihi yapõ- larõn ortaya çõkarõlmasõ, ulaşõmõn rahatlatõlmasõ, rekreasyon alan- larõnõn düzenlenmesine önem verilmiştir. Sarayburnu ve Sul- tanahmet çevresinin tarihi ka- rakterinin korunmasõ; Beyazõt, Ayasofya, Eminönü, Sirkeci, Şiş- hane meydanlarõnõn düzenlen- mesi; Taksim-Maçka arasõndaki park alanõ, Beşiktaş Meydanõ, Taksim Gezisi’nin yapõmlarõ pla- nõn uygulamaya aktarõlabilmiş örnekleri arasõndadõr. Atatürk Bulvarõ, Tepebaşõ Refik Say- dam Caddesi, Bayõldõm Yokuşu, Kadõrgalar Caddesi ise planõn kimi değişikliklerle uygulanan yol örneklerinden bazõlarõdõr. ÜÇ KATLI TÜP GEÇİŞ Boğaz geçişi üzerinde de duran Prost, asma köprüyü doğru bulmayarak Ahõrkapõ- Harem arasõnda, demiryoluna ve karayoluna hiz- met verecek çift katlõ bir tüp geçiş önermiştir. Son- raki yõllardaki imar hareketleri sõrasõnda gerçek- leşen Vatan ve Millet caddelerinde, Tarlabaşõ Bul- varõ’nda Prost’tan izler görülmesi, pla- nõn etkisinin sürekliliğini gösterir. Daha sonraki çeşitli planlarda tek- rarlanan, Yenikapõ’nõn bir aktarma noktasõ haline getirilmesi fikri de Prost planõnda yer alõr. Lütfi Kõrdar planlarõn en önemli uy- gulayõcõsõ olmuştur. Erken Cumhu- riyet döneminde belediye, merkezi yö- netim tarafõndan kentsel hizmetleri görmekle yükümlü olan bir devlet or- ganõdõr. Dolayõsõyla bu dönemde imar kurallarõnõn belediye kararlarõ de- ğil, merkezi yönetimin buyruklarõ olduğu bir kentsel yapõlaşma düzeni oluşturulur. Bunu Başbakanlõk Cum- huriyet Arşivi belgelerinden izlemek mümkündür: Belgelerin çoğunda Ba- kanlar Kurulu’nun neredeyse bir imar komisyonu gibi çalõştõğõ, belediye olmasõ gereken çoğu kararõn altõnda Başvekilin imzasõ olduğu görülür. Nafõa Vekâle- ti’nin projelere müdahale ettiği durumlarla da kar- şõlaşõlõr. Örneğin, Prost’un önerisindeki Eminönü- Sultanahmet yolu için vekâletin itirazõ üzerine ikin- ci bir plan hazõrlanmõştõr. Prost’un ise sayõsõ çok fazla olmamakla birlik- te, itirazlarõnõ ortaya koyduğu, planlama kararla- rõna ilişkin anlaşmazlõklar yaşadõğõ söylenebilir. Bunlar arasõnda, Adliye Sarayõ için hazõrladõğõ plan- da değişiklik yapmak istememesi, Dolmabahçe Sta- dõ’nõn inşasõ nedeniyle gazhanenin başka bir ye- re nakline karşõ çõkmasõ, stadyumun meydan cep- hesinin daha alçak yapõlmasõnõ istemesi, Levent Ev- leri’nin kentin kuzeyine inşasõna itiraz etmesi sa- yõlabilir. II. Dünya Savaşõ’nõn ekonomik anlamda olum- suz etkileri sürerken 1943’te belediye, on yõllõk uy- gulama planõ hazõrlanarak 1953’teki 500. yõl fetih kutlamalarõna görkemli bir imar süreciyle girme- yi hedefler. Prost da fethin 500. yõldönümü için planlarõ hazõrlamakla görevlendirilir. Ancak bu fi- kir uygulama aşamasõna geçmez. Bu durum planõn Erken Cumhuriyet dönemin- de nasõl algõlandõğõna õşõk tutar. Plan, kentin bi- çimlenmesine cevap arayan bir araç olarak gö- rülmez. Plan, mutabakat süreçleri yaşanmadan, ye- rel çõkar gruplarõ dikkate alõnmadan ortaya konan, bürokrasinin eylemlerine hizmet eden, büyük oranda kentin görüntüsünün değiştirilmesine yö- nelik neredeyse simgesel bir nesnedir. * Doğuş Üniversitesi ‘İmparatorluk Başkentinden Cumhuriyetin Modern Kentine: 1936-51’ sergisi 22 Ağustos’a kadar izlenebilecek İstanbul’un kentsel değişimi Henri Prost, İstanbul Nazım Planı‘nı, Paris’te Güzel Sanatlar Akademisi’nde sunmuştu. Ayasofya’nın bir minaresinden, Sultanahmet ve Atmeydanı. İstanbul Araştõrmalarõ Enstitüsü’ndeki sergi, dönemin önde gelen şehircilerinden Henri Prost’un İstanbul planlamasõna yönelik çalõşmalarõndan oluşuyor. A merika Birleşik Devletleri, İkinci Dünya Sa- vaşı’nın son günlerinde, Japonya’nın iki ken- tine attığı atom bombalarıyla tarihin en büyük insanlık suçlarından birini işlemişti. 6 Ağustos 1945 günü 350 bin kişinin yaşadığı Hiroşima kentine uçaktan bırakılan atom bombası, anında yak- laşık 70 bin insanın ölümüne yol açmış, radyasyonun etkisiyle beş yıl içinde de bir 70 bin kişi daha yaşamını yitirmişti. ABD, üç gün sonra, 9 Ağustos 1945’te de Na- gazaki kentine bir atom bombası atmıştı. Bu iki bombanın canından ettiği insanla- rın sayısı 200 binden fazlaydı. Hiroşi- ma’ya atılan atom bombasının adı “Küçük Oğlan”dı. Nâzım Hikmet’in on yıl kadar sonra, bu acımasız saldırıda ölenlerin anısına kaleme aldı- ğı şiirin adı ise “Kız Çocuğu” olacaktı. KIZ ÇOCUĞU Kapõlarõ çalan benim kapõlarõ birer birer. Gözünüze görünemem göze görünmez ölüler. Hiroşima’da öleli oluyor bir on yõl kadar. Yedi yaşõnda bir kõzõm, büyümez ölü çocuklar. Saçlarõm tutuştu önce, gözlerim yandõ kavruldu. Bir avuç kül oluverdim, külüm havaya savruldu. Benim sizden kendim için hiçbir şey istediğim yok. Şeker bile yiyemez ki kâat gibi yanan çocuk. Çalõyorum kapõnõzõ, teyze, amca, bir imza ver. Çocuklar öldürülmesin şeker de yiyebilsinler. 1956 ATOM BOMBASI SUÇU 65 YIL ÖNCE İŞLENMİŞTİ NÂZIM HİKMET GÖNÜL DÖNMEZ-COLIN LOCARNO - 63. yaşgününü kut- layan Locarno Film Festivali, İs- viçre’nin bu göl kasabasõnda gör- kemli bir şenliğe kollarõ sõvamõş. Cannes Festivali’nden transfer olan genç ve dinamik yeni sanat yönet- meni Olivier Pere’nin başõnõ çekti- ği festivalde Avrupa filmleri ağõr- lõkta. Bunlarõn çoğunun genç yö- netmenlerin imzasõnõ taşõmasõ da festivalin genç sinemaya yönelik tutumunun bir kanõtõ. Gerçi yeni Wim Wenders’ler, yeni Fassbin- der’ler bulma çabalarõ zaman zaman olumsuz sonuçlar yaratmõyor değil. Örneğin uluslararasõ yarõşmadaki filmler arasõndan henüz bir eleştir- men favorisi çõkmadõ. Bu bağlamda Tayfun Pirseli- moğlu’nun çarşamba günü eleştir- menlerin karşõsõna çõkacak olan “Saç” filmini merakla bekliyoruz. Singapurlu bağõmsõz yönetmen Eric Khoo’nun başkanlõğõnõ yaptõğõ ve İs- lam devriminden sonra ilk kez Holly- wood’da film çeviren (üstelik de Leonardo di Caprio’nun karşõsõn- da) İranlõ oyuncu Golshifteh Fara- hani’nin göze çarptõğõ seçici kuru- lun Pirselimoğlu’nun durgun, derin ve kendine özgü sinemasõndan et- kilenebilmesi oldukça mümkün. Ayberk Pekcan ve Rıza Akın’õn yanõ sõra Nazan Kesal’õ da izleye- ceğiz “Saç” filminde. Günümüzün Yönetmenleri bölü- münde Özlem Sulak’õn ilk filmi “12 Eylül” de “Saç” ile aynõ gün göste- rilecek. 2006’dan bu yana Hannover ve Bremen’de yaşayan sanatçõ Su- lak, Almanya’da Türk olmayõ sor- gularken Batõ ve Türkiye arasõnda- ki ilişkilere tarih açõsõndan önem ve- riyor. Bu filmi için Anadolu’yu köy kasaba gezen yönetmen, sayõsõz ki- şiye 12 Eylül 1980’de nerede ol- duklarõnõ ve ne yaptõklarõnõ sormuş. Ve onu en çok etkileyen, insanlarõn ilk anõmsadõklarõ şeyin hemen ki- taplarõnõ sakladõklarõ olmuş. 4 Ağustos akşamõ Fransõz Beno- it Jacquot’nun festivali açan “Or- manın Derinliklerinde” filminin gösterimine açõk havada yaklaşõk 8 bin kişi katõldõ ve son derece kõş- kõrtõcõ konusuna rağmen büyük il- giyle izlendi. 19. yüzyõlda geçen ger- çek bir olaydan esinlenen filmde bur- juva bir ailenin dindar kõzõ, bilin- meyen nedenlerden garip ve anla- şõlmaz bir dil kullanan ama fizikötesi güçleriyle insanlarõn iradesini ko- laylõkla ele geçirebilen (Reha Er- dem’in “Kosmos”u geliyor aklõ- mõza) bir genç adamõn peşine düşüp tecavüze uğramaya, gün be gün aşağõlanmaya katlanõyor. Ama so- nunda kendi dünyasõna döndüğün- de bir Meryem Ana oluveriyor. Jacquot’un kişinin derinliklerinde yatan aşk ve tutkunun sõnõrlarõnõ sor- gulayan ve zorlayan bu filminin, ki- mi izleyici üzerinde şok etkisi ya- ratsa da, festivalin sanat açõsõndan en iyi filmlerinden biri olduğu söy- lenebilir. 63. ULUSLARARASI LOCARNO FİLM FESTİVALİ 10 AĞUSTOS 2010 SALI CUMHURİYET SAYFA KÜLTÜR 17 Bir 12 Eylül sorgulamasõ Festivalde, Tayfun Pirselimoğlu’nun “Saç” filmi de yarışacak. Silivri’de “Duruşmaları İzleme Eylemi” ? Hukuk çiğnenerek ? Özgürlükleri ellerinden alõnan ve yargõlanan tüm insanlarõmõzõn ? Silivri’deki duruşmalarõna TANIK olmamõzõ isteyen M. Balbay ve T.Özkan’õn çağrõsõna uyalõm, “Duruşmaları İzleme Eylemi”ni sürdürelim. • Yeni döneme 10 Ağustos Salõ günü başlõyoruz. • Dava sürecinde yine her Cuma gidilecek. • Saat: 08.00’de c’in bahçesinde olalõm. • Başvuru : 0535.636 59 11-0506.787 40 67-0532.713 22 43