Katalog

SAYFA CUMHUR YET 22 KASIM 2010 PAZARTES ekonomi@cumhuriyet.com.tr 14 EKONOMİ Koç, Şahenk ve Ülker’in ilk 3’te yer aldığı en zenginler listesine yeni isimler girerken sıçrayanlar da oldu PARAMETAPARA MUSTAFA SÖNMEZ Servetlerine servet kattılar 10 milyar dolar üstü servete sahip olan Koç Ailesi zirveyi bırakmazken, Ferit Şahenk 10 milyar dolar üstü servetiyle 2’nci sıraya yükseldi. Koza Altın’ın sahibi İpek Ailesi listeye 31’inci sıradan 1.52 milyar dolarla girerken, Aksa Enerji’yi halka açan Kazancı Ailesi de 32’nci sırada yer aldı. Gürel Ailesi, İsmail Tarman, Muharrem Yılmaz ve Rona Yırcalı da bu yıl listeye yeni giren diğer isimler oldu. Ekonomi Servisi Ekonomist’in 2004 yılından bu yana yaptığı “En Zengin 100” araştırmasına göre, 10 milyar dolar üstü servete sahip olan Koç Ailesi zirveyi bırakmazken, Doğuş Grubu’nun sahibi Ferit Şahenk 10 milyar dolar üstü servetiyle 2’nci sıraya yükseldi. Türkiye’nin en zenginlerinin servetlerini katladığını ortaya koyan araştırmada, Ferit Şahenk’i 78 milyar dolarlık servetiyle Ülker Ailesi izledi. Listenin ilk 3’ünde yer alan Koç Ailesi, Ferit Şahenk ve Ülker Ailesi’nin ardından 67 milyar dolarlık servetle Mehmet Emin Karamehmet ve Şarık Tara geliyor. 56 milyar dolar servete sahip zenginler arasında ise sırasıyla, Doğan Ailesi, Şevket Sabancı, Erol Sabancı, Türkan Sabancı, Ömer Sabancı ve Ailesi ile Eczacıbaşı Ailesi ve Yazıcı Ailesi yer alıyor. Bu yılın dik AKP’nin Seçim Rüşveti: Vergi, Prim vs. Afları… Bu memlekette, ister tüccarsanayici, ister esnaf, hatta sıradan vatandaş, herkes bilir ki devlet, vergisigorta, kredi borcu faizi gibi alacaklarının cezasını, gecikme faizini, zammını günün birinde siler. O nedenle, özellikle küçük boy girişimci, esnaf, seçimlere 12 yıl kala vergisini, sigorta primini ödemez, cezayı, onun gecikme zammını göze alır. Hatta elektrik, su, doğalgaz, yani kamunun sattığı mal ve hizmetlerin faturalarını da geciktirir. Çiftçi, aldığı kredinin taksitini ödemez, cezayı göze alır. Kredi müşterisi aile reisi bile aynı “uyanıklığı” yapar. Haksızlık etmeyelim, bunlar arasında, “uyanıkça” değil de, çaresizlikten bu borçları ödeyemeyen, cezasına, gecikme faizine uğrayanlar da vardır. Hatta bunların içinde “borç namustur” diye uykusu kaçanlar, elinde avucunda olanı satar savar, gider borcunu harcını öder. Ama bu namuslular, her yerde ve her zaman olduğu gibi azınlıkta kalırlar. “Kazanan” yine “uyanık”lar olur. Çünkü alıştırılmıştır: Herkes bilir ki, seçime doğru, iktidar “af” çıkaracaktır… Nitekim, 2011 genel seçimine doğru beklenen oluyor. AKP iktidarı, başta vergi ve sigorta primi affı olmak üzere bir dizi kamu alacağından vazgeçerek devasa bir affa gidiyor. Seçim meydanlarına şirin, müşfik, halden anlar hükümetin başbakanı olarak çıkacak RTE… Sadece vergi, SSK (4/a) ve BağKur primi ile gecikme cezası alacaklarını dikkate alsanız yaklaşık 100 milyar TL’lik bir kamu alacağı var. KAMNUN VERG VE SGK ALACAKLARI (2010, Eylül) BORÇ TOPLAM ASLI CEZASI BORÇ ŞVEREN SGK BORCU Milyon TL 18.420 9.946 28.366 1 ÖZEL SEKTÖR 14.080 7.818 21.898 2 RESM SEKTÖR 4.340 2.128 6.468 KT 5 3 8 BELED YE 4.214 2.054 6.268 KAMU 121 72 192 BAĞKURLU BORCU: 3.2 M LYON 19.374 9.687 29.061 K Ş , Milyon TL %9 BAĞKURLUNUN BORCU 11.564 5.782 17.346 TOPLAM SGK ALACAĞI 30.938 15.469 46.407 VERG ALACAĞI, M LYON TL 28.192 20.000 48.192 VERG +PR M ALACAĞI, M LYON TL59.130 35.469 94.599 Servetleri 227 milyar doları yakaladı Araştırmaya göre, Türkiye’nin en zenginlerinin servetleri katlandı. 2008 ve 2009 yılında global krizin etkileri nedeniyle servetlerinde erime olan zenginlerin, Türkiye’nin büyüme verilerine paralel olarak krizden güçlü çıktıkları görüldü. En zengin 100 Türk’ün servetlerinin toplamı ise, 176.4 milyar dolar ile 227 milyar dolar aralığına oturdu. Türkye’nin en zenginlerinin servetlerini katladıkları borsa verilerinden de görüldü. kat çeken değişimlerinden biri de Sabancı Grubu’nda oldu. 2004 yılında Sakıp Sabancı’nın vefatıyla birlikte başlayan ayrılık rüzgârları sonrasında 2010’da her kardeşi ayrı değerlendirmeye alındı. Tüm kardeşlerin toplam servetleri toplandığında 20 milyar doların üzerinde bir rakam ortaya çıkarken, ayrılık sonrası kardeşler 56 milyar aralığında yer aldı. İMKB’deki varlık değerlerinde ciddi artışlar yaşanması, değerlerinden şirket sahiplerinin de hisseleri oranında yararlanmasını sağladı. Özellikle bankası olan ailelerin servetlerinde yüzde 50’nin üzerinde artış oldu. Garanti Bankası’nın ortağı Şahenk Ailesi, Akbank’ın ortağı Sabancı ailesi, Yapı Kredi’nin ortağı Koç Ailesi, TEB’in ortağı Çolakoğlu Ailesi, Tekstilbank’ın sahibi Turgut Yılmaz bu anlamda öne çıktı. ni giriş yapan diğer isimler oldu. Listede, Hamdi Akın’ın sahibi olduğu Akfen Holding, hem halka arzıyla hem de TAV iştirakinin değerlenmesiyle 2010’da dikkat çeken aileler arasında yer aldı. Hamdi Akın 63’ten 41’e yükselirken, BİM’in ana ortaklarından Topbaş Ailesi, 11.5 milyar dolarlık servetle 83’ten 51’e tırmandı. İnşaat firması sahiplerinin üst sıralara doğru hareket ettiği görülen listede öne çıkan isim ise Ali Ağaoğlu oldu. 23 milyar dolar servetiyle 44’üncü sıradan 29’uncu sıraya kadar yükselen Ağaoğlu’nun yanında 77’nci sıradan 53’e çıkan Erdoğan Demirören de dikkat çekti. Bu arada, Türkiye genelinde bu yıl kişi başına düşen gelirin 10 bin 40 dolar, hane başına düşen gelirin ise 40 bin 110 dolar olması bekleniyor. Buna göre en zenginlerin yıllık geliri Türkiye ortalamasının 25 katını buluyor. pek listeye girdi, Topbaş ve Akın sıçrama yaptı Koza Altın’ı halka açan İpek Ailesi listeye 31’inci sıradan 1.52 milyar dolarlık servetiyle girerken, Aksa Enerji’yi halka açan Kazancı Ailesi de yine 1.52 milyar dolarlık servetleriyle 32’nci sırada yer aldı. Gürel Ailesi, İsmail Tarman, Muharrem Yılmaz ve Rona Yırcalı da bu yıl listeye ye lk 25 kuruluş 1 ASELSAN 2 TAI 3 MKEK 4 OTOKAR 5 TEI 6 FNSS 7 HAVELSAN 8 STM 9 ROKETSAN 10 NUROL MAK NA 11 ALP HAVACILIK 12 M KES 13 YONCAONUK 14 AYDIN YAZILIM 15 M LSOFT 16 YALTES 17 KALE HAVACILIK 18 ATEL 19 AÇA OTOMOT V 20 HTR 21 G RSAN 22 SDT 23 KOÇ B LG 24 BARIŞ ELEKTR K 25 AD K TERSANES Kaynak: SGK ve Maliye veri tabanı Özel sektör firmaları 2010 Eylül’üne kadar, 14 milyar TL’lik prim borçlarını yatırmamışlar ve onlara 8 milyara yakın ceza gelmiş. Çoğu AKP yönetiminde olan belediyeler de 4.2 milyar TL prim takmışlar ve 2 milyarı aşkın cezaya girmişler. Böylece işçi çalıştıran bu kuruluşlar devlete 18.5 milyar TL prim, 10 milyar TL de ceza borçlanmış durumdalar. Durum esnaf için nedir? Onlar da yaklaşık 30 milyar TL’lik prim ve ceza borçlular devlete. Sayıları 3 milyonun üstünde görünüyor borçlu esnafın, ama aldanmayalım. Bunların yüzde 10’undan azı, asıl borçlu olan. Esnaf borcunun yüzde 58’i, borcu 20 bin TL’nin üstünde olan yüzde 10 esnafa ait. Şükrü Kızılot’a göre de vergi alacakları 50 milyar TL’ye merdiven dayamış. Bunun 20 milyarı ceza… 2010 bütçesinde 50 milyar lira açık hedeflenmişti. Demek ki, afmaf umudu vermeyip bu alacaklar tahsil edilse, bütçede açık filan kalmadığı gibi, 50 milyar TL fazla bile görülebilirmiş. AKP’nin bu af hamlesine, seçim rüşveti niyetli olduğu açık olsa da, eminiz muhalefet partileri pek karşı çıkmayacak, “borçlu esnafı, iriliufaklı girişimciyi” karşılarına almak istemeyecekler. Oysa karşı çıkmalılar. Borcunu zamanında ödeyen namuslu girişimci, esnaf, vatandaşı enayi yerine koymaktan başka bir anlam taşımayan bu aflara karşı çıkmalılar. Çok belli ki bu aflar, AKP belediyeleri için, borçlu esnafın yüzde 10’u için; çıkıp bunu açıklamalılar. Bu kesim, zaten pek bir vergi ödemez. Bir de vergi, prim aflarıyla ödüllendirilmemeli. Vergisi kaynaktan kesilen ücretliye, memura, emekliye niye indirim yok? Verginin üçte ikisini oluşturan KDVÖTV dolaylı verginin hamalı tüketiciye kolaylık nerede? Bu aflar, eşitsizlikleri büyütür, o kadar. Yapılması gereken en fazla ne olabilir? Kamunun birikmiş gecikme cezası ve zammı alacakları, enflasyona göre güncelleştirilir, yani enflasyonun erittiği geri istenir, sonra diyelim yüzde 3 faiz uygulanarak, 23 yılda tamamlanacak bir taksitlendirme yapılır. Ama bunda da seçici davranılmalı. Kötü niyetli uyanıklar ile, kriz mağdurları ayırt edilebilmeli. Hovarda futbol kulüplerinin, AKP’li Ankara, İstanbul belediyelerinin borçları niye affedilsin ya da konsolide edilsin, kolaylık sağlansın? Vergisini, primini ödeyenler, kendilerini daha enayi hissetsinler diye mi? Temelde, bu “af bezirgânlığı”na bir son verilmeli. Bu affı uygulayan da alıp cebine koyan da hoş görülmemeli. Seçimlere doğru vergiden prime, elektriksu faturasından imar affına kadar uzanan bu seçim rüşvetçiliğine karşı çıkılmalı. Yurttaşın da bu oy bezirgânlığı kültürüne bir son vermesi gerekli. Bu da ancak, namusuyla vatandaşlık ödevlerini yerine getirenlerin, rüşveti verene de alana da karşı çıkmalarıyla mümkün olur. Savunmanın devleri Bu yılın önde gelen 25 savunma sanayii şirketi arasında ilk 5’i ASELSAN, TAI, MKEK, OTOKAR ve TEI oluşturdu ANKARA (AA) Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM), son 5 yıla ait bilançolar, üretimler ve satışlara göre Türkiye’nin önde gelen 25 savunma şirketini belirledi. Buna göre bu yılın önde gelen 25 savunma sanayii şirketi arasında ilk 5’i ASELSAN, TUSAŞ Havacılık ve Uzay Sanayi AŞ (TAI), Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK), Otomotiv ve Savunma Sanayi AŞ (OTOKAR) ve TUSAŞ Motor Sanayi AŞ (TEI) oluşturdu. Söz konusu 25 firmanın, Türkiye’deki savunma sanayii sektöründe toplam savunma ve havacılık ihracatının yüzde 92’sine, toplam ArGe’nin yüzde 61’ine, toplam savunma cirosunun da yüzde 66’sına sahip olduğu kaydedildi. Net satışları 2 milyar 585 milyon dolar, toplam ihracatları 799 milyon dolar, ArGe harcamaları 306 milyon doları bulan söz konusu 25 firma, 19 bin 725 kişiye de istihdam sağlıyor. Savunma Sanayii Müsteşarlığı, “verimlilik”, “net ihracat” ve “yan sanayi kullanımı” kategorilerinde de en iyileri belirledi. Buna göre, işgücü verimliliği açısından savunma sanayinin en başarılı firması 2009 yılı verilerine göre FNSS Savunma Sistemleri AŞ oldu. Bu kategoride ikinciliği ASELSAN, üçüncülüğü Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret (STM), dördüncülüğü TAI, beşinciliği ise OTOKAR elde etti. Net ihracat kategorisinde ise 2009 yılı verilerine göre savunma sanayiinin en başarılı firması TAI oldu. Bu firmayı, FNSS Savunma Sistemleri AŞ, TUSAŞ Motor Sanayi AŞ, HAVELSAN ve Nurol Makine ve Sanayi AŞ izledi. Yan sanayi kullanımı kategorisinde 2009 yılı birincisi HAVELSAN seçildi. Bu kategoride ikinci Roketsan AŞ, üçüncü Anadolu Tersanesi (ADİK), dördüncü Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK), beşinci Aselsan oldu. Garanti ‘nakit yönetiminde’ en iyi seçildi Garanti Bankası, Euromoney dergisi tarafından bu yıl 10’uncusu düzenlenen “2010 Nakit Yönetimi” anketinde, “Nakit Yönetiminde Türkiye’nin En İyi Bankası” seçildi. Bankanın açıklamasına göre, ödül kapsamında dereceye giren bankalar, farklı sektörlerden şirketlerin katılımıyla gerçekleştirilen anket çalışması sonucunda belirlendi. mustafasnmz@cumhuriyet.com.tr Zet Grup, ilk ihracatını Ukrayna’ya yapacak Doğadaki kaynak suyu oluşumunu taklit ederek ürettiği Tordes markalı su mineralleştirme cihazlarıyla piyasaya giren Zet Group, ilk ihracatını gelecek ay Ukrayna’ya yapacak, 2011’de 100 bayiye ulaşacak. Zet Group Yönetim Kurulu Başkanı Ramazan Arıkan, yazılı açıklamasında, yıl sonuna kadar 30 bayiye ulaşmayı hedeflediklerini, gelecek yıl ise 100 bayiye ulaşacaklarını belirtti. Avrupa ve ABD başta olmak üzere tüm dünyada mineralli suya ilginin arttığına dikkati çeken Arıkan, “120 kişiye istihdam sağlayarak tamamen yerli ve ilk su mineralleştirme cihazını ürettik. Yılda en az 70 bin cihaz satmayı planlıyoruz. Gelecek ay ilk ihracatımızı Ukrayna’ya yapacağız” dedi. Ortadoğu’nun ayakkabısı Hatay’dan Hatay’da üretimi yapılan ayakkabılardan 100 bin çiftinin, başta Suriye olmak üzere Ürdün, Lübnan, Irak ve Mısır’a ihraç edildiği bildirildi. Antakya Ayakkabıcılar Odası Başkanı Gökhan Oral, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kentte yılda 1.5 milyon çiftin üzerinde ayakkabı imalatının yapıldığını söyledi. Başta ç Anadolu olmak üzere, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun ayakkabı ihtiyacını Hatay’ın karşıladığını ifade eden Oral, sektörün her geçen gün daha da büyüdüğünü kaydetti. Oral, sektörde 20 bin kişinin istihdam edildiğini, ayakkabının yapılmasının her aşamasında son teknolojinin kullanıldığına dikkati çekti. MERKEZ BANKASI KURLARI CİNSİ ALIŞ 1 ABD DOLARI 1.4142 1 AVUSTRALYA DOLARI 1.4155 1 DANİMARKA KRONU 0.26046 1 EURO 1.9416 1 İNGİLİZ STERLİNİ 2.2806 1 İSVİÇRE FRANGI 1.4554 1 İSVEÇ KRONU 0.20742 1 KANADA DOLARI 1.4126 1 KUVEYT DİNARI 4.9965 1 NORVEÇ KRONU 0.23965 1 S. ARABİSTAN RİYALİ 0.37823 100 JAPON YENİ 1.7166 DÖVİZ SATIŞ 1.4210 1.4248 0.26174 1.9510 2.2925 1.4648 0.20958 1.4190 5.0623 0.24127 0.37891 1.7280 22 KASIM 2010 ALIŞ 1.4132 1.4090 0.26028 1.9402 2.2790 1.4532 0.20727 1.4074 4.9216 0.23948 0.37539 1.7102 EFEKTİF SATIŞ 1.4231 1.4333 0.26234 1.9539 2.2959 1.4670 0.21006 1.4244 5.1382 0.24182 0.38175 1.7346 C MY B C MY B