Katalog

Gümüşhane’de beslenme, tarõm ürünlerine, temel olarak da tahõla dayanõyor. Mutfak kültüründe Doğu Anadolu ve Ka- radeniz etkilerini görmek mümkün. Kelkit, Köse, Şiran ilçelerinde hamur ve et yemekleri ağõr- lõkta olmasõna karşõn, Kürtün, Torul, ilçelerinde daha çok seb- ze ve balõk ağõrlõklõ yemekler hakim. Torul yöresinde “çil pey- niri diye bilinen küp peynir yaygõn. Fõndõk veya ceviz içinin şekere batõrõlmasõyla elde edilen “Köme”, süt kaymağõna un katarak yapõlan tuhala, yufkadan yapõlan siran, dut şõrasõndan yapõlan pestil ve pekmez ilin özgün yiyecekleri arasõnda. Gü- müşhane yemeklerinin başlõca malzemeleri; karalahana, õsõr- gan, pezik, madõmak, galdirik, mantar, sakarca, çileklik, mendek, merulcan… Yöresel yemeklerden birkaçõnõ sayacak olursak; mantõ çorbasõ, un herlesi, gavut, yavan, kuşburnu yö- resel çorbalar arasõnda. Pağla denlisi, borani, lemis, fõtfõt ha- şõlõ, patates kavurmasõ, muhla, ekmek aşõ, çõrtma fasulye kay- gana sebze ve et yemekleri, erişte tatlõsõ, asude kuymağõ, ka- ra helva, burma, lalanga, musta, yöre tatlõlarõ arasõnda. Gü- müşhane mutfağõ kõşlõk hazõrlõklarõ arasõnda erişte kesilir, yu- murtalõ makarna yapõlõr, kesilen eriştelerin fõrõnlarda kurutu- lup daha sonra da haşlanõp bol tereyağlõ pişirilir. Karadenizin kileri H er yõl milyonlarca turistin ziyaret ettiği Moskova, ta- rihi ve coğrafi değerler açõsõndan dünyanõn en zengin kent- lerinden. Geçen yõl 860. yaşõnõ kutlayan Moskova’da gezilecek görülecek yerler bakõmõndan tari- hi mekânlar çok. Bunlardan üçü; UNESCO Dünya Miras Listesi’ne girmeyi başardõğõ için daha fazla ön plana çõkõyor. Moskova’ya gelen herkesin mutlaka ziyaret ettiği Kremlin ile Nazõm Hikmet’in me- zarõ bulunduğu için herkesin tanõ- dõğõ Novadeviçi oldukça iyi bilinen yerler. Buna karşõlõk Moskova’nõn üçüncü kültürel miras varlõğõ olan Kolomenskoye’nin gezginlerin bil- diği bir yer olduğunu söyleyeme- yiz. Moskova’nõn tarihi kent merke- zi Kremlin ve Kõzõl Meydan, eski başkent St. Petersburg ile birlikte 1990 yõlõnda Dünya Kültür Mira- sõ ilan edilmiş. Rusya Devlet Baş- kanõnõn da konutu olan Krem- lin’in sadece bir kõsmõ ziyaret edi- lebiliyor. Katedral Meydanõ olarak anõlan meydanda ayrõca Müjde ve Başmelek katedralleri, Büyük Ivan Çanõ ve Car Topu da bulunuyor. 40 ton ağõrlõğõnda ve bir sanat ese- ri görünümündeki top ve 200 to- nu bulan Büyük Ivan Çan Kule- si’ndeki Çar Çanõ hiç kullanõlma- mõş. Kõzõl Meydan’a gelince, Sov- yetler Birliği zamanõnda gösteriş- li törenlerin düzenlendiği meyda- nõn simgesi Azizi Vasili Kilisesi. Farklõ büyüklüklerdeki rengarenk soğan kubbeleri ile ünlü küçük ki- lise 16. yüzyõlda Kazan Hanlõ- ğõ’nõn yenilmesi şerefine yapõl- mõş ve bir söylentiye göre bir da- ha böyle güzel bir eser yapama- malarõ için kiliseyi restore eden mi- marlarõn gözleri kör edilmiş. Kõzõl Meydan’õn diğer bir önemli yapõ- sõ Sovyetler Birliği’nin kurucusu ve sosyalizmin efsane isimlerinden Lenin’in mozolesi. 1924’de ölen Lenin’in bedeni mumyalanarak bugüne kadar korunmuş ve 1930’da açõlan anõt mezarõnda zi- yaret edilebiliyor. Kõzõl Meydan’õn diğer önemli yapõlarõ arasõnda Gum Mağazasõ ve Devlet Tarihi Müzesi sayõlabilir. Moskova’nõn kalbi sayõlabilecek bir konumda bulunan Kremlin ve Kõzõl Meydan’a pek çok metro hattõ ile ulaşõlabiliyor. Sarõ hatta bu- lunan Ploşad Revoluyisi ile gri hat- taki Borovetskaya en yakõn istas- yonlar. ÜNLÜLER NOVADEVİÇİ’DE 2004’te Dünya Mirasõ Liste- si’ne dahil edilen Novadeviçi Ma- nastõr Kompleksi, Moskova’da yer alan bir diğer kültürel miras varlõ- ğõ. Kõrmõzõ hat üzerindeki Spor- tivneya istasyonundan yürüyerek gelinebilen manastõr kompleksi iki bölümden oluşuyor. Zamanõn- da sadece çar ailesinden gelen ka- dõnlarõn kullandõğõ manastõrõn en önemli binasõ ve Kremlin’deki Uspenski Katedrali’nin bir benze- ri olan Smolensk Katedrali. 1689’a tarihlenen Çan Kulesi de manastõ- rõn görülmesi gereken yerlerin- den. Gezenlerin hayran kaldõğõ ve hepsi de birer anõt görünümünde- ki mezar yerlerinde Nazõm Hikmet ve eşi Vera Tulyokava Hikmet’ten başka aralarõnda Gogol, Çehov, Toltsoy, Krusçev, Yeltsin, Sosta- koviç’in de bulunduğu birçok ün- lü yatõyor. Kolomenskoye’deki Göğe Yükseliş Kilisesi de Mos- kova’nõn dünya mirasõ var- lõklarõndan. 1994’de listeye giren Kolomenskoye, aynõ adõ taşõyan metro (yeşil hat) istasyonuna yürüme uzaklõ- ğõnda büyük bir park. Kolo- menskoye Park’ta nedense pek yabancõya rastlanmõyor. Eskiden çarlarõn çiftliği olan geniş yeşil alanlar bugün Moskovalõlarõn gözde mesire yerlerinden. Yaz aylarõnda uluslararasõ nite- likte bir kum heykel sergisi dü- zenlendiği parkta bir de açõk hava ahşap evler müzesi bulunuyor. Bu- rada görülebilecek önemli eserler arasõn- da Göğe Yükseliş Kilisesi’nden başka tarihi Ka- zan Kilisesi, Aziz George Çan Ku- lesi ve antik Di- yakov kenti ka- lõntõlarõ sayõlabilir. Moskova’nın üç dünya mirası Yazı ve fotoğraflar Timur ÖZKAN Yenikapı kurtarma kazılarında son nokta Özlem KIZILTEPE Kemaliye’ye yöreye gelen fo- toğrafçõlarõn hemen çoğunluğunun arşivinde fotoğrafõ bulunan yüz yaşõndaki ayakkabõ tamircisi Mah- mut Özipek vefat etti. Altmõş yõl vergi mükellefiydi. Son iki yõlõnõ evinde geçirmek zorunda kalmõştõ, yine de hane halkõna haber verme- den kaçõp dükkanõna geliyordu. Çalõştõğõ ahşap özgün dükkanõn duvarõnda Adnan Menderes’ten başlayõp Turgut Özal ve günümüz liderlerinin fotoğraflarõnõn bulun- duğu gazete küpürleri asõlõydõ. Gü- leryüzlüydü, bu küçücük ilçede ayakkabõ tamir ederek altmõş yõl ayakkabõ tamir etmişti. Geçen günlerde onu yitirdik. Fo- toğraflarõ yadigar kaldõ. Fotoğraf- çõlõk böyle bir şey işte. Tekrar git- tiğiniz ilçelerde, daha önce gör- düklerinizi göremiyorsunuz. De- mek ki fotoğrafçõlar ülkenin görsel tarihçileri. Değerleri yaşatanlar. Sadece görseller değil elde kalan- lar, geçmişin ve değişimin izleri... lutfi@lutfiozgunaydin.com.tr YU¨Z YILLIK O¨MU¨R Malzemeler: Bir kilogram patlõcan, yarõm su bardağõ zeytinyağõ, tuz, üç diş dövülmüş sarõmsak, bir kâse yoğurt. Yapılışı: Patlõcanlar alaca soyulur ve bir parmak boyunda ve kalõnlõğõnda doğranõr. Bü- yük bir kapta fazla ezmeden tuzla ovulur ve iki üç kez yõkanõr, sõkõlõr. Geniş bir tencere- ye zeytinyağõ konur, hafif õsõtõlõr ve patlõcanlar ilave edilir. Orta ateşte çevrilerek pişirilir. Ser- vis tabağõna alõnarak soğumaya bõrakõlõr. Sa- rõmsaklõ yoğurt dökülerek soğuk servis ya- põlõr. Üzerine pul biber nane serpin. ALACA PATLICAN FOTOĞRAFIN DİLİ Lütfi Özgünaydõn CMYB C M Y B 24 HAZİRAN 2009 ÇARŞAMBA 3MOSKOVA Kremlin ve Kõzõl Meydan, Novadeviçi Manastõr Kompleksi ve Kolomenskoye Göğe Yükseliş Kilisesi, Moskova’nõn mutlaka görülmesi gereken UNESCO tescilli üç yeri, üç önemli dünya mirasõ… Kızıl Meydan Novadeviçi Kolomenskoye İstanbul Yenikapõ‘da devam eden Marmaray ve Metro kurtarma kazõlarõnda son noktaya ulaşõlõyor. Turizm Yazarlarõ Derneği’nin organize ettiği Yenikapõ Marmaray-Metro Kurtarma Kazõ Alanõ’na yapõlan inceleme gezisinde; metro kazõlarõnda son toprağa gelindiğini açõklayan Arkeolog Yaşar Anõlõr; “Alanda ortak çalõşma yaptõğõmõz jeologlar tarafõndan, Metro - Marmaray kurtarma kazõlarõnõ kapsayan kazõ çalõşmalarõnõn “metro” bölümünde kazõ yapõlabilecek en son noktaya gelindiği açõklandõ” diye konuştu. Böylelikle Yenikapõ‘da, Marmaray kazõlarõnõn bitmesi bekleniyor. 2004 yõlõndan buyana yapõlan kurtarma kazõlarõnda çok sayõda, mezar, insan ve hayvan kalõntõlarõna, çeşitli eserlere ve 13 antik batõğa ulaşõldõ. Günümüzden 8 bin yõl öncesine dayanan kalõntõlar Neolitik çağõ gösteriyor. Bizans zamanõnda da Theodosius Limanõ‘nõn bulunduğu Yenikapõ, döneminin en büyük ticari limanõna sahiplik ediyordu. C umhuriyetin ilk yõllarõ.. Yangõn, yõkõm, düş- man ateşi içinden çõk- mõş; esaret altõndaki öteki mazlum ülkelere bağõmsõzlõk kõvõlcõmlarõnõ uçuran bir ulu- sun gurur ve şevk dolu yõllarõ... Cehaletten, yobazlõktan kur- tulmanõn çarelerini arayan, araştõran başkent Ankara’da üst üste yapõlmaya başlanan aydõnlanma ve çağdaşlaşma re- formlarõ…Yobaz kafalarõn al- datmacalarõyla uzun yõllar ka- palõ kalmõş, kapanmõş, kapa- lõlõktan ruhu, kadõnlõğõ karar- mõş kadõnlarõmõzõn aydõnlõk içinde kendi değerlerini ve ki- şiliklerini bulmaya başladõklarõ o sancõlõ ilk yõllar... İşte, kendi ayaklarõ üzerin- de dimdik durmaya başlayan çağdaş, laik Türkiye Cumhu- riyeti’nin şevk dolu bu ilk yõl- larõnda demir yollarõndan elek- triğe, havagazõndan belediye hizmetlerine ulusallaştõrõlma- ya başlanan kurumlarõn yanõ sõ- ra; kentlerde, yerleşimlerde oluşturulan yeni ve modern şe- hircilik anlayõşõ çerçevesinde inşa edilen yollar, meydan- lar, yapõlar ve tabii ki bütün bunlarõ süsleyecek olan laik- liğin, bağõmsõzlõğõn, çağdaşlõ- ğõn simgeleri heykeller... Cum- huriyet hükumetinin aldõğõ bir kararla önce başkent Anka- ra’nõn belirli yerlerine, ardõn- dan İstanbul ve İzmir’e, daha sonra da belirli kentlerin mey- danlarõna heykel ya da figüra- tif heykel gruplarõnõn yerleş- tirilmesine başlanõr. Bunun için, o dönemin Avrupa’sõn- daki ünlü heykeltõraşlarla gö- rüşülür. Bunlar arasõnda Avus- turyalõ Krippel 1925 yõlõnda Ankara’ya kadar gelir, Gazi Paşa’nõn huzuruna çõkar, ya- pacağõ ilk heykel İstanbul’a di- kilecektir ve yer olarak da kentin en önemli noktalarõndan biri olan Sarayburnu seçil- miştir. Krippel, birkaç kez Çankaya’ya gelip, heykelde kullanacağõ Gazi Paşa’nõn bir- kaç pozunu çizer, taslaklarõnõ hazõrlar. Ardõndan Avustur- ya’ya döndüğünde, Viya- na’daki atölyesinde kalõbõnõ çõkartõp bronza döker. Bütün her şey tamamlanõp ortaya çõktõktan sonra da, Gazi Pa- şa’nõn heykeli İstanbul’a gön- derilir, belirlenmiş olan yerine dikilir, çevresinin de düzen- lenmesinden sonra 6 Ekim 1926 tarihinde yapõlan büyük bir törenle açõlõr. Saraybur- nu’ndaki heykel İstanbul’daki ilk Atatürk heykeli olup, İs- tanbul halkõnõn büyük kurta- rõcõya gösterdiği bir şükran ifadesidir. O kurtarõcõ ki, de- nize döktüğü düşmanlarõn ar- dõndan Türk ulusuna gurur, er- dem dolu bağõmsõz ve laik bir Cumhuriyet kazandõrmõş, tüm yurttaşlarõn başlarõnõ dik, be- yinlerini uyanõk tutmalarõna vesile olmuştur... Heykelin açõlõş tarihinden tam dört yõl öncedir ki, üç yõl boyunca iş- gal ordularõnõn çizmeleri al- tõnda ezilen İstanbul, Mustafa Kemal’in Anadolu’da kazan- dõğõ büyük zaferle yeni baştan hürriyetine kavuşmuştur. Ga- zi Mustafa Kemal Paşa, İs- tanbul halkõnõn kadirşinaslõğõ- na şu sözlerle cevap verir : “Muhterem İstanbul halkõ- nõn ilk defa heykelimi dikmek suretiyle gösterdiği yüksek kadirşinaslõktan ve resm-i kü- şat münasebetiyle hakkõmda izhar buyrulan necip hissiyat- tan dolayõ samimi şükranlarõ- mõ arz ederim.” Sarayburnu’ndaki heykel 1926 yõlõndan bu yana İstan- bul’u gözler durur. Daha doğ- rusu, Sarayburnu’ndan İstan- bul’a bakan Atatürk, 86 yaşõ- na girmiş olan Türkiye Cum- huriyeti’ne bakar buradan. Bü- yük zorluklarla aşõlmaya çalõ- şõlmõş yõllar sõralanõr bir bir gözleri önüne. Sarayburnu’ndaki heykel Sarayburnu’ndaki Atatürk heykeli 1926 yõ- lõndan bu yana İstanbul’u gözler durur. Yazı ve fotoğraflar Turgay TUNA ozkantimur@yahoo.com