Katalog

SAYFA CUMHURİYET 6 TEMMUZ 2008 PAZAR 10 INCELEME Prof. Özata; brokoli, zeytin, ceviz, kuru fasulye, balkabağını süper gıdalar arasında göstererek genç kalmanın yollannı anlatıyor Beslenme sırlanve uzunyaşatn• Prof. Özata'nın zayıflama, sağlıkh yaşam, gıdalar, antioksidanlar hakkında toplumu aydınlatmak amacıyla kaleme aldığı ve geçen günlerde yayımlanan "Vitamin, Mineral ve Bitkisel Ürün Rehberi" adlı kitabı, 100'den fazla renkli fotoğraf ve tabloyla desteklenmiş olarak rafJardaki yerini aldı. Istanbul Haber Servisi - Endokrinoloji ve metabolizma uzmanı Prof. Dr. Metin Özata, "Vitamin, Mineral ve Bitkisel Ürün Rehberi" adlı kitabında, 65 yaşın üzerindeki kişiler, menopozdaki kadınlar, ycteri kadar ycmck yenıeycnlcr, diyet ya- panlar, sigara içenler, hamileler, şeker has- talan ile vejeteryenlerin mutlaka vitamin takviyesi alnıası gereken grup içinde yer aldığını söyledi. Ozata, brokoli, zeytin, nar, badcm, ccviz, bitki çaylan, somon ba- lığı, kuru fasulye, hindi, mantar, balkabağı- nı süper gıdalar arasında göstererek genç kalmanın sırlarını verdi. Prof. Özata'nın zayıflama, sağlıkJı ya- şam, gıdalar, antioksidanlar hakkında top- lumu aydınlatmak amacıyla kaleme aldığı ve geçen günlerde yayımlanan "Vitamin, Mineral vc Bitkisel Ürün Rehberi" adlı ki- tabı, 100'den fazla renkli fotoğraf ve tab- loyla desteklenmiş olarak raflardaki yerini aldı. Gürer Yayınlan tarafından yayımlanan 200 sayfalık kitapta, vitaminlcrle ilaçlann etkileşimi, haııgi vitaminin stresi azalttığı, hangisinin saç dökülmesi ile bacaktaki va- risi yok ettiği, bebekler için hangi vitami- nin kullamlması gerektiği ile süper gıdalar rehberi yer alıyor. Prof. Özata'nın "onlar olmadan vücu- dun birçok faaliyeti sürdürülemez" de- diği vitaminlerin haııgi gıdalarda bulundu- ğu, günlük ne kadarhk oranın yeterli oldıı- ğu, kimlerin hangi vitaminleri kullanması gerektiğini detaylı bir biçimde açıkladığı kitabında ayrıca, anti-aging, Türkçesiyle "yaşhlığı önleme 1 " anlamına gelen beslen- me ve yaşam programı hakkında bilgi veri- liyor. Kitapta belirtilenc görc gebelik döne- minde olanların B9, gastrit hastalığı olan- lann B12, vejetaryenlerin B12, D ile kalsi- yum, yaşlılar vc kadınlarm kalsiyunı, gebe- lerin ise demir alması gerektiği belirtiliyor. Prof. Özata, bazı insanların 70 yaşmda olııp 40 yaşmda gösterdiğini belirterek, bu ılurumun nedenini "kalori kısıtlaması" olarak açıklıyor. Özata, "Son dönemde vitamin ve mi- nerallerde olduğu gibi anti-aging ürün- lerin tükctiminde de biiyük bir artış. gözleniyor. Bu kelimeden yaşamı uzat- nıa aıılamı çıkıyor ancak ne yazık ki tıp âlemi henüz yaşlılığı durduracak sihirli bir formül keşfetmedi. Bu yüzden "anti- aging'M sağlıkh beslenme ve vücut sağlı- ğının devamı için alınınası gereken ön- lemler olarak düşün- meli, bilinçsiz uygula- malar ile hormon teda- vilerinden uzak durmalı- yız" diyor. Yaşlılar ve hamilelerin doz alımı önemli Prof. Özata, vitaminlerin yarannın yanı sıra doz aşımı durumunda yaratacağı tehli- keleri de açıkladığı kitabında, özellikle yaşlılann vücultaki vitamin eksikliğini gi- (Jemıek için vitaminleri kimi zaman adeta "avuç avuç yediğine" dikkat çekerek, bu- nun kişinin hayatıyla oynaması anlamına gcldiğini belirtiyor. Özata, aşın dozda vitamin alımınm ha- milelerde çocukta sakatlık yaptığı, kalp hastalanna zarar verdiği, bağışıklık siste- minin bozduğu, iyi kolestrolü düşürdüğü, erkeklerde pıostat kanserinc neden olduğu- nun altını çiziyor. Uzman hekim aynca, iizerinde "mega", "süper", "hiper" yazan ürünler ile içerisinde ilave madde olan ürünlerin kullanılmaması gerektiğine dik- kat çekiyor. Genç kalmanın doğal yolları var Kitapta brokoli, zeytin, nar, badem, ce- viz, bitki çayları, somon balığı, kuru fasul- ye, hindi, mantar, balkabağı süper gıdalar arasında gösterilirken genç kalmanın sırla- n da veriliyor. Prof. Özata, doğal gıda, margarin yerine zeytinyağı, günde 8- 10 bardak su ya da safmeyve suyu tüketimi- nin yanı sıra çevrc ile iyi ilişkiler ile dü- zenli cinsel ilişkiyi de genç kalmanın yol- lan arasında göstcriyor. Sağlıkh yaşam için haftada bir kez tan- siyon ölçtürülmesi, 50 yaşından sonra ka- lın bağırsak kontrolü, 20 yaşından itibaren beş yılda bir kalp ve diş muaycnesi, kadın- lar için üç-beş yılda bir rahim kanseri testi yapılmasmın gerekli olduğunu belirtiyor. Kitapta ayrıca, ıhlamur çiçeği çayı, adaçayı, kuşbumu gibi bitkisel çaylann özellikleri ve ne işe yaradığı da belirtili- yor, adaçayı "antibiyotik gibi bir çay" olarak tanımlanırken, ıhlamur çiçeğinin "gribal enfeksiyonlara iyi gelen çay", rezene çayının ise "idrar söktürücü olduğu bildiriliyor. Sağlıkh beslenin, şeker hastası olmayın Prof. Özata, görevi kandaki şekeri hücrelere taşıyıp onu dengede tutmak olan insülinin hayatımızdaki yerinin ol- dukça önemli olduğunu da belirtiyor. YokJuğunda şeker hastalığının kaçınılmaz olduğu insülinin, fazlası da çeşitli hastahk- lara yol açıyor. Özellikle karbonlıidratın kan şckerini yükseltme hızı anlamına gelen Grisemik lndeksi (Gl) yüksek karbonhidratlı gıdalan sevenlerin vücudundaki "şeker organiza- törü" pankreasm bu maddeyi dengelemek için insüline daha fazla yükJeneceği belirti- lirken, bu durumda şekerlc birlikte insüli- nin de yükseleceği belirtiliyor. Pankreas, bu sürdürülemez tempoya da- yanamayarak teslim bayrağını çekerken en güvendiği askeri insülin de şekerin hücreye girişine engel olmaya çalışıyor. Böylelikle vücuttaki tüm dengeler altüst olup, bir son- raki adım olan şeker hastalığına geçiliyor. ABD'nin Harvard Üniversitesi'nde yapı- lan geniş kapsamlı çahşmanın sonuçlanna göre uzun dönem yüksek glisemik yiyecek tüketmek, Tip 2 diyabet ve kalp hastalığı için ciddirisİctaşıyor. Avrupa'daki 31 merkezde 3 binden fazla Tip 1 şeker hasta- sının katıldığı EUROD1AB adlı çahşmada da düşük Grisemik lndeksli diyet tüketen kişilerde iyi kolestrol değerleri daha yük- sek çıkmıştı. Prof. Özata, "İyi beslenir ve Gi diyetini dikkatlice uygularsanız şeker hastalığı- na yakalanmaktan kurtulabilirsiniz" di- yerek kişinin yemek yeme sıklığı, miktan, nerede yediği. o anki nıhsal durunuı ile ha- reketliliğinin kilo vemıc açısından kaçınıl- maz faktörler olduğunu belirtiyor. Şişmanlann üzüntü ve kızgınhk hallerin- de aşın yemek yediğini, bu tip insanlann psikolojik desteğe ihtiyacmın olduğunu bc- lirten Prof. Özata, yemek yeme alışkanlığı- nı değiştinncnin yollanm ise özetle şöyle sualıyor: "Gündc üç aııa, üç ara öğün yiyin. ye- meğinizi hcr gün aynı yerde aynı saatte yiyin, yemek yerken gazete okumayın, telcvizyon seyretmeyin, yemeğe konsant- re olun, porsiyonlarııuzı küçültün, ye- meği az miktarda pişirin, her lokmadan sonra çatalınızı masaya bırakıp hızınızı azaltın, iki lokma arasında su için, acı- kınca tatlı yerine meyve yiyin." Prof. Özata kitabında, beyaz ekmek yeri- ne tam buğday ekmeği, çavdar veya ke- pekli ekmek, pasta yerine bir dilim tam buğday ekmeği, simit yerine içinde üzüm olmayan müsli, pasta yerine yoğurt, beyaz patates yerine tatlı patates, cips yerine erik veya çilek, kraker yerine dilimlenmiş ha- vuç veya biber, pirinç yerine buğday, makama ya da erişte, gazoz ya da kola yerine suyun tercih edilmesi gerekti- ğini vurguluyor. Hineral Ürün Hakkında • „ . Kitapta yanıtlanan sorular / Hangi ilaçla hangi vitaminler alınmaz? ^ Kimler ek vitamin ve mineral almalıdır? ^ Hangi vitamininfazlası vücutta birikir? ^ Bebeklerin hangi vitamine ihtiyacı vardır? ı/ Bacaklardaki varisler hangi vitaminin eksikliğinde artar? %/ Hamileler hangi bitki çayını fazla içmemelidir? \/ Anti-aging muayenesi nasılyapılır? •" Vitamin eksikliği için hangi tahlillere bakılmalıdır? \/ "Süper gıdalar " hangileridir? \/ Hormonların işlevleri nelerdir? %/ Kemik erimesine karşı ne alınmahdır? %/ Biyolojikyaş nasıl hesaplanır?... E vitamini ile birlikte alınan Omega 3 'ün yaşam süresini uzattığı ortaya çıktı Vitamin ve kanser A BD'de uzun yıllar süren araştır- maların sonucunda C ve E vita- minleriyle Coenzym Q10 vitami- ninin kanser gelişinıini önlemediği ortaya çıktı. Bu konudaki araştırmaların sonuç- lanna kitabında yer veren Prof. Özata, C ve E vitaminlerinin kanseri önlemediğini an- cak pıostat büyümesini durdurduğunu, ye- ni klinik çalımalarının ise E vitaminiyle Omega 3'ü birlikte almanın yaşam süresi- ni uzattığını ortaya koyduğunu açıklıyor. Bir başka çalışmada ise, BCG aşısıyla birlikte alınan C vitamininin yeni nıesane tömür gelişimini önlediği belirtiliyor. Hangi vitamin ne işe yarıyor? A vitamini: Büyüme, cilt gelişimi, görme fonksi- yonıı, üreme, kemik büyümesi, hücre bölünmesi ve farklılaşmasıyla mikroplann neden olduğu enfeksi- yonlara karşı vücut direncini aıtırmada görev ahr. Ay- nca bağışıklık sistemini güçlendirme işini üstlenir. Yokluğu gecc körlüğü yapar. D vitamini: Gıdalarda bulunan kalsiyunıun ba- ğırsaklarda emilimini sağlar, kalsiyunıun geri çeki- lerek böbreklerde tekrar geri çözünürlüğünü tenıin eder. Böylece kan kalsiyumunu nomıal sınırlar için- de rutar. D vitamini eksikliği durumunda ise raşitizm hastalığı ortaya çıkabilir. E vitamini: Çeşitli nedenlerle vücudumuzda olu- şan zararlı oksijen ürünlerini yok etme görevini üstlenen E vitamini antiok- sidan özelliği sa- yesinde kalp, da- mar, beyin ve si- nir fonksiyonlan- nı düzenliyor, ya- ralann iyileşmesin- de faydalı oluyor. Gama tokoferol tiu"ü ise prostat kan- seri üzerindc olumlu etki sağhyor. K vitamini: Kanın pıhtılaşması ve kemiklerin ge- lişimini sağlayan K vitamininin özellikJe bebeklere vcrilmesi tavsiye ediliyor, yetmezliğinin ise bacak- lardaki varisleri artırdığı biliniyor. Bl Vitamini: Suda eriyen bir tür olan B1 vitami- ni görevi vücudumuzdaki metabolik olaylan hız- landınnak. Dalıa fazla yer aldığı sinir, kas, karaciğer, böbrek ve beyin hücrelerine minerallerin girip çık- masmı sağhyor. Kan şekerinin yakılması, kalp sağ- lığının korunması ve öğrenme gibi beyin fonksi- yonlannın artırılması için bu vitamin özellikle tav- siye ediliyor. B2 Vitamini: Besin maddelerinin enerjiye dönüştürülmesinde, büyümede ve vücut direncinin ar- tınlmasında faydalı. Enzimler ve proteinlerin yapı- sında yer alıyor. B3 Vitamini: Görevi, yağ ve proteinlerin yakılması sırasında enerji üretmek. Yetersizliği, yoksul ülkeler insanlannın hastalığı olarak bilinen Pellegra'ya ne- den oluyor. B5 Vitamini: Besinlerden enerji oluşturma gö- revini üstleniyor. böbreküstü bezinden kortizol honnonu salgılamasında, kolesterol oluşumunda, bağırsaklann çalışması, saf- ra, D vitamini ve kırmızı kan hücreleri ile bcyindeki Asetil Kolin adlı maddenin ya- pımmda görev alıyor. B6 Vitamini: Görevi, karaciğer ve kas- larda yer alan Glukojen adlı depo şekerden kan şekeri oluşturmak. Beyindeki "mut- luluk honnonu" olarak bilinen Serotonin'in yapımmda rol oynuyor. B7 Vitamini: Tırnak ve saçlan güçlen- dirir, kolestrol ve kan şekerinin normale dönmesine katkıda bulunur. Yokluğu du- rumunda saçlarda dökülme, cilt bozuk- luklan, depresyon, halsizlik, hayal gönne, bacaklarda uyuşma ve karıncalanma olur. Bl 2 Vitamini: Sinir dokusunun sağlığı, kırmızı kan hücresi ve DNA yapımı için gerekli olan bu vi- taminin eksikJiği Pernisiyöz Anemi denen kansız- lık durumunda görülür. B9 Vitamini: Kan yapımı için gereklidir. Damar sertliği, kalp kirizi, felç, işitmc azlığı, tansiyon ve bunamaya engel olur. Hamilelik öncesi ahiımalıdır. C Vitamini: Vücudun mikroplara karşı direnci- ni artırır. Damarlan sağlamlaştırır. Sigara içcnler- le doğum kontrol hapı kullananlann bu vitamini al- ması özellikJe tavsiye ediliyor. F Vitamini: Omega 3 ile Omega 6 olarak bilinen yağ asitleridir. Saçlann parlaklık, cildin ise gerginlik kazanmasını sağlar. Egzama tedavisinde kullanıhr. B15 Vitamini: Kolesterolü azalttığı ve protein ya- pımma yardımcı olduğu bilinir. B17 Vitamini: Bir bitki bileşiğidir. İçerisinde şe- ker ve siyanadin vardır. Rusya'da kanser tedavisinde kullanımma izin verildi. Bx Vitamini: Folik asit vitaminin yapısında vardır. Kırmızı kan hücrelerinin destekleyicisidir. Saç sağlığı ve güneş ışığmdan korunmada kullanı- hr. Süper gıdalar nelerdir?Prof. Dr. Özata'nın kitabında yer alan süper gıdalardan başlıcalan şöyle: • Brokoli: Kanscrden koruyan brokoli, içinde bulunan Glukosinolat adlı madde bağırsak, merae, tiroit ve diğer kanscr- lerin aman v e r m e z d ü ş m a n ı. Günde 1 su bardağı öl- çüsünde çiğ ya da pişmiş olarak broko- linin yenmesi öneriliyor. • Zeytin-zeytinyağı: Doğal meyve suyu olarak adlandınlan zcytinin rafıııe edil- memiş halinden daha faydalı olduğu ve kalp hastalıklan ile kansere karşı koru- duğu ifade ediliyor. ABD Gıda ve llaç Dairesi günde 2 yemek kaşığı zeytinyağı alanlarda da koroner kalp hastalığı telı- likesinin azaldığını kabul ediyor. • Nar: Nann, damarlann içini saran endotel zannın dalıa iyi görev yapmasını sağlayan, kan basıncını düşüren, LDL kolestcrolünün önünü kescrek damar sertliği riskini azalttığı, prostat, meme, bağırsak ve akciğer kanserine karşı da koruduğu belirtiliyor. Nar ekstresi, cil- di ultrojiyole ışığın hasanndan koruyor vc yaralann çabuk iyileşmesini sağhyor. • Sarmısak: Tansiyon düşürücü özelliği biliniyor. Sık sık sanııısak yi- yenlcrde mide kanserinin daha az gö- rüldüğü, ülsere neden olan "Heliko- bakter Pilori" adlı mikrobun azaldığı tıbbi raporlarda yazıyor. • Badem-ceviz: Haftada en az beş de- fa ceviz veya badem yiyenler kalp has- talığına daha az yakalanıyor, kalp kri- zinden ölümler yüzde 48 oranında aza- lıyor. • Çikolata: "Prosyanidin" denilen an- tioksidan maddcler içeriyor ve bunlar sa- ycsinde kötü kolesterolün (LDL) damar sertliği yapmasını önlüyor. Çikolata yi- yecekseniz bitterli olaru tercih edin, çün- kü kalp için en faydahsı odur. • Üzüm, kırmızı şarap ve üzüm çe- kirdeği: Üzüm kılcal damarlardaki ser- best radikal hasarını önler ve damarlan sağlamlaştıran kollajen üretimini hız- landınr. Kırmızı şarap, kalp hastalığı riskini azaltır. • Çay: Henüz kanıtlanmış ohnasa da özellikle yeşil çayın kanseri önlediğine ilişkin iddialar giderek taraftar buluyor.