Katalog

15 NİSAN 2008 SALI CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi?cumhuriyet.com.tr 13 İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Gıda fiyatlarının 100 milyon kişiyi daha yoksulluğa sürekleyeceği endişesi IMF ve Dünya Bankası’nı harekete geçirdi Gıda için ‘yeni düzen’ önerisi ? Krize karşı “Küresel Gıda Politikaları İçin Yeni Düzen” programının uygulanması gerektiğini düşünen Zoellick’e göre, verimlilik arttırılmalı. ELÇİN POYRAZLAR Altüst Oluş İlhan Ağabey’in ameliyatından haber beklerken, günün gündemine ilgi duymak zor. Habercilik yapıyorken olayların akışına, konuya yoğunlaşarak profesyonellikle işin içinden sıyırtmak daha bir kolay. Yine de yolda radyodan, şöylesine teğet geçen bir habere takılmamak olanaksızdı. Türkiye’de pirinç fiyatlarını fırlatan spekülasyoncuların AKP yandaşları olmaması olanaksızdı. Kamuya ait çok ciddi stokların çok ucuza, çok kısa bir zaman dilimi içinde elden çıkarılması söz konusu. Ama bu stokçuluğun savunmasında gıda paketlerinin gerekçe yapılmaya kalkışılması ironi gibi. Söylentisi bile kaka şaka geliyor. İster misiniz gerçekten de AKP’nin sosyal devletten saparken, oy avcılığında eksen yaptığı, sadaka düzeni, yoksullara bağışlar için yeni stok alımları, pirinç fiyatları başta, kuru gıda fiyatlarının yükselişinde belirleyici rol oynamış olsun? Hastanede karşılaştığımız Server Tanilli hocamızla İlhan Ağabey’le ilgili umutlu, inançlı bekleyişimizin üzerine ilk diyaloğumuzda; dünya ölçeğinde çok daha ironik gelişmelerden, gazetemizin dünkü manşetinde de yer alan “Bu kadar yeter!” diyen 27 bin ekonomist ve gazetecinin ortak bildirisinden söz açılıyor. Finansal krizlerin faturasının son 200 yıldır çalışanlardan çıkarılmasına ilk isyan elbette ki bu bildiri değil. Ancak özellikle son birkaç yıldır emperyalist dünyada çıkan ve bizlerden saklanan, sansürlenen çatlak seslerin giderek sansür edilemez oluşunun bir belgesi. “Her şey altüst oldu” cümlesi, dünyayı çok daha yakından, bilgece izlemekte olan Server Hoca’dan alıntı... ??? Emperyal çarkların insanı öğüten en acımasız yöntemlerle, kendi krizlerine çıkış yoları üretmesinde öylesine bir noktaya gelindi ki... Kanlı petrolün önlenemez fiyat yükselişi ile kârlara kâr katmada tıkanmanın ardından, büyümekte olan yeni krizde, hızlı bir dönüşüm, çıkış noktası bulmada zorlanılıyor. Bizim gibi ülkelere, siyaseti satın almış olarak, kamuya ait her şeyi, yağmalama fiyatına sattırdıktan sonra, şimdi hiç utanmadan krizden çıkış yolunda, kendi ülkeleri için öncelikli kamu kaynaklarına umut bağlamaya kalkışıyorlar. Piyasacı teorisyenler, krizin odağındaki iflasların durdurulmasının ilk acil önlem olacağının altını çizerlerken, krizi asgariye indirecek çözüm reçetelerinde bu şirketlerin kamulaştırılmasını öngörüyorlar. Zaten ABD, AB ülkelerinde sesizce alınmakta olan ilk önlemler, iflas etmekte olan şirketlerin kamulaştırılmaları anlamında. Önlemler paketlerinin ağırlığında da kamu kaynaklarının kullanılması var. Kutsanan serbest piyasa düzeni, özel tekellerin kârlarına kâr kattıkları süreçlerde, ölçeklerde geçerliydi. İnsanlara, milyonlara, milyarlara, en doğal insan haklarına, çevreye, dünyaya verilmekte olan zararlar umursanmadan. Bütün yollar tıkandığında ise zarar eden işletmelerin kamulaştırılması, kamu kaynakları kullanımıyla krizden çıkış reçeteleri hazırlanmakta. Tabii ki milyarlarca insanın derdine deva olmak, dünyayı kurtarmak amaçlı hiç değil. Piyasaları zincirleme çöküşten uzak tutma içerikli şirket kurtarmalar çerçevesinde. Bir tür bizim bir önceki krizimizde batmakta olan bankalar, şirketlerin kamulaştırılması operasyonları anlamında. Yine halkın vergisi ile halkın sırtından, yağmalar karşılığı sorgulanmaksızın batan şirketler batmaktan kurtarılacak ki, düzenin çarkları işlemeye devam etsin.. ??? AKP’nin, Erdoğan hükümetinin iktidarına, yargılanma gerekçesiyle ABD, AB siyasilerinden tam kadro, çok güçlü bir destek gündemde ya.. Şeytan dürtüyor, bu kez AKP’nin işine yaramayacağı duygum giderek güçleniyor. Yoktan var edip birkaç ayda iktidar olmasına katkıda bulundukları bir partinin iktidarda kalması için bu kadar açık destek verirlerken, niye mi böylesine gerçekçi olmayan bir duyguya kapılmaktayım derseniz? AKP, Erdoğan, ikinci dönem hem de büyük çoğunluklu, istediği gibi kadrolaşmış, istediğini yapmış, bütün kurumları ele geçirmiş olarak güçlü iktidarlarında, mağdur ve muhalefeti oynamayamadan, ekonomide sorumluluğu önceki iktidarlara atamadan hesap verme konumundalar. Halkımız bilinç yanılsaması ile hesap sormayı akıl edemese de yaşadıkları ile refleks vermeye başlama noktasında. Her gün aldığı, beslendiği en temel kuru gıdaların, pirincin fiyat patlamasında AKP iktidarının spekülatörleri ortalıkta dolaşırken, evine daha çok seçim bağlantılı gönderilen birkaç kiloluk paketlere kanabilir mi? Kanlı petrolden gelen yabancı sıcak paranın piyasaları aldattığı günler gerilerde kalıyor. Emperyalistlerin Irak bataklığı, Afganistan’da işgalleri sonrası halkların çektikleri ortada. Saddam diktatörlüğünden daha kanlı bir tabloda, petrol yataklarında enerjisiz kalmış, ayakkabılarını kaybetmiş, tokyolarla dolaşan milyonlarca Iraklı ortada. ABD’nin emperyal çıkarları adına dünyaya ılımlı İslamı yaymaya çalışan bir tarikatın, Hoca’nın, siyasal kadroların, Türkiye’de İslam adına kutsanması daha ne kadar sürdürülebilir ki?.. İlhan Ağabey en yakın günlerde “Pencere” köşesinden yeni neler neler yazacak?.. [email protected] VURGUN HESABI WASHINGTON Dünya Bankası Başkanı Robert Zoellick fiyatlar nedeniyle acil harekete geçilmesi çağrısında bulundu. IMF ve Dünya Bankası’nın yıllık bahar toplantılarının ardından açıklama yapan Zoellick, artan gıda fiyatlarının yoksul ülkelerde 100 milyon kişiyi daha yoksulluğa sürükleyebileceği uyarısında bulundu. “Parayı ağzımız neredeyse oraya koymalıyız ki aç karınları doyurabilelim” diyen Zoellick, zengin ülkelerin acilen BM’ye bağlı Dünya Gıda Programı’na 500 milyon dolar aktarmaları gerektiğini söyledi. Dünyada gıda kriziyle mücadele etmek amacıyla “Küresel Gıda Politikaları İçin Yeni Düzen” isimli bir planın uygulamaya konması çağrısı yapan Zoellick, bu programla yoksul ülkelerde tarım verimliliğini artırmayı ve gıdaya ulaşımı kolaylaştırmayı hedeflediklerini kaydetti. IMF Başkanı Dominique StraussKahn da artan gıda fiyatları nedeniyle yoksul ülkelerde savaş tehlikesine dikkat çekti. Dünya Bankası rakamlarına göre buğday, pirinç, mısır gibi temel gıdaların fiyatları son üç yılda yüzde 83’lük bir artış yaşadı. Özellikle Asya, Afrika ve Güney Amerika’da açlık ve isyan tehlikesine dikkat çekiliyor. Pirinçte ‘fırsatçılık var’ uyarısı Ekonomi Servisi Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) perşembe günü 100.000 ton ekmeklik buğday için yaptığı ihalede, Avrupa ve Kazakistan’dan bu miktarın tamamının alındığı açıklandı. Ayrıca, Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Başkanı İbrahim Yetkin, tarım sektörünün, ekonomik kriz yaşanan 2001’den daha büyük gerileme içine girdiğini iddia etti. Yetkin, “Buğday da pirinç de var ama Toprak Mahsulleri Ofisi’nde yok” dedi. Yetkin, “Açık denizlerde buğday gemileri cirit atıyor. Gözleri Türkiye’de, buğday fiyatlarının artışını bekliyorlar. Acaba ne kadar artar da ne zaman süreriz ve ne kadar fazla vurgun yaparız diye” diye konuştu. Tarımdaki küçülmenin, sadece geçen yıl yaşanan kuraklıkla geçiştirilemeyecek kadar ciddi olduğunu ifade eden Yetkin, uygulanan tarım politikalarının da küçülmede etkili olduğunu söyledi. Öte yandan sektör temsilcilerinden TMO’ya eleştiri yağdı. Pirinç ve mercimekteki fiyat artışlarını Cumhuriyet Ankara Bürosuna değerlendiren Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Gökhan Günaydın, Türkiye’nin zaten pirinçte ithalatçı olduğunu dile getirirek, TMO’nun stok yapmadığı için fiyatların yükseldiği saptamasında bulundu. Fiyat artışından üretici sorumlu değil Ekonomi Servisi Kızılırmak Çeltik Üreticileri Birliği Başkanı Erdoğan Alantor, pirinç fiyatlarındaki artışa dikkati çekerek “Marketlere gidip baktığımızda bizim sattığımız fiyatların çok üzerinde fiyatlarla karşılaşıyoruz’’ dedi. Alantor, birkaç ayda pirinç fiyatlarının aşırı derecede yükseldiğini hatırlatarak, bunun sorumlusunun üreticiler olmadığını dile getirdi. Türkiye’nin pirinç ihtiyacının yüzde 11’ini karşılayan Çankırı’nın Kızılırmak ilçesindeki üreticilerin pirinç fiyatlarındaki artış karşısında şaşkına döndüğünü kaydeden Erdoğan Alantor, “Zorlukları üreticinin çekmesine rağmen, sefasını tüccar sürüyor” dedi. Dünya piyasalarında kaliteli pirinç fiyatının son bir yıl içinde yüzde 68 oranında arttığını vurgulayan Alantor, Türkiye’de ise bu oranın yüzde 130’a ulaştığını söyledi. Çiftçinin 2002’den bu yana çeltiğin kilosunu 60 ile 70 YKr’ye sattığını ifade eden Alantor, “Ürün elimizden çıktıktan sonra bir anda fiyatı inanılmaz derecede artıyor. Ama ortaya çıkan bu durum üreticiden değil; paketlemede ve satışlarda yaşanıyor” dedi. Dünya genelinde yaşanan pirinç krizinin üretim yapılan ülkelerdeki stokların azlığından kaynaklandığını hatırlatan Alantor, Türkiye’deki yerli üretimin acilen desteklenmesi gerektiğini dile getirerek teşvikler verilmesini istedi. IMF: KÜRESEL KRİZ UZUN SÜRECEK BERLİN (AA) Uluslararası Para Fonu (IMF) Para ve Sermaye Piyasaları Bölümü Başkanı Jaime Caruana, küresel mali krizin uzun süre devam edeceğini söyledi. Caruana, IMFDünya Bankası toplantıları sırasındaki açıklamasında, Avrupa ekonomisini uzun dönemli riskler konusunda uyardı. Jaime Caruana, gerçekçi olarak bakıldığında, krizin sonuna ulaşmak için uzun süre geçmesi gerektiğini ifade etti. ABD’nin bütün bu ekonomik gelişmelerin merkezi olduğunu, ancak kredi sıkışıklığının dünyanın diğer bölgelerinde, hatta Avrupa ve Avro Bölgesi’nde görülmesinin olası olduğunu belirten Caruana, Avrupa bankalarının, riskli yatırımlarından sonra baskı altında olduklarını kaydetti. Büyüme önemli ölçüde yavaşladı ama enflasyon tahmini yüzde 8 Türkiye için stagflasyon uyarısı ? The Wall Street Journal’da yayımlanan bir analizde, ülkenin “stagflasyonist senaryo” için hazırlandığı görüşü dile getirildi. NEW YORK (ANKA) Türkiye için “stagflasyon” uyarısı yapıldı. Büyüme durma noktasına gelirken, enflasyonun yükselmeye devam ettiği ekonomik durum “stagflasyon” olarak adlandırılıyor. The Wall Street Journal’da yayımlanan bir analizde Türkiye’de enflasyon yükselirken büyümenin yavaşladığına dikkat çekilirken bu tür ekonomilerde sahnenin “stagflasyonist senaryo” için hazırlandığı görüşü dile getirildi. The Wall Street Journal tarafından yayımlanan “Yükselen Maliyetler Riskler Gösteriyor” başlıklı analizde Türkiye ve Romanya’da enflasyonun Avrupa’daki diğer ülkelerden daha hızlı yükseldiği belirtilerek, bunun yüksek gıda ve petrol fiyatlarının “ikinci tur etkileri”nin, yüksek borçlanmaya dayanan yükselen ekonomilerde nasıl daha hızlı yayıldığını gösterdiği yorumu yapıldı. Christopher Emsden imzalı analizde, enflasyonun, yükselen ürün fiyatları nedeniyle dünya çapında bir sorun oluşturduğu, ancak fiyatlardaki yükseliş trendinin Avrupa’nın doğu sınırında daha yaygın ve sinsi olduğu belirtildi. Analizde Dankske Bank’ın Yükselen Piyasalar Başanalisti Lars Christensen’in görüşlerine de yer verildi. Christensen, “Kırılgan para birimleri, yüksek dış borç, yüksek Durgunluğun arttığı ülkede esnaf siftahsız dükkân kapatmaktan şikâyetçi. enflasyon oranları ve kararan ihracat olanakları zorlaşan ‘stagflasyonist senaryo’ için sahne hazırlıyor” yorumunu yaptı. Christensen “Böyle bir ortamda politika belirleyicileri için ‘doğru kararları’ vermek gerçekten daha zor oluyor” dedi. Türkiye’deki büyümenin şimdiden önemli ölçüde yavaşladığına dikkat çekilen analizde, Merkez Bankası’nca yayımlanan son beklentiler anketinin yıl sonu enflasyon beklentisinin yüzde 8 üzerinde çıktığına işaret edildi. New York’taki Moody’s Investors Service’de Türkiye uzmanı kredi yetkilisi Kristin Lindow da “Enflasyonu kontrol altına almak, diğer her şeyin anahtarı” değerlendirmesini yaptı. CİTİGROUP TÜRKİYE AĞIRLIĞINI DÜŞÜRDÜ LONDRA (Reuters) Citigroup, hisse senetlerinde Türkiye’nin ağırlığını “nötr”e düşürdüğünü açıkladı. Citigroup aynı zamanda Polonya’nın ağırlığını “endeks üstü getiri”ye çıkarttı. Türkiye’nin ağırlığını düşürdüğünü belirten Citigroup, Türkiye’nin CEEMEA bölgesindeki başlıca ekonomiler arasında, ekonomik yavaşlamaya ve riskten kaçınma hareketine en açık ülke olduğunu belirtti. Citigroup, Orta Avrupa, Ortadoğu ve Afrika (CEEMEA) bölgesindeki ekonomilerde büyümenin yavaşlamasının ve enflasyondaki yükselmenin bölge geneli için bir sorun olduğunu söyledi. Sabahatv’de son tarih 25 Nisan Ekonomi Servisi Sabahatv satışında, 1.1 milyar dolarlık ihale bedelinin ödenebilmesi için Turkuvaz Radyo Televizyon Gazetecilik ve Yayıncılık’a verilen 60 günlük süre 25 Nisan 2008’de sona erecek. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’nun (TMSF), 5 Aralık 2007’de yaptığı ihalede, Turkuvaz Radyo Televizyon 1.1 milyar dolarlık teklif vermişti. İhale sonucu, gerekli izinlerin temini amacıyla Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) ile Rekabet Kurumu Başkanlığı’na gönderilmişti. Bu arada Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Nazım Ekren, dün CHP İstanbul Milletvekili Mustafa Özyürek’in soru önergesini yanıtlarken, atvSabah’ın satışıyla ilgili olarak, “Devrin gecikmesi veya Çalık Grubu’nun erteleme talebi gibi durumlar söz konusu değil. İhale bedelinin tahsilinin akabinde, atvSabah ticari ve iktisadi bütünlüğü ihale alıcısına devir ve teslim edilecektir” demişti. KESK’ten sosyal güvenlik eylemi Ekonomi Servisi Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK), Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası (SSGSS) yasa tasarısının TBMM Genel Kurulu’nda görüşülmesini protesto etmek için bugün Meclis’e faks çekme eylemi yapacaklarını açıkladı. KESK tarafından yapılan yazılı açıklamada “Yasanın özüne ilişkin itirazımız ve karşı duruşumuzdaki kararlılık devam etmektedir” denirken, yarın tüm illerde “Oylarınızla geleceğimizle oynadığınızın farkında mısınız?” başlığı ile TBMM Başkanlığı’na faks çekme eylemi yapılacağı belirtildi. Eylem çerçevesinde bugün saat 11.00’de işyerlerinden çıkılarak saat 12.00’de her işyerinin en yakınındaki postane önünde toplanılacağı ifade edilen açıklamada, burada çağrıcı ve katılımcı örgütlerce ortak hazırlanacak faks metninin basın açıklaması ile okunacağı ve TBMM Başkanlığı’na fakslanacağı dile getirildi. IMF ile gözden geçirmelerin tamamlanması için önkoşul olan SSGSS tasarısının bu hafta TBMM Genel Kurul görüşmelerinin tamamlanması ve yasalaşması bekleniyor. İ. Hakkı Tombul C MY B C MY B