Katalog

17 ŞUBAT 2008 PAZAR CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 3 ADAY ÖNE ÇIKIYOR dishab?cumhuriyet.com.tr 11 Açılan ABD arşivlerine göre, TSK 20 Mayıs 1969’da yönetime el koyma kararı almıştı Güney Kıbrıs’ta seçimin ilk turu ? Rum kesiminde yapılacak seçimlerin favorileri Devlet Başkanı Papadopulos, AKEL lideri Hristofyas ve eski Dışişleri Bakanı Kasulidis. En çok oyu alan 2 aday, 24 Şubat’ta yapılacak seçimde karşı karşıya gelecek. REŞAT AKAR Anayasa değişse darbe olacaktı ELÇİN POYRAZLAR LEFKOŞA Güney Kıbrıs’ta Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turu bugün yapılıyor. Toplam 9 adayın yarıştığı seçimlerde adaylardan herhangi birinin yüzde 50’nin üzerinde oy almaması halinde, en çok oy alan iki aday arasında 24 Şubat Pazar günü ikinci tur oylamaya gidilecek. Yapılan kamuoyu yoklamaları ise adaylardan herhangi birinin yüzde 40’ı dahi bulamayacağını gösteriyor. Binlerce seçmen geldi Seçimlerde toplam 515 bin 994 seçmen oy kullanacak. Bunlardan 390’ı sürekli güneyde yaşayan Kıbrıslı Türkler. Güney Kıbrıs’taki toplam seçmen sayısına Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde yaşayan 360 Rum ve Maronit de eklenecek. Kıbrıs dışında yaşayan yaklaşık 15 bin Kıbrıslı Rum, adayların kiraladığı özel uçaklarla adaya taşındı. Aylar öncesinden başlayan propaganda döneminde, parlamentoda temsilcisi bulunan adaylara devlet tarafından yaklaşık 4 milyon Avro para yardımı yapıldı. Bu parayı 9 adaydan sadece 3 tanesi bölüştü. Buna ilaveten 3 adayın 6 milyon Avro’dan fazla ek harcama yaptığı bildirildi. İddialı adaylardan, şimdiki Cumhurbaşkanı Tassos Papadopulos’u, geçmişte liderliğini yaptığı Demokratik Parti, Sosyal Demokratlar Hareketi, Yeşiller ve Avrupa Partisi destekliyor. Son 5 yıllık dönemde Papadopulos’a destek veren Emekçi Halkın İlerici Partisi (AKEL) lideri Dimitris Hristofyas, bu kez başkanlık için yarışıyor ve en iddialı isimler arasında yer alıyor. Ana muhalefetteki DİSİ adayı, eski Dışişleri Bakanı Yannakis Kasulidis de ikinci tura kalmayı hedefliyor. Avrupa Parlamentosu üyesi Marios Matsakis ve eski Tarım Bakanı Kostas Themistokleus’un da aralarında olduğu diğer adaylar ise seçime bağımsız olarak katılıyor. Yeniden kazanmak için büyük bir mücadele veren Papadopulos, ünlü işadamlarının yanı sıra medyanın büyük bir bölümünü yanına aldı. Hristofyas ve Kasulidis’i destekleyen gazeteler ise Papadopulos’un yeniden kazanması durumunda adanın bugünkü bölünmüşlüğünün kesinleşeceğini ve KKTC’nin tanınma noktasına geleceğini vurguladı. WASHINGTON ABD Dışişleri Bakanlığı 19691972 dönemine ait Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs’a yönelik gizli belgelere dayanan arşivini kamuoyunun bilgisine açtı. Arşivlerin Türkiye bölümünde yer alan istihbarat raporlarında, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) 20 Mayıs 1969 tarihinde darbe yapmayı planladığı bilgisine yer veriliyor. Raporlarda, eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın yanı sıra 1960’ta kapatılan Demokrat Parti’den yasaklı kişilere siyasi haklarının geri verilmesinin önünü açan yasanın ve anayasa değişikliğinin Meclis’te kabul edilmesi durumunda, TSK’nin 20 Mayıs gecesi darbe yapacağı belirtiliyor. ? 19691972 döneminde ABD’li yetkililerin Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs hakkındaki değerlendirmelerini içeren arşiv belgeleri çarpıcı bilgiler sunuyor. Yasaklı siyasilere ‘af’ getirilmesine yönelik anayasa değişikliği önerisinin kabulü durumunda ordunun darbe yapma kararı aldığını belirten belgeler, 12 Mart muhtırası, Kıbrıs ve afyon ekimi konularına ışık tutuyor. Dönemin Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, Başbakan Süleyman Demirel ve diğer siyasi liderlerin bu durumdan haberdar edildiği, bazı üst düzey CHP yetkililerinin ise gereken üçte ikilik çoğunluğun sağlanamayacağı yönünde orduya güvence verdiği de bu bilgiler arasında. ne gerek kalmayacağına inanıyor. Ancak her şeye rağmen bu anayasa değişikliği şans eseri kabul edilirse ordu, bütün uyarı ve hazırlıklarının blöf olmadığını göstererek harekete geçecek” denilen belgede, 19 Mayıs’ta Cumhurbaşkanı Sunay’ın, “Anayasada değişiklik yapılmayacağı” yönündeki açıklamasına yer veriliyor. ABD istihbaratının 10 Mart 1971 tarihli raporunda ise Genelkurmay Başkanı Orgeneral ‘Ordu blöf yapmıyor’ “Ordu, bu tasarının senatoda fiilen öleceğine ve kendilerinin harekete geçmesi Türkiye AB misyonunda Başbakan Haşim Taçi’nin bugün bağımsızlık ilan edileceğini açıkladığı Kosova’da sokaklar ABD ve Avrupa bayraklarıyla süslenirken, Sırbistan başkenti Belgrad’da binlerce kişi bağımsızlık karşıtı gösteri yaptı. (Fotoğraf: AP) Memduh Tağmaç başkanlığında bir toplantı yapıldığı ve ülkede giderek kötüleşen siyasi durum karşısında TSK’nin müdahale etme kararının konuşulduğu iletiliyor. Raporda, Kara Kuvvetleri Komutanlığı Kurmay Başkanı Korgeneral Hayati Savaşçı’nın genç generaller tarafından önerilen “darbe” ya da Orgeneral Tağmaç’ın desteklediği “sivil yönetim üzerinde acil kontrol önlemlerinin uygulanacağı bir çözüm” arasında karar verilmesi gerektiği yönündeki sözleri de yer alıyor. Raporda, 12 Mart 1971’de Süleyman Demirel başkanlığındaki hükümetin, ordunun muhtırası sonrası istifa ettiğine dikkat çekiliyor. Kıbrıs konusuna ABD’nin dikkatli yaklaşması gerektiği önerilen belgelerde bu sorunun TürkiyeABD ilişkilerini bozabileceği ifade ediliyor. 3 Şubat 1970 tarihli bir istihbarat raporunda Ankara’nın Kıbrıslı Türklerin yaşamına yönelik büyük bir tehlike olması durumunda müdahale etme olasılığı bulunduğunu, ancak bunun gerçekleşeceğinin sanılmadığı görüşü de yer alıyor. ‘Türkiye’nin tarafsızlığı riskli’ 1970’lerin başında Türkiye’ye yönelik ekonomik, siyasi ve sosyal değerlendirmelerin de yer aldığı arşiv belgelerinde ülkede artan Amerikan karşıtlığına ve Türkiye’nin Soğuk Savaş’ın tarafları olan ABD ve Sovyetler Birliği arasında “tarafsız” kalmasının risklerine dikkat çekilerek TürkiyeABD arasında kültürel, ekonomik ve güvenlik ilişkilerinin önemine yönelik propaganda yapılması öneriliyor. Resmi yazışmaların ve toplantıların büyük çoğunluğunun Türkiye’deki afyon üretiminin durdurulmasına yönelik çabalara ayrıldığı gözlenen belgelerin bazı satır, cümle ve paragrafların sansürlenmesine devam edilmesi dikkat çekiyor. ABD arşivlerinde ayrıca Başkan Richard Nixon’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı Henry Kissinger başkanlığında Kıbrıs konusunda ayrıntılı toplantı diyalogları da gün ışığına çıktı. Bir toplantıda Kıbrıs’ın bölünmesi ve adanın güneyinin Yunanistan ile birleşmesi “Enosis”in gerçekleşmesi olasılığını Kissinger, “Bunu niye umursuyoruz. O kadar da büyük bir felaket olmaz” diye yorumluyor. ‘15 öneriyi reddettik’ Güney Kıbrıs yönetiminin eski dışişleri bakanlarından Nikos Rolandis, Alithia gazetesinde yayımlanan makalesinde, Rum hükümetlerinin 1948 ile 2004 arasında gündeme gelen 15 barış önerisini reddettiğine dikkat çekerek “Bazı istisnalar hariç, modern tarihinde liderliği doğru siyasi karar verme yeteneğine sahip olmayan klasik bir ülkeyiz. Son 60 yıldır en büyük ‘başarımız’ Kıbrıs’ı ikiye bölmekti” ifadesini kullandı. BAHADIR SELİM DİLEK ANKARA Gözler Kosovalı Arnavutların bugün ilan etmesi beklenen bağımsızlık kararına çevrilmişken, Türkiye’nin bağımsızlık ilanı ile birlikte Kosova’ya gitmesi öngörülen AB’nin polis ve adalet misyonu (Eulex) içinde yer alacağı öğrenildi. Kosova’nın bağımsızlık ilanın dan sonra AB, ülke içindeki denetimini sürdürebilmek ve “istikrarın devamına” olanak sağlamak için Kosova’da polis ve adalet misyonunu devreye sokma kararı aldı. 1500 polis ile 500 hâkim ve savcıdan oluşması öngörülen misyona ABD de katkı sağlayacak. Ancak AB’nin kendi içinde etnik sorun yaşayan üyelerinin bu konuda nasıl bir tutum takınacağı şimdilik bilinmiyor. Ankara, daha önce Brüksel’de yürütülen görüşmelerde Eulex’e katılım talebini ortaya koymuştu. NATO gücü KFOR içinde halen aktif olarak görev yapan Türkiye’nin Eulex’te yer alması için Ankara’nın son ana kadar ısrarını koruduğu öğrenildi. Bağımsızlık ilanından sonraki 1520 günlük dönem içinde misyonun bir bölümü Kosova’ya yer leşecek. Daha sonra diğer bölümleri gönderilecek. Misyonun ilk aşamada dört aylık bir dönem için Kosova’da görev yapması planlanırken, Haşim Taçi başkanlığındaki hükümetin AB misyonunun yerine geçecek idari yapılanmayı oluşturamaması durumunda, Eulex’in görev süresinin bir dönem daha uzatılması söz konusu olacak. CUMHURİYET 11 K