Katalog

12 ŞUBAT 2008 SALI CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi?cumhuriyet.com.tr Geçen yıl yapılan yüksek vergi artışları bile bütçenin ocakta 524 milyon YTL açık vermesini engelleyemedi 13 İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Bütçede değişmeyen son: Açık ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Geçen yılın sonlarında yapılan ve Deli Dumrul’un vergilerini aratmayacak boyutlara ulaşan vergi artışları bile hükümetin bütçede denklik sağlamasını başaramadı. Özellikle, otomobil, akaryakıt, sigora ve alkoldeki özel tüketim vergilerinde (ÖTV) yüksek oranlı artışlar ve tüm vergi ve cezalarda uygulanan yüzde 7.8’lik yeniden değerleme oranları da bütçenin ocak ayında açık vermesini engelleyemedi. Vergi gelirlerinde yaşanan ciddi artışa karşın Merkezi Yönetim Bütçesi, ocak ayında 524 milyon YTL açık verdi. Ocak ayında bütçeden 16 milyar 306 milyon YTL harcama yapıldı. Bütçe gelirleri ise 15 milyar 781 milyon YTL oldu. Maliye Bakanlığı, ocak ayı bütçe uygulama sonuçlarını açıkladı. Ge Pandora’nın Kutusu Evet, Pandora’nın kutusu açıldı; şeriatçı yorumla, dini inanç gerekçe yapılarak değişik şeriat, Kuran yorumlarına göre kadınlar için öngörülen örtünme biçimlerinden biri ya da bir grubu anayasal düzenlemeye sokuldu. Anayasa Mahkemesi biçimsel oylama sonucunu ölçü alıp söz konusu anayasa değişikliğini onaylasa da, ittifak yapmış üç siyasi parti laikliğe sadık kaldıkları üzerine yemin etseler de, dini inanca göre örtünme hakkı, anayasal düzenleme haline getirilmiş olacak. Anayasanın değişmez, demokrasilerin olmazsa olmaz ilkelerinden laiklik özünden vurulacak... Şimdi AKPMHP ön anlaşması çerçevesinde öngörülen yasal düzenleme yürürlüğe sokulursa, yani kimi dini inanç yorumlarının bayrak yaptıkları örtünme biçimlerinden birileri yasa ile tanımlanıp üniversitelere sokulmaya kalkışıldığında, söz konusu yasal düzenlemenin laikliğe uyup uymadığı incelemesini yargının yapması daha bir kolay olacağından, söz konusu yasanın yargıdan dönmesi olasılığının daha yüksek olduğunda hukukçular birleşiyorlar. Türbanın kimi tarikat, şeriat yorumlarına göre, siyasal İslamın simgesi, bayrak olması olgusu, tartışması bir yana dini inanç kriterinin anayasal, yasal düzenlemeye sokulmasının laiklik ilkesi ile çatıştığı böylece tartışmasız ortaya çıkıyor. Sonrası çorap söküğü gibi.. dini inancı gereği bir örtünme biçimini, ağırlıklı olarak türbanı seçmiş kızlarımıza özgürlük adına üniversitelerde başörtüsü ya da türban takma iznini verdikten sonra, süreç içinde varoşlarda daha büyük patlama yaşayan çarşafı, ilerde gelişecek, moda olacak akımlara, güçlenecek tarikatlara göre örtünme biçimlerini hangi gerekçelerle yasaklayacaksınız. Dahası dini inanç yorumları içinden seçim yaparak, örtünme biçimini tanımlayan yasal düzenleme yapma hakkı parmak çoğunluğunun hakkı olabilir mi? ??? Dini bir yoruma göre forma biçmeye kalkışmak, ayrımcılığın ta kendisi değil mi? İster çene altı, isterse egemen türban akımının baskısı ile yüzün örtülmemesi koşulunda türbana izin verilsin, sonuçta yasal düzenlemeyle dini inanç ekseninde seçiminin yapılması, devletin bir inanç grubunu seçmiş olarak taraf olması, laikliğin ayaklar altına alınması değil mi? Siyasi irade yasal düzenleme ile kadının belirli inanç ve tarikat yorumlarına göre örtünmesini ayrıcalık olarak ortaya koyduğunda, başı açık olanlar başta, farklı inanç alanlarından kadınların durumları ne olacak? Öngörülen biçimlerde örtünmeyenler inanca göre günahkâr tanımına sokulduktan sonra, mahalle, aile, erkek egemen kültürün baskıları ne boyutlar kazanacak? Dahası dini inanç üniversite okuyacak öğrenci için anayasal, yasal kriter ölçüsüne alındıktan sonra, başka inançlara göre örtünenler, en çok da giderek bağnaz boyutlarda gelişen değişik şeriat yorumlarına göre örtünmek isteyenlere, hangi kriterlerle yasal hak tanınmayacak? Dahası dini inanç kriteri anayasal, yasal düzenlemeye alındıktan sonra hangi hukuk kriterleri içinde ortaöğrenim kurumlarına, kamu çalışanlarına uygulanması engellenebilecek? Bugünün siyasal, toplumsal, uluslararası güç dengelerinde türbanı üniversitelere sokarken kullanılan gerekçeler, aynı cümleler bile kullanılarak, çarşaf, burka için, orta, ilköğretim kurumları, kamu alanları için kullanılmayacak mıdır? Radikal şeriatçı yorumların geçerli olduğu kimi diktatörlükler yanında, sandığın kullanıldığı İslamcı diktatörlükler örnekleri o kadar çok ve etkin ki.. Hepsinde de Başbakan Erdoğan’ın, türbanı savunan diğer siyasilerin tümünün ortak söylemlerinde yer alan, “Halkın çoğunluğu istiyor, sandıktan çoğunluk iradesi ile oluşmuş Meclis’ten çıkıyor, kadınlarımıza dini inançlarının gereklerine uygun istedikleri gibi örtünme, yaşam hakları tanınıyor..” kriterleri, söylemler kullanılıyor. Sonrasında yine farklı şeriat yorumlarına göre, sıra “Kadının yeri evi, asıl görevi çocuk doğurmak, erkeğine hizmet etmek” kriteri üzerinden yapılan tartışmalara geliyor. Afganistan’da kadını eve kapatmak ne kadar ekstrem bir ölçü ise, İran’da toplumsal siyasal yaşamın içine katmak, siyasi gücünü kadın üzerinden savaşıma oturtmak ölçü oluyor. Tabii kadın gücünden yararlanma, kadını erkekle eşitleme insan hakkı üzerinden olacak değil. Ayrı bir yaratık olarak ayrı otobüslerden başlayan, kadının kadını eğittiği, kadının kadını tedavi ettiği, ayrı dünyalardan oluşmuş bir yaşam düzeni öngörülüyor. Bizde tehdidin boyutlarının abartıldığı, işlerin oralara varmayacağını savunanlar çok. Elbette bu ülkenin toplumsal birikimi, tarihten gelen kültür ve kimliği, hele de Cumhuriyet, laiklik, Atatürk devrimleri ile kazanımların çimentosunun sağlamlığı var. Zaten öyle olduğu için şimdilik en büyük tehdit olarak türbancılarla laikçilerin çatışması, cepheleşme algılaması var. Lakliği savunmanın bir din, cepheleşme olmadığı, insan hakları, kadın hakları, demokrasiyi savunmanın olmazları oldukları gerçeği yok sayılarak unutturulmaya çalışılarak... soner@cumhuriyet.com.tr ‘ Bir yandan yüzde yüzü aşan ÖTV artışları bir yanda iğneden ipliğe uygulanan yüzde 7.8’lik yeniden değerleme oranları bütçenin ilk ayda denk kapanmasını sağlayamadı. Geçen yılın aynı dönemine göre giderlerin yüzde 11.8 azalmasına karşın AKP hükümeti yılın ilk ayında açık vermekten kurtulamadı. münü faiz hariç giderler, 4 milyar 283 milyon YTL ’lik bölümünü de faiz ödemeleri oluşturdu. Faiz harcamaları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 39 düştü. Yılın ilk ayında personel giderle sında bulunuldu. Kamu idareleri bütçelerinde bulunan ödeneklerden 202 milyon YTL tedavi ve ilaç gideri yapılırken yeşil kart tedavi ve ilaç giderleri de 497 milyon YTL olarak gerçekleşti. Vergi geliri 14.1 milyar YTL Geçen yıl ocak ayında 12 milyar 392 milyon YTL olan bütçe gelirleri de, bu yıl aynı dönemde 15 milyar 781 milyon YTL ’ye yükseldi. Vergi tahsilatı yüzde 27.8 artarak 14 milyar 159 milyon YTL oldu. Vergi gelirlerindeki en büyük artış yüzde 157.2 oranı ile kurumlar vergisinden gelirken ithalde alınan KDV’nin de yüzde 34.8 artması dikkat çekti. Gelir vergisinde yüzde 25.4, özel tüketim vergisinde de yüzde 21.6 oranında artış görüldü. çen yılın aynı dönemine göre bütçe giderleri yüzde 11.8 oranında azaldı, bütçe gelirleri ise yüzde 27.4 oranında arttı. Ocak’taki 16 milyar 306 milyon YTL ’lik bütçe harcamasının 12 milyar 23 milyon YTL ’lik bölü ’ rinde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 11, mal ve hizmet alımlarında yüzde 26.3, cari transferlerde de yüzde 5.1 oranında bir artış yaşandı. Merkezi yönetim bütçesinden geçen ay 699 milyon YTL sağlık harcama Uluslararası Para Fonu, ABD krizinden gelişmekte olan ülkelerin de etkileneceğini açıkladı IMF: Kriz herkesi yakacak ? IMF Başkanı StraussKahn, ABD’deki ekonomik yavaşlamanın bir süre devam edeceğini dile getirdi. Tekel’de bilanço oyunu MURAT KIŞLALI ANKARA Hükümet, pazar payı AKP iktidarında yüzde 68,6’dan yüzde 30,9’a düşen Tekel Sigara’da, özelleştirme öncesi bilanço oyununa başvurdu. Sigara İşletmeleri A.Ş’nin, Tekel bünyesindeki kardeş kuruluşu Yaprak Tütün A.Ş’den aldığı tütün fiyatları yüzde 4060 arasında ucuzlatılırken, diğer kardeş kuruluşu Sigara Pazarlama ve Dağıtım AŞ’ye sattığı sigara fiyatları arttırıldı. Böylece bir hafta sonra, 18 Şubat Pazartesi günü son teklifleri alınacak Sigara İşletmeleri’nın kârı 16 kat artışla, 164 milyon YTL ’ye yükseltildi. Uygulama nedeniyle Yaprak Tütün’ün zararı katlanırken, Sigara Pazarlama’nın kârı da 252 milyon YTL’den 34 milyon YTL ’ye düştü. Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu’nun (YDK) “Tekel 2006 Yılı Raporu”nda, Tekel sigarası satışlarının pazar payının 2002 başlangıcında yüzde 68.6 düzeyinden Mayıs 2006 tarihinde yüzde 38.5 düzeyine düştüğü belirtilerek “Pazar payı Mayıs 2007 tarihinde yüzde 30.9 dolayına indi” denildi. Ekonomi Servisi Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Dominique StraussKahn, ABD’de çıkan bir ekonomik krizin, gelişmekte olan ülkeleri de etkileyeceğini söyledi. StraussKahn, Hindistan’a yaptığı ziyaret öncesi düzenlediği basın toplantısında, nasıl mali sektör ile reel sektör arasında bir ayrışma yok ise sanayileşmiş ülkelerle yükselen piyasalar arasında da bir ayrışma olamayacağını kaydetti. StraussKahn, ABD’deki ekonomik yavaşlamanın ciddi olduğunu belirterek bu yavaşlamanın bir süre daha devam edeceğine işaret etti. IMF global kredi piyasalarında devam eden çalkantının etkisiyle geçen ay dünya genelinde büyüme tahminini düşürmüş ve ekonomik faaliyetlerin daha yavaşlayabileceği uyarısında bulunmuştu. IMF 2008 büyüme beklentisini yüzde 4.4’ten yüzde 4.1’e indirmişti. Bu arada, İngiltere’de ocak ayında üretici fiyatları beklentilerin üzerinde artarak son 16 yılın en hızlı yükselişini kaydetti. Ulusal İstatistik Ofisi’nin açıkladığı verilere göre geçen ay, üretici fiyatları yüzde 1 arttı. Böylece, yıllık üretici fiyatları enflasyonu yüzde 5.7’ye yükselmiş oldu. Finans Yatırım Yurtiçi Satış Birim Müdürü Şevket Keresteci, “Türkiye dışa bağımlı olarak devam ediyor. Dövizin ciddi derecede hareketliliği bizi biraz rahatsız etti. Borsa, yurtdışındaki gelişmelere bağlı olarak zor günler geçiriyor. Yatırımcı için hoş günler geçirmiyoruz. Dövizi takip etmek lazım... Cuma gününden beri türbanı biraz fiyatlandırmaya başladık” diye konuştu. Yurtdışı kriz kaygılarına içeriden türban da eklendi. Dolar 1.23 YTL ’yi aştı. Borsa yine düşüşte. Doların ateşi çıktı Ekonomi Servisi Küresel kredi kaygılarının canlanması ve dünya ekonomisinin beklentilerin üzerinde yavaşlayacağı ve enflasyonun tekrar yükselişe geçmesi endişeleriyle, türbanın üniversitelerde serbest bırakılmasını öngören anayasa değişikliğinin TBMM’de kabulünün getirdiği gerginlikle birleşince YTL, dolar ve Avro karşısında değer kaybetti. Dolar 1.23 YTL ’nin üzerine çıkarken Avro 1.80 YTL’ye dayandı. İMKB Ulusal 100 Endeksi 615 puan kayıpla 41 bin 343 puana düşerken hisse senetleri ortalama yüzde 1.4 değer kaybetti. Asya borsalarında yüzde 3’ü aşkın düşüşler yaşanırken, Londra, Frankfurt, Paris gibi Avrupa’nın önde gelen borsalarında da yüzde 1’i aşan düşüşler görüldü. AVRUPALI YÜZDE 2 BÜYÜME BEKLİYOR Avrupalı sanayicilerin, ABD ekonomisinin “dev cüssesiyle durgunluğa girmek üzere’’ olmasına rağmen çok kötümser olmadıkları ve bu yıl yüzde 2 büyüme bekledikleri belirtildi. Avrupa Sanayici ve İşverenler Konfederasyonu BusinessEurope Başkanı ErnestAntoine Seilliere, Avrupa Politika Merkezi’ndeki konuşmasında, son aylarda küresel ekonomiye ilişkin olumsuz beklentilerin hızla gerçekleşmeye başladığını belirterek Çin ve Hindistan’ın toplamının 6 katı büyüklüğünde iç pazara sahip olan ABD’de tüketimin yavaşlamasından “kimsenin hasarsız kurtaramayacağını’’ vurguladı. ‘ÖĞRETMEN MAAŞLARI AZALTILMASIN’ Öğretmen maaşlarının yüksek olduğu açıklamasıyla öğretmenlerden tepki alan Dünya Bankası Türkiye Direktörü Ulrich Zachau, sözlerinin yanlış anlaşıldığını, Türkiye’deki öğretmen maaşlarının azaltılmasını desteklemesinin mümkün olmadığını kaydetti. Hak Sendikaları Platformu’nun Zachau’ya gönderdiği mektubuna gelen yanıtta Zachau, hiçbir ülkenin, işçilerini ve orta sınıfını fakir bırakarak büyüyemeyeceğine işaret etti. Ulrich Zachau M A L İ Y E Y A Ş A M I N D A N / M U S T A F A P A M U K O Ğ L U pamukm?superonline.com 08.02.2008 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5728 sayılı Kanun ile birçok kanunlarda yer alan ceza hükümlerinde değişiklik yapıldı. Bugünkü yazımızda bazı önemli cezalar için dikkatinizi çekmek istiyoruz. Sahte belge düzenleme cezası Gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge, sahte belgedir. Bu belgeleri düzenleyenler ve kullananlara 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilir. Muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge cezası Gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibarıyla gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belge ise muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belgedir. Bu belgeleri düzenleyen ve kullananlara 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilir. Bu hususta geçen gün köşesinde değerlendirme yapan Şükrü Kızılot ücret bordrolarının eksik düzenlenmesinin de muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge olduğundan bordroda ücretleri düşük gösteren işverenlere hapis cezası geldiğini yazmış. Ancak bu hüküm eskiden beri var. Anılan bu yasa ile yeni gelmedi. Değişiklik, maddenin düzenleniş biçiminde ve cezasının miktarında oldu. Dolayısıyla gerçeği yansıtmayan bordrolar yanıl Yeniden Düzenlenen Cezalara Dikkat tıcı belge addedilirse hapis cezası eskiden beri var demektir. Bu cezalara konu suçlara iştirak edenlere ceza ve cezada indirim Vergi kaçakçılık suçlarının işlenişine iştirak eden suç ortaklarının bu suçların işlenmesinde menfaatinin bulunmaması halinde, Türk Ceza Kanunu’nun suça iştirak hükümlerine göre hakkında verilecek cezanın yarısı indirilir. Kaçakçılık suçlarında kamu davasının açılması şartı Vergi kaçakçılığı suçları nedeniyle savcılığa intikal eden olaylarda yapılacak vergi incelemesi sonuçlanıncaya kadar kamu davası açılmayacak. Ceza mahkemesi kararları, vergi cezalarını uygulayacak makam ve mercilerin işlem ve kararlarına etkili olmadığı gibi, bu makam ve mercilerce verilecek kararlar da ceza hâkimini bağlamaz. Gazetecilere tazminat ödememe cezası Çalıştırdığı gazeteci ile iş akdi yapmayan işverene beher mukavele için yediyüz Türk Lirası, Kıdem tazminatını gazeteciye ödemeyen işverene ikibinbeşyüz Türk Lirası, Ölüm tazminatını hak sahiplerine ödemeyen işverene ikibinbeşyüz Türk Lirası, idarî para cezası verilir, ayrıca yukarıdaki hak ettikleri tazminatlar da hak sahiplerine ödenir. Gazeteciye yıllık ücretli izin vermeme cezası Gazeteciye yıllık izni vermeyen veya izni vermiş olup da izin müddetine ait ücreti ödemeyen işverene, yıllık izin vermediği veya izin süresine ait ücretleri ödemediği kimsenin izin müddetine tekabül eden ücretler yekununun üç katı kadar idarî para cezası verilir; ayrıca gazeteciye ödenmesi gereken ücret toplamı, iki kat olarak ödenir. Gazetecinin kazancından indirim yapma cezası Basın İş Kanunu’nun uygulanması neticesinde işverene terettüp eden vecibeler, gazetecilerin ücret ve sair haklarının daha aşağı hadlere indirilebilmesine sebep tutulamaz. Aksi halde işverene ikibinbeşyüz Türk Lirası idarî para cezası verilir. Kanunda yazılı olan idarî para cezaları, o yerin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bölge müdürü tarafından verilir. Yardım toplama kampanyalarında toplanan paranın zimmete geçirilmesi cezası Yardım toplama faaliyetinden elde edilen mal ve paraları zimmetine geçiren kişi, kamu görevlisi olup olmadığına bakılmaksızın, Türk Ceza Kanunu’nun zimmet suçuna ilişkin hükümlerine göre cezalandırılır. İzinsiz yardım toplama cezası Yardım Toplama Kanunu hükümlerine aykırı olarak izinsiz yardım toplayanlara yediyüz Türk Lirası idarî para cezası verilir. İzin verilen yer dışında yardım toplayanlara beşyüz Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu kanunun diğer hükümlerine aykırı davranışta bulunanlara, fiilleri suç oluşturmadığı takdirde, ikiyüz Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu maddede yazılı olan idarî yaptırımlara karar vermeye mahallî mülkî amir yetkilidir. Yukarıdaki fıkralara aykırı davranış sonucu izinsiz toplanan mal ve paralara el konularak mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir. Yeminli mali müşavirlere hapis cezası Yeminli mali müşavirler yaptıkları tasdikin doğruluğundan sorumludurlar. Yaptıkları tasdikin doğru olmaması halinde, tasdikin kapsamı ile sınırlı olmak üzere, ziyaa (kayba) uğratılan vergilerden ve kesilecek cezalardan mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar. Yeminli mali müşavirler yaptıkları tasdikin kapsamını düzenleyecekleri raporda açıkça belirtirler. Bu hükme aykırı davranışta bulunan yeminli mali müşavir hakkında, fiil daha ağır cezayı gerektiren bir suç oluşturmadığı takdirde, altı aydan bir yıla kadar hapis ve adlî para cezasına hükmolunur. Avukat çalıştırmama cezası Sermayesi 250 bin YTL’den fazla olan anonim şirketler ile üye sayısı 100’den fazla olan yapı kooperatifleri sözleşmeli bir avukat çalıştırmak zorundadırlar. Buna aykırı davranan kuruluşlara, Cumhuriyet savcısı tarafından sözleşmeli avukat tayin etmedikleri her ay için, sanayi sektöründe çalışan onaltı yaşından büyük işçiler için suç tarihinde yürürlükte bulunan, asgari ücretin iki aylık brüt tutarı (2008 yılı için yaklaşık 1.200 YTL) kadar idarî para cezası verilir Değerli okuyucular, bu Kanun 580 madde ve 3 geçici maddeden oluşuyor. Ticaretle uğraşanların hukukçusuna ve mali müşavirine bu ceza hükümlerini inceletmelerinde ve buna göre tedbir almalarında yarar var. İTO’dan 20 bin YTL’lik yarışma Ekonomi Sevrisi İstanbul Ticaret Odası (İTO), Türkiye’de haftalık yayın organı İstanbul Ticaret Gazetesi’nin kuruluşunun 50’nci yılını bir makale yarışmasıyla kutluyor. Birinciye 20 bin YTL, ikinciye 10 bin YTL ve üçüncüye 5 bin YTL ödülün verileceği yarışmada “Cumhuriyetin 100’üncü yıldönümünü kutlayacağımız 2023 yılında ekonomik hedeflerine ulaşmış, dünyanın politik dengesinde rol sahibi bir Türkiye hayali nasıl gerçekleşebilir? Sizin çözüm önerileriniz neler” sorusuna cevap aranacak. Üniversite öğrencileri arasında düzenlenecek makale yarışmasının konusu; “2023’te Nasıl Bir Dünya, Nasıl Bir Avrupa ve Nasıl Bir Türkiye Hayal Ediyorsunuz?” Makalelerin 15 bin vuruşu (boşluklu) ya da 2 bin sözcüğü geçmeyecek şekilde 30 Nisan 2008’e kadar posta yoluyla “İstanbul Ticaret Odası Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Şubesi Reşadiye Caddesi, 34112 Eminönü İstanbul” adresine, eposta ile dilek.ulker@ito.org.tr adresine ya da 0 (212) 513 83 11 No’lu faksa gönderilmesi gerekiyor. CUMHURİYET 13 K