Katalog

10 NİSAN 2007 SALI CUMHURİYET SAYFA DİZİ 9 (Soldan) Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tümer, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya ve Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Sedat Celasun’dan oluşan Milli Güvenlik Konseyi (MGK), Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin yönetimine el koyduğunu 1 numaralı bildirisiyle duyurmuştu. Kenan Evren 12 Eylül darbesini yaparak idareyi aldı. Emekli edilecekken cumhurbaşkanı oldu ‘Kara gün’ adım adım geldi 8 Kasım 1982 tarihli Cumhuriyet gazetesi. rgeneral Kenan Evren ve 4 kuvvet komutanının darbe yapmasından önceki olaylara bakalım. CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit, 1979 yılında Adalet Partisi’nden ayrılan 11 kişiye bakanlık vererek 3. Ecevit hükümetini kurdu. Bu yılın ekim ayında kısmi senato ve açık bulunan 5 milletvekilliği için seçim yapıldı. Bu seçimde Demirel’in Adalet Partisi 5 milletvekili ile 50 senatörden 36’sını kazandı. Bülent Ecevit bu sonuçtan sonra “Millet bana güvenoyu vermedi” diyerek istifa etti. Bunun üzerine 12 Kasım 1979’da Demirel, 6. hükümetini kurdu. O Bu arada karşılıklı zıtlaşmalar sürdü. Asayiş bozuldu, ürkiye Cumhuriyeti’nin yalnız büyük 7. Cumhurbaşkanı kentlerde değil Kenan Evren, değişen ve en küçük yerleşim alanlarında yenilenen anayasanın halkoyuna bile geceleri sosunulmasındaki geçici bir madde ile kağa çıkılmaz cumhurbaşkanı oldu. Org. Kenan hale gelindi. Ayrıca başta akarEvren 12 Eylül 1980’de darbe yakıt sıkıntısı olyaparak önce idareyi aldı ve mak üzere aranan daha sonra da normal mallarda bulunmuyordu. Adeta kıtlık seçimler yapıldı. başladı. Sıkıntı sürerken EVREN İÇİN GEÇİÇİ BİR MADDDE ASAYİŞ... T yılbaşına doğru ordunun siyasi25 Mart 1980 günü yapılan lere muhtıra verdiği söylentileri toplantıda Mardin Milletvekili yoğunlaştı. Cumhurbaşkanı FahNurettin Yılmaz aday oldu ve ri Korutürk’ün görev süresi 6 yapılan oylamada Nurettin YılNisan 1980’de sona ermesi nede maz’a 80 oy, Muhsin Batur’a niyle bir hazırlık yapılmadı. 14 oy, Cahit Karakaş’a 9 oy ve İhsan Sabri Çağlayangil’e 8 oy Siyasi parti liderleri sanki çıktı. 26 Mart birbirlerine 1980 günü küstü. Koruyapılan oylatürk yılbaşınmada Bingöl dan sonra orMilletvekili dunun muhtıCelalettin rasını, parti Ezman 81 liderlerini çaoyla en çok oy ğırarak kendialan aday ollerine duyurdu. Oylar du, bir yöüyeler arasınnüyle tebliğ da adeta seretti. Ne var ki piştiriliyordu. parti liderleri 27 Mart 1980 “Paşalarla günkü toplankonuştuk, bu tıda her gün muhtıra bize toplanma kadeğil” diyerarı alındı. rek üzerlerine Adeta bir almadılar. aday furyası Her şey yovardı. Kimler lundaymış gi12 Eylül 1980 tarihli mi aday oldu? bi yollarına Cumhuriyet gazetesi. Ankara senadevam ettiler. törü İbrahim Öztürk, Muhsin Cumhurbaşkanı seçimi için ilk Batur, Kemal Kayacan, Celal toplantı 22 Mart 1980 tarihinde Ertuğ, İsmail Hakkı Köylüoğyapıldı. Birleşimi açan Millet lu, Erzurum senatörü Lütfi DoMeclisi Başkanı Cahit Karağan, Sadettin Bilgiç, Faik Tükaş’a Ahmet Şener (Trabzon), rün şansları denenen kişiler olŞener Battal (Konya) “Aday du. Bu arada yaygın bir şekilde, yok, seçime geçemezsiniz” deşarkıcılara, türkücülere ve hatta yince o gün oylama yapılmadı. dansözlere kadar oy çıktığı haberi yayıldı. Nafile turlar devam ederken Fahri Korutürk, 6 Nisan 1980 günü görevini Cumhuriyet Senatosu Başkanı Adalet Partili İhsan Sabri Çağlayangil’e devretti ve ayrıldı. Belli ki Adalet Partililer bunu bekliyorlardı, bazı konularda belki rahatladılar. Bu arada parlamentoda her gün toplantılar yapılıyor ve turlar atılıyordu. Ağustos ayında ramazan ve oruç nedeniyle yeterli sayı sağlanamadı. Açkapa başladı, nafile turlar sürdürüldü. Parlamento ilk ciddi toplantısını 21 Ağustos 1980’de yaptı, 410 kişi oy kullandı ve 114 tur olan bu oylama sonunda Kemal Kayacan’a 211, Faik Türün’e 167 oy çıktı. 11 Eylül 1980 tarihinde yapılan birleşimde yine çoğunluk sağlanamadı. Başkan 12 Eylül’de toplanma dileğiyle birleşimi kapadı. Ancak 12 Eylül 1980’de ordu idareye el koydu, cumhurbaşkanını seçemeyen Meclis kapanmış oldu. Böylelikle 12 Eylül 1980’de Genelkurmay Başkanı Org. Kenan Evren 4 kuvvet komutanıyla idareye el koydu ve Devlet Başkanı oldu. 9 Kasım 1982’de anayasanın halkoyu ile kabul edilmesiyle birlikte cumhurbaşkanı seçildi. ‘AÇKAPA BAŞLADI’ HAMZAKOY GÜNLERİ 12 Eylül bildirisinin okunduğu saatlerde (04.00), parti liderlerine, “geçici süreyle ikamet edecekleri” yerler tebliğ ediliyordu. Tebliğde, AP lideri ve Başbakan Süleyman Demirel ile CHP lideri Bülent Ecevit’in GeliboluHamzakoy’da “geçici süreyle ikamet edecekleri” belirtiliyordu. SÜLEYMAN DEMİREL ‘ Parlamento acze düştü Turgut Özal Çankaya’da Eylül’den sonra yapılan ramı hazırlıkları girdi. 25 ve 26 Ekim ilk genel seçim sonungünleri yapılmak istenen toplantılarda Turgut Özal’ın lida çoğunluk sağlanamadı. derliğindeki Anavatan Üçüncü tur oylama 31 Ekim günü Partisi çoğunluğu alarak seçimleri kayapıldı ve Özal 263 oy alarak salt çozandı ve tek başına hükümeti kurdu. ğunluğu 226’yı geçti, böylelikle 8. ve Özal ikinci seçimde de önde yer aldı. 2. sivil Cumhurbaşkanı oldu. Özal Özal’ın yeterli çoğunluğu vardı. ElÇankaya’ya çıkarken hükümeti de bette bu sonucun alınmasında Kenan kendi bildiği şekilde düzenledi. Evren ve arkadaşTurgut Özal ile illarının etkisi vardı. gili hafızalarda kaSiyasi partileri kalan en önemli olaypatmışlar, yeni oluların başında Irak’ın şumlara izin verKuveyt’i işgali sonmemişlerdi. Evren rası Irak’a asker gönve arkadaşları dermek istemesidir. Özal’ın bu çıkışıO günlerde Özal’ın na ses çıkarmadı“Bir koyup üç alalar. Çünkü, ihtilal cağız” dediği ileri sürülür. sonrası kurulan Bülent Ulusu hükümetinde, ekonoSTİFALAR miden sorumlu Ancak Özal’ın bu olarak Turgut Özal isteğine karşı çıkarak Başbakan yardımGenelkurmay Başkacılığı görevini üstnı Org. Necip Tolenmişti. rumtay ile iki baka7. Cumhurbaşnı, Milli Savunma Bakanı Kenan Evkanı Sefa Giray ile 1 Kasım 1989 tarihli ren’in 7 yıllık göDışişleri Bakanı Ali Cumhuriyet gazetesi. revi 8 Kasım 1989’da Bozer istifa ettiler, sona erecekti. İki aday vardı. Başbaböylelikle Türkiye bir maceradan dönkan Turgut Özal ve yine ayni partiden müş olur. Ancak, 1991 genel seçimAnavatan Partisi Burdur Milletvekili lerinde Anavatan Partisi başarılı olaFethi Çelikbaş’tı. madı. Süleyman Demirel’in liderliğinde Doğruyol Partisi birinci parti olİLDİĞİNİ OKUDU... du ve Erdal İnönü’nün başkanı olduğu SHP ile anlaşan Demirel, 7. koalisİlk oylama 20 Ekim 1989’da yapılyon hükümetini kurdu. dı, oy tasnifi bitti. Birleşimi yöneten Özal, Türki devletleri kapsayan bir Millet Meclisi Başkanı Yıldırım Akbulut, Özal’ın 247, Çelikbaş’ın 17 oy geziye çıktı. Bu gezi hızlı olduğu kadar yorucu idi. Belli ki Özal’ın yoraldığını açıkladı, 3 oy da boştu. İkingun kalbi bu aşırı yüke dayanamadı. ci oylama 24 Ekim 1989’da yapıldı. Çankaya Köşkü’nde fenalaşan Özal Özal 256 oy alırken Çelikbaş’ın oyu hastaneye bile yetişemedi. yine 17 idi. Araya Cumhuriyet Bay 12 üleyman Demirel, Fahri Korutürk’ten sonraki süreci şöyle anlatıyor: Senato Başkanı olan İhsan Sabri Bey vekâlet etmeye başladı. Uzun bir vekâlet dönemi oldu, cumhurbaşkanı seçemiyorduk. Çünkü şu anayasada kayıt vardı, diyordu ki ‘Birinci turda, 3’te 2, ikinci turda yine 3’te 2, üçüncü turda salt çoğunluk’. Eee, salt çoğunluk bulunmazsa ne olacak? Turlar devam eder, anayasanın bu maddesi yanlıştı, o anayasa maddesi ile cumhurbaşkanı seçilmesi mümkün değildir. Bizden evvel Yunanistan’ın tecrübesi var, Yunanistan da aynı durumla karşılaştı, Yunanistan anayasasını değiştirdi, birinci ve ikinci turlarda 3’te 2, üçüncü turda 2’de 1 ve dördüncü turda 1 bölü 2 ile sonuç alamazsanız Meclis fesh oluyor. Bu şart o zaman yoktu, 1982 Anayasası bu hükmü getirdi. ‘Seçime gidelim’ diyoruz. O zaman CHP içinden bazıları çıkıyorlar, ‘Seçim anayasaya aykırıdır’ diye rapor veriyorlar. ‘Gelin cumhurbaşkanını halka seçtirelim’ diyoruz, ona da razı olmuyorlar, parlamentoda seçim yok, parlamento acze düştü. Zaten anarşi de vardı. İhtilal, darbe sebeplerinden birisi oldu. S ’ İ ‘ ‘Yaşasaydı istifa edecekti’ enan Evren’in süresinin 1989’da bittiğini belirten Süleyman Demirel o günleri anlatıyor: Turgut Bey cumhurbaşkanı olmak istedi. Biz de karşı çıktık. Dedik ki ‘Sen cumhurbaşkanı olursan 5 kişiden birini temsil edersin. Orada, oturamazsın’ dedik. Ama bizi dinlemedi, kendi siyasi partisinin oylarıyla cumhurbaşkanı seçildi, biz de bunu 1991 seçimlerinde dilimize doladık, dedik ki Türkiye’nin birinci meselesi Çankaya’dır. Çünkü Çankaya’da 814 rakımlı tepede oturan sayın cumhurbaşkanı Türkiye’yi temsil etmiyor. Bütün Türkiye’nin kucakla Kenan Paşa geldi oturdu ara Kuvvetleri Komutanlığı 1976 yılında, aşıldı. Kim gelsin Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na? Sadettin Bilgiç Bey Savunma Bakanı idi. Fahri Korutürk Paşa Florya’da oturuyor, git konuş, böyle bir durum var, biz Ali Fethi Paşa’yı getirmek istiyoruz, o bunu kabul etmedi, bir başka kumandanı söyledi, biz onu kabul etmedik, 30 Ağustos geldi, her ikisi de emekli oldu. Bir başka kıdemli paşa, 3. Ordu komutanı Şükrü Olcay emekli olunca Kenan Paşa aradan çıktı. Emekliliğini bekleyen Kenan Paşa önce Kara Kuvvetleri Koomutanı ve kısa bir süre sonra da Genelkurmay Başkanı oldu. Sancar ayrılınca oraya geldi. Evren Genelkurmay Başkanı, ben Başbakan beraber çalıştık. Ama o, 11 Eylül’ü 12 Eylül’e bağlayan gece, hem Genelkurmay hem de Başbakanlığını ilan etti. Ben yine 12 Eylül sabahı işte bu yerimde oturuyordum, sonra ben de Gelibolu’ya gittim. Gelibolu’ya gitme hadisesi 10 sene sürdü. K ’ B K dığı bir kişi değildir. Beş kişiden birinin kucakladığı kişidir. Onun için bize oy verin, onu oradan indirelim, halk bize onu indirecek kadar oy vermedi. Sonra düşündük ki, devletin tepesinde kavga olmaz, o kadar gücü elimize geçiremediğimize göre, onu oradan halletmemize imkânımız yoktu, barış yaptık. Ama ben birçok kere söyledim. Böyle iyi olmuyor dedim. Turgut Bey vefatından bir süre önce, ben biliyordum ki başkaları da söyleyeceklerdir bunu, orada oturmayacaktı. Ayrılacak, tekrar siyasete girecekti. Parti kuracaktı, yani Turgut Bey yüzde 21.75 ile seçilmekten rahatsız oldu. SÜRECEK CUMHURİYET 09 K