Katalog

28 OCAK 2006 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA HABERLER Doğalgaz krizini ‘öncü deprem’ diye değerlendiren işverenler, uzmanlar ve sendikalar: 7 ‘Sıra elektrik kesintisinde’ ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Doğalgazdaki kriz, birçok fabrikada üretimi durdurdu. İşverenler, uzmanlar ve sendika temsilcileri, Türkiye’nin geleceğinin ‘‘vananın ucuna mahkum edildiğini’’ vurguladı. Ülke elektriğinin yüzde 45’inin de doğalgazdan üretildiğine dikkat çeken uzmanlar, Türkiye’nin bir an önce öz kaynaklarına yönelmesi gerektiğini belirtti. Doğalgazda yaşanan krizi ‘‘öncü deprem’’ diye niteleyen Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Sinan Aygün, ‘‘Türkiye’nin enerjisindeki dışa bağımlılığın tehlikesini bir kez daha gördük’’ dedi. Doğalgazın kesilmesinin sanayinin durması anlamına geleceğini vurgulayan Aygün, ‘‘Bunu sırf doğalgaz olarak görmeyin, Türkiye’nin elektrik enerjisinin yüzde 45’i doğalgazdan üretiliyor. Doğalgazın kesilmesi demek, aynı zamanda yüzde 45 oranında elektriğin de kesilmesi demek’’ dedi. Türkiye’nin geleceğinin ‘‘bir vananın ucuna mahkum edildiğini’’ söyleyen Aygün şöyle konuştu: ‘‘Vanayı çevirdiğiniz anda Türkiye hem soğukta, hem karanlıkta kalacak. Enerjisi biten Türkiye’nin büyümesi mümkün değil. Ders çıkarmamız lazım, yerli kaynağa dönmemiz la ? Ülke enerjisinin yüzde 45’inin doğalgazdan üretildiğine dikkat çeken ATO Başkanı Aygün, Türkiye’nin hem soğukta hem de karanlıkta kalacağını söyledi. Eski Milli Eğitim Bakanı Uluğbay, stoklamaya önem verilmesi gerektiğini vurgularken TESİş Genel Başkanı Kumlu ise hatalı enerji politikalarına dikkat çekti. zım. ABD İran’a saldırır da biz de üslerimizi kullandırırsak, İran bize gaz vermediğinde ne yapacağız? Türkiye’nin B planı yok.’’ Elektriğin kilovatını 9.2 sente kullandıklarını anlatan Aygün, Irak’a 44.5 sentten enerji verildiği duyumunu aldıklarını da belirtti. PLANI HAZIRLANMALI Enerji kaynaklarıyla ilgili ‘‘Petropolitik’’ adlı bir kitap da yazan eski Milli Eğitim Bakanı Hikmet Uluğbay, sanayi alanında rekabet edebilmek için enerjinin kilit bir unsur olduğunu söyledi. Türkiye’nin enerji talebinin bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da artacağını belirten Uluğbay, dışa bağımlılığın etkisinin azaltılabilmesi için stoklamaya önem verilmesi gerektiğini vurguladı. Uluğbay, ‘‘Türkiye yoğun bir şekilde dışarıya bağımlılığı artarken, yedek rezervler konusunda gerekli parasal ve fiziki yatırımı yapmadı. Bunun için de sanayi ve insanlar yaşamlarını günlük akımlara bağlı olarak sürdürmeye çalışıyor’’ diye konuştu. Uluğbay, Türkiye’nin yaşananlardan dersini çıkarıp benzer koşullar karşısında ‘‘B planını’’ hazırlaması gerektiğini vurguladı. TESİş Genel Başkanı Mustafa Kumlu, doğalgaz krizinin hatalı enerji politikalarından kaynaklandığını belirtti. Kumlu, ‘‘Yaşadığımız kriz, ihtiyacımız olan enerjinin yerli kaynaklardan karşılanmasının öncelikli hedef olması gerektiğini bir kez daha ortaya çıkarmıştır. Kriz, enerji politikalarını yeniden gözden geçirmek için bir vesile sayılmalıdır’’ dedi. Kumlu, öncelikle termik santralların özelleştirmeden vaz geçilerek ıslah edilmesi gerektiğini anlattı. Türkiye Maden İşçileri Sendikası Genel Başkanı Hüseyin Kayabaşı, hükümetleri enerjide yerli kaynaklara önem verilmesi yönünde sürekli uyardıklarını bildirdi. Kayabaşı, ‘‘Soğukların artmasıyla haklı olduğumuz ortaya çıktı. En güvenilir enerji kaynağı, sahip olduğumuz enerji kaynağıdır. Artı olarak katma değeri ülke içinde kalır ve önemli bir istihdam yaratır. İşsizlik sorununa çözüm olur’’ dedi. Ege Bölgesi Sanayi Odası Başkanı Tamer Taşkın, BOTAŞ’ın İzmir’deki 58 firmanın gazının kesilme riskiyle karşı karşıya bulunduğunu bildirdiğini belirterek ancak herhangi bir kesinti yapılmadığını söyledi. Sorunun acilen çözülmesi gerektiğini belirten Taşkın, ‘‘Sanayicimiz son 5 yıldır maliyet açısından elektrikten doğalgaza döndü. Yeniden elektrik kullanmaya başlasalar bile bu defa elektrik şebekesi bu yükü kaldıramayacak halde. Son yıllarda TEDAŞ’ın elektriğe yeterli oranda yatırım yapmamasının bedelini bu kış sanayiciler olarak ödemeye başlıyoruz’’ dedi. ‘BEDELİNİ ÖDÜYORUZ’ BOTAŞ’TAN İTİRAF GİBİ RAPOR B Doğalgazda büyük açık AYKUT KÜÇÜKKAYA ürkiye’nin doğalgaz tedarikçisi konumundaki BOTAŞ’ın (Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ) Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’na (EPDK) sunduğu arztalep gösterimi, Türkiye’nin 20102020 yılları arasında ciddi oranlarda ‘‘doğalgaz açığı’’ yaşayacağını ortaya koyuyor. BOTAŞ’ın ortaya koyduğu 15 yıllık rakamlar ya doğalgazda dışarıya daha bağımlı hale geleceğimizi ya da bugün yaşanan krizin ileriki yıllarda büyüyerek süreceğini gösteriyor. BOTAŞ, 25 Temmuz 2005 tarihli bir yazıyla EPDK’ye yeni arztalep dengesi projeksiyonunu (gösterimi) sundu. Kurumun 2005 yılı içinde yaptığı söz konusu yeni çalışmada, kontrat miktarlarının yanı sıra asgari alım miktarları yer aldı. BOTAŞ’ın yıllara göre yaptığı çalışmaya göre; Bu yıl ve 2010 yılında küçük miktarda arz açığı görülüyor. 20072009 yıllarında ise yine küçük miktarlarda arz fazlası gözüküyor. 2011 yılından itibaren rakamlara ciddi şekilde yansıyan arz açığı ise dikkat çekiyor. ‘ÇÖZÜM YERLİ KAYNAKLARDA’ GülerTopbaş: Trafo arızası Kriz merkezi: Tasarruf T Muhalefet AKP’ye yüklendi İZMİR/ANKARA (Cumhuriyet) Doğalgaz krizinde muhalefet, geçmiş yönetimleri suçlayan AKP hükümetini, yurttaşlara ‘‘ölümü gösterip sıtmaya razı etmeye çalışmakla’’ suçladı. CHP lideri Deniz Baykal, Türkiye’nin 20 yıldır uygulanan yanlış enerji politikalarıyla bugün ‘‘üzüntü verici’’ bir tabloyla karşı karşıya kaldığını belirtti. Partisinin Muğla’da düzenlediği etkinliklere katılmak için İzmir Adnan Menderes Havaalanı’na gelen Baykal, gazetecilerin sorularını yanıtladı. IRILGAN BİR TABLO’ Yerli enerji kaynaklarının geliştirilmesinin unutulduğunu ifade eden Baykal, şöyle konuştu: ‘‘Enerji politikasında önceliğimizi doğalgaz furyası aldı. Enerjinin yüzde 45’i doğalgaza dayandı. Rusya ve İran’a dayalı bir doğalgaz politikası izleniyor. Bu, Türkiye sanayisi, ekonomisi için kırılgan bir tablodur. Depolanma yolunda da ciddi bir proje ortaya konulmadı. Konya’da Tuz Gölü altına doğalgaz depolanmasından söz ediliyordu, ama bunun da ihalesi yapılmadı. Bu iktidar, bu konuda da bir adım atmadı. Türkmen doğalgazı kullanma konusunda gerekli çabalar kullanılmamış, Azerbaycan’dan getirilmesi gereken doğalgaz hep geri plana itilmiştir. Doğalgazda çıkan sonuçtan sonra Türkiye’nin termik kaynaklarını enerji açısından değerlendirme zorunluluğu vardır.’’ Türkiye’nin nükleer enerji konusunda ‘‘geç kaldığını’’ iddia eden Baykal, bu yöndeki çalışmalara bir an önce başlanmasını önerdi. Baykal, ‘‘Nükleer enerji konusuna yabancı bir Türkiye tasavvur edilemez’’ diye konuştu. Baykal’ın bu açıklamasının ardından CHP’li milletvekilleri konu ile ilgili açıklamalarını değiştirmek zorunda kaldı. CHP Grup Başkanvekili Kemal Anadol, ilk olarak yaptığı, ‘‘Nükleer lobisi yine hortladı. Nükleer santrallar ülkenin hayrına değildir. Yanlıştır. Doğalgazdaki sıkıntıyı bahane edip nükleer enerjiyi yeniden gündeme getirmek ülkeye hiçbir şey kazandırmaz. Aksine zarar verir’’ açıklamasını iptal ederek Türkiye’nin hidrolik ve kömür potansiyelinin değerlendirilemediğine ilişkin görüşlerini dile getirdi. CHP İzmir Milletvekili Hakkı Ülkü de, nükleer enerjiye karşı olduğu yönündeki açıklamalarının geçerli olduğunu belirterek ‘‘Gelişmiş ülkeler, güneşten, rüzgârdan, jeotermalden, hatta biyoenerjiden yararlanmaktalar. Ülke, alternatif enerji kaynaklarına yönelmelidir’’ dedi. İzmir milletvekili Bülent Baratalı da Baykal’ın önerisinin ‘‘son çare’’ olarak düşünülebileceğini söyledi. CHP Genel Başkan Yardımcısı Eşref Erdem de, ‘‘Hükümet, vatandaşa ölümü gösterip sıtmaya razı etme noktasına gelmiştir. Umarım son yaşanan kriz, ulusal kaynaklarımızın değerlendirilmesi ve dışa bağımlılığı en aza indirecek önlemlerin alınmasına yol açar’’ dedi. DSP Genel Başkanı Zeki Sezer de AKP’nin birçok konuda olduğu gibi enerji konusunda da hâlâ geçmişi kötüleyerek halkı aldatabileceğini sandığını kaydetti. İstanbul’da enerji bilmecesi İstanbul Haber Servisi İstanbul Valisi Muammer Güler ve İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Kadir Topbaş, kentte enerji ve doğalgaz sıkıntısı olmadığını, kesintilerin trafolardaki arızalardan kaynaklandığını belirttiler. Güler ve Topbaş, karla mücadelede görev alan ekiple birlikte dün Afet Koordinasyon Merkezi’nde basın toplantısı düzenlediler, gazetecilerin sorularını yanıtladılar. Güler, kentte kar yağışı nedeniyle lokal sıkıntıların dışında elektrik kesintisi yaşanmadığını vurgulayarak ‘‘İstanbul’da kesinlikle enerji ve doğalgaz kesintisi söz konusu değil’’ ifadesini kullandı. Konutlarda ve sanayi sektöründe doğalgaz kısıtlaması yapılmayacağını anlatan Güler, Anadolu ve Avrupa yakasında yaşanan kısa süreli elektrik kesintilerinin ise genel olmadığını, trafo arızalarından kaynaklandığını ifade etti. Topbaş da kar yağışı süresince kentin doğalgaz problemi yaşamadığını ifade ederek ‘‘İstanbul bugün, yarın ve gelecekte doğalgaz sıkıntısıyla ‘TASARRUF MU’ KORKUSU NTV’nin Anadolu yakası Elektrik Dağıtım Merkezi’nden aldığı bilgiye dayanarak yaptığı habere göre Pendik, Üsküdar, Kartal ve Ümraniye gibi ilçelerde elektrik kesintileri yaşandı. Haberde İstanbul Valiliği Kriz Merkezi yetkililerinin, kesintilerin ‘‘doğalgazda tasarruf amacıyla’’ yapıldığını söylediği belirtildi. ÇÖKEN POLİTİKANIN RAKAMLARI BOTAŞ’ın son projeksiyonunu değerlendiren üst düzey bir yetkili, Türkiye’nin önünde 2 seçeneğin bulunduğunu söyledi: ? Bu projeksiyona göre Türkiye 2010’dan itibaren yurtdışından aldığı doğalgaz miktarını arttırarak başta Rusya olmak üzere bu ülkelerden alacağı asgari tutarları yukarıya çekecek. Ancak bu durumda dışarıya daha bağımlı hale geleceğiz. ? Türkiye, uzun vadeli yeni bir enerji planlamasını istikrarlı bir şekilde uygulayacak. Bu planlama Türkiye’de üretilen elektrikteki yüzde 44’lük doğalgaz payını normal seviyelere çekmeli. Tabii ki bu süreçte doğalgazda bugün yaşadığımız sıkıntılar da yaşanabilir. ‘K AÇIKLAMALAR YÖN DEĞİŞTİRDİ Odun toplama seferberliği H ava sıcaklığının eksi 30’lara kadar düştüğü Gürcistan’da doğalgaz ve elektrik kesintisi nedeniyle iş başa düştü. Milyonlarca haneye elektrik verilemeyen başkent Tiflis’te halk sokaklara dökülüp odun toplamaya başladı. Doğalgaz kesintisi nedeniyle soğukta kalan halk, tek seçeneği olan elektrikli sobalarla ısınma şansını da kaybedince çareyi çoluk çocuk odun toplayıp yakarak ısınmakta buldu. (Fotoğraf: AP) karşı karşıya değil. Enerji ve elektrik kısıtlaması yok. Bunlar yanlış değerlendirmeler’’ dedi. Enerji Bakanlığı’nca Silivri ve Tuz Gölü altındaki yeraltı mağaralarında doğalgaz depolama çalışması yapılacağını, bu rezervlerin İstanbul’a 2.53 ay yetebileceğini açıklayan Topbaş, yurttaşların, enerji kaynaklarını kullanırken hassasiyet göstermesini istedi. Bir gazetecinin ‘‘Gerekirse iki kazak giyeceğiz, radyatörümüzü kısacağız’’ sözlerini anımsatarak ‘‘evinde ve belediyede kısıtlama yapıp yapmadığını’’ sorması üzerine Topbaş, ‘‘Ben israfı sevmem. O sözleri, doğalgazda bir endişe var anlamında söylemedim’’ yanıtını verdi. Güler ve Topbaş’ın açıklamalarına karşın kaynaklar, İstanbul’a verilen elektriğin yüzde 8’inin kesildiğini belirtti. GÜLER’İN DE BAŞI AĞRIYACAK Kasadan 240 milyon dolar çıkacak FATMA KOŞAR ski enerji bakanlarından ANAP’lı Cumhur Ersümer’e yöneltilen suçlamaların başında gelen yapişletdevret (YİD) modeliyle işletilen doğalgaz çevrim santrallarına ek ödemeler Enerji Bakanı Hilmi Güler’in de başını ağrıtacak. Çünkü, doğalgaz sıkıntısı nedeniyle 5 katı daha pahalı olan fueloille elektrik ürettiren Güler’in bu talimatı devletin kasasından 240 milyon dolar civarında ek ödeme çıkmasına neden olacak. Enerji Bakanlığı’nın Trakya’daki BOTAŞ tesislerini devreye sokarak önlem almamasının faturası ağır. Türkiye’de tüketilen elektriğin ortalama yüzde 44’ünü karşılayan doğalgaz santrallarının her birinin harcadığı gazın karşılığı ortalama 12 milyon doları buluyor. Söz konusu santrallardan alınan elektriğin bu faturaya göre olağan koşullarda ortalama 60, fueoille devam edilmesi durumunda ise 300 milyon doları bulacağı hesaplanıyor. Enerji Bakanlığı, enerji krizinin ‘‘Çanakkale Boğazı’ndan sıkıştırılmış gaz’’ taşıyan gemilerin geçememesi nedeniyle büyüdüğünü savunurken YİD santrallarının işleticileri, bakanlığı BOTAŞ’ın Trakya’daki tesislerini devreye sokmamakla, hazırlıklı olmamakla suçluyorlar. Eski BOTAŞ Genel Müdürü Gökhan Yardım, Ersümer’e yöneltilen suçlamaların temelinde bu ve buna benzer uygulamaların yattığını doğrularken ‘‘Şimdi bu ek ödemeleri bakanlık yapmak istemeyecektir, ama bu yatırımlar arasında yabancı sermayenin de önemli bir payı dikkate alındığında sonunda yapılacağını düşünüyorum. Güler, ileride suçlanmamak için büyük olasılıkla Bakanlar Kurulu kararı çıkarılmasını isteyecektir’’ dedi. E Doğalgazı kesilen 12 kuruluşa yüzde 50 oranında gaz verilebildi Sanayici: Zarar ediyoruz Yurt Haberleri Servisi Baskılar sonucu İran ve Rusya’dan gelen doğalgaz miktarının artması, Cezayir’den LNG tankının gelmesiyle başta İzmit ve Bursa olmak üzere sanayi tesislerinde önceki gün yaşanan doğalgaz krizi aşılmaya çalışılıyor. Kesintili sözleşme yapan tesisler dışındaki sanayi kuruluşlarına dün doğalgaz verildi. İzmit Gaz Dağıtım AŞ Genel Müdürü İmad Erdoğan, 2125 Ocak tarihleri arasında doğalgazı kesilen 12 sanayi kuruluşuna dün saat 12.00’den itibaren yüzde 50 oranında doğalgaz verilmeye başlandığını bildirdi. Buna göre, EnerjiSA, Entek, Nuh Enerji, Fritolay, Goodyear, Hayat Kimya, Kartonsan, PAK Gıİzmit’teki sanayi kuruluşlarına yarı kapasiteyle doğalgaz sağlandı. (AA) ‘SON ÇARE OLABİLİR’ da, Tezcan Galvaniz, Yıldız Sunta, Çelik Enerji ve Yıldız Entegre firmalarına yarı kapasiteyle doğalgaz sağlanmaya başlandı. Doğalgazı kesilen Pak Gıda Üretim ve Pazarlama AŞ’nin fabrika müdürü Tuncay Yurdesin, kesinti nedeniyle zor durumda kaldıklarını vurgulayarak ‘‘Doğalgazı çok ani kestiler. 123 ülkeye ihracat yapıyoruz. Bu ülkelere olan taahhütlerimizi yerine getirmek için üretimi sürdürmeye çalışıyoruz. Ama bu, maliyeti arttırıyor. Şu anda zarara çalışıyoruz’’ dedi. Bursa’da da Organize Sanayi Bölgesi (OSB) için elektrik üreten BOSEN ve Zorlu Enerji’nin de aralarında bulunduğu 38 otop rodüktör şirkete dün öğleden itibaren doğalgaz verilmeye başlandı. İlk başlarda basıncın düşük olması nedeniyle santrallar üretime geçemezken akşama doğru sorun çözüldü. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Celal Sönmez, İzmitGebze hattındaki üretim tesislerindeki doğalgaz kesintisi dikkate alındığında Bursa’nın krizi ucuz atlattığını savundu. Manisa OSB Enerji Santralı’nda, BOTAŞ’ın doğalgaz vanalarını kapatması üzerine başlayan 45 saatlik kesintinin ardından dün yarım kapasite ile gaz alımına başlandı. Yetkililer Eskişehir ve Denizli OSB’de doğalgaz kesintisi olmayacağını açıkladılar. ‘BAKANLAR KURULU KARARI İSTER’ CUMHURİYET 07 K