Katalog

23 MART 2005 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA J\_ U 1_J Y. LJ J \ kultur(« cumhuriyet.com.tr 15 EVİN ILYASOGLUALLEGRO Çaıiakkale'den esintiler...Çanakkale Savaşı neredeySe bir yüzyıl sonra hâlâ sanatçılara esin kaynağı olabiliyor. Gence- cık bestecilerimiz babalarından, dedelerinden dinlediklerı, tarih kitaplarından okuduklan bu ürpertici savaştan etkilenip senfonik şiir türün- de betımsel yapıtlar yazıyorlar. Müzik tarihine bakınca büyük çaplı senfonjk orkestralar için bestelenmiş savaş senfoniletine ve savaş ekse- nınde dönen nice operaya rastlanz. Beethoven, 1813'te, Waterloo Savaşı'ndakı Wellington'un zaferi için yazdığı savaş ve zafer içerikli senfo- nik yapıtını yedinci senfonisjyle aynı günlerde ortaya çıkarmıştır. Kendi içinde yaşadığı tarih diliminden bire bir etkılenmedirbu yapıt. Oysa Ferenc Liszt, Kaulbach'ın bir freskinden etki- lenip taa tarihin derinliklerindeki Hun savaşla- nnı müziğiyle resimlemış, bciylece senfonik şi- ırlerine bir yenisini eklemiştir. Çaykovski'nin 1812 Uvertürü, Benjamin Britten'in Savaş Re- quiemi, Verdi'nin etkın korolanyla halkın sesi- ni dile getirdiği nice savaş konulu operası ve da- ha nice savaş esinli yapıtlar... En çok etkilendi- ğim üç yapıttan söz etmek isterim bu konuda: Şostakoviç'in şiirlerle örülü 14. Senfoni'sinde "Nöbet" başlığı taşıyan ezgi, gencecik bir as- kerin nöbettekı bekleyişini k$ilofonlarla yansı- tırken biraz sonra vurulacağını dile getiren mez- zosopranonun isyankâr sesi, ttampetlerin ferya- dı ve vuruluşunu resimleyen üç dakikalık bir ezgidir. Diğeri Bülent Tarc^n'ın Sakarya adlı senfonik şiirınde savaş alanırtda oğlunu arayan ananın (dramatik soprano) ağıtıdır ki, Tarcan büyük orkestrayla o acılı ananın sesinı kullan- mada büyük bir ustalık sergilemiştir. Üçüncüsü ise Prokofiyef ın Eisenstein'in filmi için yaz- dığı Alexander Nevsky kantatındaki Buz Üs- tünde Savaş bölümüdür. Bütün bunlar orkestranın g^niş olanaklarında kahramanlık coşkusuyla yok olmanın acısını iç içe işler. Askerın saldırısını trompetlerle ya da trombonların fanfarlarıyla duyarsınız; savaşm dehşetini kemanların, viyolallann, vurmalı çal- gıların tremololarında yaşarsınız, incecık hü- zünlerı arpla, pikkolo flütle yi da yaylıların ağı- tıyla dinlersiniz. Savaşlar aslıflda bestecilerı coş- turan, duygulandıran konulardır, çünkü orkest- ra imge güçlerini kııllanmaya ilvenşli zengin bir alandır onlar için. Cenç bestecilerimlzln çanakkale yapıtları Geçen hafta Çanakkale SaVaşı'nın 90. yıldö- nümüydii. 18 Mart gecesi Ce^ıal Reşit Rey Sa- lonu'nda Hakan Şensoy'un yönettiği Filarmo- nia İstanbul Orkestrası'ndan ilk kez seslendiri- len Çanakkale senfonik şiirleri dinledik. Cihat Aşkııı ve Hakan Şensoy'un önderlığinde kuru- lan Filarmonıa İstanbul, Çaıjıakkale Zaferi'ni vurgulayan eserlerin azlığına dıkkat çekerek, genç bestecilerimize eser siparışi vermiş ve iki LJnlü trompetçimiz Erden Bilgen (büyük resim), Yeni Zelandalı besteci Gary Daverne'in kendisi için bestelediği "Trompet ve Orkestra İçin Rapsodi" altbaşlığını taşıyan Gelibolu Rapsodisi'nin CD kaydında çok başanlı bir yorum ortaya koymuş. Çanakkale Savaşı'nın 90. yıldönümü dolayısıyla ve Filarmonıa Istanbul'un siparişi üzerine bestelenen yapıtlardan biri olan Çanakkale Şehitleri îçin Senfonik Şiir ise gencecik bestecimiz Hasan Niyazi Tura'nın (küçük resim) imzasmı taşıyor. bestecimiz bu konser için beste yapmış. Gence- cik bestecimiz Hasan Niyazi T\ıra, usta bir bes- tecinin, Yalçın Tura'nın oğlu. Böylece o da sa- nat yaşamına bir adım yukardan başlayan şans- lı sanatçılardan bınsı. Bu şansı değerlendırme- yi bilerek hem keman solisti, hem de besteci olarak ilerlemekte. Hasan Tura'nın Çanakkale Şehitleri tçin Senfonik Şiiri üç bölümden oluş- muştu. tlk bölümde kan ve barut kokan savaş alanında "vurulup tertemiz alnından uzan- mış yatan" şehitlerin arasında yapılan bir ge- zınti, ikinci bölümde tüm acımasızlığryla savaş, son bölümde ise zafer ve düşmanın bozguna ug- raması işlenmiş. Büyük orkestranın renklerıni ustaca ışlemesı, baştan sona hıç kopmayan bir çizgı halinde yoğunluk yaratması başanlıydı. Bire bir Çanakkale Türküsü'nü kullanmadan, "senfonik poem" nitelığınde esintilen, ızle- nimleri yansıtmıştı. Musa Göçmen'in 18 Mart Süiti, zaferin kah- ramanlık ve destansı yanından çok duygusal bo- yutunu işlemiş, bir film müziği izlenımi yarat- mıştı. Yine folklorik öğelerle bire bir gönderme- leryapıyordu Çanakkale Savaşı'na. Münir Nurettin Beken ise Çanakkale Sen- fonik Şiırı adını verdiği yapıtta Çanakkale Tür- küsü ıle Anzaklar için aynı heyecanı koruyan "The Band Played VValtzing Matilda" adlı ez- gıyı kullanmış. Amerika'da yaşayan bu besteci- miz, son yılların kimi yöntemlerinı de müziği- ne uygulamıştı. Raslansallık, minimdizm ve salkım sesler gibi kullanımları somut ezgilerle birleştirmiştı. Bu yapıtı da bir film müziği gibi algıladım. Şehitlerin yarım kalan yaşamları gi- bi Çanakkale Türküsü'nün gaıpten gelen sesiy- le yanm bırakılmış izlenimi verilmiş yapıta. Her şeyden önce Filarmonıa İstanbul Orkest- rası'nı kutlamak gerekır, bir değil üç yeni yapı- tı birden ılk kez gün ışığına çıkarttığı için. Us- telik son derece titızlıkle, ustalıkla çaldıkları için. Hakan Şensoy'un oldukça coşkulu yönetı- miyle bir de Ulvi Cemal Erkin'in keman kon- çertosunu dinledik aynı konserde. Solist Cihat Aşkın'dı. Türk bestecilennı çok iyı tanıyan, us- talıkla seslendiren solistimiz yine titiz bir yorum sundu. Erkin'in konçertosuna dınamik, taze bir hava estirdiler Hakan Şensoy ıle birlikte. Erden Bilgen'den Cellbolu Rapsodisi Ünlü trompetçimiz Erden Bilgen in solistli- ğmde CD'ye kaydedilen Gelibolu Rapsodisi" geçenlerde LMO Records tarafından piyasaya sürülmüştü. Yeni Zelandalı besteci Gary Daver- ne tarafından Erden Bilgen için bestelenen ve "Trompet ve Orkestra için Rapsodi" alt baş- lığını taşıyan bu yapıt, Gelibolu savaşlannda şe- hit düşen askerlere ithaf edılmiş. Bilgen'ın us- ta trompetçilıği ile taçlanan çalışma son derece canlı, son derece profesyonel. Aynca trompetin anlatımına çok yakışmış: Eski tatlar kadar caz ve yeni buluşlar da yeşeriyor. Çek Cumhuriye- ti'nin Morovya Senfoni Orkestrası'nı şef Petr Pololanikyönetmiş. Yöresellikten evrenselliğe adım atmanın yollarmdan biri de yurtdışındaki besteciler ve yorumcularla işbirliğı yapmak. Er- den Bilgen bunun en güzel örneğıni vermiş. Çoşkuyla, hüzünle ama keyifle dinleyeceğiniz bir CD Gelibolu. www.evinilyasoglu.com Erduran ve Oistrakh Boğaziçi'nde Kültür Servisi - Cem Mansur yönetiminde- ki Akbank Oda Orkestrası 30 Mart Çarşamba günü Boğaziçi Üniversitesi Albert Long Salo- nu'nda konser verecek. $aat 19.30'da başlaya- cak konserın solistleri üftlü keman sanatçımız Ayla Erduran ile viyola sanatçısı Valery Oist- rakh. Konserde Mozart'ın 'Senfoni Konser- tant', Ligeti'nın 'Macar Balo Dansları', Haydn'ın 'Veda Senfoni$i' adlı yapıtları seslen- dirılecek. Dört yaşında kiemana başlayan Dev- let Sanatçısı Ayla Erdurah Paris Ulusal Konser- vatuvarı'nda ve Moskova Konservatuvarı'nda David Oistrakh'la çalıştı. Birçok ödül sahibi olan sanatçı Avrupa'nın kentlerinde, ABD, Gü- ney Amerıka, Kanada, Ortadoğu, Hindistan, Af- rika, Rusya'daturneleryaptı. 1973'ten 1990'la- ra kadar îsviçre'de Lozan Konservatuvarı'nda ustalrk sınıfında ders verdi. Davıd Oıstrakh'ın torunu, Igor Oistrakh'ın oğlu olan Valery Oist- rakh, ilk keman eğitimini büyükbabasından al- dı. Moskova'da müzik eğıtımı gören Oistrakh, Avusturya, Belçıka, Almanya, Italya ve Japon- ya'da uzmanlık dersleri veriyor ve büyükbaba- sının viyolasıyla çalıyor. (0 212 252 35 00) İSTANBUL ODA ORKESTRASI GEÇEN HAFTA ÎZMİR'DEYDI Sekiz Mevsim Gişeler Açılıyor! Uluslararası İstanbul Film Fe$tıvah'nin bıletlen, 21 Mart Pazartesı gününden ıtibaren Bıletıx'te, 25 MartCMma günunden itibaren 10 00-21 30 saatlerı arasında, hizmet bedelı alınrnadan, Festıval sınemalarında. Istanbul Kultur Sanat Dostları ınd 21 Mart'tan ıtibaren Bıletıx, 25 M; alacakları bıletlerde Festıval soriu rımı Festıval sonuna dek suruyor Axess sahıplerı ise, rt'tan ıtibaren Festıval sınema gişelerınden satın 1a kadar %zo özel ındırımden yararlanacak FFSTIVAL SINFMALARI Beyoğlu Emt İSTANBUI KÜLTÜR SANAT VAKFIm BlLET UCRETLERI TAM BILET KSD Uyesı Tum festıval boyurKa) Cışe Ö S R E N C I + 65 YAŞ USTU KSD Uyesı Turn fesltvdl boyurttj) Gışe Haftaıçı 1OOO 4 YTL 5 YTL 4 YTL 5 YTL Haftaıçı 12 30-16 00 6,50 YTL 8,50 YTL 5,00 YTL 6,50 YTL Cala 10 YTL 12 YTL 10 YTL 12 YTL Dığer Seanslar 8 YTL 10,30 YTL 5,50 YTL 7 so YTL 5 sinenia..,ı6 gUn... 62 üikeden 154 ydnetmen... 166 film... 360 seans... 2-17 Nîsan tarihieri arasında, 24. Uluslararast tstanbuf Film Festivali'nde. k, Atlas, Sınepop, Beyoğlu ve Kadıköy Rexx ntiml llttlflm raıml Ufıyı TURKCELL biletw www.iksv.org ONDER KUTAHYALI Sevgilı Ender Sakpı- nar anlatıyor. 1963'te Is- tanbul'da bir Oda Orkest- rası vardır; ama zaman içinde dağılır. Müzik ya- şantımıza büyük hizmet- leri olan değerli kemancı- larımız Cihat Aşkın ile Hakan Şensoy, birkaç yıl önce bu "İstanbul Oda Orkestrası" kavramına sahıp çıkarlar ve gençler- le yeni bir topluluk oluştururlar. Orkestranın bazı üyelen çeşitli sanat kurumlarında çalışmaktadır. Kimileri de konservatuvar mezunu olan ama işsız gezen gençlerdır. Orkestrayı paraca des- tekleyen bir kuruluş yoktur. Sadece Ka- dıköy Beledıyesi ile Cemal Reşıt Rey Müzik Merkezi, ona dinleti olanaklan yaratmaktadır. Vlvaldiden Plazzolla ya Bu sevımlı orkestra, geçen hafta "An- latımlı Oda Müziği Konseri: Sekiz Mevsim" başlığı altında ve Ender Sak- pınar yönetimindelizmır Sanat'ta çaldı. Başlığa itırazım var; "Anlatınıh Oda Orkestrası Konseri" olmalıydı; çünkü oda müziği başka bir kavramdır. Aynca Mevsımler'i açıklayacak olan kışı rahat- sızlanmış ve dınletiye katılamamış. Böy- lece Sakpınar, çalacaklan müziği dinle- yıcılerin "hayal gücü"ne bıraktıklannı söyledi. Önce IZDSO'nunbaşkemancısı Kar- tal Akıncı'dan, A. Vivaldi'nin "Mev- simler" başlıklı dört konçertosunu din- ledik. Zaman zaman hızlı pasajlarda or- taya çıkan bulanıklık dışında güzel bir yorumdu. Orkestranın tınısı da renkli ve doyurucuydu. Piyanist Zeynep Yamantürk ise As- tor Piazzolla'nın "Mevsimler"ini ses- lendırdi. Yapıtın dört bölümünde, mev- simler arasındaki ayrımları yansıtan özellikler yok ve her bölüm çok uzun; a- ma tango kavramının varlığını korudu- ğu, nefis armonilerle ve çekicı ezgilerle dolu b«ı müziği dinlemek keyıf venyor. Üstelik pıyanistin yorumu ton ve teknık yönlerden kusursuzdu. lZDSO'nun hafta sonu dınletisinde şef Betin Güneş'ti. Orkestradan M. Mu- sorgski'nın "Çıplak Dağda Bir Ge- ce"sinı dinledik. Yapıtın Rinıski Korsa- kof versıyonu güzel çalındı. Ardından Jiri Barta, R. Schumann'ın Op. 129 La minör Vıyolonsel Konçertosu'nu ses- lendırdi. Geçmiş yıllarda Barta'dan güzel yo- rumlar dinlemıştik. Schumann'ın kon- çertosu ise beni epey tedirgin etti. Yayı sıçratarak kullanmadığı kısa notalardan oluşan pasajlarda çalgıdan gelen kuru sesler, fortelerde yay basıncının tonu olumsuz yönde etkilemesi ve sunulan yorumun, romantik duygusallıktan uzak oluşu bu tedırgınliğin nedenleriydi. Te- şekkür parçası olarak çaldığı J. S. Bach'ın Do Majör Süit'inden prelütte ise derinlikli bir müzik vardı ve her şeyi bağışlattı. Orkestra şeflığinin yamnda aynı za- manda verımli bir besteci olan Betin Gü- neş, dinletının ıkınci yansında on senfo- nisinden sekızincisini seslendırdi. Yapıt, çağdaş müzığın dili ve orkestra tınılan bakımından ılginç buluşlarla dolu. Son bölümde vurma çalgıların virtüözlük dü- zeyinde kullanılışı da dikkatı çekiyor; a- ma bence bölümler gereğınden fazla uzun. Öte yandan, "19 Mayıs" başlığı- nı taşıyan senfoninin içenği, Ulu Ata- türk'ün Samsun'a çıkışı, Bandırma Va- puru'nun yolda fırtınaya yakalanışı, sa- vaşlar, Türkıye'nin kurtuluşu ve çağdaş bir devlete dönüşmesidır. Şu var kı yine bana göre yapıtın bu ızlenımleri ne öl- çüde yansıttığı rahatlıkl»'tartışılabilir. Dumas'nın yayımlanmamış romanı • PARİS (AA) - Fransızların 19. yüzyıl yazarlarından baba Alexandre Dumas'nın yayımlanmamış bir romanı bulundu. Le Figaro gazetesinin haberine göre, 'Sainte-Hermıne Atlısı' adlı roman milli kütüphanede. 1869 yılında bir gazetede tefrikalar halinde yayımlandığı anlaşılan romanın 900 sayfadan fazla olduğu, sonuç bölümündekı eksik satırlann Claude Schopp adlı bıyografi ve edebiyat uzmanınca tamamlandıktan sonra haziran ayında piyasaya çıkacağı bildirildi. 'Üç Silahşörler'in ünlü yazarı Dumas'nın romanı tamamlamaya ömrünün yetmedıği, romanı yazdığı sırada hasta olan yazarın 1870'te yaşamını yitirdiği belirtildi. Marmara Üniversitesi'nde buluşma Kültür Servisi - tkı yıl sonra 50. yaşına basacak olan Marmara Üniversitesi, 24 Mart - 22 Nısan tarihleri arasında G.S.F. Acıbadem Kampusu'nun 11 galerisınde 'Öğretım Üyelen Sergisı'ni sanatseverle buluşturacak. 24 Mart 16.00'dakı açılışta, Akbank Oda Orkestrası da bir konser verecek. Öğretim üyelerı, sergiye, uzmanlık alanlarına ait yapıtlarıyla katılıyor. Tasarım ve sanat alanlannda deneysel ve disıplinler arası bir model oluşturan kurum, bu sergiyle çok yönlü bir birikimi sanatseverlere ve öğrencileree izleme olanağı sunmuş olacak. Hüsamettin Koçan, Mustafa Pilevneli, Kemal Gürbüz, Cevat Demir, Bülent Şangar, Nazan Erkmen, Gürbüz Doğan Ekşioğlu, Emin Koç, Semir Aslanyürek, Jale Yılmabaşar, Güngör Güner, Tankut Öktem, Özcan Uzkur, Hakan Ertem, Yalçın Özel, sergiye katılan sanatçılardan bazıları. 'Bir Delinin Hatıra Defteri' • Kültür Servisi - Mctın Zakoğlu, Gogol'ün gerçekle hayal dünyası arasında olduğu bir dönemde kaleme aldığı 'Bir Delının Hatıra Deften' adlı tek kışılık oyununu her perşembe, cuma ve cumartesı günü saat 20.30'da, her pazar günü saat 18.00'de Kulis Sanat Evi'nde (Oda) sahııeliyor. 1994'ten bu yana oynanan ve büyük beğeni toplayan oyunun yönetmenliğını, oyunculuğunu ve dramaturjisini Metin Zakoğlu yapıyor. Dekor ve kostümü Tuğba Zakoğlu'na, müziği Kitaro'ya, ışık-efekti Eser Karahasanoğlu'na ait olan oyunda sevdiği kızın bir asilzadeyle evlenmesı üzerine kendini kral zannedıp akıl hastanesine düşen sıradan bir memurun yaşadıkları anlatılıyor. (0 216 388 54 87) BUGÜN • CEMAL REŞtT REY KONSER SALONU'nda saat 19.30'da İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin Kent Orkestrası konseri. Şef: Yılmaz Beyaz, Solist. Oya Eldenıir. (0 212 232 98 30) • AKBANK KÜLTÜR SANAT MERKEZİ'nde saat 20.00'de Sonsoles Alonso (pıyano) konseri. (0 212 252 35 00) • BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ Albert Long Salonu'nda saat 19.30'da 'Akademik Trio'dan Çek Bestecileri' konseri. Piyano: Aziz Kortel, Keman: Nicolas Chumachenko, Çello: Christoph Henkel. (0 212 359 67 03) • YAPI KREDİ KÜLTÜR SANAT MERKEZİ, Sermet Çifter Salonu'nda saat 18.30'da 'Öykücülerin Öyküsü' başlıklı söyleşi. Yöneten: Kadir Aydemir, konuşmacılar: Faruk Duman, İnan Çetin. (0 212 252 47 00) • İSTANBUL GOETHE ENSTİTÜSÜ'nde saat 19.30'da 'Ali'nin Melekleri' ve 'The Stratophere Girl' fılmlerinin gösterimi. (0 212 249 20 09) • NÂZIM HİKMET KÜLTÜR MERKEZİ'nde saat 19.30'da 'Chavez/Darbenin Ortasında1 fılminin gösterimi ve saat 20.00'de Şebnem Ünal'dan 'Farabi'den Bach'a' başlıklı söyleşi. (0 216 414 22 39) • İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ Dolapdere Kampusu'nda saat 18.00'de 'Beş Engel' ve saat 20.00'de 'Sinema Tarihi: İlk Filmler 1 + İki Arada Bir Adada' filmlerinin gösterimi. (444 0 428) m , •*