Katalog

SAYFA CUMHURİYET 3 KASIM 2005 PERŞEMBE HABERLER 3 Kasım seçimlerinin ardından geçen üç yıla, atamalar, AKP'lileri kurtarmaya yönelik aflar vzpazarlama mantığı damgasını vurdu 'Ne bulursan sat' iktidanKIRMIZI ÇlZGtLER YOK OLDU Diplomaside gerileme dönemi MAHMUTGURER ANKARA - AKP'nin iktidara geldiği 3 Kasım se- çimlerinin üzerinden 3 yıl geçerken dış politika, hükümerin en başansız alanı oldu. Özellikle AB ve ABD ile ilişkilerde ileri adım atmak pahası- na bu ülkelerin çok sayıda istemini kabul etti. Türidye'nin AKP hükümetiyle birlikte dış poh- tika uygulamalan şöyle: AB: Türkiye 3 yıllık süreçte dış politikasını tama- men AB üzerine kurdu. Buna karşın Türkiye için hazırlanan Müzakere Çerçeve Belgesi dış politika uzmanlannca eleştirildi. Çerçeve belge- de ise Türkiye'nin Rum gemi ve uçaklannı li- manlanna sokması, serbest dolaşım ile tanm alanında kalıcı kısıtlamalar ve Türkiye'nin AB üyeliğınin, müzakereler başanyla sonuçlansa bi- le AB'nin "hazmetme kapasitesTne bırakılması yer aldı. Belgede aynca Türkiye'nin Kıbns Rum Kesımi'nın NATO ya da OECD gibi uluslararası organizasyonlara üyeliğini engelleyemeyeceğini içeren 7. paragraf da yer aldı. Ancak AB Dö- nem Başkanı Ingiltere bu maddenin geçersiz ol- duğuna dair bir deklarasyon yayımladı. KlbCIS: AKP'nin iktidara gelmesiyle birlikte Türkiye adada 30 yıldır uygulanan KKTC'nin tanınlması politıkasından vazgeçerek izolasyon- lann kaldırilması stratejisini ortaya attı. BM Ge- nel Sekreteri'nin hazırladığı Annan Plam. bır- çok yerleşim biriminin Rumlara bırakılmasıru öngörürken plan Türkiye tarafindan da onaylan- dj. KKTC ve Rum yönetiminde referanduma açılan plan için KKTC'den "evet", Rum tarafin- dan ise "hayır* yanıtı çıktı. Bunun üzerine Tür- kiye'ye AB ve ABD tarafindan KKTC üzerin- deki ambargolann kaldırilması sözü verilirken üzerinden uzun süre geçmesine karşın henüz bu konuda bir gelişme yaşanmadı. Yine Kıbns ile ilgili olarak Türkiye ilk kez bir Ruma, garantör- lük sözleşmesine karşın, haklannı ihlal ettiği için yaklaşık 1 milyon dolar tazminat ödedi. ABD lllŞkllerl: Türkı- ye 3 Kasım'dan sonra • 30ytflık Kıbns politikası değişti • ABD Ue UîşkUer bozuldu • Ermeni soyfan- mı iddialan bir- çokAvrupa ülkesin- de kabul edildi / Türk cumhuri- yetieri ile ilişküer zayıfladı • Irak'ta hrmızi çizgiler kayboldu • Uluslararası söz dinlenirlik azaldı • AB'nin hazmet- me kapasitesi kabul ediİdi ABD ile ilişkilerinde büyük zorluklar yaşa- dı. Irak'a asker gönde- rilmesine ilişkin 1 Mart tezkeresinin TBMM'den geçmeme- sinın ardından büyük kriz yaşamrken Süley- maniye'de 11 Türk su- baymın başına çuval geçirilerek tutuklanma- sı üzerine diplomatik durağanlık sürecine gi- rildi. Hükümet bunun ardından gizli bir Ba- kanlar Kurulu karan ile Washington yönetimi- ne Incirlik'ten Irak'a mühimmat sevkıyatı _ izni verdi. Buna karşın ABD, Türkiye'ye özellikle söz verdiğı PKK ko- nusunda yardımcı olmazken Ankara'ya PKK konusunda Irak hükümetiyle ilişki kurmasını sa- lık verdi. Bu gelişmelerin arduıdan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ABD'nin Ankara Büyü- kelcisi Eric Edehnan'a vaklasık 6 hafta randevu • 3 Kasım 2002 seçimleri Türkiye'de yeni bir dönemin başlangıcı oldu. AKP'nin 3 yıllık iktidan döneminde, Cumhuriyet tarihinin atama rekoru yaşamrken, "Kasımpa- şalı" Başbakan Erdoğan'ın Türk siyasi literatürüne kazan- dn-dığı yeni kavramlarla tanış- tık. Tüccar siyaset anlayışını egemen kılan Erdoğan, son olarak "vatan ve yavru vatan pazarlaması"na soyundu. AYŞE SAYIN/EMİNE KAPLAN ANKARA - AKP iktıdannın 3 yılına "tüccar siyaset" anlayışı dam- gasını vurdu. Bu dönemde Cum- huriyet tarihinin atama rekoru ya- şamrken: Türkiye. "Kasımpaşah" Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın siyasi literarüre kazandırdığı yeni ka\Tamlarla tamştı. "Tüccar sjyaset" anlayışını egemen kılan Erdoğan, son olarak "vatan ve yavru vatan pa- zariamasTna soyundu. AKP hükü- meti Cumhuriyetin temel kazanım- lannı hedef alan uygulama ve açık- lamalanyla sık sık devletin temel ku- rumlanyla karşı karşıya gelip, ge- rilimi tırmandırdı. 3 Kasım 2002 seçimleri, Türki- ye'de yeni bir dönemin başlangıcı oldu. Seçmen, ekonomik krizin fa- turasını geçen dönemin iktidar par- tilerine en ağu" biçimde ödetirken, Türkiye'yi bu kez "tekpartiiktida- n ve muhakfeti"ne emanet etti. 18 Nisan 1999 seçimlerinde toplam yüzde 55 oy ağırlığına sahip olarak koalisyon hükümetini kuran DSP- MHP ve ANAP, 3 Kasım seçimle- rinde baraj altmda kalırken, toplam oylan ancak yüzde 13 "ü buldu. Öy- le ki, bir önceki seçimlerde yüzde 22 ile "seçim" galibi ve iktidann bü- yük ortağı olan DSP, 3 Kasım'da 1 22'lik oyuyla, siyaset bilimcileri bile şaşırttı. Ekonomik krizin baraj altına ittiği eski hükümet ortaklan parlamento dışında kaln"ken. kapa- tılan FP kadrolanndan oluşan AKP yüzde 34.4 Tük oy oranıyla, Turgut Ozal hükümetlerinden sonra 1980 sonrası tek başına iktidar olan ilk si- yasi parti oldu. Parlamentoda, se- çimlerde yüzde 19 oy alan CHP'ye ise hem muhalefet hem de anamu- halefet görevi düştü. Istanbul büyükşehir belediye baş- kanlığı döneminde "Demokrasibi- zbn için amaç değil, araçtir" açık- lamalan bılinen Recep Tayyip Er- doğan. "değiştik" diyerek iktida- ra geldi. AKP iktidan, uygulama- lanyla "Milli Görüş gömleğini hâ- lâ yanında taşıdığmT ortaya ko- yarken, demokratikleşme adı al- tmda da üniter devlet yapısım ze- deleyen düzenlemelere imza attı. AKP iktidarmın tartışmalı uygula- malan şöyle: İLK ICRAAT: AF AKP hükümetinin göreve gelir gelmez ilk işi. anayasada değişik- lik yaparak Recep Tayyip Erdo- ğan'ı affetmek oldu. CHP'nin de desteğiyle anayasanın 76. madde- si değiştirilerek Erdoğan"a siyaset DOKUNULMAZLIK SÖZLERİ LAFTA KALDI Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, seçimlerden önce ve sonra millervekili dokunulmazlığının kaldınlacağı yönünde söz vermesine karşın 3 yıllık süreç içinde buna yanaşmadı, CHP'nin bu yöndeki taleplerini ise ısrarla görmezden geldı. TBMM'de, 83'üAKP'lı,31ıCHPTı,5'iANAVATAN'lı, l'ı DYP'li ve l'i de bağımsız olmak üzere 121 miUetvekili hakkında dokunul- mazlık dosyası bulunuyor. AKP'de, Başbakan Recep Tayyip Er- doğan'uı da aralannda bulunduğu 20'ye yakm millervekili hak- kında milletvekilı seçilmeye engel suçlardan dava açılmasına karşm dokunulmazhklan olduğu için yargılama yapılamıyor. Erdoğan, üç yıflık iktidan döneminde at kazasmm yanında pek çok 'söz kazasT da yaşadı. \ürttaşlarla buiuştuğu her yerde taleplerini dile getirenleri azariayan Erdoğan, siyasete 'Kasımpaşah' adıyla yeni bir tarz da kazandırmış okiu. yolu açıldı. Erdoğan, Siirt seçimle- rinin arduıdan da millervekili seçi- lerek başbakan oldu. Kendisini af- fetmekle yetinmeyen Erdoğan, kur- may ekibinde yer alan ve başı bazı yolsuzluk davalanyla dertte olan kişileri de affetmek için yasa üstü- ne yasa çıkardı. Her af yasasında Maliye Bakanı Kemal l nakıtan ı yargılandığı hayalı ıhracat davala- nndan kurtarmaya dönük düzenle- meler yer aldı. AKP. "banş" adı al- tmda vergı affı, öğrenci affı, toplu- ma kazandırma yasası gibi yasa- larla sayısız af çıkardı. İMAM HATİP. YOK, TURBAN ISRARI Seçim meydanlannda "Türban sorununu çözmek namus borcu- muzdur" diyen AKP, seçimler son- rasında gerek imam hatip liseleri gerekse YÖK konusunda çeşitli gi- rişimlerde bulundu. Türbanı "kamu- salalan" içine sokmak isteyen AKP hükümetinde ilk krizi TBMM Baş- kanı Bülent Annç çıkardı. ilk 23 Nisan resepsiyonuna eşi Mûnevver Annç ile ev sahipliği yapmak iste- yen Annç, yoğun tepkiler üzerine geri adım atmak zorunda kaldı. Er- doğan ise, yurtdışı gezilerinin bü- yük bölümüne eşi Emine Erdoğan ile katıldı. Erdoğan, birçok yurtdı- şı gezisinde Türkiye'yi türban ko- nusunda yabancılara şikâyet eden ilk başbakan oldu. tmam hatip lisesi öğrencilerinm ilahiyat fakülteleri dışındaki okul- lara gitmesini sağlamak ve YÖKü kontrol altına alabilmek için yasa de- ğişikliği yapan hükümet. yasayı Cumhurbaşkanı Ahmet ıNecdet Se- zer'in veto etmesine karşm çıkar- makta ısrarlı olunca, Genelkur- may'ın sert tepkisiyle karşılaştı. Cumhurbaşkanı ve TSK'den gelen uyanlar üzerine hükümet düzenle- meyi askıya almak zorunda kaldı. Yasa değişiklıği ile soruna çözüm bulamayan hükümet, yönetmelik değişikliği yaparak imam hatip li- sesi öğrencilerinin genel liselere geçişini kolaylaştırdı. KAMU YÖNETİMİ Başbakanlık Müsteşan OmerDin- çer tarafindan hazırlanan ve Türki- ye'nin yönetim sistemini yenıden bi- çimlendiren Kamu Yönetimi Yasa- sı, "üniter yapıya" aykın olduğu gerekçesiyle Sezer tarafindan veto edildi. Hükümet, yoğun tepkiler üzerine yasayı askıya almak zorun- da kaldı. Ancak, yasa içindeki bir- çok düzenlemeyi bazı yasa tasan- lan ile bölümler halinde yaşama geçirme girişimleri sürüyor. Kamu ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ BEKÜYOR AKP, Erdoğan'a af öngören anayasa değişikliğinin ardmdan ekonomıye 25 milyar dolar kazandıracağı gerekçesiyle anaya- sada değişiklik yaparak orman arazılennin satılmasının yolunu açtı. Ancak Sezer'in vetosu üzerine referandum riskini göze ala- mayan hükümet, söz konusu değişikliği askıya aldı. "Yeni bir anayasa" isteyen AKP hükümeti, millervekili sayısmm düşmesi nedemyle kapsamlı bir anayasa değişikliği paketı getiremedi. Gündeme getiremediği pakette, cumhurbaşkanmm yetkilennin daraltüması, seçim yasalannda değişiklik, YAŞ ve cumhurbaşka- mnın aldığı kararlann yargı denetimine açılması önerileri yer aldı. Hükümet, Cumhurbaşkanı Sezer'in kararnamesinı veto ettiği 49 bürok- ratı vekâleten atadı. Hükümet, ka- rarnamalerin Başbakanlık'a gerı gönderilmesi üzenne 3 'lü kararna- me ile bürokrat atama yenne, doğ- rudan vekâleten atamayı tercıh edi- yor. Bu şekılde görev yapan bürok- rat sayısı ise 161 'e ulaştı. YOLSUZLUK IDDIALARI AKP, Yolsuzluklan Araştırma Ko- misyonu'nun raporu doğrultusun- da CHP'nin de desteğiyle soruştur- ma komisyonlan kurup eskı Başba- kan Mesut Ydmaz, eski bakanlar Yaşar Topçu, Cumhur Ersümer, Hüsamettin Ozkan, Recep ÖnaL Zeki Çakan, Koray Aydın ve Güneş Taner'i Yüce Divan'a gönderdi. .Ancak aynı dosyalardaki yolsuz- luk iddialanna benzer konularda kendi bakanlannı parmak üstünlü- ğü ile kurtardı. Millı Eğıtim Baka- nı Hüseyin ÇeHk' in okul üıalelenn- de usulsüzlükyapıldığı; Ulaştırma Bakanı Binali Yıldınm hakkında hızlı tren kazası; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hflrni Guler hak- kında enerji ihalelerinde yolsuzluk yapıldığı ve Mavi Akım Projesi'nde devleti zarara uğrattığı; Devlet Ba- kanı Güldal Akşit hakkında SHÇEKin Türkıye Jokey Kulu- bü'nden alması gereken payı alma- yarak kurumu zarara uğrattığı; Baş- bakan Recep Tayyip Erdoğan, Ma- liye Bakanı Kemal Unakıtan ve Ulaştırma Bakanı Binali Yıldınm hakkında Galataport, Kuşadası ve TÜPRAŞ ihalelerine fesat kanştır- dıklan gerekçesiyle verilen genso- ru önergeleri reddedildi. AKP'NIN YARATTIĞ! CERCINLIKLER AKP hükümeti, işbaşına geldik- ten sonra devletin temel kurumla- nnı hedef aldı. AKP, ilk gergınlik işaretıni Yüksek Askeri Şûra ka- rarlanna "şerh" koyarak başlattı. Gerek AbduDah GüL, gerekse Re- cep Tayyip Erdoğan hükümeti dö- neminde irticai nedenlerle ordu ile ilişkisi kesilenlenn ihracına ilişkin YAŞ kararlanna şerh koymak "AKP geleneği'' oldu. Yargıdaki atama çabalan. anaya- sa ve yasa değişiklikleri ile Anaya- sa Mahkemesi. Yargıtay, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun ya- pısmın değiştirilmek istenmesi ne- deniyle hükümet ve yargı kurum- lan arasında sık sık gerginlikler ya- şandı. Son olarak hâkım atamala- nnda Yargıtay, Danıştay, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu. Baro- lar Bırlıâı vaotıkları acıklamalarda Yönetimi Temel Yasasına koşut olarak yerel yönetimle ilgili yasa- larda da değişiklik yapıldı. ATAMALAR AKP hükümeti, Türkiye Cum- huriyeti tarihinde en fazla atama yapan hükümet oldu. 3 yıllık dö- nemde 117 bin atama yapıldı. Mil- li Eğitim Bakanlığı'na, öğretmen atamalan dahil 50 bin kişi alınırken, Sağlık Bakanlığı'nda sağlık per- soneli dahil 30 bin atama gerçek- leştirildi. Hükümet, bazı kurumla- ra istediği kişileri getirebilmek için yasa değişikliği yoluna gitti. Bu yöntemle TÜBITAK başkan ve üye- leri, Başbakan tarafından belrrlen- di. Hükümet, Sayıştay'a partiye ya- km isimleri getirebilmek için de yasa önerisi hazrrlayarak, Sayıştay Genel Kurulu'nun aday belirleme yetkisinin kaldınlmasım öngördü. Buna göre, adaylar doğrudan TBMM Plan ve Bütçe Komisyo- nu'na başvuracak. VEKALET SİSTEMİ AKP. iktidara gelir gelmez şube müdürlenne kadar tüm üst düzey bü- rokratlan görevden alarak yerine partiye yakm ya da 3 Kasım seçim- lerinde AKP'den millervekili ada- yı olmuş kişileri getirmek istedi. vermezken Bush da Erdoğan'ın randevu başvu- rulannı yaklaşık 1 ay boyunca yanıtsız bıraktı. It3k: ABD'nm müdahalesinın ardından yeniden yapılanmaya gidilen Irak'ta Türkiye Musul. Kerkük ve Telafer konusundaki politikalarında oldukça yetersiz kaldı. Telafer'de yapılan Türk- men katliamı ilk olarak Ankara tarafindan ya- lanlarurken basmda haberlerin ısrarla yer alma- sı üzerine Dışişleri Bakanlığı harekete geçmek zorunda kaldı. Son olarak Ankara'nın tepkıleri- ne karşın Irak Kürdistan Demokrat Partisi Baş- kanı Mesud Barzani, ABD Başkanı Bush tara- findan "Kürdistan Bölgesel Hükümeti Başka- nı" olarak kabul edildi. i: AKP'nin iktidara gelmesinin ar- dından başlayan Yunanistan ilişkilerini "geBşti- receğiz'' açıklamalanna karşın Atina yönetimi- nin Türkiye'yi AB sürecinde desteklemesi dı- şında herhangi bir adım anlamadı. Özellikle Yu- nanistan'ın üst düzey hükümet ve devlet yetkili- lerinin Türkiye'yi Kıbns'taki işgalci devlet ola- rak nitelemesi dikkat çekti. SÖZde Ermeni SOykinmi: 3 Kasım'ın ar- dından Türkiye'nin olumlu yaklaşımı ve arşiv- lerini açmasına karşın bu durum özellikle ka- muoyunda tam ters tepki gördü. Başta Avrupa Parlamentosu (AP) olmak üzere; Fransa, Isviç- re, Belçika ve Almanya da sözde Ermeni soykı- nmını tanıyan devletler arasında yer aldı. AP mılletvekilleri de Türkiye'nin soykınmı kabul etmemesi durumunda AB'ye aluımaması ge- rektiğini tavsiye eden bir karar çıkardı. Koç: Tehlikeli sentez CHP Grup Başkanvekili, 3 yılın AKP 'nin meşruiyet arayışıyla geçtiğini, eğitimin dinselleştirildiğini, ekonomide 'sanal başan' sergilendiğini söyledi HalukKoç. CHP Grup Başkanvekili Haluk Koç, AKP'nin iktidara geldikten son- raki son 3 yılının iç ve dış egemen güçlere karşı meşruiyet arayışıyla geçtiğini belirterek "MHB Mzam Par- tisi Ue başlayan bir siyasi anlayışın ki- şihk bulmaya yönelik çabalan, meş- ruiyet arav ışı> la kesiştiğinde, ortaya Türkiye için çok tehlikeli bir sentez çıknuşür" dedi. TBMM'de AKP'ye karşı en sert muhalefet yapan isimler arasında yer alan CHP Samsun Millervekili ve Grup Başkanvekili Haluk Koç, AKP iktidarmın 3 yılını Cumhuriyet'e de- ğerlendirdi. "Küresel güçlerin Tür- kiye ve bölge coğrafyası için yazdığı senar>onun; yani ınmh İslamla yöne- tilen bir Türkiye özkminm adnn adım hayatageçirihnekistenildiği bir süreç yaşadık" diyen Koç, AKPrun "meh- ter adınılamia bile gitse, toplumda- ki bazıpsikolojik eşikkri aşöğı,önem- B devlet birimlerini kendi dünya gö- rüşündekilerle doldurduğu" görü- şünde. Bu nedenle tüm kesimlerin önümüzdeki dönemde çok daha "uya- nık" oünası gerektiğini kaydeden Koç, "AKP'nin kimin iktidan oldu- ğu, krnıe hizmet ettiği tüm çıplakb- ğrviaortayaçıknuşör." dedi. .\KP'nin ekonomide "sanal başan" sergile- diğine işaret eden Koç, buna örnek olarak alınan borç artmasma karşm. kamu borç stokunun düşmemesini. yatuımlann yerinde saymasmı. cari işlemler açığmın büyük bir tehdit olarak devam etmesini gösterdi. Koç, AKP politikalarımn "yoksulhık üret- tigini" kaydetti. EciTIM DİNSELLEŞTİRİLDİ AKP hükümetinin Cumhuriyetin temel kazanımlannı hedef aldığına işaret eden Koç, bu çerçevede en bü- yük yarayı milli eğitim sisteminin aldığına işaret etti. AKP'nin YÖK Ya- sası'nı değiştirerek öğretim birliği ve laik eğitim ilkelerine aykın olan okullan "imam hatipleştirmek" is- tediğini. ancak bu girişimin Çanka- ya engeline takıldığını vurgulayan Koç, şu görüşleri dile getirdi: "Atamalarda öncebkle >IEB'i he- def aldılar. Göreve başlar başlamaz 1046 il müdürü, müdür yarduncısı ve Uçe milli eğitim müdürü göre\1erin- den ahndılar. AKP kurnazhk yapa- rak, Türkiye uzun bir bayram tatili- ne hazuiandığı 24 Kasun 2003 tari- hinde, Arife Günü, Kuran Kurslan Yönetmeliği'ni değiştirdi. AKP, Ku- ran kurslarmı yayguılaşoran hüküm- ler taşıyan bu değişikliği, CHP'den ve kamuoyunda oluşan tepkiden sonra geri çekmek zorunda kakb." | hükümeti "yargıyısi)asaDaşürmak- la" suçladılar. Gergmlık, yasanın Cumhurbaşkanı Sezer tarafindan veto edilmesiyle yatıştı. VETOLU YASA REKORU AKP hükümeti yasa çıkarma, Cumhurbaşkanı Sezer de veto re- koru kırdı. Cıkanlan 654 yasadan 36'sı Çankaya Köşkü'nden dön- dü. Ancak hükümet, aralannda TÜ- BlTAK'a atama yolunu açan dü- zenlemelerin de bulunduğu yasa- larda ısrar edince, bu kez Anaya- sa Mahkemesi hukuksuzluğa geçit vermedi. VEKIL TRANSFERLERİ Anayasa değişikliği için millerve- kili sayısını 367'ninüzerinde tutma- ya çalışan AKP'de son dönemde 11 millervekili istifa etti. AKP'den ay- nlan eski Kültür ve Turizm Baka- m Erkan Mumcu ANAP' m başma geçtikten sonra partinin admı da ANAVATAN olarak değiştirdi. CHP ve AKP'den aynlan milletvekille- riyle ANAVATAN, TBMM'de grup kurdu. CHP'den istifa eden 6 mil- lervekili AKP'ye, 8 millervekili de ANAVATAN'a geçti. AKP, istifalar- | la anayasa değişikliği için çoğun- luğunu kaybetti. "