Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 11 KASIM2005CUMA
12 EKONOMI
BORSA
Öncdo
tae« fc
ActnnSttft
tanOmiıfi
MmÇjmrtoB)
AmraSa
AFUFI»
53c
936
555
115
418
1.01
351
En
3*5
930
550
114
410
1.01
3*9
En
Yüksek
K'G
955
570
•19
424
133
174
10KASIM
3J5
9İ5
550
l'9
4-6
İJB
170
MyoıCjmna 1,01000 IJOESDO 1B45J» 1JMOXO
Ak &Mn
AkYatOı
AöTaoM
«**
AJcnTastf
«nnrKeGJblTC
AfcB
Alauâer»
.«&.(*
AMoCam
Atartû GMYO
AfanKınvs
**•*•}
535
175
446
915
635
233
46.50
1220
80C
17*0
•26
1-20
6C.5C
4825
525
2-38
135
4*6
136
1*9
15-
139
530
174
442
910
630
234
4600
•2.10
300
•710
1.25
•120
5350
46.00
5.25
135
4*2
•36
•*9
•45
•37
540
179
4.48
9.40
6*0
247
4'25
1233
830
" S
X
12'0
62JK
4950
555
138
432
2.08
132
152
1.39
540
ı"8
444
933
6.75
245
46İB
•230
815
1730
1.29
1213
61OC
4933
550
137
4*8
201
• 31
' *'
138
Defrn
\
1-û*
214
090
348
«48
136
i y
237
093
171
445
164
630
515
13!
082
1*8
176
238
834
0*3
258
476
148
152
106
-2S5
•C2
OrtRy
S37
939
5İ4
117
416
ıss02432
535
17
445
9a
659
243
4663
1221
820
1733
12B
11*6
6110
4934
543
U7
4*3
204
13C
147
138
2115
Işfcm
318 795
2733.018
346389
2.004.S6
788,445
766J88
512.154
1536*20
«3159
101788
>4*34421
3.83 419
1^540
68.900
•216666
5'BS64?
•680787
309378
2386507
845329
3.262536
2366*86
215532
279,498
2,108,7-4
2566241
207 708
CHP: Din görevlilerine yeni istihdam alanı mı yaratılmak isteniyor?
'Helal gıda' Meclis'te
525 520 5.45 540
3425 3400 3450 3450
253
, VsrT«
OhjeOo
«Ma'atOıt
«taO
*m
27C
035
850
344
•27
256
•1*0 1430
2*B 278
334 035
140
144
8.55
'.26 129
254
1410
2.74
035
855
3S2
12S
2-*0 2"*0 2240 222C
1810
•18
1-40 1*40 175C -33
•16
225
148
232
456
1830 1110 18*0 1820
136 -36 141 -33
232 231 236 232
444
4300
2*6
254
226 -044
452 089
2*6 535
0"3 3435
0.40 251
217 1406
148 274
034
059 849
523 355
157 128
1*3 2218
17*8
119
2
4.52
23 23 2
432 43? 1 9
4175 415! 4125
2.52
176
150
2JG
236
306
2.62
174
655
230
233
104
2.68
1 »
6J6
3.10
235
3.12
2.86
17»
S *
3JB
236
112
111 1632
W 139
• 233
278 443
299 4253
153 2*5
ııjo 1150 n*D 11*0
ıY«#*0 575 410 SJS
3425 3400
538
414
130
347; 34.25
175
6.77
301
235
3.10
11*6
534
tt
2*8
I Braa 112
BoyrerUgaac* 3*6
•45 149 147
26$ 274 274
0*6 0*5 0*7
935 936 1033 1O30
436 438 448 446
199.00 202 0£ 20100
111 1 13 1 11
376 330 3*0
234
33 76
206 148
2İ4 272
0J7
352 10-19
229 444
141 20042
•0*9 112
155 1 B
952245
2.488088
1373576
223-301
45GS32
110366
7522258
S43-53
58215
-888997
635569
3TI989
•02243
•6809S
396663
600,67
2400550
5.4
T
BJ79
3^2384
195İ06
537546
367 04-
586537
1710,526
141914
71453
6.855 527
5518160
586907
2277575
150OT
»•»
140535C
2167322
349086
79
ANKARA (Cumhumet
Bürosu) - Türk Standartlan
Enstitüsü'nün (TSE) Islamı
kurallara göre gıda tüketmek
isteyenlere dönük "helal gh
da" standardı hazırlığına
muhalefetten tepki geldi.
CHP konuyu soru önerge-
siyle TBMM gündemine ta-
şırken SHP, AKP hükümeti-
mn 'ideolojik serma\e" ya-
ratinak ıstedığmı bıidirdi.
CHP tzmir Mılletvekili
Erdal Karademir, Malez-
ya'yı örnek alarak "hdal gı-
da" standardı hazırlıgıyla ıl-
gili Başbakan Recep Taj'jip
Erdofan tarafindan yanıt-
lanması istemiyJe TBMM
• TSE'nin "helal gıda" standardı çalışmalanyla ilgili olarak muhalefet,
hükümeti ideolojik sermaye oluşturmakla suçlarken TSE Başkanı, olayı
"Neticede ticari bir hadisedir" şeklinde yorumladı.
Başkanlığı'na soru önergesi
verdi. Karademir, TSE tara-
findan yüriitülen bu çalışma-
nın geçen yıl TBMM'ye
göndenîen ~lslanı özei Sek-
törünün GeüştiribnesiKuru-
cnunu Kuran Anlaşma"ya
ilışkin yasa tasansıyla ılgısı
olup olmadığı konusunda
bilgi istedi.Erdoğan'dan
"Helal ve haram gıda stan-
darduıın öJçüsü nedir" soru-
suna da yanıt ısteyen Kara-
demir, Türkiye'de Gıda ve
Ihriyaç Maddeleri Denetie-
me ve Sertifikalandınna
Derneği'nin, talep eden fir-
malara "helal gıda sertifıka-
a" düzenlendığıne ışaret et-
ti. Karademir, "AKP iktida-
n gıdastandardınaitişldn bir
düzenlemede din göre\1ileri-
nc yeni istihdam alanı nu aç-
mak tstemektedir" dedi.
SHP Genel Sekreter Yar-
dımcısı Ahmet Gûryüz Ke-
tend de yaptıgı yazıh açıkla-
mada, "AKP'nİB helaJ gıda
standardı getirmesindeki
amaa; yeni bir sermaye biri-
kiıniotuştunnaamacmıtaşı-
yor. Buideolojik bir sermaye-
dff?" diye konuştu.
TSE Başkanı Kenan Ma-
latyab ise çalışmalann henüz
sonuçlandınlmadığını belır-
terek "BunJann hangi usüJ-
lere göre, ne kadar akbkta
denelleneceği daha beffi de-
ğü" dedı. Malatyalı "Helal
ürün kavTamı İslam ülkele-
rinde çokyajgın, biz de bon-
dan geriduramazdık'" sözle-
nyle ılgıli de şu savunmayı
yaptı: "Bu sözlerimden biz
Islam ülkesiyiz gibi bir tabir
kuDaodığıın düşüniiJmesin.
Kesinlikle ö>1e değiL Bizhn
ülkemifln dini yok. Sadece
ben hadisenin ihracat boyu-
tuna bakr/onım."
Belediyelerdeki içki yasa-
ğuıın üzerine, Türİdye'nin
çok hassas bir döneminde
geldiğinin bılincinde oldu-
ğunu ifade eden Malatyalı,
•4
Biam arkadaşlar da biıra-
da 'Bıraz askıya alsak mı'
diye tereddüt ettiler. Ben bu-
nu, Bakan Bey'e dahi söyle-
nıedim, kendi aramızda gö-
riiştuk. Bu TSE'ye uygun-
dur, neticede ticari bir hadi-
sedir'' diye konuştu.
810) 8130 8250 82*0 123 81J6
2930 2850 3033 28.75 -0*6 2920
BntÇkMnk
124 123 -X
2230 21.70 2240
134 133
1420
270
3'4
055
1430 1433 14i»
278 274
ıso ue
C57 C57G57
132
1710 1660
055
039
1680 1650
459 420 474
545 5-20 550
3233 3100 3125 3125
1230 1240 1110 1230
8*0
036
148
3
T
4
1.25
2138
136
•415
2'4
3*5
420 -830
525 -3*7
056
ıtt
119 W 7
315246
1196,477
113 1'5
27SS96
8 3 2 ^
62144
166304
S353.394
76,720
11455S
I»
096
147
238
1*0
214
112
535
4*2
138
238
8JB
4J4
1*0
2.13
111
5*6
478
9*5
099
147
241
8-40
432
1*3
220
113
633
5.02
830
038
146
240
835
4*8
1*0
215
113
6.00
532
7100 7553 '850 ^ 5 0
822 120 8.40 8.40
I S 160 434
326
360
176
490
527
234 31-3
4*9 12*3
832
:96
14«
24C
129
4*7
1*1
047
0*9
0*4
415
2.06
0*4
5.03
126
356
3'4
4.90
174
348
3*2
4.02
5.D4
178
424
219
434 19*6
340 366
"" 5563*0
4 00
434
177
418
218
112
SJ37
433
192 7148
132
410
34C
173
SaafF 4 1 !
058 056 059 059
4 08 4.06 422 422
254 2J4 264 262
145 144 150
421 428 433
2.74
13 70
1050 10.40 1075 1050
25J0 2500 25J0 2520
638
3*2
114
172
143
115
2^7
033
lCo.Y«.On
iEİSRM»
EGS Hoktno
EmHEIMriı
E
136
250
0.73
0.46
0.66
025
1*8
288
148
432
278 274 2 5
1150 1380 13.80 473 1368
1052
0 » 25J7
397
499
176
420
058
4 17
261
i4e
411
2 75
135
2<2
072
152
2*8
140
252
074
300
150
138 147
248 -0.8C
0 74 137
138
247
a. 73
1*5
236
Ertnan
EnuGoa
csccvf
Eaem Spor
EWYK.Cn.
fadoSftt P
Fa»iOMarrieY<r 6*0
1480 1470 1510 1510
580 555 5.75 560
7*6 780 7 « 7*0
037 035 039 037
139
113
135
262
166
294
134
1
12
038
2.50
134
111
038
250
6*0
141
113
100
2.82
725 705
F«rwaett»Spcrtl 1670 1670 1680 ' 6 . 1
fatşAUımun 426 4'4 434 420
Fanfnü 5» 530 625 615
F Y C 1*0 1*0 183
4 * 4 * 5
Fannü
FnmY*Clt 0 0 3 182
F n n t M 4*4 4*4 5'8 512
F4lbn*PMo> 91000 89500 9400C 93S.00
FtrtOBnr
F P G
950 950 970
118 118 123 120
13530 131» 13800 13700
424 420 434
2*8
199
185
039
1*5
278 _
203 1434
5.64
773
037
139
•12
039
25'
736
1 6 1
141 4.J0
336 610
111 W
5.79 536
2.75 917.22
105 950
169 121
148 13404
034
136
373
0*9
204
4*0
1*8
1411335
1249326 |
565 96'
30-364
136S533 ,
1 T 1B5
•44*70
assss
28220583
457*31
101309
741.235
435.159
10374,438
12237*56
997,218
18322*65
3521*6
5,951071
91103561
46332 728
11.557 716
860881
18629
1006109
5 704310
2120782
236254
1162159
4840C
4 411447
313724
150553
1281784
65.016
52*05
711774
311330
4.051640
112652
64 6-9868
521122
296636
25.432
110210
265*49
1447337
"32383
2.133,198
951794
156187
17007.009
2499.415
5«M16
336,650
569519
56311,535
525381
9^6.374
1JS7220
50347
180.079
37» 136
1.404301
11337250
4 637580
1447 4331330 1330 13 70
22*0
172 153
031
174
2250030
i5ioac ıjıaoc 1340001.535JO
975 9-? 1Û15
8.84500 SODSJ)01
620 610
232
247
1S2
034
336
630
725
0.76
125 120
106 2J6
256 256
366 168
036 096
3.12
736
7.60
078
178 0 * 1
044 046
472
074 073
17130 169.00 1"5.00 17100
2*4 2*2 2*6 2*6
141 141 146 141
4175 42JX) 4325 4225
910
390
550
•38
910 10*0 '0.25 12*4
330 3.98 336
540 56C 5.80
•39 232 211 657
0*9
6550 6550 6950 695C
433
2*6
122
422 435 433
2*2 2*0 2*8 286
12! 121 122 '22
32J0 32.75 2 5 0 3325
354 352 3-68 366
;.36 339 038
520 1530 15*0
432 452
15! 154
5.40 3*0
337
•520
450
152
6.45
1140 1140 1210 11*0
134 134 ' 3 8 135
22 70 22.70 23.10 23.10
0.40 0.47
113 124
28.75 SX 2925
13-00 1420 1320
490
158
230
Ymc*ıHı*ing
Yunsa
ZortBıen
2. ULUSAL PAZAR
«1350
7
3'1
62496
267.866
210*87
48*15 !
227366
2172874
«086
S3Sfl55
1209314
ii3 tj* 452 0*8 451 996586
239 233 241 238 -042 231 700539
Savci: Cörevi ihmal1
yok
TemizeVe
beraat
istemi
• Cumhuriyet Savcısı Hasan
Dursun,flctisatBankası'na
yönetici atanması işleminde
Temizel ve diğer sanıklann
"görevi ihmal" suçunu
işledüderine dair kesin ve
inandıncı delil
bulunmadığını söyledi.
ANKAR4 (Cnmhuriyet Böro-
so)-Bankacılık Düzenleme ve De-
netleme Kurumu'nda (BDDK) bir
dönem başkanlık da yapan eski
Maliye Bakanı Zekeriya Temizel
ile 2 BDDK bürokrahnın, el konu-
lan tktisat Bankası'na yönetici
atanması ışlemınde görevlerini ih-
mal ettıkleri iddiasıyla yargılandık-
lan dav3da, beraatlan istendi.
Ankara 27. Asliye Ceza Mahke-
mesi'nde görülen davanın dünkü
dunışmasına, Temizel ve diğer sa-
nıklar eski BDDK Başkan Yardım-
cısı Teoman Kerman ve eski Da-
ire Başkanı Binnur Berberoğhı.
avukatlan ve suçtan zarar gördük-
leri iddiasıyla müdahillik talebin-
de bulunan BDDK, TMSF ve tkti-
sat Bankası'mn eski yöneticileri-
nin avukatlan katıldı. Esas hakkın-
daki mütalaası sorulan Cumhuriyet
Savcısı Hasan Dursun, sanıklann
üzerine atılı suça dayanak olan Öc-
tisat Bankası'na yönetici atanma-
sında geçecek süreye ılişkin olarak
4389 sayıh Bankalar Kanunu'nda
herhangi bir düzenleme bulunma-
dığını belirtti. Dursun, sanıklann
"görevi ihmal" suçunu işledüderi-
ne dairkesin ve inandıncı delil bu-
lunmadığından beraatlarma karar
verilmesini istedi.
Temizel ise esas hakkındakı sa-
vunmasında "suç işlemedüderini"
belirterek "Arkadaşlar 81 banka-
dan sonımlındu. Tedbüierin za-
manmda ahnması için topianü sa-
ionbnndan tetefon edihp uyanlan
bankalar okhı" dedi. Yargıç Tüğ-
rulTürksoy, BDDK ve TMSF avu-
katlanna talep ettikleri süreyi vere-
rek duruşmayı erteledL
Ödülleri ODTÜtopladı
Ayşe Yenihnez'e odülunu Arçetik
Genel Müdürii Özdemir verdi
SALjMHALtVlOĞLU
KOCAELİ-Arçelik"ın
düzeniediği "Yeni Bir Fikrim
Var" adlı yaratıcılık
yanşmasında, "YeniKkçi
Teknotoji" dalında ODTÜ
öğrencisi Ayşe Yenilmez,
geliştirdiği "zaman ayarü
otomatik çay demleme makinea"
ile "Endüstriyel Tasanm"
dalmda ise yine aynı
üniversiteden Cihangjr Unlütürk
"modûfer buzdolabr tasanmıyla
birinci oldu. Arçelik'in
TÜBÎTAK'ın desteğiyle
öğrencilerin yaratıcılığını ortaya
çıkarmak amacıyla düzeniediği
"Yenffikçi Teknotoji" ve
"Endûstri)*! Tasarnn"
yanşmasında dün kazanan
projeler açıklanırken proje
sahipleri de ödüllerini aldı.
.^rçelik'in Kocaeli'deki Çayu-ova
fabrikasında düzenlenen ödül
töreninde konuşan Arçelik
Genei Müdürii A. Gündüz
Ozdenûr, Arçelik'in Ar-Ge'ye en
çok önem veren kuruluş
olduğunu vurgulayarak 'Yeni Bir
Fikrim Var' yanşmasını
gelenekselleşrireceklerini belirtti.
ELEKTRtK DAĞ1TIM ÖZELLEŞTİRMESİ TASARISI SORUNLU
Kamudan kaımıya özelleştirtne
.MURATKIŞLALI
ANKARA-AB iJe Dünya Banka-
sı'nın istediğı ve hükümetin hazırla-
yarak Meclis'e gönderdiğı "eteköik
dağıümıûzeJJeştirmeJerT ile ilgili ta-
sannın 4. maddesınde "TEDAŞ fle
dağrtnn şirkederi arasmda
işletme hakkı devir sözteş-
mesidüzenlenebüir' ifade-
si yer aldı. Tasanda, ifade-
nin "dûzenlenebair'' şek-
linde yer alması, TEDAŞ
ile dağıtım şirketleri ara-
sındaki işletme hakla dev-
kendisıne bağlı dağıtım şirketleri
arasında isteğe bağlı olarak işletme
hakkı devir sözleşmesı düzenlenebı-
lecek. Şirketler daha sonra hisselen
satılarak özelleştirilecek. Bu durum
da, kamu kurumlan arasında bir
özelleştirme yöntemi ile görevlen-
ğıhmı japamazsuıız. Ama idare bu-
nu bir dâva açıldığında, hak kamu-
dan kamuya devredfldiği için kamu
\aran aiupobnadığı tarû^fanaan di-
ye yapıyor berfaalde" diye konuştu.
Hükümetin Dünya Bankası ve AB
güdürrüü elektrik dağıtımı özelleş-
tirmesi stratejisine göre,
TEDAŞ'ın elektrik dağı-
20 bölgedeki
• Danıştay'tn 'zorunluciur' demesine karşın
Meclis'e gönderilen tasanya göre, elektrik , , ,, ^..
, , . .. ,, .. • • . ' ° A C
, .. . _ ^ bağlıortaklığıhıssesahşı
dağıtımı ozelleştırmesı ıçın TEDAŞ ile dağıtım yo
fuyla Ö 2 e
fl e ş t l r i l e c e
k.
şirketleri arasında yapılması gereken işletme
hakkı devir sözleşmeleri isteğe bıraklldı.
ri sözleşmesi imzalanmasının isteğe
bırakıldığım ortaya koydu. Danış-
tay'ın bu konudakı bağlayıcı görü-
şüne göre, kamu hizmetlerinın özel
sektöre gördürülmesi işinin işletme
hakkı devri yöntemiyle yapılması
gerekiyor. Tasanya göre TEDAŞ ile
dirme yapılması gibi garip bir çık-
maza yol açacak.
Avukat Gökhan Candoğan bura-
da bir "yöntem sapürması*' olduğu-
nu belirterek "İH kamu şirketi ara-
smda bir özeüeştirme yöntemi olan
işletmehakkıdevriyohi\1agöre\
r
da-
Başbakanlık Yüksek De-
netleme Kurulu 2004 yıL
raporuna göre, TEDAŞ
2004yılında 10.5 katriryon liralık sa-
tış yaptı, 1.8 katrilyon lıra bilanço
kân elde etti.
Kurumun GSMH'ye katkısı 2.4
katnlyon lira oldu. Bağlı ortaklıkla-
nn özelleştirilmesiyle kurumun bu
kân özel sektöre aktanlnuş. olacak —
Hhseto Kapns Q p /ûtaet Kapns \ O l f ^ Kaca
•:*4 7*0
2İ8
086 5*1
154
212
451
038
2*3
5*2
654 -60B
- 108
051 4.00
605
217
327
479
S31
121
055
161
tr
3.77
-074
132
2072 54S
36 S
3815664
682570
643403
7Ü06.748
110518
7^4*77
4468572
1,718.959
483.504
315579
101 72
60289
5563,807
257«83
385 428
123589
194*46
•161354
90532'34
150412
103337
1401,150
•27588
• IKAgMag YATIRIM FONLARI
YORUM
ÖZTtN AKGÜÇ
Dış Ticaret ye
Ekonomik Büyüme
Ülkemizde bilgi düzeyinin yüksek olmamasının ya-
nı ara irdeleme, sorgulama alışkanlığının olmaması,
sloganlara, bazı açıklamalara hatta haberlere şüphe-
ci de yaklaşılmaması önsel (apriori) kabulleri kolaylaş-
tırmakta, bazen bu önsel kabuller yanılgılara neden ol-
makta, yanlış yollara sürüklemektedir.
Ülkemizde 1980 sonrasının ekonomik sloganlann-
dan, önsel kabullerinden biri de dışaaçık büyüme, dış-
satım phracat) artışı ile büyümedir. Abartılı da oJsa dış-
satım artışının büyümenin motoru olduğu, Türkiye'nin
dışsatım akışı ile büyüyeceği, başka seçeneği olma-
dığı sık sık yinelenir. Dışsatım artışı bir başan ölçüsü
olarak sık sık vurgulanır.
Dış ticaret ve ekonomik büyüme, dışa açık büyü-
me, ekonominın bu tartışmalı konusunu Prof. Dr. Kor-
kut Boratav, gazetemizdeki köşesinde gündeme ge-
tirmekte, geçeriiliğini irdelemekte, büyümenin alterna-
tif yollannın savunulmasını önermektedir.
Bildiğim kadan Ue konuya ilişkin görüşlerimi ve bul-
gulan bir kez daha yineliyeyim.
Bir üfkenin gayri safi milli hasılası (GSMH) bir hesap
dönemindeki özel tüketim harcamalan, özei yatinm
harcamalan, kamu kesimi harcamalan (tüketim artı
yatınm) ve dışsatım toplamından dışalımın çıkanlma-
sına eşittir. Bu eşitlik, GSMH'nin artışını, dotayısıyla
ekonomik büyümeyi belirleyen, değişkenleri, etkenle-
ri de ortaya koyar. Denklemde dışsatım ve dışalım (it-
halat) da yer aldığından, dış ticarette değişim,
GSMH'yi ekonomik büyümeyi etkilemektedir.
Dışsatım yalnız ticari mal satışı olarak dar anlamlı
değil, yurtdışına hizmet satışı, yurtdışından elde edi-
len üretim faktörleri gelirken, işçi ücretleri, serbest
meslek kazancı, faiz, kâr gibi yatınm gelirterinı, hatta
tek taraflı transferleri kapsayacak bıçimde, geniş ola-
rak anlaşılmalıdır. Buna koşut (paralel) olarak da dışa-
lım da, yurtdışından ticari mal alımlannın yanı sıra, hiz-
met alımlannı, yatınm giderleri de dahil yurtdışına ak-
tanlan üretim faktörleri gelirleri de kapsar. Daha tek-
nik bir deyişle bu denklemde dışsatım ve dışalım, ca-
ri işlemler dengesinde ya da hesabında yer alan gelir
ve giderleri içerir.
Denklemin ortaya koyduğu gibi cari işlemler hesa-
bında ya da dengesinde yer alan kalemlerdekj değiş-
meler, artışlar ve azalışlar, GSMH'yi dolayısıyla eko-
nominin büyüme hızını etkilemektedir. llk bakışta, ge-
niş anlamda dışsatım artışı GSMH'yi olumlu yörtde et-
kilerken; geniş anlamda dışalımdaki artış (cari denge
hesabında ithalat ve ithalat dışındaki gider kaJemte-
rindeki artışlar), GSMH üzerinde azaltıcı etki yapmak-
tadır. Böyle bir yargı, geniş anlamda tüm dışsatımın
gelir yaratıcı olduğu, buna karşı yurtdışından alınan
mal ve hizmetler ile yurtiçinde üretim, mal ve hizmet-
ler arasında sonsuz bir ikame (yenne koyma) esnek-
liğinin bulunduğu varsayımına dayanır. Başka bir de-
yişle yurtdışından ithal edilen mal ve hizmetlerin ay-
nen yurtiçinde üretildiği ya da üretilebileceği; geniş an-
lamda ithalat artışının yurtiçinde üretilen mal ve hiz-
metlere karşı olan talebi azaitacağı, talebin iç üretimin,
ithal edilen mal ve hizmetlere kayacağı varsayılır.
Bu varsayımlar, ekonomik yaşamda geçerii değil-
dir. Geniş anlamda tüm dışsatımın gelir yaratıcı olabil-
mesi için, yurtiçi girdiler kullanılarak cari dönemde üre-
tilen mal ve hizmetlerin yurtdışına satılması gerekir.
Gerçekte yurtdışına satılan mal ve hizmetlerin üreti-
minde ithal girdiler kullanılmaktadır. (Yurtdışından it-
hal edilen hammadde yan mamuller hatta mamu/ler,
enerji, üretim için gerekli sermaye mallan gibi.) Dışsa-
tım içinde ithal girclilerin payı ne denli yüksekse, gelir
yaratıcı etkisi o denli az olacaktır. Aynca bu denli önem-
li olmamakla beraber, dışsatım bir ölçüde ihracatçıntn
kullanmakta olduğu duran vartıklanndan da olabilir. Bu
durumda ihracatçının varlık yapısı, porrföyü değişir.
Böyle bir işlemin, faaliyet gelirini arttıncı bir etkisi yok-
tur. Yurtdışından gelen faktör gelirierinin de hemen
kullanılmadıklan durumunda gelir arttıcı etkileri söz
konusu değildir.
Dışalım yönüne bakılınca, yurtdışından ithal edilen
mal ve hizmetlerin, yurtiçinde üretilme olanağı yoktur.
Yurtiçi üretim ile ithalat arasında sonsuz bir ikame et-
kisinden söz edilemez. Başka bir deyişle geniş anlam-
da ithalat artışı, yurtiçinde üretilen mallar ve hizmetler
üzerinde eşit tutarda bir tüketim, harcama azalması-
na yol açmaz. İthal edilen mal ve hizmetlerin artışının
bir bölürnü, iç taJebin kınlmasryla değil, iç tasarrufia-
nn azalmasıyla karşılanır.
Bu çözümleme şunu gösteriyor. Dışsatımın ne öl-
çüde gelir yaratıcı olduğu, özellikfe dışsatımın içerdi-
ği dış- ithal girdi oranı, ithal mallarla yurtiçi üretim ara-
sında ikameesnekliği, dışa/ım artışının karşılanmasın-
da iç tüketim harcamalannın ve iç tasarruflann etki-
lenme derecesi bilinmeden, geniş anlamda dış tica-
retteki değişmenin, GSMH ve büyüme hızı üzerinde-
ki etkisi sağlıklı biçimde kestirilemez. Dışsatımın gelir
yaratıcı etkisi sınırfı ise buna karşı ithal edilen mal ve
hizmetlerle iç tüketim arasında ikame esnekliği yük-
sekse ve ithalat artışı, iç tüketim azalışı iie karşılanı-
yorsa, dış ticaret hacmindeki bir genişleme, denk da-
hi olsa, iç ekonomi üz43rinde dararttcı etki doğurur.—
10 KASIM 2005
CM
İABD Dolan
l AMislralya Dolan
! Danıraaıia Kronu
l Avro
I tngılız Sledmı
l lswçre Fıangı
l Isveç Kronu
lKanada Dolan
I Norveç Kronu
I Sud Art Rj>alı
lOOJaponVenı
l ^ enı Israul Şekelı
15644
10019
0.21535
1.6066
2.3844
10430
0 16"20
1 1495
4671S
(U0740
03638C
1 1600
1 3569
19908
021414
15978
2 3703
10347
0 16536
I 1401
4.5419
0.20587
0J5043
1 1480
028116
13664
10079
021585
16090
2J880
1.0446
0 16758
11539
4 7419
0.20788
036653
1 1644
029558
ÇflPRAZ KURLAR
SERBEST r i r m
(YTL)
.,_- 3560
k g i z S M ı 2J6S0
1J3D0
203 a65
OmAtaı 1361 "3âX
(ECEtll FIİUEI
1ABD Dolan.
136^8
63357
13061
81603
11762
11870
65786
37504
1EW.
I.S
tKMKD'3424-İHDM«i